काठमाडौं। नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले सरकार सुशासनको मामिलामा निकै कमजोर देखिएको टिप्पणी गर्दै आफ्नालाई बचाउने र प्रतिद्वन्द्वीलाई खोजीखोजी हान्ने खेलमा लागेको बताउनुभएको छ । पार्टीले कार्तिक १० गते काठमाडौंमा गर्ने जनप्रदर्शन र खबरदारीसभाको तयारीका लागि आज पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडामा बसेको पार्टीको बागमती र विशेष प्रदेश समन्वय समिति तथा जनवर्गीय संगठनका इञ्चार्ज तथा अध्यक्षहरुको संयुक्त बैठकलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यस्तो टिप्पणी गर्नुभएको हो । माओवादी केन्द्र कांग्रेस एमालेभन्दा भिन्न रहेको स्पष्ट गर्दै उहाँले आफ्नो नेतृत्वको सरकारले सुशासनका पक्षमा कसैको दल र अनुहार नहेरेर कारवाही गरेको तर अहिलेको सरकार प्रतिद्वन्द्वीलाई मात्रै प्रहार गर्ने गरी अघि बढेको बताउनुभयो । हिजो मात्रै बिपक्षी दलहरुको तर्फबाट बालुवाटारमा ज्ञापनपत्र बुझाउन गएको बेला प्रधानमन्त्रीसँग भएको संवाद सुनाउँदै उहाँले भन्नुभयो– ‘मैले स्पष्टसँग भनेको थिएँ, तपाइँ र हामीमा फरक के भयो भने हामीले के माओवादी, के कांग्रेस, के एमाले कुनै दल नहेरेर गल्ती गरेको छ भने सबैलाई कानुनबमोजिम ल्याउनुपर्छ भनेर लाग्यौं तर तपाइँहरुले कांग्रेस र एमालेका नेताले गल्ती गरेको छ्याङै देख्दा पनि बचाउनुभएको छ र आफ्नो राजनीतिक प्रतिद्वन्द्वी देख्नुभयो भने खोजीखोजी हान्नुभएको छ ।’ सरकारले गर्नुपर्ने काम नगरेको तर गर्न नहुने काममा बढी ध्यान दिएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले सरकारको ‘हनिमुड पिरियड’लाई ध्यान दिंदै अहिलेसम्म सडकमा नआएको तर अब सरकारको सय दिन पुगेकाले सडक प्रदर्शनमा कार्यक्रम अघि सार्न थालेको बताउनुभयो । आफ्नो पार्टी नेतृत्वको सरकारले १८ महिनामा गरेका कामले जनतामा उत्साह थप्दै गएको बेलामा भ्रष्टाचारीलाई बचाउन नयाँ समीकरण बनेको जनताले राम्ररी बुझेको उल्लेख गर्दै उहाँले यसलाई थप स्पष्ट गर्दै अब सरकारका गलत कार्यको भण्डाफोर गर्दै लैजानुपर्ने बताउनुभयो । सरकारले एकपछि अर्को नाजाजय हर्कत गर्दै जाँदा जनतामा सरकारविरोधी भावना बढ्दै गएको उहाँले स्पष्ट गर्नुभयो । उद्योगहरुबाट बक्यौता महसुल उठाउन खोज्दा नेपाल विद्युत प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक र एउटा सामान्य प्राविधिक त्रुटिलाई लिएर उपसभामुख हटाउन खोज्ने, बाढीपहिरोपछि उद्धार, राहत र पुनर्स्थापनामा ध्यान नदिनेदेखि जग्गा दान प्रकरणसम्म आउँदा सरकार आफैले भ्रष्टाचारीको संरक्षकको रुपमा प्रस्तुत गर्दै गएको बताउनुभयो । अध्यक्ष प्रचण्डले जनयुद्ध र जनआन्दोलनको बलमा स्थापित राजनीतिक उपलब्धिमाथि प्रहार हुन थालेकाले अब सडकबाट जनतालाई अपिल गर्न ढिलाई गर्न नहुने ठानेर नै पार्टीले जनप्रदर्शनको कार्यक्रम तय गरेको बताउनुभयो । ‘सरकार गठन गर्नेबेला नै दुई दलीय व्यवस्थाको वकालत गरिएको थियो, त्यो निरंकुश सोंच हो । अहिले पनि कतै न कतै गठबन्धनभित्र यसखालको सोंच हटेको छैन’– उहाँले भन्नुभयो– ‘यसलाई अघि बढाउन दल विभाजनसम्बन्धी अध्यादेश ल्याउने षड्यन्त्र जारी नै छ, यी सबै षड्यन्त्रका विरुद्ध सशक्त खबरदारी जरुरी छ ।’  

खोटाङ । हलेसी तुवाचुङ नगरपालिकाले परम्परगत बाली प्रवर्द्धन कार्यक्रमअन्तर्गत पाँच मुरी तथा त्योभन्दा बढी बदाम उत्पादन गर्ने किसानलाई प्रोत्साहन रकम उपलब्ध गराउने भएको छ । सुक्खाग्रस्त क्षेत्रमा पर्ने यो नगरपालिकामात्रै उत्पादन हुने बदामखेती प्रवर्द्धनका लागि नगरपालिकाले प्रोत्साहन रकम वितरण गर्ने कार्यक्रम ल्याएपछि किसान उत्साहित भएका छन् ।  परम्परागत बाली प्रवर्द्धनका लागि नगरसभाबाटै पारित गरिएको नीति तथा कार्यक्रमअन्तर्गत बदामखेती गर्ने किसानलाई उत्पादनमा आधारित प्रोत्साहन रकम वितरण गर्न नगरपालिकाले १५ दिने सूचनासमेत जारी गरेको छ । नगरपालिकाले जारी गरेको सूचनामा उल्लेख भएअनुसार पाँच मुरी बदाम फलाउने किसानलाई प्रतिमुरी रु पाँच सयका दरले रु दुई हजार पाँच सय तथा त्योभन्दा बढी फलाउनेलाई थप रु तीन सयका दरले प्रोत्साहन रकम दिने जनाइएको छ ।  नगरपालिकाको अधिकांश भागमा उत्पादन हुने बदामखेलीलाई प्रवर्द्धन गर्दै ब्राण्डिङ गरेर बिक्री गर्ने योजनासहित किसानलाई प्रोत्साहन रकम उपलब्ध गराउने निर्णय गरिएको नगरप्रमुख विमला राईले बताइन्। “बदाम बिक्रीबाट नगरपालिकाका किसानले अहिले पनि राम्रो आम्दानी गरिरहेका छन् । किसानले उत्पादन गरेका बदामलाई आगामी दिनमा ब्राण्डिङ गर्ने योजना छ । उनले भनिन्, “हाम्रो नगरपालिकामा बदाम र गहत उत्पादनको प्रचुर सम्भावना छ । हामीले आर्थिक वर्ष २०८०/८१ मा नगरसभाबाटै पारित गरेर गहत र बदामखेती प्रवर्द्धन गर्ने नीति तथा कार्यक्रम ल्याएका थियौँ । यो कार्यक्रमलाई आगामी दिनमा पनि निरन्तरता दिने योजना छ । बदाम र गहतलाई हाम्रो नगरपालिकाको विशेष उत्पादन बनाएर निर्यात गर्दै आम्दानीको स्रोत वृद्धि गर्ने लक्ष्य लिएका छौँ ।” जिल्लाको पश्चिमी क्षेत्रमा पर्ने यो नगरपालिकाको वडा नं ८ धितुङ, वडा नं ५ दुर्छिम वडा नं २ डिकुवामा सबैभन्दा बढी बदामखेती लगाउने गरिएको छ । वडा नं १ बाहुनीडाँडा, वडा नं ३ च्यास्मिटार, वडा नं ७ महादेवस्थान, वडा नं ११ राजापानीलगायत ठाउँमा पनि आंशिक मात्रामा बदामखेती लगाउने गरिएको छ । मध्यपहाडी लोकमार्गले छोएको यो नगरपालिकाको वडा नं ८ धितुङमा सबैभन्दा बढी बदामखेती लगाउने गरिएको छ । धितुङका धेरैजसो घरमा वार्षिक २०–२२ मुरी बदाम भित्रिने गरेको धितुङका वडाध्यक्ष टेकराज राईले बताए ।  एघार वडा रहेको हलेसी तुवाचुङ नगरपालिकामा यस वर्ष सात सय मुरीभन्दा बढी बदाम उत्पादन हुने अनुमान गरिएको नगरपालिकाका कृषि शाखाले जनाएको छ । नगरपालिकाका कृषि शाखाको तथ्याङ्कानुसार करिब दुई सय घरपरिवार किसानले पाँच मुरीभन्दा बढी बदाम उत्पादन गर्दै आएका छन् ।  नगरपालिका क्षेत्रभित्र उत्पादित कृषि उपजलाई प्रवद्र्धन तथा बजारीकरण गर्दै नगरवासीको आयआर्जनमा वृद्धि गर्न हलेसीस्थित ट्राफिकचोकमा चिस्यान केन्द्रसहितको कृषि सङ्कलन केन्द्र सञ्चालन गरिएको छ । आयातित कृषि उपजलाई निषेध गर्दै स्थानीय कृषि उपज प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले नगरपालिकाको रु ३८ लाख ३८ हजार आठ सय ३१ लगानीमा कृषि सङ्कलन केन्द्र स्थापना गरिएको नगर प्रवक्ता एव वडा नं ७ महादेवस्थानका वडाध्यक्ष कमल गिरीले जानकारी दिए।   हलेसी क्षेत्रका किसानले उत्पादन गरेका अधिकांश बदाम स्थानीय तथा बाहिरबाट आएका ठेकेदारले खरिद गरेर जिल्लाकै त्रिधार्मिकस्थल हलेसी बजार, दिक्तेल, रभुँवाघाटमा लाग्ने माघे सङ्क्रान्ति मेला, बराहपोखरी मेला, दिक्तेल बजार, छिमेकी जिल्ला ओखलढुङ्गालगायतमा बिक्री गर्न लैजाने गरेका छन् । जिल्लाका दश स्थानीय तहमध्ये हलेसी तुवाचुङ नगरपालिकामा मात्र लामो समयअघिदेखि बदामखेती हुँदै आएको छ ।  विश्वप्रसिद्ध त्रिधार्मिकस्थल हलेसी आसपासका क्षेत्रमा उत्पादित बदाम कोसेलीका रुपमा पनि प्रयोग हुने गरेको छ । हिन्दू, बौद्ध र किरात धर्मावलम्बीको सङ्गमस्थल हलेसी आउने भक्तजन तथा दर्शनार्थीले कोसेलीका रूपमा बदाम लैजाने गरेका हुन् । अन्नबाली कम उत्दान हुने हलेसीमा उत्पादित बदाम किसानको घरबाटै प्रतिपाथी रु दुई सय ७० देखि रु तीन सय सम्ममा बिक्री भइरहेको जनाइएको छ । किसानबाट खरिद गरिएको बदाम त्रिधार्मिकस्थल हलेसी तथा आसपासका बजारमा रु तीन सय ५० देखि रु चार सयसम्ममा बिक्री हुने गरेको नगर प्रवक्ता गिरीले जानकारी दिए ।  जापानी नागरिक कोतोबुकीनाकाले २०७४ सालमा वडा नं ५ दुर्छिममा स्थापना गरेको बिपना इनकर्पोरेसन नामको पिनट्स बटर उत्पादक उद्योगमा पनि बदाम खपत हुने गरेको छ । तर सो पिनट्स बटर उत्पादक उद्योगले लोकल (स्थानीय जात)का बदाममात्र खपत गर्ने गरेको किसानले बताएका छन् । 

क्लाउडिया बक्सटर ग्रामीण अक्सफोर्डशायरको एक शाही घरको बैठक कोठामा, म डुङ्गरी लगाएकी एक कलाकारलाई विस्तारै र सावधानीपूर्वक कागजमा कलम राख्दै हेरिरहेको छु। उनको हात क्यानभासमा चलिरहेको छ, र ती चिह्नहरू बिस्तारै जोडिएर उनको अमूर्त आत्म-चित्रमा परिणत हुँदैछन्। यो सृजनात्मक अभिव्यक्तिको एउटा क्षण जस्तो देखिन्छ। तर यो साधारण कलाकार होइनन् – उनी संसारकै पहिलो ह्युमनॉइड रोबोट कलाकार, एआई-डा हुन्। उनको अस्तित्वले नै कलालाई कसरी परिभाषित गरिन्छ भन्ने प्रश्न खडा गर्छ, र को, वा यस अवस्थामा, के, कलाको सिर्जना गर्न सक्छ? के एआई एल्गोरिदमहरू र एआई-डा जस्ता रोबोटहरूले मानव सृजनात्मकता र कलात्मकताको अन्त्यको संकेत गर्नेछन्, वा तिनीहरूलाई हाम्रो आफ्नै सृजनात्मक सम्भावनालाई वृद्धि गर्न harness गर्न सकिन्छ? परिवर्तनशील कला जब मार्सेल डुचाम्पले २०औं शताब्दीको सुरुमा न्यूयोर्कमा एउटा पोर्सिलिन युरिनललाई कला मान्न प्रस्ताव गरे र प्रदर्शनीमा पेश गरे, उनले कलाको संसारलाई नै उल्टाइदिए। उनले तर्क गरे कि कलाकारले रोजेको र त्यसलाई कला भनी चिन्हित गरेको कुनै पनि वस्तु कला हुन सक्छ। यो एक गहिरो क्रान्तिकारी सोच थियो जसले सुन्दर, प्राविधिक रूपमा निपुण र भावनात्मक कला हुनु पर्छ भन्ने अघिल्लो मान्यतालाई चुनौती दियो। त्यस्तैगरी, एआईद्वारा सिर्जित कलाहरूले पनि कला जगतका स्वीकृत मान्यताहरूलाई चुनौती दिइरहेका छन्। नर्थईस्टर्न युनिभर्सिटी लन्डनकी दार्शनिक एलिस हेलिवेल भन्छिन्, यदि हामी डुचाम्पको युरिनल र ट्रेसी इमिनको ओछ्यानलाई साँचो कला मान्न सक्छौं भने, जनरेटिभ एल्गोरिदमद्वारा सिर्जित केहि कुरालाई किन अस्वीकार गर्न सकिन्छ? किनभने दुवै समयमै विवादास्पद थिए र यी वस्तुहरू प्राविधिक रूपमा "कलाकारको" हातबाट सिर्जित भएका थिएनन्। "इतिहासमा, हामीले कलाको परिभाषालाई बुझ्ने तरिका परिवर्तन भएको छ," हेलिवेल भन्छिन्। "युरिनल कला हुन सक्छ भनेर बुझ्न गाह्रो छ, तर जनरेटिभ एल्गोरिदमले बनाएको कला हुन सक्दैन।" इतिहासभरि, हरेक क्रान्तिकारी कलात्मक आन्दोलनले समयको सांस्कृतिक अवस्थाको गहिरो प्रतिबिम्ब गरेको छ, जस्तै टर्नरका औद्योगिक भूदृश्यहरू र दा भिन्सीको विज्ञान र गणितप्रतिको लगाव। एआई पनि फरक छैन। एआई-डाका सर्जकहरू, ग्यालरिस्ट ऐडन मेलर र अनुसन्धानकर्ता लुसी सिलले यसलाई एआई-डा जस्ता ह्युमनॉइड कलाकारको अस्तित्वको लागि एक महत्वपूर्ण कारणको रूपमा उद्धृत गर्छन्। कलाकार को हो? अक्सफोर्डशायरमा एआई-डा बस्ने ठाउँमा घुम्दै गर्दा, मैले उनको अहिलेसम्मको कलाको व्यापकता बुझ्न पाएँ। उनको आँखा बन्द गरिएको डरलाग्दो मूर्तिहरू, अनुहारमा चढाइएको चिचिंरी भुसुना, कम्प्युटर वैज्ञानिक एलन ट्युरिङको आंशिक र पारदर्शी चित्रणहरू, र ग्लास्टनबरीको मुख्य कलाकारहरूको पप-आर्टबाट प्रेरित रंगीन चित्रहरू देख्न पाइयो। डाल-ई र मिडजर्नी जस्ता धेरै पाठ-देखि-तस्बिर जेनरेटरहरूले पत्रिकाका कभर पेजहरू बनाउन र प्रतिष्ठित कला प्रतियोगिता जित्न सक्ने क्षमता राख्छन्, तर एआई-डाको कलात्मक प्रक्रिया केवल उनी प्रशिक्षित गरिएको डेटामा निर्भर गर्दैन। (मेसिन लर्निङको यस सरल मार्गनिर्देशनमा एआई प्रशिक्षणको बारेमा थप जानकारी प्राप्त गर्नुहोस्।) एआई-डा पनि उनका आँखामा भएका क्यामेराको प्रयोग गर्छिन्, जसले उनका एल्गोरिदममा नयाँ तस्बिरहरू पठाउँछ, जसले गर्दा मानवद्वारा सिर्जित डेटासेटहरूबाट टाढा रहेका नयाँ र अद्वितीय कार्यहरू सिर्जना हुन्छन्। यसरी नै उनले आत्म-चित्र बनाउन सक्षम छिन्। के यसले उनलाई आफ्नै अधिकारमा सृजनात्मक बनाउँछ? र के हामी उनलाई सिर्जनशीलताको श्रेय दिन सक्छौं, वा यो उन कलाकारहरूमा छ, जसका कामहरूमा उनी प्रशिक्षित भएकी छिन्, र उनका एल्गोरिदमका सर्जकहरूमा छ, जसले अन्ततः उनको कोड लेखेका छन्? संयुक्त अधिराज्यको ससेक्स विश्वविद्यालयकी संज्ञानात्मक विज्ञानकी शोधकर्ता मार्गरेट बोडेनले आजसम्मको सृजनात्मकताको सबैभन्दा व्यापक रूपमा स्वीकृत परिभाषा विकास गरेकी छन्। उनको विचारमा, सृजनात्मकता भनेको नयाँ, मूल्यवान, र आश्चर्यजनक विचारहरू उत्पन्न गर्ने क्षमता हो। यो परिभाषाको प्रयोग गरेर, एआई-डा जस्ता मेसिनहरूद्वारा उत्पादन गरिएका कामहरू सृजनात्मक मान्न सकिन्छ, भन्छन् उनका सर्जकहरू। एउटा एल्गोरिदम वा रोबोटलाई आफ्नै अधिकारमा सृजनात्मक संस्था, मानवजस्तै 'कलाकार' मान्न सकिन्छ कि सकिँदैन भन्ने कुरामा अझै बहस भइरहेको छ, र यसमा आंशिक रूपमा यो सिर्जनाको श्रेयसँग सम्बन्धित छ। सिर्जनाको श्रेय र डेटाको स्वामित्वले कृत्रिम बुद्धिमत्ता सम्बन्धी कथा-परकतालाई सताएको छ। कलाकारहरू होली हेर्नडन र म्याट ड्राईहर्स्ट, जसले हालै लन्डनको सर्पेन्टाइन ग्यालरीमा एआईको युगमा सहयोगात्मक कलाको अन्वेषण गर्ने प्रदर्शनी आयोजना गरे, एआईमा डेटाको दुरुपयोग र सिर्जनाको श्रेयको मुद्दालाई चुनौती दिन चाहन्छन्। तिनीहरूले 'स्पोनिंग एआई' को स्थापना गरे, जसले मानव सर्जकहरूलाई आफ्नो काम प्रयोग गर्न रोक्न र एआईद्वारा सिर्जित कार्यहरूमा उनीहरूको काम पहिले नै प्रयोग गरिएको छ कि छैन भन्ने पत्ता लगाउन सशक्त बनाउने उपकरणहरूको सेट हो। कृत्रिम बुद्धिमत्ताद्वारा उत्पादन गरिएका कामहरूमा आफ्नो कामको नक्कल हुनसक्ने भएकाले प्लेजरिजम (नक्कल) धेरै कलाकारहरूका लागि वैध चिन्ता हो। तर केही कलाकारहरू एआईलाई आफ्नो सिर्जनात्मकताको नयाँ माध्यमको रूपमा हेर्छन् – एउटा ताजा माध्यम जसलाई उनीहरूले ब्रश वा प्यालेट चक्कुको जस्तै प्रयोग गर्न सक्छन्। केही कलाकारहरू, जस्तै सोगवेन चुंग, अब आफ्ना कार्यहरूमा मात्र एल्गोरिदमहरू प्रशिक्षण गरिरहेका छन् ताकि उनीहरूको सिर्जनात्मक सीमा बढाउन सकून्। यस मुद्दाको अर्को तर्क पनि छ। जनरेटिभ एआई एल्गोरिदमहरूलाई प्रशिक्षण गर्न प्रयोग गरिने मेसिन-लर्निङ प्रक्रियाहरू आफैँमा सृजनात्मक प्रक्रिया हुन सक्छन्। "डेटालाई कोडमा – जस्तै, अवस्थित कलाहरूमा – प्रस्तुत गर्दा, यो सिक्न, उत्परिवर्तित गर्न र विकसित गर्न सक्षम हुन्छ," डु सउटोइले भन्छन्। "यसले सिकाइ प्रक्रियाको अन्त्यसम्म कोड मूलतः मानिसले लेखेको कोडभन्दा धेरै फरक हुने सम्भावना दिन्छ। यसले कोडले केही त्यस्तो उत्पादन गर्ने सम्भावना दिन्छ जुन मानिसको होइन, कोडकै सृजनात्मकताको रूपमा परिभाषित गर्न योग्य हुन्छ।" "यो पिकासो उनको आमाबाबुको डीएनएबाट बनेको हो, तर उनको संसारप्रतिको सिकाइ र अनुभव नै उनको सृजनात्मकताको कारण थियो भन्ने जस्तै हो। तपाईले कहिल्यै यो श्रेय उनका अभिभावकलाई दिनुहुन्न, यद्यपि सबै कुरा उनीहरूको कोड वा डीएनएबाट सुरु भएको थियो।" सशक्त एल्गोरिदमहरू 'क्रियटिभ एडभरसिरियल नेटवर्क्स' (CANs) पनि अहिले अस्तित्वमा छन्, जसले प्रशिक्षण डेटामा भएका शैलीका विरुद्ध जान र आश्चर्यजनक परिणामहरू सिर्जना गर्नका लागि डिजाइन गरिएका छन्। "धेरै मेसिन लर्निङ एल्गोरिदमहरू 'ब्ल्याक बक्स' हुन्," हेलिवेल भन्छिन्। "हामीले आफैंले डिजाइन गरे पनि, प्रणालीभित्र के भइरहेको छ भनेर पूर्ण रूपमा थाहा छैन।" यो एआई दुनियाँभरको साझा र असहज समस्या हो। यदि हामीलाई पहिलो पटक एआई कसरी त्यो निष्कर्षमा पुगेको भन्ने थाहा छैन भने, हामी कसरी एआईबाट आएको निर्णय वा आउटपुटमा विश्वास गर्न सक्छौं? के कला विशेष मानव मात्र हो? साँचो कलात्मक मेसिनहरूको सम्भावनाले हामीलाई मानव बनाउने के हो भन्ने विषयमा लामो समयदेखि रहेको विश्वासलाई चुनौती दिइरहेको छ। कलालाई लामो समयदेखि मानवद्वारा निर्मित, अन्य मानिसहरूद्वारा सौन्दर्यपूर्ण रूपमा प्रशंसा गरिने उद्देश्यका साथ बनाइएको भनेर हेरिएको छ। कलाकृतिहरू आफैंमा तिनका सर्जकहरूको भावनाहरूसँग जोडिएका छन्। त्यसैले, गैर-मानव संस्थाहरूको सिर्जनालाई हामी यसै परिभाषामा कला मान्न सक्छौं? केहि विश्वास गर्छन् कि जनावरहरूले पनि पहिले नै कला उत्पादन गर्छन्। अनुसन्धानहरूले परेवाहरूले विभिन्न प्रकारका कलाहरू छुट्याउन सक्ने देखाएको छ। यो सबै उद्देश्यमा निर्भर गर्दछ, "मानव र मेसिनको सृजनात्मकतालाई केले वास्तवमै छुट्याउँछ भनेकै उद्देश्य हो," डु सउटोइ भन्छन्। "कुनै मेसिनलाई सृजनात्मक रूपमा आफैंलाई व्यक्त गर्न प्रेरित गरिदिएको हुँदैन। यो मानवको उद्देश्यबाट प्रेरित हुन्छ।" के यसको अर्थ एआईले अहिलेसम्म साँचो कलाको सिर्जना गर्न पूर्ण रूपमा सक्षम छैन? आखिर, कम्प्युटर एल्गोरिदमहरूमा कुनै वास्तविक संसारको अनुभव छैन, र एआई-डा जस्ता रोबोटहरू, जसले आत्म-चित्रण गर्न सक्छन्, वास्तवमा आत्म-चेतना राख्दैनन्। यो प्रश्न अझै विवादको विषय बनेको छ। हेलिवेलका लागि, उद्देश्यको अभावले अनिवार्य रूपमा एआईद्वारा सिर्जित कार्यहरूलाई कला मान्नबाट रोक्नुपर्दैन। र सायद कुरा यहीँ आइपुग्छ। एउटा भनाइ अनुसार, कला दर्शकको आँखामा हुन्छ। उदाहरणका लागि, हामी मानवले प्राकृतिक संसारमा देखिने कलात्मकतालाई पहिचान गर्छौं र प्रशंसा गर्छौं – माकुराको जालको जटिलता, मयूरको सुन्दर प्वाँख। हामी प्रायः चराहरूको बोलावटलाई संगीतको रूपमा र केही जनावरहरूको प्रणय प्रदर्शनलाई नृत्यको रूपमा हेर्छौं। यस्ता धेरै उदाहरणहरू छन्, जहाँ जनावरहरूले सिर्जनात्मक व्यवहार देखाउँछन्, जसलाई हामी कलात्मक भन्न सक्छौं। उदाहरणका लागि, बावर बर्ड र पफरफिसले मानव कलाकारले प्रयोग गर्ने जस्तै परिप्रेक्ष्य, सन्तुलन र रंगसँग खेल्छन्। र, यद्यपि यी जनावरहरूले आफ्नो कला प्रस्तुत गर्ने उद्देश्यले यी कामहरू सिर्जना नगरेका हुन्, तिनका कार्यहरू संगीनी आकर्षित गर्न वा प्रतिस्पर्धीलाई भगाउन चाहिने सन्देशका रूपमा त्यति नै उद्देश्यपूर्ण छन्। कला वा कलाकारलाई परिभाषित गर्न हामी जे गरौँ, एआई एल्गोरिदम र एआई-डा जस्ता मेसिनहरूले कलाको संसारमा प्रभाव पारिरहेको कुरा स्पष्ट छ। तिनका कलाहरू विश्वभरका स्थापित कला संस्थाहरूमा परम्परागत कलाहरूका साथ प्रदर्शन भइरहेका छन्। अर्को वर्ष लस एन्जल्समा विश्वकै पहिलो एआई कला ग्यालरी खुल्दैछ, जसले "नैतिक एआई" लाई स्थायी रूपमा प्रदर्शन गर्ने ठाउँ हुनेछ। लन्डनको सर्पेन्टाइन ग्यालरीमा सृजनात्मक एआई प्रमुख र कला प्रविधिकी क्युरेटर इभा जेगरले पनि एआई कलालाई जनसमक्ष ल्याउन मद्दत गरिरहेकी छन्। उनले प्रविधिको कलामा पार्ने प्रभावबारे आलोचनात्मक छलफललाई प्रोत्साहित गर्ने प्रदर्शनी कार्यक्रमहरू ल्याइरहेकी छन्। उनका लागि, एआई कलाको भविष्य द्वन्द्वात्मक छैन। परम्परागत कलाका रूपहरू जस्तै, एआई कलाका रूपहरू पनि निरन्तर विकास भइरहने छन्। उनले मानव र मेसिनको सहकार्यलाई वास्तविक सिर्जनात्मक सम्भावनाको ठाउँका रूपमा हेर्छिन्। उनी विश्वास गर्छिन् कि कलाकारको उद्देश्य र प्रविधि जस्तै एआईको प्रयोगमा आधारित मानव अभ्यास अन्तिम सौन्दर्यभन्दा बढी महत्त्वपूर्ण छन्। "मेरो लागि केहि साँच्चै रोचक जनरेटिभ तस्बिरहरू उत्पादन हुन्छन्, तर पछाडि रहेको अभ्यासबिना म तिनीहरूलाई मात्र अद्भुत तस्बिर भएकैले विश्वास गर्दिन," उनी भन्छिन्। "म पेन्टिङको हकमा पनि त्यही कुरा भन्थें। म प्रणालीहरूमा, विशेष गरी कामको पछाडि रहेका मानिसहरूमा धेरै चासो राख्छु। म जान्न चाहन्छु कि उनीहरूले प्रणालीलाई केका लागि प्रयोग गरिरहेका छन्, के उनीहरू अन्वेषण गर्दैछन्? केवल अन्तिम कृतिमा ध्यान दिनु गल्ती हो।" र, जब एआई कलाको प्रामाणिकता र विश्वसनीयताको मूल्याङ्कनको कुरा आउँछ, जुन एआई कला अनुशासनको सबैभन्दा विवादास्पद पक्षहरू मध्ये एक हो, डु सउटोइले एउटा ठोस तर्क गर्छन्। सबै कला यसअघि भएका कुराहरूको उत्पादन हो, र सिर्जनात्मकता केही नहुने ठाउँबाट आउँदैन – सबै कलाकारहरू, चाहे मानव हुन्, रोबोट वा एल्गोरिदम, अरूका कार्यहरूमा आधारित भएर निर्माण गर्छन्। "धेरै मानिसहरू सिर्जनात्मकताबारे यसरी कुरा गर्छन् कि यो कुनै अनौठो मानवीय प्रक्रिया हो, जसले जादुगरले केही नभएको ठाउँबाट केही सिर्जना गरेको जस्तो देखाउँछ," डु सउटोइ भन्छन्। "तर त्यो केवल हामीले हाम्रो आफ्नै सिर्जनात्मकतालाई नबुझेको हुनाले हो।" साभारः बिबिसी स्रोतः https://www.bbc.com/future/article/20241018-ai-art-the-end-of-creativity-or-a-new-movement

बाँके । बाँकेको कोहलपुर नगरपालिकाले प्लाष्टिकका फूलगुच्छा तथा मालाको प्रयोगमा रोक लगाएको छ । कोहलपुर नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत मानबहादुर गिरीले सूचना जारी गर्दै नगर क्षेत्रमा प्लाष्टिकका मालाको प्रयोगलाई निरुत्साहित गर्न प्लाष्टिकका फूलगुच्छा तथा मालाको प्रयोगमा प्रतिबन्ध लगाइएको जानकारी दिए ।  तिहार, छठ लगायतका चाडपर्वमा प्लाष्टिकका फूलगुच्छा तथा मालाको प्रयोगले वातावरणलाई प्रदूषित पार्ने र मानव स्वास्थ्यलाई समेत प्रतिकूल असर पार्ने भएकाले प्लाष्टिकका फूलगुच्छा तथा मालाको प्रयोग नगर्न प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत गिरीले आग्रह गरे ।  प्लाष्टिकका फूलगुच्छा तथा मालाको प्रयोगले स्थानीय किसानबाट उत्पादन भएको फूलले समेत बजार नपाउने तथा रकम बाहिरिनेजस्ता समस्या देखिने गरेको उनले उल्लेख गरे । प्रशासकीय अधिकृत गिरीले कोहलपुर नगरपालिकासहितका स्थानीय किसानले उत्पादन गरेका फूलको प्रयोग गर्न अनुरोध गर्दै कोहलपुर बजारमा व्यापारीलाई समेत प्लाष्टिकका फूलगुच्छा तथा मालाको बेचबिखन गर्न रोक लगाइएको बताए। तिहारमा अधिकांशले यस क्षेत्रमा भारतबाट ल्याएका प्लाष्टिकका फूलका माला प्रयोग गर्ने गर्छन् । कोहलपुर नगरपालिकाका विभिन्न स्थानमा स्थानीय किसानले उत्पादन गरेको सयपत्री, गोदावरी, मखमलीलगायत फूल उत्पादन भएकाले त्यसको प्रयोग गर्न नगरवासीलाई आग्रह गरिएको प्रशासकीय अधिकृत गिरीको भनाइ छ । वन तथा वातावरण मन्त्रालयले वातावरण संरक्षण ऐन, २०७६ को दफा १५ को उपदफा ६ ले दिएको अधिकार प्रयोगगरी नेपालभर प्लाष्टिकजन्य उत्पादन, आयात, बिक्री वितरण वा भण्डारण गर्न पूर्ण रूपमा रोक लगाउने सरकारले निर्णय गरेको थियो ।  कैलालीको टीकापुर नगरपालिकाले पनि तिहारका समयमा प्लाष्टिकजन्य फूलमाला प्रयोग नगर्न अनुरोध गरेको छ । सूचना जारी गर्दै नगरपालिकाले स्वदेशी फूलका मालालाई प्रोत्साहन गर्न भन्दै प्लाष्टिकजन्य फूलमाला प्रयोग निधेष गरेको हो । प्लाष्टिकका मालाले स्थानीय पुष्प व्यवसायी घाटामा गएका र वातावरणका हिसाबले पनि उपयुक्त नहुने जनाउँदै प्लाष्टिकका माला निषेध गरेको हो ।   सूचनामा पालिकाभित्र प्लाष्टिकजन्य फूलका माला प्रयोगमा रोक लगाएकाले त्यसको प्रयोग नगर्न तथा नगराउन आग्रह गरिएको छ ।  प्रमुख प्रशासकिय अधिकृत दमनसिंह चौधरीले आउँदै गरेको दिपावली तथा छठपर्वमा टीकापुरभित्र कसैले प्लाष्टिकजन्य फूलका माला बिक्री बितरण गरेको पाइएमा कारबाही गर्ने जानकारी दिए ।  नगरपालिकाले प्लाष्टिकका माला बिक्रीमा रोक लगाएपछि स्थानीय पुष्प व्यवसायी भने खुसी भएका छन् । कैलालीमा दर्जन बढी किसान पुष्प व्यवसायमा लागेका छन् । गत वर्ष कैलालीका बजार प्लाष्टिकका मालाले ढाकेपछि पुष्प व्यवसायीका फूल बारीमै सडेका थिए । कतिपय व्यवसायीले पालिकाले नसघाएको भन्दै बजार क्षेत्रमा पूmलका माला छरेका थिए । “गत वर्ष हामीले धेरै घाटा बेहोर्यौँ, तयार भएमा माला बिक्री भएनन्”, पुष्प व्यवसायी छत्र मल्लले भने, ‘‘पालिकाले निर्णय गरेको छ । कार्यान्वयन पनि गर्नुपर्छ । देशैभरि प्लाष्टिकका माला निषेध गरेमा पुष्प व्यवसायी मर्कामा पर्दैनन् ।’’ उपभोक्ता रविना विष्ट बजार प्लाष्टिकका मालाले ढाक्दा व्यवसायीलाई घाटा भइरहेको बताउनुहुन्छ । ‘‘मानिसले झिलीमिली देख्छन्, त्यही किन्छन्’’, उनी भन्छन्, ‘‘प्लाष्टिकका माला रोकेमा हरेक पसल अगाडि स्थानीय पूmलका माला झुण्ड्याएमा त्यही बिक्री हुन्छ ।’’ व्यापारी पनि स्थानीय फूलका माला खपत भएमा स्वदेशमै व्यापार र स्वदेशमै अर्थ रहने बताउँछन् । ब्यापारी रेश्मा धामी पनि प्लाष्टिकका माला निधेष गरेपछि खुसी हुनुभएको छ । ‘‘अब हामीलाई पनि सहज हुन्छ, स्थानीय उत्पादित पूmल बिक्री गर्न पाइन्छ’’, उनले भने, ‘‘स्थानीय सरकारले यस्तै काम गर्नुपर्छ । स्थानीय किसान पनि जोगिने, व्यापारमा पनि असर नपर्ने कार्य राम्रो हो ।’’

काठमाडौं । नेकपा (माओवादी केन्द्र)ले कार्तिक १० गते काठमाडौंमा खबरदारी सभा गर्ने भएको छ ।  सरकारका गलत कदमको बिरोध र गर्नुपर्ने काम लागि ध्यानाकर्षण गराउन काठमाडौंको प्रदर्शनीमार्गमा कार्तिक १० गते खबरदारी सभा गर्ने निर्णय गरेको माओवादी केन्द्रले जनाएको छ । अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले आज पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडामा आयोजित पार्टीको बागमती र विशेष प्रदेश समन्वय समिति तथा जनवर्गीय संगठनका इञ्चार्ज तथा अध्यक्षहरुको संयुक्त बैठकलाई सम्बोधन गर्दै पार्टी केन्द्रीय कार्यालयको बैठकले खबरदारी सभा गर्ने निर्णय गरेको जानकारी गराउनुभएको हो । उहाँले खबरदारीसभाको तयारीमा जुट्न सबै कमिटीहरुलाई निर्देशन पनि दिनुभएको छ। माओवादी केन्द्रले विपत् व्यवस्थापनमा देखिएको सरकारको असंवेदनशीलता, गैरजिम्मेवारीपन र योजनाविहिनताका कारण बेपत्ताहरुको खोजी, राहत वितरण, घाइतेहरुको उपचार, अस्थायी आवास निर्माण लगायत पुनर्निर्माण र पुनस्र्थापनाको क्षेत्रमा देखिएका समस्या समाधान गर्न, आफ्नो पार्टी नेतृत्वको सरकारले सुरु गरेको सुशासनको अभियानलाई कमजोर बनाउन भइरहेका षड्यन्त्र र भ्रष्टाचारजन्य गतिबिधिलाई निष्तेज पार्न खबरदारीसभा गर्ने जनाएको छ । त्यस्तै सामाजिक न्यायका मुद्दाहरुप्रति सरकारको गम्भीर ध्यानार्षण गराउन, सुशासन, सामाजिक न्याय र आर्थिक विकास तथा समृद्धिको पक्षमा अभिमत प्रकट गर्न, नेपाल विद्युत प्राधिकरण लगायत सार्वजनिक संस्थाहरु, विश्वविद्यालयसहित शिक्षण संस्थाहरु र कर्मचारीतन्त्रमा गरिएको चरण राजनीतिकरण र हस्तक्षेपको प्रतिवाद गर्न र बढ्दो बजारभाउ र कालाबजारी नियन्त्रणका लागि पहल गर्न खबरदारी सभा थालिएको माओवादी केन्द्रले जनाएको छ । माओवादी केन्द्रले सहकारीपीडित, मिटरब्याज र लघुवित्तपीडितहरुको समस्या समाधानका लागि आवाज बुलन्द गर्न, मुलुकलाई दुई दलीय तानाशाही प्रणालीमा लैजाने उद्देश्यसहित राजनीतिक दल विभाजनसम्बन्धी अध्यादेश जारी गर्ने षड्यन्त्रको पर्दाफास गर्न, राष्ट्रिय हितको रक्षा र प्रवर्धन गर्न तथा सरकारको यथास्थितिवादी र प्रतिगामी गतिबिधिविरुद्ध खबरदारी गर्न थालेको जनाएको छ ।

काठमाडौं । नेपाल सरकार वादी रहेका विभिन्न मुद्दामा अदालतले दोषी ठहर भएका भाटभटेनीका साहु मीनबहादुर गुरुङबाट सरकारको नेतृत्व गरिरहेको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले)ले दानको रूपमा जग्गा लिने समाचारप्रति ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनल (टीआई) नेपालले गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको जनाएको छ ।  टीआई नेपालले विभिन्न मुद्दामा अदालतले दोषी ठहर भएका र सोही प्रकृतिका थप विभिन्न मुद्दाहरु न्यायिक प्रक्रियामा नै रहेका व्यक्तिबाट दान दातव्य लिदा  सुशासनको अपव्याख्या भई देशमा व्याप्त भ्रष्टाचारलाई थप मलजल पुग्न स्वार्थको द्वन्द्व हुन गई सुशासनमा गम्भीर असर पर्ने र भ्रष्टाचारको पक्षपोेषण हुने जनाएको छ ।  सत्ता संचालन गरीरहेका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नै नेपाल सरकार वादी रहेका गुरुङबाट जग्गा लिने र भवन निर्माण समेत उपहारमा प्राप्त गर्ने कुराले भ्रष्टाचारको पक्षपोेषण गरेको ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनलले उल्लेख गरेको छ । सरकार संचालनमा संलग्न रहेका व्यक्ति तथा राजनीतिक दलले सुशासनको अपव्याख्या भई देशमा व्याप्त भ्रष्टाचारलाई थप मलजल पुग्ने गरी कुनै पनि प्रकारको दान, दातव्य र सहयोग स्वीकार नगर्न समेत ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशनल (टीआई) नेपालका अध्यक्ष मदन कृष्ण शर्माद्धारा जारी प्रेस विज्ञप्तिमार्फत अपिल गरीएको छ ।  

काठमाडौं । विपक्षी दलहरूले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई ज्ञापनपत्र बुझाएका छन्। नेकपा(माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष एंव प्रमुख प्रतिपक्षी दलका नेता पूर्वप्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड' सहित पाँच दलका नेताहरू  सोमबार साँझ प्रधानमन्त्री निवास वालुवाटार पुगी सो ज्ञापनपत्र प्रधानमन्त्रीलाई बुझाउनुभएको हो । प्रधानमन्त्री ओली समक्ष बुझाइएको ज्ञापनपत्रमा नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल 'प्रचण्ड',नेकपा (एकीकृत समाजवादी)का अध्यक्ष माधव कुमार नेपाल,राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीका अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्गदेन,राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी पार्टीका नेता डोल प्रसाद अर्याल र आमजनता पार्टीका अध्यक्ष प्रभु साहले हस्ताक्षर गर्नुभएको छ । विपक्षी दलहरुद्धारा बुझाइएको ज्ञापनमा नेकपा (एमाले) र नेपाली काँग्रेसले मिति २०८१/०३/१७ गते मध्यराती ७ बुँदे सम्झौता गरी सम्माननीय प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा गठन गरेको वर्तमान सरकारले राष्ट्रिय हित रक्षा, भ्रष्टाचार नियन्त्रण, सुशासन र विकास निर्माणको अभियानलाइ तीब्रता दिने विषय सार्वजनिक गरेको भएपनि सरकार आफ्नो प्रतिबद्धता अनुसार नचलेको उल्लेख छ । ज्ञापनपत्रमा मार्फत विपक्षी दलहरुले भनेका छन् -'सुरुवाती दिनमा ती विषयमा ठूलो आवाज गरेको वर्तमान सरकारले गठनको झण्डै एक सय दिन पुग्न लाग्दा पनि प्रतिबद्धता अनुसार काम नगरेको मात्र हैन सरकारको भनाइ र गराइमा कुनै तादात्म्यता देखिन छोडेको छ। सुशासन र प्रभावकारी सेवा प्रवाहका विषयमा सरकारले कुनै पनि कदम नचालेर सुशासनलाई कमजोर बनाएको छ। अदालतमा मुद्दा खेपिरहेका व्यापारीको पक्षमा स्वयं प्रधानमन्त्रीले नै पक्षपोषण गर्नु र प्रधानमन्त्रीकै दलले करिब एक अर्ब भन्दा बढी मूल्यको जग्गा गैर कानुनी रूपमा दानका रुपमा लिएर सुशासनको उपहास गर्ने कार्य भएको छ।' साथै, सरकारले लोकतन्त्रालाई दुई ठूला दलतन्त्रमा परिणत गर्ने र अन्य दलहरुलाई विभिन्न ढंगले कमजोर पार्ने कार्य गर्दै राजनीतिक सहिष्णुता प्रतिकूल व्यवहार प्रदर्शन गरेको विपक्षी दलहरुले ज्ञापनपत्रमा उल्लेख गरेका छन् । गएको शुक्रबार बसेको विपक्षी दलको बैठकले ज्ञापनपत्र बुझाउने निर्णय गरेको थियो । बैठकले माओवादीका उपमहासचिव शक्ति बस्नेत, एकीकृत समाजवादीका वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेन्द्र पाण्डे र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का शिशिर खनाल रहेको कार्यदल गठन पनि गरेको थियो । हेर्नुहोस् पूर्णपाठ

काठमाडौं । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारले थप सार्वजनिक संस्थान निजीकरण प्रक्रिया अघि बढाएको छ । कम्तिमा आठ संस्थान निजीकरण गर्न खोजिएको छ । निजीकरण समितिले बन्द, रुग्ण र कार्यसम्पादन कमजोर भएका केही संस्थानहरूको निजीकरण वर्गीकरणका निम्ति मन्त्रिपरिषद्मा प्रस्ताव सिफारिस गर्ने निर्णय गरेको हो। उपप्रधानमन्त्री एवम्‌ अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेलको अध्यक्षतामा समितिको आज (सोमबार) बसेको बैठकले जनकपुर चुरोट कारखाना, नेपाल मेटल कम्पनी, हेटौंडा कपडा उद्योग वर्गीकरणका लागि प्रस्ताव सिफारिस गर्ने निर्णय गरेको हो । यस्तै विराटनगर जुट मिल, बुटवल धागो कारखाना, गोरखाकाली रबर उद्योग, उदयपुर र हेटौंडा सिमेन्ट कारखानाको पनि वर्गीकरणका लागि प्रस्ताव सिफारिस गर्ने निर्णय भएको छ । मन्त्रिपरिषद्बाट वर्गीकरण भएपछि सम्पत्ति तथा दायित्व मूल्यांकनका लागि विशेषज्ञसहितको अध्ययन समिति गठन गरिने अर्थ मन्त्रालयले जनाएको छ ।

काठमाडौं । विपक्षी दलहरूले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई ज्ञापनपत्र बुझाउने समय सारिएको छ । नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकल दाहाल 'प्रचण्ड', नेकपा (एकीकृत समाजवादी) का अध्यक्ष माधवकुमार नेपाललगायत नेताहरू काठमाडौं बाहिरबाट आइपुग्न ढिला भएकाले समय सारिएको हो । सोमबार साँझ ४ः३० मा विपक्षीले ज्ञापनपत्र बुझाउने तय भएको थियो । अब समय सारेर राति ८ बजे ज्ञापनपत्र बुझाउने तयारी गरिएको छ ।  गएको शुक्रबार बसेको विपक्षी दलको बैठकले ज्ञापनपत्र बुझाउने निर्णय गरेको थियो । बैठकले माओवादीका उपमहासचिव शक्ति बस्नेत, एकीकृत समाजवादीका वरिष्ठ उपाध्यक्ष राजेन्द्र पाण्डे र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का शिशिर खनाल रहेको कार्यदल गठन पनि गरेको थियो ।

काठमाडौं । साना पार्टी फुटाएर पहिलो दल बन्ने प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको दाउमा सत्तारुढ दलकै नेता नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा बाधक बनेका छन् । जसका कारण प्रधानमन्त्री ओली आफैले बोलाएको मन्त्रिपरिषद् स्थगन गर्न बाध्य भएका छन् । प्रतिनिधि सभाका दुई ठूला दल नेपाली काङ्ग्रेस र नेकपा (एमाले)बीच नयाँ सरकार गठन सहमतिपश्चात केपी शर्मा ओलीले प्रधानमन्त्री पदको सपथ लिएको आज ठीक १०० दिन पुगेको छ ।सोही दिन प्रधानमन्त्री मन्त्रिपरिषद् बैठक स्थगित गर्न बाध्य भएका छन् । प्रतिनिधि सभाको दोस्रो ठूलो दल एमालेका अध्यक्ष ओलीले नेतृत्व गरेको नयाँ सरकारको सिंहदरबारमा ‘हनिमुन पिरियड’ पूरा गर्दा उल्लेख्य शक्तिशाली गठबन्धन सरकारको पूँजी सदूपयोग गर्न नसकेको आरोप खेपिरहेका छन् ।  अहिले प्रधानमन्त्री ओली नेतृत्वको सरकार र नेपाली कांग्रेसबीच सरकार निर्माण गर्दाको जस्तो सुमधुर सम्बन्ध छैन । सरकार संचालनमा ओलीले नेपाली कांग्रेसका मन्त्रीलाई सहज ढंगले काम गर्न नदिएको,मन्त्रीहरु विरोधि सचिव कांग्रेस नेतृत्व रहेको मन्त्रालयमा पठाई सचिवबाट सरकार चलाई रहेको, दुई तिहाईको सरकारले जुन आसको सञ्चार गर्न सक्नुपर्दथ्यो त्यसो नभई जनतामा उल्टो निरासा छाएको, साथै प्रधानमन्त्री ओलीका कतिपय गतिविधि साथ दिन नसकिने खालका भएको यो गठबन्धनका निर्माता नै बताउँछन् । ओली सरकारमा रहेका मन्त्रीहरुले त आफुले चाहे अनुसारको काम गर्नै नपाएको बताउने गरेका छन् ।  यसै सन्दर्भमा आज प्रधानमन्त्री ओलीको राजनीतिक दलसम्बन्धी अध्यादेशबारेको प्रस्तावलाई सभापति देउवाले ‘साथ दिन्नँ’ भनेपछि मन्त्रिपरिषद् बैठक नै स्थगित भएको छ ।साना दल विभाजन गरेर आफु पहिलो दल बन्ने र पहिलो दलका हिसाबले आफ्नै नेतृत्वमा सरकार निर्माणको वातावरण तयार गर्ने गरी प्रधानमन्त्री ओली बढेको कांग्रेस नेताहरुको आंशका छ । सरकारले दल विभाजनलाई सहज हुने गरी अध्यादेश ल्याउने तयारी गरिरहेको चर्चाबिच सत्ताधारी दल नेपाली कांग्रेस भने त्यसको विपक्षमा देखिएको हो । कांग्रेस प्रचार विभाग प्रमुख मीन विश्वकर्माले आफ्नो दल दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेशको विपक्षमा रहेको बताए । यसअघि आइतबार राति बालुवाटारमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले कांग्रेस सभापति शेर बहादुर देउवासहितका नेतासँगको छलफलमा अध्यादेश ल्याउन सहयोग माग गरेका थिए । कांग्रेसको असहमतिका कारण राजनीतिक दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेश ल्याउन सम्भव नभएपछि प्रधानमन्त्री ओलीले सोमबार ५ बजेका लागि आह्वान गरेको मन्त्रिपरिषद् स्थगित गरे।

पोखरा । नेपाल समजावादी पार्टीका अध्यक्ष एवं पूर्वप्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईले सरकार भ्रष्टाचारीको संरक्षणमा खुलमखुल्ला उत्रिएको आरोप लगाउनुभएको छ। आफूले भ्रष्टाचार गर्दिनँ भन्ने व्यक्तिहरूले नै ठूलठूला भ्रष्टाचार गर्ने र एउटा भ्रष्टाचारको बाहनामा अर्को व्यक्तिलाई थुन्ने प्रवृत्ति देखिएको उहाँको भनाइ छ ।  पोखरामा सोमबारदेखि सुरू भएको पार्टीको विधान अधिवेशनलाई सम्बोधन गर्दै अध्यक्ष भट्टराईले भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्न संस्थाहरू आर्थिकरुपमा बलियो हुनुपर्ने बताउनुभयो। ‘मुखले भ्रष्टाचार गर्दिनँ भन्ने व्यवहारमा चाँहि आफैँ खुलमखुल्ला भ्रष्टाचारीको संरक्षण गर्ने प्रवृत्ति देखिन्छ । फरक पार्टीको पर्‍यो भने समातेर भ्रष्टाचारको मुद्दा लगाउने, आफ्नो पर्‍यो भने सिंगो पार्टीकै बल प्रयोग गरेर जोगाउने? यसरी कसरी सुशासन कायम हुन्छ?,' उहाँको प्रश्न थियो । सहकारी, ओम्नी, भुटानी शरणर्थी, सुन, वाइडबढी लगायत काण्डमा प्रमुख दलहरू अछुतो नरहेको आरोप लगाउनुभयो । भ्रष्टाचार छानविनको लागि शक्तिशाली संस्था गठन गर्न आवश्यक रहेको उहाँको भनाइ छ । आफू देशको प्रधानमन्त्री भइसक्दा पनि कुनै काण्ड नमुछिएको र राम्रो गर्न खोज्दा किनारा पर्दै गएको उहाँको गुनासो थियो । ‘म कुनै पनि काण्डमा मुछिएको छैन,’ उनले भने, ‘सबैभन्दा पहिला म बाट नै छानविन सुरु होस् । तर सबै राजनीतिक नेताहरूको सम्पत्ति छानबिन हुनुपर्छ । राजनीतिक नतृत्वमा भएका कारण भ्रष्टाचारबाट मुक्ति पाउनुहुदैन',उहाँले भन्नुभयो । विधान अधिवेशनले पार्टीको विधानमा संशोधन र सुधारसहित नयाँ दस्तावेज तयार गर्ने उनले बताए । अधिवेशनमा ४ सय जना प्रतिनिधिहरू सहभागी छन् ।

काठमाडौं । सरकारले दल विभाजनलाई सहज हुने गरी अध्यादेश ल्याउने तयारी गरिरहेको चर्चाबिच सत्ताधारी दल नेपाली कांग्रेस भने त्यसको विपक्षमा देखिएको छ । कांग्रेस प्रचार विभाग प्रमुख मीन विश्वकर्माले आफ्नो दल दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेशको विपक्षमा रहेको बताए । यसअघि आइतबार राति बालुवाटारमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले कांग्रेस सभापति शेर बहादुर देउवासहितका नेतासँगको छलफलमा अध्यादेश ल्याउन सहयोग माग गरेका थिए । कांग्रेसको असहमतिका कारण राजनीतिक दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेश ल्याउन सम्भव नभएपछि प्रधानमन्त्री ओलीले सोमबार ५ बजेका लागि आह्वान गरेको मन्त्रिपरिषद् स्थगित गरेका छन् ।  

विराटनगर । पूर्वमन्त्री तथा नेकपा माओवादी केन्द्रका केन्द्रीय सदस्य अमनलाल मोदीले केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारले विवादित पात्रको हातबाट अर्बौंका दान लिनु घुस भएको दाबी गरेका छन् । मोरङको ग्रामथानस्थित तेतरियामा सोमबार आयोजित पार्टी सम्पर्क कार्यालय उद्घाटन तथा उम्मेदवार घोषणा कार्यक्रममा बोल्दै उनले यस्तो बताएका हुन् । उनले सम्पत्ति शुद्धीकरण विभागले मीनबहादुरसँग बयान लिइसकेको, केही जग्गा र सम्पत्ति पनि रोक्का गरिएको व्यक्तिबाट प्रधानमन्त्री केपी ओलीले अर्बभन्दा बढीको जग्गा दान लिएर भ्रष्ट्राारलाई मलजल गरेको बताए । उनले ग्रामथानको उपनिर्वाचनमा आफ्नो पार्टीको उम्मेदवार नमोनारायण माझीले जित्ने समेत बताए ।

जुम्ला, ५ कार्तिक । नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले आफूले सरकारको नेतृत्व गरेको बेला सुरु गरेको भ्रष्टाचार बिरोधी अभियान निरन्तर अघि बढ्ने बताउनुभएको छ । नेकपा माओवादी केन्द्र जुम्लाले खस भाषा र सभ्यताको केन्द्र सिञ्जा कनकासुन्दरीमा आयोजना गरेको जनसभा तथा पार्टी प्रवेश कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यो अभियान नरोकिने बताउनुभएको हो । उहाँले आफूले सरकारबाट सुरु गरेको यो अभियान अब पार्टीको तर्फबाट अघि बढाउने बताउनुभयो । ‘सुशासनको पक्ष र भ्रष्टाचारको बिरुद्धमा निकै ठूलो अभियान सुरु गरिएको छ’– उहाँले भन्नुभयो– ‘नेपालको इतिहासमा नै पहिलोपटक सबैभन्दा माथिल्लो तहमा रहेका नेता र कर्मचारीहरुविरुद्ध भ्रष्टाचार मुद्दा चलाउने र हिरासतमा लिने प्रक्रिया सुरु भएको थियो, यो पहिलो रेकर्ड नै बनेको छ ।’ भूमाफियाहरुले राज्यको जग्गा व्यक्तिका नाममा लैजाने र जनतालाई कंगाल बनाउने प्रवृत्ति धेरै पहिलेदेखि हुर्कदै आएको आएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले आफ्नो नेतृत्वको सरकारले त्यस्ता भूमाफियाले कब्जा गरेर व्यक्तिका नाममा लगेको जग्गा पुनः राज्यका नाममा फिर्ता गराउने र उनीहरुलाई मुद्दा चलाउने काम गरेको स्मरण गर्नुभयो । उहाँले सामाजिक न्यायको पक्षमा देशभित्र र बिदेशमा कार्यरत श्रमिकलाई सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रममा समावेश गर्नेदेखि हजारौं नागरिकताविहीनतालाई नागरिकता प्रदान गर्ने, वर्षौदेखिको मिटरब्याजको समस्या कानुन बनाएर नै अन्त्य गर्नेलगायतका कामले जनतामा नयाँ उत्साह पैदा भएको बताउनुभयो । भौतिक पूर्वाधार निर्माणको सवालमा आफूले तिनैपटक प्रधानमन्त्री हुँदा महत्वपूर्ण थालनी गरेको बताउनुभयो । पहिलोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा मध्यपहाडी लोकमार्ग, मदन भण्डारी लोकमार्ग, उत्तरदक्षिण करिडोरको अवधारणा अघि सारेको उल्लेख गर्दै पूर्वप्रधानमन्त्री प्रचण्डले दोस्रोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा लोडसेडिङ अन्त्य गरेको र तेस्रोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा भारतसँग दश वर्षमा दश हजार मेगावाट विद्युत बिक्रीलगायतका ऐतिहासिक समझदारीमा हस्ताक्षर गरेको बताउनुभयो । चाँडै निर्माण सम्पन्न हुन थालेको मध्यपहाडी लोकमार्गले पहाडी क्षेत्रलाई नयाँ जीवन दिंदै राष्ट्रिय एकता र आर्थिक समृद्धिका लागि कोशेढुंगा हुने बताउनुभयो । उत्तरदक्षिण कोरिडोरले कर्णाली लगायतका विकट क्षेत्रलाई सुगम बनाउँदै लैजाने बताउनुभयो । ‘भारत र बंगलादेशसँग विद्युत व्यापारको सम्झौता क्रान्तिकारी कदम थियो’– उहाँले भन्नुभयो– ‘पहिलोपटक चीन भ्रमणका क्रममा पनि विद्युत व्यापारका लागि क्रसबोर्डर ट्रान्समिटर निर्माण गर्ने सहमति भयो । थुप्रै नाकाहरु खोल्ने सहमति भयो । तपाई कर्णालीबासी जनसमुदायलाई थाहै छ, ८ वटा परम्परागत नाकाहरु खोल्ने निर्णय पनि यसैबीचमा भयो । जुम्लाको नाथेलाग्नासम्म बाटो पुर्याउने सहमति पनि भएको छ, यो कणार्लीको विकासको लागि महत्वपूर्ण काम हो ।’ आफू चौथोपटक जुम्ला आएको उल्लेख गर्दै उहाँले खस भाषा र सिञ्जा सभ्यताको केन्द्रमा आएर बोल्दा गौरव महसुस भएको र यो सभ्यतालाई पुनर्स्थापित गर्नुपर्ने बताउनुभयो । उहाँले यससम्बन्धी कानुन निर्माणको प्रक्रिया आफ्नो नेतृत्वको मन्त्रिपरिषद्ले अघि बढाएको जानकारी दिंदै यसलाई पूर्णता दिन सबै जिम्मेवारपूर्वक लाग्नुपर्ने बताउनुभयो । कार्यक्रममा कनकासुन्दरी गाउँपालिका वडा नम्बर ८ निर्वाचित वडा अध्यक्ष धनबहादुर कामीसहित झण्डै पाँच सय व्यक्ति विभिन्न पार्टी परित्याग गरी माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गरेका थिए । नवप्रवेशीहरुलाई अध्यक्ष प्रचण्डले स्वागत गर्नुभएको थियो ।

काठमाडौं । भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी मंगलबार पुनः रुस भ्रमणमा जाने भएका छन् । दोस्रोपल्ट प्रधानमन्त्रीमा नियुक्त भएपछि उनी रुस जान लागेको पनि दोस्रो पटक हो ।  यसअघि मोदी गत जुलाई ८ मा पहिलोपल्ट रुस गएका थिए । उनी १६ औँ ब्रिक्स समिटका लागि मंगरबार रूस जान लागेका हुन् ।   समिटमा चीनका राष्ट्रपति शी जिनपिङ पनि जाने कार्यक्रम छ । भारतीय प्रधानमन्त्री मोदी र चिनियाँ राष्ट्रपति जिनपिङबीच द्विपक्षीय भेटघाट हुने बताएको छ ।  अक्टोबर २२–२३ मा रूसको कजानमा आयोजित ब्रिक्स समिट आयोजना हुँदैछ ।