लोकसेवा अनुभवः कहिल्यै घोकिनँ, बुझेर पढेँ

लोकसेवा अनुभवः कहिल्यै घोकिनँ, बुझेर पढेँ

नेत्रप्रसाद भुसाल, काठमाडौं । सार्वजनिक प्रशासन सञ्चालन गर्ने मुख्य कार्यभार निजामती सेवाको रहेको हुन्छ । यो सेवाका लागि आवश्यक कर्मचारी छनोट लोकसेवा आयोगले गर्छ । आयोगले लिखित, प्रयोगात्मक र अन्तर्वार्ता परीक्षाका विधिबाट उम्मेदवार छनोट गर्छ । यी सबै परीक्षामा उत्कृष्ट अंक हासिल गर्ने उम्मेदवार निजामती सेवाका पदमा नियुक्तिको लागि उपयुक्त ठहरिन्छ ।

लोकसेवा आयोगले लिने परीक्षा प्रणाली र पाठ्यक्रम समयसापेक्ष परिमार्जन हुँदै गइरहेको छ । सरकारी सेवाप्रतिको बढ्दो आकर्षणका बीच प्रतिस्पर्धाको पारो दिनप्रतिदिन चढ्दै छ । थोरै संख्यामा माग गरिएको आवेदनमा पनि हजारौँको प्रतिस्पर्धा हुन्छ । यस्तो कठिन प्रतिस्पर्धामा छनोट हुनु सजिलो छैन । यसका लागि अध्ययन विधिमा विशेष ध्यान दिनुपर्छ ।

दृढ इच्छाशक्ति र आत्मबल : लोकसेवामा सफल हुनका लागि सर्वप्रथम आफूलाई मानसिक रूपमा तयार गराउनु पर्दछ । सो कार्य सम्पन्न गर्ने इच्छाशक्ति र आत्मबल आवश्यक हुन्छ ।

पाठ्यक्रमको पूर्ण ज्ञान : आफूले जाँच दिने विषयको पाठ्यक्रम राम्रोसँग अध्ययन गर्ने र सो विषयसँग सम्बन्धित विषयमा सन्तुलित ढंगले अध्ययन गर्ने बानी बसाल्नुपर्छ । कुनै विषयवस्तुमा बढी र कुनैमा अनभिज्ञता हुँदा त्यसले सफल भइँदैन । त्यसकारण सन्तुलित पढाइ नै सफलता हासिल गर्ने तरिका हो ।

नियमित अध्ययन गर्ने बानी : निरन्तर अध्ययन गर्ने बानी भएन भने लोकसेवामा सफल हुन असम्भवप्रायः छ । सधैँजसो निश्चित समय अध्ययन गर्ने बानीले परीक्षार्थीको अध्ययनको क्षेत्र र गहिराइ बढाउँछ ।

विषयवस्तुको फराकिलो अध्ययन : पाठ्यक्रमसँग सम्बन्धित विषयमा तपाईंको अध्ययन फराकिलो हुनुपर्छ । ताकि त्यसले तपाईंको आत्मबल बढाओस् । उदाहरणका लागि बजेटका बारेमा अध्ययन गर्दा बजेटको परिचय, यसको अवधारणा कसले, कहिले र कसरी ल्यायो इत्यादि, बजेटका उद्देश्य, विशेषता, प्रकार, नेपालमा बजेटसम्बन्धी व्यवस्था, बजेटका समस्या, चुनौती र समाधानको बाटो, बदलिँदो विश्व परिवेशलगायतको शैलीमा रहेर ज्ञान हासिल गर्नुपर्छ ।

लेखन शैली : परीक्षार्थीको मुख्य परीक्षण नै उसले आफ्नो उत्तरपुस्तिकामा प्रस्तुत गरेको प्रस्तुति भएकाले विषयवस्तुको जति धेरै ज्ञान भए पनि त्यो ज्ञान उत्तरपुस्तिकामा व्यक्त नगरेसम्म उसको मूल्यांकन हुँदैन ।

लेखाइ सिलसिलेवार हुनुपर्छ । सन्तुलित लेखाइ र शब्द चयनसमेत उत्कृष्ट हुनुपर्छ । तपाईंको लेखाइले जाँचकीको मनमा प्रभाव जमाउन सकोस् । पढ्दा सधैँ लेखन सीप विकास गर्नका लागि लेख्ने र आफैँले मूल्यांकन गर्ने गरेमा लेखाइमा निखार ल्याउन सकिन्छ ।

जानेको भन्दा प्रश्नले मागेको उत्तर दिने : परीक्षामा सोधिएको प्रश्न राम्रोसँग पढेर मात्र उत्तर दिनुपर्छ । यसरी उत्तर दिँदा उक्त प्रश्नले के मागेको छ सोही विषयमा जवाफ लेख्नुपर्छ, नकि आफूले जानेको लेख्ने ।

समय व्यवस्थापन : परीक्षामा समय व्यवस्थापन महत्वपूर्ण पक्ष हो । सोधिएका सबै प्रश्न तोकिएको समयमा सन्तुलित ढंगबाट लेख्नुपर्छ । कुनै उत्तर लामो लेख्दा अन्य प्रश्न छुट्न सक्छ । त्यसकारण समयसीमाभित्र रहेर प्रश्नको अंकभारअनुसार उत्तर लेख्नुपर्छ ।

सम्झने कलाको विकास : पढ्नु भनेको जान्नु÷बुझ्नु हो । तपाईंले जति नै समय पढ्नुस्, यदि तपाईंले सम्झनु/बुझ्नुभएको छैन भने त्यसले महत्व राख्दैन । मैले कति घन्टा पढेँभन्दा पनि मैले कति बुझेँ वा सम्झिएँ भन्नेले अर्थ राख्छ । त्यसकारण कुन तरिकाले पढ्दा सम्झन सकिन्छ, त्यो तरिका अपनाउनुपर्छ । कुनै गीतको लयमा ढालेर कुनै व्यक्तिको जीवनसँग आन्तरिकीकरण गरेर पढ्ने आदि तरिका अपनाउन सकिन्छ ।

आधिकारिक पाठ्यसामग्रीको अध्ययन गर्ने : अध्ययन गर्दा जहिले पनि पाठ्यक्रममा उल्लेखित विषयसँग सम्बन्धित सरकारी वा आधिकारिक निकायबाट प्रकाशित भएका आधिकारिक पाठ्यसामग्रीको अध्ययन गर्नुपर्छ । जस्तै : ऐन नियमका व्यवस्था, बजेट, आवधिक योजना तथा सरकारका नीति, क्षेत्रीय तथा अन्तर्राष्ट्रिय सन्धि, घोषणापत्र आदि ।
लोकसेवा आयोगको प्रश्न प्रणाली समयसापेक्ष जटिल हुँदै गइरहेको छ । यसका लागि राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा विकसित घटनाक्रम, आविष्कार, प्रतिपादित सिद्वान्त, अन्वेषण तथा त्यसको नेपालमा प्रयोग, पाठ्यक्रमको नियमित अध्ययन र त्यसबारे अद्यावधिक रहनु आवश्यक पर्छ । रेडियो, टेलिभिजन, पत्रपत्रिकाजस्ता आमसञ्चारका माध्यम तथा सामाजिक सञ्जाल र त्यसको जानकारी पनि लिनु आवश्यक पर्छ ।

अरू प्रतिस्पर्धीको क्षमतासमेत सूक्ष्म मूल्यांकन गर्दै आफ्नो अध्ययनको रणनीति बनाउनुपर्छ । परीक्षा दिनेहरूको भीडसँग सामना गर्न सक्छु भन्ने दृढ आत्मविश्वास, लगनशीलता, कडा परिश्रम, स्वस्थ जीवनशैली तथा जुनसुकै विषयलाई आफ्नो बनाएर पढ्ने बानीले पक्कै पनि सफलता मिल्छ । यो सामग्री नयाँ पत्रिका दैनिकबाट लिइएको हो । भुषाल संसद सेवाका शाखा अधिकृत हुन् ।

त्रिविको उपकुलपतिको विज्ञापनमा रहेको पूर्वपदाधिकारीको अनुभव हटाएर अर्को सूचना जारी गर्न प्रधानमन्त्रीको निर्देशन

काठमाडौं। प्रधानमन्त्री एवं त्रिभुवन विश्वविद्यालयका कुलपति पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले त्रिभुवन विश्वविद्यालयले उपकुलपतिको नियुक्ति प्रक्रियाका लागि आह्वान गरेको विज्ञापनका प्रावधान सच्चाउन निर्देशन दिएका छन् । शुक्रबार दिउँसो शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री एवं विश्वविद्यालयका सहकुलपति अशोककुमार राईलाई प्रधानमन्त्रीको कार्यकक्षमा बोलाएर उक्त विज्ञापन सच्चाउन निर्देशन दिएका हुन् । प्रधानमन्त्रीले आफूले विश्वविद्यालयको सुधारका निम्ति संसारभरि रहेका नेपालीमध्येबाट योग्य मान्छे आओस् भनेर खुला प्रतिस्पर्धा गराउन खोजेकोमा शुक्रबार प्रकाशित गरिएको सूचनाले योग्य मान्छेहरू छनोटमा ढोका बन्द हुनसक्ने भन्दै त्यस्तो त्रुटिपूर्ण प्रावधान सच्चाएर अर्को सूचना निकाल्न निर्देशन दिए । शुक्रबार छनोट तथा सिफारिस समितिको तर्फबाट प्रकाशित सूचनामा ‘विश्वविद्यालयको पदाधिकारीमध्ये कुनै एक पदमा कम्तीमा तीन वर्ष काम गरेको (वर्ष, महिना र दिनसमेत) व्यहोरा खुलेको विवरण प्रमाणित प्रतिलिपि’ पेश गर्नुभएको सूचनाप्रति आफ्नो गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको बताउँदै प्रधानमन्त्रीले पदाधिकारीमा तीन वर्षे अनुभवको प्रावधान हटाउन निर्देशन दिनुभएको प्रधानमन्त्रीको सचिवालयले जनाएको छ । त्यस्तो प्रावधानले पूर्वपदाधिकारीहरू मात्रै प्रतिस्पर्धाका निम्ति योग्य हुने र त्यसले मेरिटोक्रेसीमा सिन्डिकेट लगाउनेमा हाम्रो चासो रहेको बताउँदै प्रधानमन्त्रीले सक्षम र योग्य मान्छे आउने बाटो सम्पूर्ण रूपले खुला गरी अर्को विज्ञापन खोल्दै मन्त्रालयमार्फत समितिलाई निर्देशन दिएका हुन् । प्रधानमन्त्रीले स्वदेश तथा विदेशमा रहेको जोकोही योग्य प्राज्ञिक नेपालीले दरखास्त हाल्न सक्ने गरी फराकिलो मापदण्ड नबनाए विश्वविद्यालय सुधार कठिन भएकाले उच्च शिक्षाको गुणात्मक सुधारका निम्ति गम्भीर हुन समेत शिक्षामन्त्रीलाई निर्देशन दिएका छन् ।

लेखा प्रणालीमा अत्यन्तै आवश्यक वासलात (Balance Sheet) भनेको के हो ?

कुनै पनि संस्थाको आर्थिक स्थिती, जस्तै पुँजी, सम्पती, दायित्वको यथार्थ जानकारीको लागि तयार गरिने विवरणलाई वासलत भनिन्छ । वासलतलाई संस्थाको कानुनी मान्यता प्राप्त विवरणका रुपमा लिइन्छ । व्यावसायिक संस्थाको हकमा नाफा नोक्सान हिसाब खाता बनाईसकेपछि अन्त्यमा बनाईने हिसाब वासलात हो । वास्तवमा यो कुनै खाता होइन, खाताहरुको निचोड वा सारांश हो । प्रत्येक आर्थिक वर्षको अन्त्यमा वासलत बनाउनुपर्दछ । वासलतले गर्ने आर्थिक अवस्थाको चित्रण वासलात तयार गरिएको दिनको हुन्छ । व्यापारीले व्यापारको यथार्थ आर्थिक अवस्थाको जानकारी प्राप्त गर्न चाहन्छ । नाफा नोक्सान हिसाब खाताले कुल नाफा वा कुल नोक्सान केहि भए वा नभएको जानकारी दिन्छ साथै सो खाताले खुद नाफा वा खुद नोक्सान निर्धारण गर्न सहयोग गर्दछ । वासलातको दायित्व पक्षमा हुने प्रमुख बुँदाहरु तिर्नुपर्ने बिल (Bills Payable) बैंक ओभरड्राफ्ट ( Bank Overdraft) साहु ( Creditor) ऋण ( Loan) सुरक्षित कोष (Reserve Fund) पुँजी ( Capital) पुँजी फिर्ता (Drawings) खुद नाफा (Net Profit) खुद नोक्सान (Net Loss) वासलताको सम्पती पक्षमा रहने प्रमुख बुँदाहरु नगद मौज्दात (Cash in Hand) बैंक मौज्दात ( Cash at Bank) भुक्तानी पाउनुपर्ने बिल ( Bills Receivable) आसामी (Debtor) फर्निचर (Furniture) मोटर ( Motar) लगानी (Investment) भवन, हाता र पर्खाल (Business Premises) अदृश्य सम्पतिहरु (Intangible Assets) सामानको अन्तिम मौज्दात (Closing Stock) वासलातमा समावेश हुने समायोजनका केहि कारोबारहरु अन्तिम मौज्दात (Closing Stock) पेस्की खर्च ( Prepaid Expenses) भुक्तानी दिनुपर्ने खर्च ( Payable, Unpaid or Outstanding Expenses) ह्रास ( Depreciation)   बेंकिङखबरबाट साभार गरिएको

एसईईको परिक्षा तालिका सार्वजनिक(तालिका सहित)

  काठमाण्डौं । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले एसईई परीक्षाको तालिका सार्वजनिक गरेको छ । बोर्डको परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयले २०७८ सालको माध्यमिक शिक्षा परीक्षाको तालिका सार्वजनिक गरेको हो । परीक्षा आगामी वैशाख ९ गते शुक्रबारबाट हुने कार्यालयले जनाएको थियो । परीक्षाको प्रथम दिन अनिवार्य अंग्रेजी परेको छ । सोही दिन अनिवार्य संस्कृत भाषा र साहित्यको पनि परीक्षा छ । त्यस्तै, दोस्रो दिन अनिवार्य गणितको परीक्षा राखिएको छ । परीक्षार्थीहरुले ११ वटा विषयको परीक्षा दिनुपर्नेछ । कार्यालयका अनुसार परीक्षा वैशाख २० गते सकिने छ । परीक्षा बिहान ८ बजेदेखि ११ बजेसम्म चल्ने छ । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले हिजो एक सुचना जारि गर्दै वैशाख ९ गतेबाट परिक्षा संचालन गर्ने बताएको थियो ।

एसईई परीक्षा आगामी वैशाख ९ गते देखि हुने

काठमाडौं । यस वर्षको माध्यमिक शिक्षा परीक्षा कक्षा १० (एसईई) आगामी वैशाख ९ गतेदेखि सञ्चालन हुने भएको छ । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले बुधबार परीक्षाको समयतालिका सार्वजनिक गरेको हो । परीक्षा नियन्त्रक कार्यलयले वैशाख ९ गतेदेखि एसईई सञ्चालन हुने जानकारी गराएको छ । यस वर्ष एसईईमा ५ लाख ८ हजार परीक्षार्थी सहभागी हुने प्रारम्भिक अनुमान छ । नियमित तालिकाअनुसार चैतमा एसईई हुने गर्थ्यो  । परीक्षा २० वैशाखमा सकिने छ । परीक्षाको विषयगत समयतालिका भने बिहीबार सार्वजनिक हुने छ । कोरोनाले पठनपाठनमा असर गरेका कारण चैतभर कक्षा सञ्चालन गरेर वैशाख परीक्षा गर्न लागिएको हो । गत दुई वर्ष कोभिडका कारण आन्तरिक मूल्यांकनका आधारमा नतिजा प्रमाणीकरण गरिएको थियो ।

लोकप्रिय