स्थायित्व र समृद्धिकाे कुटनैतिक आधार
नेपालमा दक्षिणको विरोधमा अभिव्यक्ति दिनुलाई राष्ट्रवादी मानिने मनोविज्ञान आमरुपमा छ भन्ने गरिन्छ । कतिपयले उत्तरको मामिलामा ‘रिजर्भ’ रहनसके सत्तामा पुग्न र टिक्न सहजहुने एवं सत्ताको सिढी सजिलोसँग चढने अवसर मिल्ने चर्चा गरेको पनि सुनिन्छ । चुनावताका दक्षिणतर्फ पिठ्युँ फर्काउँदा जितिने र सत्ता सञ्चालनमा उत्तरतर्फ पिठ्युँ फर्काउदा शुभ हुने मनोविज्ञानले नेपाली राजनीति, राजनीतिक पार्टीहरु र नेतृत्वलाई चेपुवामा पारेको अनुभूत गर्न सकिन्छ ।
वास्तविकता चाहीँ हाम्रोजस्तो देशको कुटनैतिक परिपक्वता सँगसँगै उल्लिखित मनोवैज्ञानिक चेपुवाबाट मुक्ती दिने राष्ट्रियसुत्र पहिल्याउनै पर्छ । यो संक्षिप्त आलेखमा कुटनैतिक परिपक्वता र ‘चुनाव पुर्व र पश्चात’ पनि एकैनाशले छिमेकसँग बनाउन सकिने सम्वन्धको दिशामा कसरी आम नेपाली नेतृत्व अगाडि बढनु पर्दछ भन्नेबारे चर्चा गरिएको छ ।
भुपरिवेष्टित मौलिकताः
नेपाल भुपरिवेष्टित मुलुक हुनाले विकास र समृद्धिका दिशामा काम हुन नसकेको हो भन्नेहरुका तर्कमा पनि ‘दम’ छ । आज पनि विश्वका १० गरिब देशहरुको सुचीमा ९ वटा भुपरिवेष्टित देशहरू छन । युरोपमा रहेका १७ वटा भुपरिवेष्टित मुलुकमध्ये स्वीट्जरल्याण्डको चर्चा यदाकदा राजनीतिक नेतृत्वले नेपालसँग तुलना गर्न प्रयोग गरेको पाईन्छ ।
साना भुपरिवेष्टित देशहरुको विकास र समृद्धिको चर्चा गर्दा र राम्रो नमुना लिंदा युरोपेली भुपरिवेष्टित मुलुककै सिको आवश्यक छ । विकासको सुचकका दृष्टिकोणले अफ्रिकन भुपरिवेष्टित मुलुकहरु दयनीय अवस्थामा छन । एसियाका १२ भुपरिवेष्टित मुलुकका पनि आफ्नै विशेषता र चुनौतिहरु छन ।
साझा रुचिहरुलाई एकताबद्ध पार्नु र भुपरिवेष्टित मुलुकहरुले समुन्द्रसम्मको पहुँचको अन्तराष्ट्रिय मंच र संयुक्त राष्ट्र संघले अनुमोदन गरेका प्राप्ति र उपभोगमा योजनाहरु मुखरित गर्नु नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय सम्वन्धको चुरो हो ।
नेपाल जस्तै दुईवटा मात्रै मुलुकसँग (चिन र रुस) भुपरिवेष्टित रहेको मंगोलिया विकास र समृद्धिको मामिलामा अगाडि छ । वास्तवमा भुपरिवेष्टित मुलुकहरुका साझा आवश्यकता र चासोहरु छन । यी साझा रुचिहरुलाई एकताबद्ध पार्नु र भुपरिवेष्टित मुलुकहरुले समुन्द्रसम्मको पहुँचको अन्तराष्ट्रिय मंच र संयुक्त राष्ट्र संघले अनुमोदन गरेका प्राप्ति र उपभोगमा योजनाहरु मुखरित गर्नु नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय सम्वन्धको चुरो हो ।
यसैले नेपालको कुटनैतिक विषय भुपरिवेष्टित राष्ट्रहरुको सामुहिक अधिकारसँग अभिन्न ढंगले जोडिएको छ । यस्तो अधिकारका बारेमा छिमेकीहरुसँग दुरी बढाएर होइन ‘आधारभुत अधिकार’ को मापदण्डलाई आधार बनाएर सम्बन्धको विकास गर्नु पर्दछ ।
दुई ढुङ्गा विचको तरुलः
नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय कुटनैतिक सम्बन्धको कुरा गर्दा नेपाल दुईवटा आर्थिक र सामरिक शक्ति सम्पन्न ‘ठुला’ मुलुकका बीचमा भुपरिवेष्टित रहेको छ र हाम्रो कुटनैतिक सम्बन्ध पनि चेपुवामा छ । अप्ठ्यारोमा छ यसैले हामीले सहनु पर्छ भन्ने मानसिकतामा यो ‘तरुल’ कुटनैतिक दृष्टिकोण बनेको देखिन्छ ।
परम्परागत र समर्पणवादी मान्यताको पनि छनक यो कुटनैतिक ‘डिल’को अन्तर्यमा देखिन्छ ।
पृथ्वीनारायण शाहको दिव्योपदेशकै रुपमा रहेको ‘नेपाल दुई ढुङ्गाबीचको तरुल’ हो र यी दुई ढुङ्गाले छाडेको ‘स्पेश’ वा चरमा नै नेपाल विकसित हुने हो भन्ने सन्देश को मर्म छ । र, दुबैढुङ्गालाई तरुलले दखल दिंदैन चेपिएरै बस्दछ भन्ने परम्परागत र समर्पणवादी मान्यताको पनि छनक यो कुटनैतिक ‘डिल’को अन्तर्यमा देखिन्छ ।
कुनै समय विकासको प्रारम्भिक चरणमा दुईवटा ढुङ्गाकै बीचमा चेपियरै बाँचे पनि एक्काईसौं शताब्दीको यो भुमण्डलिकरणको समयमा ढुङ्गामा चेपिएरै रहने तरुलको अवधारणाले नेपालको थप उन्नति देखाउँदैन । तरुल सजीव वस्तु हो । ढुङ्गाको बीचमा निरन्तर विकास र उन्नतिका मलजल प्राप्त हुँदैन । यसैले यो परम्परागत कुटनैतिक मान्यताबाट माथि उठेर सम्बन्धमा विकास गर्नु अनिवार्य आवश्यकता हो । अब यो तरुल कुटनीतिले राजनीतिक स्थायित्व आर्थिक समृद्धि र समाजवादी नेपाल निर्माणको आवश्यकतालाई सम्वोधन गर्न सक्दैन ।
दुई ढुङ्गा बीचको ‘डाइनामाइट’:
नेपालको छिमेकीहरु सँगको सम्बन्ध र कुटनैतिक पक्षको विश्लेषणमा डाइनामाइट बन्ने कुरा पनि चर्चामा थियो र यदाकदा छ । खासगरी माओवादी जनयुद्ध कालमा ‘नेपालमा सफल हुने क्रान्तिको झिल्कोले दुईवटा ठुला छिमेकी मुलुकमा पनि क्रान्तिकारी आन्दोलन को शन्देश पुग्ने र त्यहाँको क्रान्तिले समग्र क्षेत्रमा क्रान्ति सफल हुने’ भन्ने मान्यता र मनोविज्ञानले डाइनामाइटु कुटनीतिको विकास गरेको थियो ।
अहिले फरक कुटनैतिक मान्यतामा आईपुगे पनि खासगरी तत्कालीन माओवादी आन्दोलन र पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले जनयुद्ध कालको क्रममा ‘सुरुङ’ युद्धको कुरा देखि प्रधानसेनापति काण्डपछिको ‘राष्ट्रिय स्वाधिनता’ र ‘राजनीतिक सर्वोच्चता’ सम्मका प्रसंगमा यहीँ डाइनामाइट कुटनैतिक दृष्टिकोण बनाएको देखिन्छ ।
क्रान्ति वा राजनीतिक प्राप्तिको दृष्टिकोणले यो जायज हुन पनि सक्थ्यो होला तर नेपालको छिमेकीहरुसँग विकास गर्नु पर्ने व्यावहार र सम्वन्धका दृष्टिकोणले यो अवधारणा बस्तुतः भड्किलो थियो । अहिले फरक कुटनैतिक मान्यतामा आईपुगे पनि खासगरी तत्कालीन माओवादी आन्दोलन र पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले जनयुद्ध कालको क्रममा ‘सुरुङ’ युद्धको कुरा देखि प्रधानसेनापति काण्डपछिको ‘राष्ट्रिय स्वाधिनता’ र ‘राजनीतिक सर्वोच्चता’ सम्मका प्रसंगमा यहीँ डाइनामाइट कुटनैतिक दृष्टिकोण बनाएको देखिन्छ ।
वास्तवमा यो अवधारणा नेपालको राजनीतिक स्थायित्व र आर्थिक समृद्धिका दृष्टिले मात्रै होइन समग्रमा नै अपरिपक्व भएको करिब सबैले स्वीकार गरेका छन । वस्तुगत धरातल र वैज्ञानिक आधार बिना यो कुटनैतिक मान्यताले छिमेकसँगको सम्वन्धलाई चिसो मात्रै बनाउँछ भन्ने पुष्टि भैसकेको छ ।
दुई ढुङ्गाबीचको पुलः
नेपालमा अहिले आवश्यक रहेको कुटनैतिक सम्वन्धको आधार भनेको नेपाल दुईवटा ठुला मुलुकहरुबीचको पुल बन्नु हो । आदान प्रदानका दृष्टिकोणले विश्वका दुई ठुला जनसंख्या, दुई ठुला भुगोल, दुई ठुला अर्थतन्त्र र दुई ठुला सामरिक शक्तिहरुको बीचमा अवस्थित नेपाल पुलकै रुपमा रहनु पर्छ । मित्रवत व्यावहार निर्माणमा भरमग्दुर प्रयत्न गर्नु पर्छ ।
खासगरी १५ अक्टोबर २०१६ मा विरिक्स सम्मेलनका क्रममा नेपालका तत्कालीन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चीनका राष्ट्रपति सि जिन पिङको संयुक्त वार्ता वा आकस्मिक भनिएको भेटघाट पछि दुई देशबीचको पुल बन्ने कुटनैतिक मान्यता सतहमा आएको हो ।
जब नेपालले दुई ठुला देशहरुलाई मित्रतामा, आर्थिक क्रियाकलापमा, ब्यापारमा, पारबहनमा पुल बनेर जोडन सफल हुन्छ तब नेपाल आर्थिक गतिविधिको ‘ट्रान्जिट प्वाइन्ट’ बन्न सक्छ । जब यो सफलता प्राप्त हुन्छ तब ‘चुनावपुर्प उत्तर र चुनावपछि दक्षिण’ फर्कनुपर्ने मनोवैज्ञानिक रोगवाट पनि नेपाली राजनीतिलाई निको हुनेछ ।
भारत र चिनको समेत हितकर यो मान्यता तीनै पक्षको दिगो आर्थिक विकासको सेतु हो ।
वस्तुतः आज नेपालका सबै राजनीतिक पार्टी र आन्तरिक शक्तिहरु नेपाल चीन र भारतको विचको ‘तरुल वा डाइनामाइट’ हैन की पुल र आर्थिक ट्रान्जिट बन्नु पर्ने कुरामा सहमत भएको देखिन्छ । भारत र चिनको समेत हितकर यो मान्यता तीनै पक्षको दिगो आर्थिक विकासको सेतु हो । यसै दिशामा नेपाली राजनेताहरुले भरमग्दुर प्रयत्न गर्नु पर्छ। स्थिर परराष्ट्र नीति र कुटनैतिक सम्बन्ध विकासमा केही छिटफुट बाहेक एकमना एकता पैदा भएको देखिनु समग्र नेपालीको खुशीको कुरा हो ।
‘दुई देशविचको पुल’ कुटनैतिक मान्यताका नेपाली सुत्राधार मुख्यतः प्रचण्ड र उनीसँगै गठबन्धनको नेतृत्व गरेका केपी शर्मा ओली अनि देशकै पुरानो पार्टीका सभापति एवं वर्तमानका प्राविधिक प्रधानमन्त्री देउवा सहितमा परराष्ट्र सम्बन्ध र कुटनैतिक मामिलामा ‘एक मन, एक बचन, एक कर्म’ सहितको एकता पैदा हुनुपर्छ । सरकार परिवर्तन सँगै परराष्ट्र नीति परिवर्तन र कुटनैतिक मामिलामा तलमाथि गर्ने छुद्र विरासतको अवशान गर्नै पर्छ । नेपालको भविष्य सुन्दर हुन्छ । राजनीतिक स्थायित्व र आर्थिक समृद्धि हामीले हाम्रो जीवनकाल मा नै पाउने छौ ।
उपनिर्वाचन भ्रष्टाचारविरोधी अभियानकै निरन्तरता होः प्रचण्ड
काठमाडौं । नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले आगामी मंसिर १६ गते हुने स्थानीय तहको उपनिर्वाचनलाई भ्रष्टाचारविरोधी अभियानकै निरन्तरताको रुपमा अघि बढाउन निर्देशन दिनुभएको छ । काठमाडौंको कीर्तिपुर नगरपालिकाका प्रमुख र वडा अध्यक्ष पदका उम्मेदवार तथा सम्बन्धित पार्टी कमिटीका पदाधिकारीहरुसँगको भेटमा उहाँले यस्तो निर्देशन दिनुभएको हो । ‘हामीले सरकारको नेतृत्व गर्दा जसरी सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिको अभियान सुरु गरेका छौं, यो क्षणिक कार्यक्रम मात्र नभएर आगामी दिनमा अघि बढ्ने हाम्रो पार्टीको सुस्पष्ट दृष्टिकोणमा आधारित कार्यक्रम हो’– अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘त्यसैले आसन्न उपनिर्वाचनको मुख्य एजेण्डा पनि सुशासन नै हो, उपनिर्वाचन यही अभियानको निरन्तरताको रुपमा अघि बढ्ने छ ।’ माओवादी केन्द्र नेतृत्वको सरकारले भ्रष्टाचारीमाथि थालेको कारवाहीका कारण जनताको बीचमा महत्वपूर्ण सन्देश गएको र अहिलेको सरकारले गरिरहेको गतिबिधिले त्यसलाई थप पुष्टि गरेकाले आसन्न उपनिर्वाचन निश्चित ठाउँमा मात्रै हुने भए पनि जनताले भ्रष्टाचारी या भ्रष्टाचारविरोधी कसलाई छनौट गर्ने भन्ने परीक्षणको समय पनि हुने उहाँले बताउनुभयो । माओवादी केन्द्रले कीर्तिपुर नगरपालिकाको प्रमुखको उम्मेदवारमा प्राध्यापक डाक्टर शिवशरण महर्जनलाई अघि सारेको छ । त्यस्तै माओवादी केन्द्रले कीर्तिपुर १ को वडाध्यक्षमा अष्टमान महर्जन र वडा नं ४ को वडाध्यक्षमा ईञ्जिनियर नारायण विष्टलाई उम्मेदवार बनाउनेसमेत सर्वसम्मत निर्णय गरेको छ । कीर्तिपुर नगर समितिले तिनै जना उम्मेदवार सर्वसम्मतरुपमा चयन गरेको जानकारी गराएपछि खुशी व्यक्त गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले सर्वसम्मत उम्मेदवार छनौटले जीतको राम्रो सुरुवात गरिसकेको बताउनुभयो । उहाँले विगतका अनुभव हेर्दा चुनावमा हार्नुमा आन्तरिक एकता नहुनु समस्याको रुपमा रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले यसपटक आन्तरिकरुपमा पार्टी एक भएर उम्मेदवार छनौट गर्नु, सबै नेता कार्यकर्ता चुनावमा खटिन तयार हुनु र राष्ट्रियरुपमा पार्टीको पक्षमा माहोल बन्दै गएकाले यसपटक कीर्तिपुरसहित धेरै नयाँ ठाउँमा उपचुनाव जितिने आधार बनेको बताउनुभयो । सो क्रममा नगर प्रमुखका उम्मेदवार महर्जनले जित्ने विश्वासका साथ अघि सरेको उल्लेख गर्दै आफू निवृत्त प्राध्यापक भएकाले जितेमा सबै तलब भत्ता सामाजिक काममा प्रयोग गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो । भेटमा माओवादी केन्द्रका नेताहरु अग्नि सापकोटा, सूर्य सुवेदी ‘पथिक’, कृष्णध्वज खड्का, सरल सहयात्री, दिलिप महर्जनलगायतले उम्मेदवार छनौट र चुनावी तयारीबारे अध्यक्ष प्रचण्डलाई जानकारी गराउनुभएको थियो । यसअघि दोलखाको गौरीशंकर गाउँपालिका उपाध्यक्षका उम्मेदवार निमलेखी शेर्पा(डोल्मा)लाई पनि अध्यक्ष प्रचण्डले आत्मविश्वासका साथ अघि बढ्न निर्देशन दिनुभएको थियो । सो क्रममा माओवादी केन्द्रका केन्द्रीय सदस्य बिशाल खड्कालगायतले गौरीशंकर गाउँपालिकामा भएको चुनावी तयारीबारे जानकारी गराउनुभएको थियो ।
एभरेष्ट दैनिक
११ घण्टा अघि
अमेरिकी राष्ट्रपतिको निर्वाचन : मतदान आज, स्वीङ्ग राज्यहरु निर्णायक
वासिङ्टन डिसी । विश्वले प्रतिक्षा गरेको अमेरिकाको राष्ट्रपतीय निर्वाचनको मतदात आज हुँदै छ । अमेरिकी जनताले मतदान गर्न अब केही घण्टा मात्र बाँकी रहेको छ । सो निर्वाचनका लागि डेमोक्र्याटिक पार्टीका तर्फबाट वर्तमान उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस र रिपब्लिकन पार्टीबाट पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प मैदानमा उत्रेका छन् । मतदानको समय नजिकिँदै गर्दा ह्यारिस र ट्रम्प दुवैको संयन्त्र ब्याटल ग्राउण्ड स्टेट (मतदान गर्न अनिर्णित मतदाता भएको राज्य) को नामकरण गरिएका स्थानमा केन्द्रित रहेको थियो । मतदाताहरुको प्रत्यक्ष मतदान र ‘इलोक्ट्रोल कलेज’को सम्मिश्रणका आधारमा निर्वाचित गरिने अमेरिकाको राष्ट्रपतीय निर्वाचन यो पटक निकै प्रतिस्पर्धात्मक हुने अनुमान गरिएको छ । नागरिकले मतदानमार्फत प्रत्यक्ष कार्यकारी अधिकारसहितको विश्वको शक्तिशाली राष्ट्र अमेरिकाको राष्ट्रपतिको निर्वाचनमार्फत हुने सत्ताको परिवर्तनले विश्वलाई प्रत्यक्ष, अप्रत्यक्ष रुपमा प्रभाव पार्ने कतिपयको धारणा छ । आफ्नो पक्षका उमेदवारलाई विजयी गराउन दुवै पार्टीले आफ्ना सबै प्रकारका संयन्त्र परिचालन गरेका छन् । यो पटकको निर्वाचनमा पनि विगतका निर्वाचन जस्तै आप्रवासन, बन्दुकको अधिकार, महिलाको अधिकार, आर्थिक विषय र विश्वभर देखा परिरहेको अशान्त वातावरणलाई केन्द्रमा राखेर डेमोक्र्याट र रिपब्लिकन पार्टीले आफ्नो एजेण्डा तय गरेका छन् । कोभिड महामारीपश्चात् अर्थतन्त्र केही चलायमान बन्ने प्रयत्न गरेको भए पनि मूल्यवृद्धिले यहाँको हरेक तहलाई असर परेको छ । खाद्यवस्तु, इन्धनका साथै सबै खालका वस्तु तथा सेवामा परेको असरले मध्यमस्तरको आय हुनेहरुका लागि कठिन आर्थिक अवस्था सिर्जना गरेकाले यो निर्वाचनलाई महत्वका साथ हेरिएको छ । तुलनात्मक रुपमा आप्रवासीहरुप्रति नरम नीति अङ्गीकार गर्ने डेमोक्र्याट पार्टीले अमेरिकाको इतिहासमा पहिलो पटक महिलालाई सर्वोच्च कार्यकारी अधिकार प्रदान गर्नेगरी कमला ह्यारिसलाई मैदानमा उतारेको छ । उता अनेकन मुद्दा खेपिरहेका पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प दोस्रो कार्यकालमा सत्ता आरोहणका लागि कडा मेहनत गरिरहेका छन् । स्वीङ्ग राज्यहरु निर्णायक अमेरिकामा रहेका कूल ५० राज्यमध्ये मुख्य सात एरिजोना, जर्जिया, मिचिगन, नाभडा, नर्थ क्यारालिना, पेन्सलभेनिया र विसकन्सिनलाई स्विङ्ग ९मतदाताले अन्तिम समयमा निर्णय गर्ने० राज्यका रुपमा परिभाषित गरिएको छ । यसमध्ये सबैभन्दा बढी ध्यान पेन्सल भेनियामा रहेको छ । यी राज्यहरुको विगतको निर्वाचनको नतिजा हेर्दा सन् २०१६ मा डोनाल्ड ट्रम्पले पाँच वटा स्वीङ्ग राज्यमा जीत हासिल गरेर निर्वाचित भएका थिए । उता सन् २०२० मा जो वाइडेनले छ वटा राज्यमा जीत हासिल गरेर राष्ट्रपति बन्न सफल भएका थिए । पेन्सलभेनिया कति महत्वपूर्ण छ भन्ने विषय उक्त राज्यमा रिपब्लिकन र डेमोक्र्याट पार्टीले सबै प्रकारका चुनावी अभियानमा सबै प्रकारका सञ्चारमध्यमहरुमा खर्च गरेका एक अर्ब २० करोड डलरको विज्ञापनले पनि पुष्टि गर्छ । सन् २०२४ को चुनावमा अमेरिकाभर कूल १० अर्व ५३ करोड विज्ञापनमा खर्च गरिएकामा त्यसमध्ये ११ प्रतिशत एउटै राज्यमा खर्च गरिएकोबाट पनि पुष्टि हुन्छ । कूल ९१ लाख मतदाता रहेको पेन्सलभेनियामा अर्लि भोटिङमार्फत १६ लाख २० हजारले मतदान गरिसकेका छन् । उक्त राज्यमा निर्वाचनको दिन अर्थात् आज बिहान ७ बजेदेखि मतदान सुरु हुनेछ । नेपालीहरुको मत निर्णायक हुन सक्छ ? व्याटल ग्राउण्ड अर्थात् मुख्य प्रतिस्पर्धा हुने राज्यका रुपमा रहेको पेन्सलभेनियाको निर्वाचन निर्णायक हुने भनेर सारोकार भएका संयन्त्रको ध्यान केन्द्रित हुनुका साथै निर्वाचन समितिको परिचालन भइरहेको छ । सो राज्यमा करिब २५ हजार नेपाली भाषीको मतदानको अधिकार रहेकाले उनीहरु निर्णायक हुनसक्ने बताइएको छ । नेपाली मतदाताहरुलाई निर्वाचनसम्बन्धी जनचेतनाका लागि पेन्सलभेनियाको हयारिसवर्गमा आइपुगेका अमेरिकी राजनीतिज्ञ डा ह्यारी भण्डारीले यो स्थान निर्वाचन निर्यायक बनाउन सक्ने भएकाले निकै महत्वपूर्ण रहेको बताए । शनिबार मात्रै उनको अगुवाइमा मेरिल्याण्डबाट ५१ जना स्वयंसेवक परिचालन गरी भोट माग्न जुटेका भण्डारी हरेक मतको मूल्य हुने बताए। भण्डारीले भने, “हामीहरुले यहाँ बसेर जसरी यहाँको राजनीतिमा योगदान दिइरहेका छौँ, यो भावी पिँढीका लागि झन् बढी प्रेरक बन्नेछ । एक आप्रवासीका रुपमा जसरी दोस्रो पुस्तामा कमला ह्यारिसले एउटा गर्विलो इतिहास कोर्ने जर्मको गरिरहनुभएको छ, यसले धेरै आप्रवासीलाई प्रेरणा दिने विश्वास लिएका छौँ ।” “राजनीति भनेको पद र प्रतिष्ठामात्र होइन यसले मानिसका जीवनमा आइपर्ने अनेकन समस्यालाई जुध्न एउटा अभिभावकका रुपमा, व्यवसाय गर्नेहरुका लागि रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्ने वातावरण बनाउने र धेरै नीति गत परिवर्तनमार्फत आन्तरिक र बाह्य रुपमा एक सशक्त उपस्थिति जनाउने काम गर्छ । त्यसैले यस्तो विषयलाई सम्बोधन गर्नसक्ने सशक्त उम्मेदवार डेमोक्र्याट पार्टीकी ह्यारिस हुन सक्नुहुन्छ भन्ने मेरो विश्वास छ”, भण्डारीले भने । पेन्सलभेनियालाई मुख्य मतदान केन्द्रका रुपमा मानिएको छ । यो व्याटल ग्राउण्ड स्टेट हो र यसमा सन् २०१६ र २०२० को मतदानको विश्लेषण गर्दा झिनो अन्तरले विजयी भएको देखिन्छ । त्यसैले नेपाली अमेरिकनहरुको मतले एउटा निर्णायक भूमिका निर्वाह गर्नसक्ने उनले धारणा राखे । स्थानीय रुपमा राजनीतिमा सहभागी अभिषेक थापाले भने, “राजनीतिक विश्लेषण गर्दा यो पटक निकै प्रतिस्पर्धा हुने देखिएको छ । यही प्रतिस्पर्धामा हामी नेपालीहरुको मत महत्वपूर्ण मानिने विश्वास लिएका छौँ । हामीहरुले पेन्सलभेनियामा रहेका नेपाली भाषीहरुलाई भोट हाल्नका लागि प्रेरित गर्न सम्भव भएसम्म हरेक नेपालीको घरमा पुगेका छौँ । एउटा क्षेत्रमा मात्रै पनि करिब चार हजार पाँच सय नेपाली मतदाता छन् । ती ठाउँबाट हामीहरु मतदान गर्न प्रेरित गरिरहेका छौँ ।” पेन्सलभेनियामा सामाजिक तथा राजनीतिक काममा सक्रिय रहँदै आउनुभएकी विनिता पुरीले मतदान प्रक्रिया र राजनीतिमा सक्रिया सहभागिता जनाउन का लागि नेपाली भाषी समुदायका बीचमा विभिन्न कार्यक्रम गर्दै आएको बताए । उनले थपे, “हामीहरुले मतदातालाई सचेत बनाउन अभियान सञ्चालन गर्दे आएका छौँ, यसैले यसपटकको मतदानमा धेरैभन्दा धेरैले मतदान प्रक्रियामा भाग लिनुहुनेछ भन्ने विश्वास लिएकी छु ।” पेन्सलभेनियामा नै बस्दै आएका जीवन दाहालले भने आफैँ पनि डेमोक्र्याटिक पार्टीमा विश्वास गर्ने भएकाले ह्यारिसलाई विजयी गराउन आह्वान गरे । यसैगरी प्रकाश ढुङ्गानाले भने, “एक नागरिकका रुपमा हामीहरुले मतदानमा भाग लिनु र आफूले मन पराएको उम्मेदवारलाई विजयी गराउनुपर्छ । हामी अमेरिकामा एक आप्रवासीका रुपमा आएका छौँ । यसलाई संवैधानिक अधिकारका रुपमा उपयोग गर्दै राजनीतिक मार्गचित्र तयार गर्नुपर्छ जसले गर्दा भावी पिँढीलाई राजनीतिमा लाग्न प्रेरणा प्रदान गरोस् ।” नेपालीहरु पनि दुवै पक्षधर आप्रवासीहरुप्रति नरम नीति लिने डेमोक्र्याट पार्टीका पक्षमा धेरै नेपालीहरु देखिएको भए पनि रिपब्लिकन अर्थात् ट्रम्प समर्थक पनि भेटिन्छन् । नेपाली अमेरिकनहरुले भने आफ्नो सामाजिक सञ्जालमा प्रशस्त टिप्पणी र पोष्टहरु राखेका छन् । ब्याटल ग्राउण्ड स्टेटको विश्लेषण अमेरिकाको राजनीतिलाई अत्यधिक प्रभाव पार्ने राज्यका रुपमा अहिले पेन्सलभेनिया रहेको छ । उक्त राज्यमा ६७ वटा क्षेत्र (काउन्टी)मध्ये केही काउन्टीका मतदाता दुवै पक्षमा रहेका पाइएको छ । समर्थकहरुले मतदानमा निर्णय भूमिका निर्वाह गर्ने चुनावी अभियानमा सहभागी स्वयंसेवकको भनाइ छ । चुनावी र्यालीको अन्तिम अमेरिकाको राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा चुनावी र्यालीको अन्तिम तयारीस्वरुप स्थानीय समयअनुसार सोमबार अपराह्न पेन्सलभेनियाको फिलाडेल्फिया म्युजियम अफ आर्ट अगाडि आयोजना भएको र्यालीलाई उपराष्ट्रपति ह्यारिसले सम्बोधन गरेकी छिन् भने रिपब्लिकन उम्मेदवार ट्रम्पले पनि सोमबार साँझ पेन्सलभेनियामा आफ्ना समर्थकहरुलाई सम्बोधन गरेका छन् । अमेरिकाको यसपटकको निर्वाचनले दुई सय ४८ वर्षको इतिहासमा महिला राष्ट्रपतिको इतिहास निर्माण गर्नेछ वा पूर्वराष्ट्रपति ट्रम्पको दोस्रोपटक ह्वाइट हाउसको यात्रालाई निरन्तरता दिने भन्ने विषयको निक्र्यौल आज हुने निर्वाचनले गर्नेछ । कूल २३ करोड १० लाख मतदानका लागि योग्य भए पनि १६ करोड ८० लाखले मात्र मतदानका लागि दर्ता (रजिस्टर्ड) गरेका तथ्याङ्क छ । यसैगरी कूल इलेक्ट्रोल कलेजको पाँच सय ३८ मध्ये दुई सय ७० भोट ल्याउनेले निर्वाचनमा जीत हासिल गर्न सक्नेछन् । रासस
एभरेष्ट दैनिक
२१ घण्टा अघि
माओवादीबाट कीर्तिपुर नगरपालिकामा मेयरको उम्मेदवार प्राडा. शिवशरण महर्जन
काठमाडौं । नेकपा माओवादी केन्द्रले आगामी मंसिर १६ गते हुने उपनिर्वाचनका लागि काठमाडौँको कीर्तिपुर नगरपालिकाको मेयर पदमा प्राध्यापक डाक्टर शिवशरण महर्जनलाई अगाडि सारेको छ । सोमबार बसेको माओवादी केन्द्र कीर्तिपुर नगर समितिको बैठकले महर्जनलाई उम्मेदवार बनाउने सर्वसम्मत निर्णय गरेको हो। पार्टी उपाध्यक्ष, प्रवक्ता एवं बागमती प्रदेश इन्चार्ज अग्नि सापकोटाको प्रमुख आतिथ्य बसेको बैठकले चुनावमा पार्टीका सबै जनशक्ति परिचालन हुन आह्वान समेत गरेको छ। सत्तारुढ दल नेकपा एमालेले भने कीर्तिपुरका लागि यसअघि नै डा. सुरेन्द्र मानन्धरलाई मेयरको उम्मेदवार तोकिसकेको छ। राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले कीर्तिपुर नगरपालिकाको मेयरमा ध्रुव महर्जनलाई उम्मेदवार बनाउने घोषणा गरेको छ। कीर्तिपुरका मेयर राजकुमार नकर्मीको क्यान्सरका कारण २०८१ साउन ११ गते निधन भएकाले सो स्थान रिक्त छ। यस्तै क्यान्सरकै कारण कीर्तिपुर-१ का वडाध्यक्ष हीरालाल महर्जनको २०८० फागुनमा तथा मोटरसाइकल दुर्घटनामा परी वडा नं। ४ का वडाध्यक्ष श्यामकुमार अधिकारीको २०८० वैशाखमा निधन भएकाले त्यहाँ पनि उपचुनाव हुँदै छ। अर्को चुनाव हुन अझै एक वर्षभन्दा बढी समय भएकाले रिक्त स्थानमा निर्वाचन आयोगले उपचुनाव गराउन लागेको हो। घटना, प्रकोप र रोगव्याधिलगायत कारण जनप्रतिनिधिको निधन हुँदा स्थानीय तहका विभिन्न ४० पद खाली छन्। जसमा जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख २, गाउँपालिका अध्यक्ष २, नगरपालिका प्रमुख १, गाउँपालिका उपाध्यक्ष ४, नगरपालिका उपप्रमुख १, गाउँपालिका वडाध्यक्ष ९ र नगरपालिका वडाध्यक्ष २१ गरी ४० पद छन्। उपनिर्वाचन हुन लागेकामध्ये नेपाली कांग्रेसका तर्फबाट २ जिल्ला समन्वय समिति प्रमुख, ३ पालिका प्रमुख, ३ पालिका उपप्रमुख र १७ वडाध्यक्ष गरी २५ जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएका थिए। त्यस्तै नेकपा माओवादीले २ पालिका उपाध्यक्ष र ५ वडाध्यक्ष गरी जम्मा ७ पद जितेको थियो। नेकपा एमालेले ६ वडाध्यक्ष जितेका थिए। जनता समाजवादीले जितेको १ वडाध्यक्ष र स्वतन्त्र ९कैँची० ले जितेको १ वडाध्यक्ष पद पनि रिक्त रहेकाले उपनिर्वाचन हुँदै छ।
एभरेष्ट दैनिक
२१ घण्टा अघि
अर्घाखाँचीमा देउसी खेलिरहेको समूहलाई बसले ठक्कर दिँदा २ जनाको मृत्यु, २० घाइते
बुटवल । अर्घाखाँचीको भूमिकास्थान नगरपालिकास्थित जयठाटीमा देउसीभैलो खेलिरहेको स्थानमा अनियन्त्रित रुपमा छिरेको बसले ठक्कर दिदा २ जनाको मृत्यु भएको छ भने कम्तिमा २० जना घाइते भएका छन् । देउसीभैलो खेलिरहेको स्थानमा ना ३ ख २४७१ नं को बसको ठक्करबाट दुई जानको मृत्यु भएको छ । भूमिकास्थान नगरपालिकाको वडा नं ५ र ६ को सिमाना पर्ने जयठाटीमा सोमबार साँझ ५ बजेतिर देउसीभैलो नाचिरहेको स्थानमा बसले ठक्कर दिएको प्रहरीले जनाएको छ । बसको ठक्करबाट २० जना घाईते भएका छन् । जसमा २ जना गम्भीर घाईते भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय अर्घाखाचीले जानकारी दिएको छ । बसले देउसी भैलो खेलिरहेकाहरूलाई ठक्कर दिएकामा एक महिलाको घटनास्थलमै मृत्यु भएको र अर्घाखाँची अस्पतालमा उपचारका क्रममा मृत्यु भएको बताइएको छ । प्रहरीले बसको ‘ब्रेक फेल’ हुँदा दुर्घटना हुन पुगेको जनाएको छ ।
एभरेष्ट दैनिक
२२ घण्टा अघि
