म्याग्दीको विकासमा प्रभावकारी बन्दै सञ्चारमाध्यम

म्याग्दी, भदौ १५ । क्षेत्र नं ४ अन्तर्गतको पहाडी जिल्ला म्याग्दीको समग्र विकास र जनचेतना विस्तारमा यहाँ सञ्चालित सञ्चारमाध्यम प्रभावकारी र परिणाममुखी बन्दै गएका छन् ।

सञ्चारमाध्यमको विकास र विस्तार सँगसँगै जिल्लामा विकास निर्माण, शिक्षा, स्वास्थ्य, पर्यटन र आर्थिक क्षेत्रका गतिविधिमा जनचासो र निगरानी बढ्दै जान थालेको छ । लैंगिक र जातीय विभेद, घरेलु हिंसा, भ्रष्टाचार, सामाजिक कुरीति र अन्धविश्वासजस्ता कुरा निरुत्साहित हुँदै गएका छन् । ग्रामीण क्षेत्रका कृषकले सञ्चार माध्यमबाट प्राप्त गरेका सूचना र समाचारबाट उत्प्रेरित भई व्यावसायिकरुपमा तरकारी, फलफूलखेती र पशुपालन गर्न थालेका कारण आयआर्जन गर्न पनि सफल भएका छन् ।

विसं २०६२-७३ सालअघिको तुलनामा म्याग्दीमा अहिले ५० औँ गुणा बढी सञ्चार माध्यम सञ्चालनमा आएका र ग्रामीण क्षेत्रसम्मको पहुँचका कारण अहिले समाजमा परिवर्तनको सकारात्मक संकेत देखिन थालेको छ ।

सञ्चार अब म्याग्देली जनताको ढुकढुकी नै बनिसकेको छ । सरकारी सञ्चार माध्यमसँगै निजी सञ्चार माध्यमको पनि लोकप्रियता बढ्दो छ ।

लाहुरेको जिल्ला भनेर चिनिने यहाँ पछिल्लो समयमा विप्रेषण र कारोबारका कुराभन्दा पनि घटना, सरोकार, विकास र वातावरणसम्बन्धी कुराको चर्चा बढी छ । जिल्लामा एफएम रेडियोको सुरुवातसँगै जनतामा समाचार सुन्ने, विश्लेषण गर्ने, आफ्नो गाउँठाउँमा भएका खबर सार्वजनिक गर्ने र सामाजिक कामप्रति अग्रसर हुने प्रवृत्ति बढ्नुमा सञ्चार माध्यमको महत्वपूर्ण भूमिका रहेको जिल्ला समन्वय समितिका अधिकृत हरिकृष्ण आचार्य बताउनुहुन्छ ।

देशमा भएको राजनीतिक परिवर्तनसँगै म्याग्दी जिल्लामा पनि सञ्चारको विकास भएको हो । म्याग्दीमा विकास भएको सञ्चारजगत्ले समाज परिवर्तनका लागि राम्रै भूमिका निर्वाह गरेको छ । त्यसो त पत्रकारिताको विषयलाई लिएर कहिलेकाहीँ जिल्लामा टीकाटिप्पणी पनि नहुने होइनन् तर ती टीकाटिप्पणीको आशय पनि जिल्लामा स्वतन्त्र पत्रकारिताको विकास र तटस्थ सञ्चारमाध्यमको भूमिकामा नै केन्द्रित हुने गरेको पाइएको सांसद रेशमबहादुर बानियाँको भनाइ छ ।

म्याग्दीकोे पत्रकारिता एकदमै फस्टाउँदो अवस्थामा छ । अहिले सदरमुकाम बेनीबजारमा दुई दैनिक, चार साप्ताहिक पत्रिका, दुईवटा एफएम रेडियो र पाँचवटा अनलाइन पत्रिका सञ्चालनमा छन् । रुप्से दैनिक, रिखार दैनिक, बेनी साप्ताहिक, समृद्ध साप्ताहिक, म्याग्दी सञ्चार साप्ताहिक, नवविकल्प साप्ताहिक, म्याग्दीकाली एफएम, रेडियो म्याग्दी, बेनी अनलाइन, म्याग्दी अनलाइन, नव विकल्प अनलाइन, रुप्से अनलाइन र पश्चिम म्याग्दी अनलाइन सञ्चालन हुँदै आएका हुन् ।

त्यसैगरी काठमाडौँ, पोखरा, कुश्मा र बागलुङबाट प्रकाशित र प्रसारित हुने पत्रपत्रिका, रेडियो र टेलिभिजनको समेत म्याग्दीमा राम्रो पहुँच छ । धौलागिरिको पहिलो एमएम रेडियो, धौलागिरि एफएम र धौलागिरि टेलिभिजनले पनि म्याग्दीको समाज परिवर्तनमा उल्लेख्य भूमिका निर्वाहा गरेका छन् । म्याग्दीमा रहेका सञ्चार माध्यम विशेष गरी सामाजिक जागरण र आर्थिक समृद्धितर्फ अग्रसर देखिएका नेपाल पत्रकार महासङ्घ जिल्ला अध्यक्ष तारानाथ शर्मा बतावउनुहुन्छ ।

समाजमा विद्यमान कुरीतिदेखि लिएर जनजीविका, संस्कार र संस्कृति संरक्षण, लागुपदार्थ सेवन र यसको असरदेखि लिएर जलविद्युत्, पर्यटन, स्वास्थ्य, शिक्षा, राजनीतिलगायतका क्षेत्रमा यहाँका सञ्चारकर्मीले बढी कलम चलाएका कारण पनि अहिले जनतामा चेतनाको विकास हुँदै गइरहेको म्याग्दी उद्योग वाणिज्य सङ्घका महासचिव राजेश शाक्य उल्लेख गर्नुुहन्छ । दाइजो प्रथा, बहुविवाह र बालविवाह कानूनको हिसाबले दण्डनीय रहेछ भत्रे कुरा सञ्चार माध्यमबाटै यहाँका आमनागरिकले थाहा पाएका हुन् ।

महिलामाथि हुँदै आइरहेको सामाजिक अपराध र घरेलु हिंसाका समाचारसमेत यहाँका सञ्चार माध्यमले प्राथमिकताका साथ प्रकाशन र प्रसारण गर्न थालेपछि जिल्लामा घरेलु हिंसाका घटनामा कमी आएको छ । यहाँका पत्रकारले परोपकारी पत्रकारिताको अभ्यास गरिरहेका र परोपकारको क्षेत्रमा म्याग्दीका सञ्चार माध्यमको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको म्याग्दीको परोपकारी संस्था ‘ओमकुमारी शान्ति कोष’ का उपाध्यक्ष एवं जिल्लाका सक्रिय पत्रकार हरिकृष्ण गौतमले बताउनुभयो ।

महिला पीडित भएमा प्रहरीलाई उजुरी दिनुपर्छ भत्रे चेतनाको विकास राम्रैसँग भएको पाइएको र यसमा सञ्चार माध्यमको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको महिला अधिकार रक्षक सञ्जालका अध्यक्ष एवं म्याग्दी बहुमुखी क्याम्पसका सहायक क्याम्पस प्रमुख रेखाकौशल रेग्मी बताउनुहुन्छ ।

पत्रपत्रिकाको तुलनामा यहाँका एफएम रेडियो बढी नै आमजिल्लावासीको घर दैलोमा पुग्छन् । तर यहाँका सञ्चार माध्यम खासगरी रेडियोले यस जिल्लाका नागरिकको जति मन जित्नु पर्ने हो त्यति जित्न भने सकेको नपाइएको स्थानीय बुद्धिजीवीले बताएका छन् ।

देश विदेशमा भइरहेका घटनाक्रमलाई म्याग्दीका ग्रामीण भेगका नागरिकले रेडियो सुनेर नै थाहा पाउने गर्छन् । सदरमुकाम बेनी बजारमा विभित्र टेलिभिजन प्रसारणमा आउने भए पनि ग्रामीण भेगमा नेपाल टेलिभिजनसमेत राम्रोसँग नआउने जिल्लावासीको गुनासो छ । केबलबाट सञ्चालित टिभी गाउँमा नपुग्ने भएकाले पनि र सदरमुकाम बेनीबजारबाट प्रकाशित हुने पत्रपत्रिका समेत गाउँमा नपुग्ने भएपछि म्याग्दीका ग्रामीण भेगका नागरिकका लागि रेडियो नै एकमात्र सञ्चार माध्यम बनेको स्थानीय बासिन्दाले बताएका छन् ।

यसरी समाज परिवर्तनका लागि विभित्र पत्रपत्रिका र एफएम म्याग्दीमा क्रियाशील भए पनि यहाँका सञ्चारजगत् राज्यबाट प्रदत्त सुविधाबाट भने ठगिएका छन् । यहाँबाट प्रकाशन हुने प्रायः सबै पत्रिका र एफएम लोककल्याणकारी विज्ञापन पाउनबाट वञ्चित छन् । सरकारी कार्यालयका सूचना तथा विज्ञापनहरु समानुपातिकरुपमा एकद्वार प्रणालीबाट वितरण नगरिँदा एक दुई सञ्चारमाध्यमले मात्र फाइदा लिइरहेका छन् भने अरु मर्कामा परेका छन् ।

अर्जुन मावि भकुण्डेचौरका प्रधानाध्यापक शिवकुमार खत्री भन्नुहुन्छ, “रेडियो र पत्रपत्रिकामा नाम आउँछ भनेर पनि कति मानिस सार्वजनिक काममा सरिक हुन थालेका छन् भने सङ्घसंस्थामा नेतृत्व लिन पनि तँछाडमछाड गर्न थालेका छन् ।