ट्रम्पको रणनीति: अमेरिका कता जाँदैछ?
विश्व शक्ति सन्तुलन, आर्थिक प्रभाव, र नयाँ वैश्विक व्यवस्था
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको पछिल्ला निर्णयहरू हेर्दा अमेरिका एउटा नयाँ विश्व व्यवस्था बनाउने दिशामा अघि बढिरहेको देखिन्छ। गाजालाई नियन्त्रणमा लिने प्रस्ताव, इजरायलसँगको बलियो गठबन्धन, भारतलाई दोस्रो महत्वपूर्ण साझेदार बनाउने नीति, चीनविरुद्धको आर्थिक र सैन्य दबाब, र युरोपमाथिको अमेरिकी प्रभाव कम गर्दै हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रमा केन्द्रित रणनीति—यी सबै कदमहरूले विश्व राजनीति, अर्थतन्त्र, र शक्ति सन्तुलनमा गहिरो असर पार्नेछन्।
ट्रम्पको नेतृत्वमा अमेरिका अब "वैश्विक प्रहरी" को भूमिकाबाट हट्दै आफ्नो रणनीतिक हितका क्षेत्रमा बढी सक्रिय देखिन्छ। यो नीति तीन प्रमुख आधारमा अडिएको छ:
–मध्यपूर्वमा अमेरिकाको प्रभुत्व पुनर्स्थापना
–चीनविरुद्धको आर्थिक तथा सैन्य मोर्चाबन्दी
–भारतसँगको गठबन्धन र दक्षिण एसियाको शक्ति सन्तुलन परिवर्तन
मध्यपूर्वमा अमेरिकी प्रभुत्वको नयाँ खेल
गाजा पट्टीलाई "मध्यपूर्वको रिभिएरा" बनाउने ट्रम्पको योजना केवल पुनर्निर्माण परियोजना मात्र होइन, यो इजरायलको दीर्घकालीन सुरक्षा रणनीति, इरानविरुद्धको रणनीतिक चाल, र अमेरिकी सैन्य तथा आर्थिक प्रभाव विस्तार गर्ने नीतिको हिस्सा हो।
गाजा कब्जा गर्ने योजना
ट्रम्पले गाजा पुनर्निर्माण गर्ने प्रस्ताव राखे पनि, फिलिस्तिनी पक्षले यसलाई "नयाँ अमेरिकी उपनिवेश" को संज्ञा दिएको छ।
यदि अमेरिका गाजामा स्थायी रूपमा उपस्थित भयो भने, यसले इरान, हमास, र अन्य इस्लामिक शक्तिहरूसँगको तनाव झन् चर्काउनेछ।
यो रणनीति सफल भएमा अमेरिका-इजरायल गठबन्धन बलियो हुनेछ, तर असफल भएमा नयाँ युद्ध चर्किन सक्छ।
तेल बजारमा अस्थिरता
यदि इरानले गाजामा अमेरिकी प्रभाव बढ्न नदिने रणनीति अपनायो भने, यसले ओपेक राष्ट्रहरूलाई अमेरिकी नीतिविरुद्ध उभ्याउन सक्छ।
साउदी अरब, कतार, र युएईजस्ता देशहरूले तेल उत्पादन नियन्त्रण गर्दै अमेरिका र युरोपमाथि दबाब बढाउन सक्छन्।
रूस-इरान सम्बन्धको प्रभाव
यदि अमेरिका मध्यपूर्वमा सिधै संलग्न भयो भने, रूस र इरानले रणनीतिक साझेदारी बलियो बनाउन सक्छन्।
यसले युक्रेन युद्धमा रूसलाई थप फाइदा पुग्ने सम्भावना छ।
चीनविरुद्ध अमेरिका: नयाँ शीतयुद्धको संकेत?
अमेरिका-चीन प्रतिस्पर्धा अब केवल व्यापारिक मात्र नभई सैन्य, प्रविधि, र वित्तीय प्रणाली सम्म फैलिएको छ।
व्यापार युद्ध पुनः चर्किने सम्भावना
ट्रम्प प्रशासनले चीनमाथि नयाँ शुल्क लगाउने योजना बनाइरहेको छ।
यदि अमेरिका-चीन व्यापार युद्ध चर्कियो भने, विश्व अर्थतन्त्रमा मन्दी आउने सम्भावना बढ्नेछ।
चीनले अमेरिकाको प्रभाव कम गर्न रूस, इरान, र पाकिस्तानसँगको आर्थिक तथा सैन्य सहकार्य बढाउनेछ।
हिन्द-प्रशान्त क्षेत्रमा तनाव
अमेरिका, भारत, जापान, र अष्ट्रेलियाबीचको QUAD गठबन्धन अझ बलियो हुन सक्छ।
चीनले यसलाई रोक्न दक्षिण चीन सागरमा आफ्नो सैन्य उपस्थिति बढाउने सम्भावना छ, जसले नयाँ सैन्य तनाव निम्त्याउन सक्छ।
डिजिटल मुद्रा र वित्तीय शक्ति संघर्ष
अमेरिका-चीन व्यापार युद्धले अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय प्रणालीमा अस्थिरता ल्याउनेछ।
यदि चीनले डिजिटल युआनलाई अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा प्रवर्द्धन गर्यो भने, अमेरिकी डलरको प्रभुत्व कमजोर हुन सक्छ।
दक्षिण एसियाको शक्ति सन्तुलन: भारतको भूमिका बलियो हुँदै
ट्रम्पले मोदीलाई नेतन्याहूपछि दोस्रो प्रमुख विश्व नेता रूपमा भेट्नु भारत-अमेरिका सम्बन्धको रणनीतिक महत्व दर्शाउँछ।
चीनविरुद्ध भारत-अमेरिका गठबन्धन
अमेरिका भारतलाई सेमिकन्डक्टर, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, र सैन्य प्रविधिमा सहयोग गर्नेछ।
यसले भारतलाई चीनको आर्थिक तथा सैन्य विकल्प बनाउनेछ।
पाकिस्तानमाथि कूटनीतिक दबाब
यदि भारत-अमेरिका सम्बन्ध बलियो भयो भने, पाकिस्तान झन् चीनतर्फ ढल्कनेछ।
ट्रम्पले पाकिस्तानलाई "अमेरिकी सैन्य सहायता" घटाउने संकेत गरिसकेका छन्।
रूस-भारत सम्बन्धमा असर
यदि भारत अमेरिकी सैन्य प्रविधिमा बढी निर्भर भयो भने, रूससँगको परम्परागत सम्बन्ध कमजोर हुन सक्छ।
युरोप र रुसमाथिको प्रभाव
ट्रम्प प्रशासनले युरोपलाई प्राथमिकता दिन कम गरिरहेको छ।
यदि अमेरिका युक्रेनलाई कम सैन्य सहयोग दिन थाल्यो भने, रुसको प्रभाव बढ्नेछ।
युरोपियन युनियन (EU) ले आफ्नो सुरक्षा नीति पुनः परिभाषित गर्नुपर्नेछ।
जर्मनी, फ्रान्स, र बेलायतले चीनसँग नजिकिन सक्ने सम्भावना छ।
विश्व अर्थतन्त्रमा असर: को फाइदामा, को घाटामा?
अमेरिका-भारत व्यापार सम्बन्ध बढ्नेछ → भारतलाई लाभ
चीनमाथि व्यापार प्रतिबन्ध बढ्नेछ → चीनलाई घाटा
तेल बजार अस्थिर हुने सम्भावना छ → मध्यपूर्व र युरोपलाई असर
रूस-इरान-चीन गठबन्धन बलियो हुन सक्छ → अमेरिकालाई चुनौती
निष्कर्ष: विश्व व्यवस्था पुनःसंरचनाको दिशामा
ट्रम्पको पछिल्लो कूटनीतिक चालहरू हेर्दा, अमेरिका अब युरोपमा भन्दा एसिया र मध्यपूर्वमा बढी ध्यान केन्द्रित गर्दैछ।
इजरायललाई समर्थन गर्दै गाजा नियन्त्रण गर्ने रणनीति
चीनविरुद्ध भारत, जापान, र अष्ट्रेलियासँग गठबन्धन बलियो बनाउने योजना
युरोपमाथिको प्रभाव कम गर्दै आफ्ना राष्ट्रिय आर्थिक हितलाई प्राथमिकता दिने नीति
यी सबै निर्णयहरूले २०२५ मा विश्व राजनीति, व्यापार, र सुरक्षा रणनीतिमा ठूला परिवर्तन ल्याउनेछन्।
अब प्रश्न उठ्छ:
के अमेरिका मध्यपूर्वमा स्थायी रूपमा फसेर नयाँ युद्धमा तानिन्छ?
के चीन-अमेरिका प्रतिस्पर्धा नयाँ शीतयुद्धमा बदलिन्छ?
के भारत अब अमेरिका र चीनबीच "वैश्विक खेलाडी" बन्न सक्दछ?
उत्तरहरू आउने महिनाहरूमा स्पष्ट हुनेछन्, तर यो निश्चय छ कि विश्व व्यवस्था पुनःसंरचना हुँदैछ।
प्रतिक्रान्तिकारीहरुलाई पूरै परास्त गर्ने जिम्मा क्रान्तिकारीको काँधमा आएको छ : प्रचण्ड
काठमाडौं। नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले प्रतिक्रान्तिकाहरुलाई पूर्णरुपमा परास्त गर्ने जिम्मेवारी फेरि एकपटक क्रान्तिकारीहरुको काँधमा आएको बताउनुभएको छ । पार्टीको सहायक संगठन वाइसिएल नेपालको बैठक उद्घाटन गर्दै उहाँले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो । विश्व क्रान्तिका विभिन्न परिघटनामा क्रान्तिपछि जनताले अस्वीकार गरेका र वैधानिक रुपमा जनताले मिल्काइसकेका शक्तिले बेलाबेलामा टाउको उठाउने प्रयास गर्नु अस्वभाविक नहुने उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले त्यस्ता प्रयासका विरुद्ध अझ बढी संगठित र सशक्त भएर उनीहरुलाई पूर्णरुपमा परास्त गर्नु क्रान्तिकारीहरुको दायित्व हुने बताउनुभयो । अहिलेको सरकारले गरिरहेको गलत क्रियाकलापका कारण प्रतिगामी र प्रतिक्रान्तिकारीहरुले आफूलाई स्पेस पाएको महसुस गर्न थालेको टिप्पणी गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले यसलाई क्रान्तिकारीहरुले क्रान्ति पूरा गर्ने अवसरको रुपमा लिनुपर्ने बताउनुभयो । आफ्नो पार्टीले २०६२ सालमै गणतन्त्र स्थापनापछि पनि क्रान्तिकारी र प्रतिक्रान्तिकारी बीच बेलाबेला टक्कर चलिरहने र समाजवादी गणतन्त्रका लागि थप संघर्ष गर्नुपर्छ भन्ने विश्लेषण गरिएको स्मरण गराउँदै उहाँले अहिले त्यही संघर्षको विन्दु सुरु भएको उहाँले स्पष्ट गर्नुभयो । गणतन्त्रको विकल्प कुनै पनि नामको निरंकुशता नभई समाजवादी गणतन्त्र भएकाले यसमा बल दिएर अगाडि जानुपर्ने बेला आएको उहाँले बताउनुभयो । उहाँले युवालाई प्रतिगमनको मतियार बनाउने खतरा बढेकाले आम युवाहरुलाई अग्रगमनका लागि थप सचेत र संगठति गर्नुपर्ने बेला आएको पनि बताउनुभयो । वर्ग संघर्षको विशिष्ट मोडमा नेपाल रहेको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले सबै खाले प्रतिक्रान्तिकारी हर्कतलाई परास्त गरी संविधानलाई अझै परिमार्जन गरेर जनताका अधिकारलाई पूर्णता दिंदै सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिमार्फत समाजवादी क्रान्तिको तयारी गर्नु आजको प्रमुख आवश्यकता भएको बताउनुभयो । प्रतिक्रियावादी शक्तिहरुसँग आवश्यकताभन्दा बढी सहकार्य र सम्झौता गर्दा जनतामा भ्रम पर्न गएको र परिवर्तनका एजेण्डा भनेजस्तो गरी कार्यान्वयन हुन नसकेको ठहरसहित पार्टीले गत केन्द्रीय समिति बैठकबाट गम्भीर आत्मसमीक्षा गरेर आफ्नै वर्ग र समुदायतर्फ फर्कने प्रक्रिया सुरु गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । यसका लागि पार्टीले जनतासँग माओवादी अभियान सुरु गरिसकेको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले यसको अग्रमोर्चामा युवाहरुलाई नै राखिएको र वाइसिएलले पनि देशव्यापी लाखौं युवाहरुलाई तम्तयार अवस्थामा राख्नुपर्ने बताउनुभयो । पछिल्लो पटक सरकारको तर्फबाट सुशासन, सामाजिक न्याय समृद्धिको पक्षमा गरेका पहलका कारण जनतामा सकारात्मक वातावरण बन्दै गएको र पार्टीले जनस्तरबाटै समाजवाद निर्माणको पहल थालेको उल्लेख गर्दै उहाँले यसले युवाहरुलाई पनि आकर्षित गर्दै लगेको र झापाबाट रौतहटसम्म अभियान पुग्दा हजारौं नयाँ युवाहरु पार्टीमा गोलबन्द भएको बताउनुभयो । उहाँले वाइसिएललाईसंघर्ष र उत्पादनको मोर्चा अगाडि बढाउन निर्देशन पनि दिनुभयो ।
एभरेष्ट दैनिक
२७ फागुन, २०८१
जनताले प्राप्त गरेका अधिकारको रक्षा गर्ने जिम्मेवारी माओवादीकै होः प्रचण्ड
कैलाली । नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले माओवादीको नेतृत्व र लाखौं जनताको रगत पसिनाबाट प्राप्त राजनीतिक अधिकारको रक्षा, प्रयोग र विकास गर्ने जिम्मेवारी पनि माओवादीकै भएको बताउनुभएको छ । कैलालीको टीकापुरमा आजदेखि सुरु भएको थारु राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा नेपालको चौथो राष्ट्रिय सम्मेलनको उद्घाटन गर्दै उहाँले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो । ‘जनताको बलिदानीपूर्ण आन्दोलनबाट संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र प्राप्त भएको छ, यसले उत्पीडित समुदाय र क्षेत्रका अधिकार सुनिश्चित गरेको छ’– अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘अहिले आएर संघीयता, समावेशिता, समानुपातिक प्रतिनिधित्वजस्ता उत्पीडित क्षेत्र र समुदायले पाएको अधिकार खोज्ने कुचेष्टा हुँदैछ । भ्रष्ट र दलालहरु विभिन्न बहानामा जनताका अधिकार खोस्न लागिरहेका छन्, त्यस्तो सबै षड्यन्त्रलाई परास्त गर्दै जनताले प्राप्त गरेका अधिकारको रक्षा गर्ने जिम्मेवारी माओवादीकै हो, यसमा हामी कतै बिचलित हुने छैनौं, दृढ प्रतिबद्धताका साथ अघि बढ्ने छौं ।’ जातीय क्षेत्रीय मोर्चा र समाजवादी क्रान्तिको सम्बन्धबारे पार्टीले पहिलोपटक धारणा स्पष्ट गरेको पनि उहाँले जानकारी दिनुभयो । ‘हिजो जनवादी क्रान्तिको बेलामा आत्मनिर्णयको अधिकार, जातीय क्षेत्रीय मोर्चाको अवधारणा महत्वपूर्ण थियो तर अब समाजवादी क्रान्तिमा यसमा महत्व छ कि छैन भन्ने केही समय अलमल जस्तो देखियोे’– अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘हाम्रो भर्खरै सम्पन्न केन्द्रीय समितिको बैठकले समाजवादी क्रान्तिको बेलामा यो अझ बढी आवश्यक छ भन्ने निष्कर्ष निकालेको छ । अब हामीले निष्कृय रहेका मोर्चाहरुलाई समेत ब्यूँताउँदै सबै जातीय क्षेत्रीय मोर्चालाई सुदृढ बनाएर जाने नीति लिएका छौं, अब क्रमशः भेला सम्मेलनमार्फत सबै मोर्चाहरु सक्रिय बनाउने छौं ।’ हिजो जातीय क्षेत्रीय मोर्चामार्फत संघर्षलाई संगठित नगरेको भए जनयुद्धले संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा फड्को मार्ने स्थिति बन्ने संभावना नरहेको स्पष्ट गर्दै उहाँले थारु समुदायलगायत नेपालका सबै जातीय क्षेत्रीय मोर्चाहरुले संघर्षमा ऐतिहासिक र बलिदानीपूर्ण महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको बताउनुभयो । जनयुद्धमा सबैभन्दा धेरै बेपत्ता पारिने बर्दिया जिल्लाका नागरिक रहेको संयुक्त राष्ट्रसंघको तथ्यांकमा समेत उल्लेख गर्दै उहाँले नेपालको राजनीतिक परिवर्तनमा थारु समुदायले ऐतिहासिक बलिदानी गरेको बताउनुभयो । थारु मुक्तिको कार्यभार अझै बाँकी रहे पनि थारु आयोगको व्यवस्था, थारुलाई मधेशी क्लष्टरबाट छुट्याउने, थारु समुदायका लागि समावेशी समानुपातिक अधिकार स्थापित भएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले थारु समुदायका लागि लड्ने शक्ति माओवादी नै नभएकाले अरुको भ्रममा नपर्न आग्रह गर्नुभयो । ‘थारु समुदायमा जागरण ल्याउनेदेखि अधिकार सुनिश्चित गर्नेसम्म माओवादीले नै नेतृत्व गरेको हो’– उहाँले भन्नुभयो– ‘अब माओवादीलाई बलियो राष्ट्रिय शक्तिको रुपमा स्थापित गरेर थारु समुदायका बाँकी अधिकार पनि संस्थागत गर्दै लैदाने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दछु ।’ थारु समुदायको नेतृत्व गर्ने राष्ट्रिय शक्ति माओवादी अब फेरि आफ्नो वर्ग र समुदायमा फर्किने प्रतिबद्धतासहित रुपान्तरणको दिशामा अघि बढेकाले थारु समुदायकै मुक्तिका लागि भनेर फरक शक्ति आवश्यक नपर्ने उल्लेख गर्दै उहाँले रेशम चौधरी नेतृत्वको नागरिक उन्मुक्ति पार्टीलाई पनि माओवादीमा समाहित हुन आह्वान गर्नुभयो । टीकापुर काण्डमा जालझेल गरिएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले आफूले यो संघर्षको सम्मान गरेको र यही बहानामा एउटा थारुको छोरालाई जेलमा राखिरहन अन्याय हुने निष्कर्षका साथ आफू प्रधानमन्त्री हुँदा रेशम चौधरीलाई रिहा गर्ने निर्णयमा पुगिएको ताउनुभयो । उहाँले विगतमा माओवादीमा रहेर हाल अन्य दलमा पुगेका थारु अगुवाहरुलाई पनि मूल घरमै फर्केर थारु अधिकार थप स्थापित गर्ने आन्दोलनमा सहभागी हुन आह्वान गर्नुभयो । पहिलेको तुलनामा जिल्लाजिल्लामा कमैया कम्लरी प्रथा कम भए पनि पहुँचवालाहरुले अहिले पनि कम्लरी राख्ने गरेको उल्लेख गर्दै उहाँले सामन्तवादको अवशेषको रुपमा रहेको यो प्रथालाई पूरै उन्मुलन गर्न थारु समुदायबाटै सशक्त संघर्ष आवश्यक रहेको बताउनुभयो । दाङका स्वर्गद्वारी गुठीपीडित किसानलाई न्याय दिन आफ्नो नेतृत्वको सरकारले विधेयक मस्यौदा प्रक्रिया अघि बढाएकै बेला सरकार परिवर्तन भएकाले यो प्रक्रिया रोकिएको र हाल यसलाई अघि बढाउनुको साटो सरकारले किसानमाथि दमन प्रक्रिया सुरु गरेको आपत्ति जनाउँदै अध्यक्ष प्रचण्डले आफूले केही दिनअघि संसदको विशेष संबोधनबाट पनि आग्रह गरेको र यसमा हुने सडक संघर्षमा पार्टीको सहयो रहने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो । माओवादीले आफ्नो वर्ग र समुदायभन्दा पनि कहिले कांग्रेस र कहिले एमालेसँग सहकार्य गर्नेतिर ध्यान लगाउँदा माओवादी मात्र होइन, वर्ग समुदायका एजेण्डासमेत कमजोर भएको उल्लेख गर्दै उहाँले अब फेरि त्यस्तो गल्ती नदोहोर्याउने बरु आफ्नै वर्ग समुदायको बलमा २०४८ को निर्वाचनमा बहुमत ल्याएर सबै समुदायका अधिकार सुनिश्चित गर्ने दिशातिर अघि बढेको बताउनुभयो ।
एभरेष्ट दैनिक
२० फागुन, २०८१
अध्यक्ष प्रचण्डद्वारा थारु राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाको राष्ट्रिय सम्मेलन उद्घाटन (तस्विरहरु)
नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले थारु राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चाको चौथो राष्ट्रिय सम्मेलनको आज कैलालीको टीकापुरमा उद्घाटन गर्नुभएको छ ।
एभरेष्ट दैनिक
२० फागुन, २०८१
नयाँ शक्तिका केन्द्रीय कार्यसमिति सदस्य मल्ल माओवादी केन्द्रमा प्रवेश
सुर्खेत २९ माघ । बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको नेसपा नेतृत्वको केन्द्रीय कार्यसमिति परित्याग गरी सुर्खेतमा भिमबहादुर मल्ल 'सुवास' माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गर्नु भएको छ। मल्ललाई पार्टीको कर्णालि प्रदेश समितिको सातौं बैठकमा सहभागी हुन सुर्खेत आउनुभएका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले खादा र माला लगाई पार्टीमा स्वागत गर्नुभएको छ । माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गर्दै भिमबहादुर मल्लले भट्टराईले नयाँ बनाउने नाममा कम्युष्टि विचार छाडेको साथै उहाँले भन्ने गरेको नयाँ विकल्पको दिशाहिन राजनीतिको औचित्य समेत समाप्त भएकाले आफु सो पार्टी परित्याग गरेको बताउनुभयो । देश र जनतालाई माया गर्ने वास्तविक पार्टी माओवादी केन्द्र भएको अब आफु पुरानै घर फर्र्किएको बताउँदै माओवादी केन्द्रमा रहेर देश र जनताको पक्षमा काम गर्ने उहाँले प्रतिबद्धता जनाउनुभयो ।
एभरेष्ट दैनिक
२९ माघ, २०८१
