घर बनाउनका लागि दबाब दिन प्राधिकरण गाउँमा
गोरखा, असार ६ । गत वर्षको भदौमा रु ५० हजारका दरले अनुदान रकम लिए पनि घर निर्माण सुरु नगरेका भूकम्पपीडितलाई छिटो घर बनाउन दबाब दिन राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरण गोरखाको गाउँगाउँ पुगेको छ ।
प्राधिकरणका जिल्ला प्रमुख राजेन्द्र कार्कीले सुलिकोट गाउँपालिका पुगेर छ हजार ६०७ जना लाभग्राहीमध्ये पाँच हजार ८८३ जनालाई पहिलो किस्ता उपलब्ध गराएपनि उनीहरुले घर नबनाएका कारण दोस्रो र तेस्रो किस्ता वितरण प्रभावित भएको बताउनुभयो ।
सुलिकोटमा बारपाक, स्वाँरा, सौरपानी, ताकुमाझ लाकुरीबोट, ताकुकोट, पन्द्रुङ र पाँचखुवादेउराली गाउँ पर्छन् । यी गाउँका भूकम्पपीडितमध्ये ३१३ जनाले मात्रै दोस्रो किस्ताको रकम बुझेका छन् । पहिलो किस्ता बुझेर घरको जगसहित डिपिसी गरेपछि दोस्रो किस्ता माग गर्न पाइने प्रावधान रहेको छ । तर पहिलो किस्ता बुझेका अधिकांश भूकम्पपीडितले घर बनाउन सुरु नगर्दा दोस्रो किस्ता वितरण हुन सकेको छैन ।
सुलिकोटका ९०० भूकम्पपीडितले आफूहरु वास्तविक भूकम्पपीडित भए पनि लाभग्राहीको सूचीमा नपरेको भन्दै उजुरी दिएका थिए । तीमध्ये २२२ लाभग्राहीको सूचीमा परेको कार्की बताउनुहुन्छ । पुनःनिर्माणको वर्तमान अवस्था, गतिविधि, समस्या, चुनौती र समाधानका उपाय खोजी गर्ने उद्देश्यले आफूहरु गाउँ अभियानमा हिँडेको उहाँले बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो – “आफ्नो गाउँ, टोल, गाउँपालिकामा किन घर बनेनन् भन्नेबारे जनप्रतिनिधिले चासो र चिन्ता लिनुपर्छ । प्राविधिक गाउँ–गाउँमा खटाएका छौँ । पहिलो किस्ता वितरण गरिसक्यौँ, दोस्रो किस्ता किन माग गर्नुहुन्न ? खुरुखुरु घर बनाउनुहोस् हामी अनुदान छिटोछिटो पठाउँछौँ ।” लालपुर्जा नभएका, सुकुम्बासीलगायतका समस्या पनि छिट्टै समाधान गरिने कार्की बताउनुहुन्छ ।
गाउँपालिका अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, वडाध्यक्ष, कार्यकारी प्रमुख, वडा सचिव, निर्वाचित अन्य सदस्य, प्राविधिक राखेर प्राधिकरणले अन्तक्र्रिया कार्यक्रम गरी पुनःनिर्माणलाई तीव्रता दिन आग्रह गरेको छ । कार्कीले भन्नुभयो – “घर भत्केर पनि लाभग्राहीको सूचीमा पर्नुभएको छैन भने अब वडाध्यक्षसहितको टोलीले लाभग्राही पहिचान गर्नेछ । त्यसका लागि छिट्टै कार्यविधि आउँछ । स्थानीयस्तरबाटै लाभग्राहीको पहिचान गरी अनुदान रकम दिने व्यवस्था मिलाउँछौँ ।”
सुलिकोट–६ का बाबुलाल गुरुङले चारपटकसम्म प्राविधिक तथा इञ्जिनियर बोलाएर घर देखाए पनि दोस्रो किस्ता नपाएको गुनासो गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो – “चारपटकसम्म प्राविधिक बोलाएर घर देखाए, तर मापदण्ड पुगेको छैन भनेर दोस्रो किस्ताको फाइल अघि बढाइदिनुभएन । मापदण्डमात्रै हेरेर हुँदैन, भूकम्पप्रतिरोधी घर छ भने अनुदान रकम पाउनुपर्छ ।”
यस्तै सुलिकोट–१ बारपाकका वडाध्यक्ष रोशन विकले प्राधिकरणले घरका मापदण्ड तथा प्राधिकरण नै गठन हुनुपूर्व त्यहाँ बनिसकेका घरले अनुदान रकम पाउँछन् या पाउँदैनन् भन्दै प्रश्न गर्नुभयो । उहाँले प्राधिकरणले जारी गरेका बाहेक अन्य नक्सामा आधारित रहेर बनाइएका घरलाई पनि दोस्रो किस्ता वितरणमा आलटाल गरिएकामा स्थानीयवासीले दुःख पाएका बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो – “बारपाकको दलित बस्तीमा भूकम्प स्मृति उद्यान बनाउने भनिएको छ । घेराबारका लागि टेन्डर पनि भइसक्यो भन्ने सुनेँ । त्यहाँका ४० घरधुरीका दलितलाई कहाँ स्थानान्तरण गर्ने हो कसैले चासो र चिन्ता देखाएका छैनन् ।”
सुलिकोट गाउँपालिकाका प्रमुख विष्णु भट्टले प्राविधिकबीच समन्वय गर्ने एकजना वरिष्ठ प्राविधिकको गाउँपालिकामा खाँचो रहेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो – “गाउँमा जताततै घर बनाउनुपर्नेछ । निर्माण सामग्रीको मात्रै होइन प्राविधिकको पनि अभाव झेल्नुपर्दा पुनःनिर्माणले गति लिन सको छैन । बर्खा लाग्यो, पीडित टहरामा बसिरहेका छन् । धमाधम पीडितले घर बनाउन थाले र अनुदान रकम पनि वितरण गर्न सकियो भनेमात्रै पुनःनिर्माणले गति लिन्छ ।”
प्रमुख जिल्ला अधिकारी जितेन्द्र बस्नेतले निजी आवास पुनःनिर्माणलाई रु दुई अर्ब बजेट आएको भन्दै अहिलेसम्म जम्मा रु ५० करोडमात्रै खर्च भएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो – “रु दुई अर्ब बजेटमध्ये एक वर्षमा जम्मा रु ५० करोड खर्च भएको छ । दोस्रो र तेस्रो किस्ता माग नभए असारपछि बजेट फ्रिज भएर जान्छ ।” गत वर्ष भदौमा ५४ हजार लाभग्राहीलाई पहिलो किस्ता वितरण गरिएको थियो ।
जिल्लाका ५८ हजार ५०३ लाभग्राहीमध्ये ५४ हजारले गत वर्ष भदौमा रु ५० हजारका दरले अनुदान रकम बुझेका थिए । तीमध्ये चार हजारले मात्रै दोस्रो किस्ता बुझेका छन् । पहिलो किस्ता बुझ्ने र दोस्रो किस्ता रकम माग गर्नेको सङ्ख्याबीच धेरै अन्तर छ । यसबाट अधिकांशले घर बनाएका छैनन् भन्ने देखिन्छ ।
अध्यक्ष प्रचण्डलाई झापामा कोच संस्कृतिको भोजन
झापा । झापाको गौरिगञ्जमा आज आयोजित खबरदारी सभालाई सम्बोधन गर्न यहाँ आउनुभएका नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले केराको पातमा खाना खानुभएको छ । गौरिगञ्ज–१ मा तिलक राजवंशीको घरमा प्रचण्डसहितका नेताहरूले कोच संस्कृति अनुसार खाना खानुभएको हो । अध्यक्ष प्रचण्डलाई कोच संस्कृतिको भोजन उसिना चामलको भात, कोचहरूको भाषामा भनिने पेलका साग, आलु कोपीको भाजी, अग्र्यानिक माछा, लोकल हाँस, टमाटरको अचार, धनियाको चट्नी र पापडलाई कोलाको पातमा दिइएको हो । आफूले प्रचण्डलाई कोच संस्कृति अनुसारको खाना खुवाउन पाउँदा खुसी लागेको राजवंशीले बताउनुभयो । ‘उहाँले मलाई कोच जातीहरुको लागि लडिरहेको छु । कोच जातीको घरमा भात खान पाउँदा खुसी लागेको बताउनु भयो’– तिलक राजवंशीले भन्नुभयो– ‘मैले पनि तपाईलाई सौभाग्यले खाना खुवाउन पाएँ भने ।’ प्रचण्डको टोलीमा कोशी प्रदेशका इन्चार्ज हरिबोल गजुरेल, सहइन्चार्ज सावित्रीकुमार काफ्ले, केन्द्रीय सदस्य एवं स्वकीय सचिव गंगा दाहाल, माओवादी संसदीय दलका कोशी प्रदेश नेता इन्द्रबहादुर आङ्बो, माओवादी प्रदेश अध्यक्ष हर्कबहादुर नेम्वाङ मिक्सो, केन्द्रीय सदस्यहरु धर्मशिला चापागाईं, जीवन आचार्य, झलकसिंह दर्लामीलगायतका नेताहरुको सहभागिता रहेको थियो ।
पहाडका केही भू-भागमा वर्षा र हिमपात, तराईमा हुस्सु
काठमाडौं । हाल देशमा पश्चिमी न्यून चापीय प्रणालीको आंशिक प्रभाव रहेको छ । जल तथा मौसम विज्ञान विभाग मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले अहिले देशका पहाडी भूभागहरूमा आंशिक बदली रही बाँकी भूभागमा मौसम मूख्यतया सफा रहेको जनाएको छ । महाशाखाका अनुसार आज दिउँसो कोशी प्रदेशको हिमाली क्षेत्रमा आंंशिक बदलीको सम्भावना रहेको छ भने पहाड र तराईका विभिन्न भू-भाग सामान्यतया मौसम सफा रहनेछ । आज राति कोशी र गण्डकी प्रदेशमा आंशिक बदली रही केही स्थानमा हिउँ पर्नेछ भने पहाड र तराईमा सामान्यतया सफा रहनेछ । आगामी २४ घण्टामा कोशी प्रदेश र गण्डकी प्रदेशका उच्च पहाडी तथा हिमाली भूभागका एकदुई स्थानमा हल्का हिमपातको सम्भावना रहेको छ । बिहानको समयमा तराई तथा उपत्यकाका केही स्थानमा हुस्सु लाग्नुका साथै तराईका केही स्थानमा कुहिरोको समेत सम्भावना रहेकाले सो समयमा दैनिक जनजीवन, पर्यटन, पर्वतारोहण, सडक यातायात तथा हवाई उड्डयनमा असर पर्न सक्ने हुनाले आवश्यक सतर्कता अपनाउन महाशाखाले अनुरोध गरेको छ । आज सूर्योदय बिहान ६ बजेर ५४ मिनेटमा र सूर्यास्त साँझ ५ बजेर १९ मिनेटमा हुनेछ ।
आज तमु ल्होसारः सार्वजनिक बिदा
काठमाडौं । गुरुङ समुदायले नयाँ वर्षको रुपमा मनाउने तमु ल्होसार पर्व आज मनाइँदैछ। तमु ल्होसारका अवसरमा आज सरकारले सार्वजनिक बिदा दिएको छ। गुरुङ बाहुल्य जिल्ला खासगरी लमजुङ, गोरखा, तनहुँ, स्याङ्जा, मनाङ, कास्की, पर्वतलगायतमा तमु ल्होसार सांस्कृतिक झाँकीसहित भव्यताका साथ मनाउने गरिन्छ। काठमाडौं उपत्यकामा बसोबास गर्ने गुरुङ समुदायले पनि टुँडिखेलमा भेला भएर यो पर्व मनाउँदैछन्। तमु ल्होसारको अवसरमा विभिन्न दलका नेताले देश विदेशमा बसोबास गर्ने सम्पूर्ण गुरुङ समुदायलाई शुभकामना दिएका छन्।
अखिल क्रान्तिकारीमा ३२ वर्षे उमेरहद लगाउने पक्षमा बहुमत, माघ १२ मा निर्वाचन
काठमाठौं । नेकपा माओवादी केन्द्रको विद्यार्थी संगनमा अन्ततः उमेरहद लागू हुने भएको छ। उमेरहद ३२ वर्षे लागू गर्ने कि नगर्ने भन्ने विषयमा देशभर भएको मतदानमा उमेरहदका पक्षमा बहुमत देखिएपछि यो विषयको छिनोफानो भएको हो। प्रमुख निर्वाचन आयुक्त मुक्ति नारायण श्रेष्ठका अनुसार खेलको कुल मतदाता २३९८ मध्ये १७ सय ७९ जनाले मतदान गरेका थिए । यसमा ९०० मत उमेरहदको पक्षमा र उमेरहद नलगाउने पक्षमा ८७९ मत खसेको थियो । २१ मतान्तरले उमेरहद लगाउने विषय पारित भएको छ । माओवादी पदाधिकारी बैठकले पनि उमेरहद लगाउने विषयमा समझदारी गर्दै यसको टुंगो भने विद्यार्थी संगठनले नै निर्वाचनबाट गराउने निर्णय गरेको थियो ।मत परिणाम आएपछि अध्यक्ष पञ्चा सिंहले भनिन्, ‘उम्मेरहद ३२ लागु हुने भएको छ। यो ऐतिहासिक जितका लागि हार्दिक बधाई छ। नेतृत्वको निर्वाचन माघ १२ गते सम्पन्न हुनेछ। कार्यतालिका निर्वाचन समितिले तत्काल सार्वजनिक गर्ने जानकारी गराउदछौ।’ मत परिणामसँगै निर्वाचन समितिले नयाँ निर्वाचनको मिति पनि तय गरेको छ । अध्यक्ष पञ्चा सिंहले दिएको जानकारी अनुसार आगामी माघ १२ गते नयाँ नेतृत्वका लागि निर्वाचन हुने छ ।संगठनमा ३२ वर्षे उमेरहद लागु भएपछि निवर्तमान समितिका अधिकांश बिदा हुने छन्।