यस कारण चीन, उत्तर कोरियाको ढाल बनेर उभिन्छ
उत्तर कोरिया एक मात्र यस्तो देश हो, जसको चीनसित यस्तो सन्धि भएको छ । यसैअन्तर्गत दुवै राष्ट्रले एक–अर्कालाई सहयोग गर्नु जरुरी छ । जुलाई १९६१ म हस्ताक्षर भएको यस सन्धिमा जम्मा सात अनुच्छेद छन् ।
यसको दोस्रो अनुच्छेद निकै महत्वपूर्ण छ । यसमा लेखिएको छ– हस्ताक्षर गर्ने दुवै पक्ष संयुक्त रूपमा यसमा सहमत छन् कि कुनै पनि देशद्वारा हुने कुनै पनि आक्रामकतालाई रोकिनेछ ।
युद्धको स्थितिमा पनि सहयोग गर्नुपर्ने
यसमा अगाडि भनिएको छ कि यदि एउटा पक्षमाथि कुनै अर्को या कैयौँ अन्य राष्ट्र मिलेर आक्रमण गर्छन् र ऊ युद्धमा सामेल हुन्छ भने दोस्रो पक्षले यसलाई समाप्त गर्न तत्काल सैनिक र अन्य साधनबाट मद्दत गर्नेछ ।
संक्षिप्तमा यो बुझ्न सकिन्छ, यदि उत्तर कोरियामाथि अमेरिका या दक्षिण कोरियाले आक्रमण गरे भने चीनको भूमिका के हुन्छ ? भन्ने प्रश्नको जवाफ यही अनुच्छेदबाट अवश्यै प्राप्त हुन्छ । यस सन्धिअनुसार एक पक्ष दोस्रो पक्षको युद्धमा सामेल हुन बाध्य छ ।
चीन सामेल भएको थियो युद्धमा
यसका अतिरिक्त अरू पनि कैयौँ उदाहरण छन् । यस सन्धिभन्दा पहिले १९५० मा चीनले कोरियाली युद्धमा संयुक्त राष्ट्र संघको सेना उत्रिएपछि आफ्ना लाखौँ सैनिकलाई उतारेको थियो । उत्तर कोरियाको रक्षा र मध्यवर्ती क्षेत्रको आधारमा हेर्दा यो निकै ठूलो सैनिक सम्पत्ति थियो ।
यो सन्धि अहिले पनि अस्तित्वमा छ । यद्यपि जब यसमा हस्ताक्षर गरिएको थियो, त्यहाँदेखि यहाँसम्म चीनमा निकै ठूलो परिवर्तन भएको छ । सन् १९७६ मा चीनका शासक माओको मृत्युपछि यस देशले समाजवादको एक आदर्शवादी संस्करणको पालना गर्दै यसमा निकै ठूलो सुधार गरेको छ । यसैको परिणामस्वरूप आज चीनको प्रणाली निकै जटिल छ । यसको अर्थ व्यवस्था र भूराजनीतिक महत्व बढेको छ ।
उत्तर कोरियाबाट लगभग पूरैजसो निर्यात या त चीनका लागि हुन्छ या चीनको बाटो हुँदै हुने गर्छ । उसको ९० प्रतिशत सहयोग चीनबाटै आउँछ । चीन यस्तो एक्लो देश हो, जसको साथ उसको हवाई सम्पर्क र रेल्वे लाइनमा समेत छ ।
उत्तर कोरियाका लागि विषय निकै अलग भएका छन् । तीव्र प्रयासको बाबजुद पनि पछिल्ला तीन दशकमा नियन्त्रित सुधारमा निकै कम सफलता प्राप्त भएको छ ।
उत्तर कोरियाले चिनियाँ मोडल अपनाएन
२००० को सुरुवातमा चीनले उत्तर कोरियाका तत्कालीन शासक किम जोङ इलको स्वागत गरेको थियो । चीनले उनलाई सांघाईमा ‘स्पेसल इकोनोमिक जोन’ देखाएको थियो र उदाहरण दिएको थियो कि कसरी पुँजीवादी पश्चिमा देशको विनिर्माण र निर्यातलाई सेवा दिँदै माक्र्सवाद–लेनिनवादी प्रणालीलाई कायम राख्न सकिन्छ । चीनको यस प्रयासबाट उत्तर कोरियालाई कुनै सहयोग प्राप्त भएन । ऊ आफ्नो ‘जुसे’ विचारधाराअनुसार नै चलिरह्यो । यो एक राष्ट्रवादी विचारधारा हो, जसको उद्देश्य कुनै अर्काे मोडलको नक्कल गर्नुबाट रोक्नु हो ।
यसकारण उत्तर कोरियामा यस समय जुन बजार अस्तित्वमा छ, त्यो अत्यधिक सीमाबद्ध र देशको सैन्य उद्देश्य एवं शासनको सहायकको भूमिकामा छ ।
सोभियत संघ थियो संरक्षक
चीनको वर्तमानमा सबैभन्दा ठूलो शक्ति उसको व्यापार, सहायता र ऊर्जा हो । १९९१ मा जब सोभियत संघको विघटन भयो, तब उत्तर कोरियाको सबैभन्दा महत्वपूर्ण संरक्षक रातारात गायब भएको थियो । त्यसपछि उत्तर कोरियाको चीनमाथिको निर्भरता बढ्यो, जुन अब एकाधिकारका रूपमा उपस्थित छ ।
उत्तर कोरियाको ८० प्रतिशत तेल चीनबाटै आउँछ । कोइलाको आयात पनि चीनबाटै हुने गथ्र्यो । यद्यपि, उत्तेजक व्यवहारपछि पछिल्लो वर्ष जुलाईमा उसमाथि प्रतिबन्ध लगाइएको थियो । चीन आफ्नो यस सम्झौताका कारण आफू फसेको महसुस गर्ने गर्छ । उत्तर कोरियाले लगभग पूरैजसो निर्यात या त चीनका लागि हुन्छ या चीनको बाटो हुँदै हुने गर्छ । यसको ९० प्रतिशत सहयोग चीनबाटै आउँछ । चीन यस्तो एक्लो देश हो, जसको साथ उसको हवाई सम्पर्क र रेल लाइनमा समेत छ । (ब्राउन लन्डनस्थित किंग्स कलेजका प्राध्यापक हुन्)
– बिबिसी हिन्दी डट कमबाट
हमास र इजरायलले गरे युद्ध विरामको सहमति
जेरुसेलम । हमास र इजरायलले १५ महिना लामो युद्ध अन्त्यको टुङ्गोमा पुगेका छन्। आइतबारदेखि लागु हुने गरी युद्ध विरामको सहमति भएको छ। अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले युद्ध विराम भएको घोषणा गरेका छन्। युद्ध विराम अनुसार हमासले बन्दी बनाएकाको रिहाइ हुनेछ भने गाजाबाट इजरायली सेना हट्ने छ। संयुक्त राष्ट्र सङ्घका महासचिव एन्टेनियो गुटिरेसले युद्धले भएको क्षतिमा राहत दिने लक्ष्य भएको बताउँदै प्यालेस्टाइनीमा आवश्यक सहयोग गर्ने बताए। आइतबार युद्ध विराम हुने भनिए पनि बुधबारसम्म इजरायलले आक्रमण जारी राखेको छ। हमासले सञ्चालन गरेको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार बुधबार भएको आक्रमणमा २० जनाको ज्यान गएको हो। ७ अक्टोबर २०२३ मा हमासले गरेको आक्रमणमा १२ सय जनाको ज्यान गएको थियो भने २५१ जनालाई बन्दी बनाइएको थियो। यसको प्रत्याक्रमणमा इजरायलले गरेको आक्रमणमा ४६ हजार भन्दा बढीको ज्यान गएको छ। अहिले ९४ जना बन्दी अझै रिहा हुन बाँकी छन्। ३४ जना भने मारिएको अनुमान गरिएको छ। युद्ध विरामपछि गाजामा सर्वत्र खुसीयाली छाएको छ। युद्ध विरामपछि इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जासमन नेतान्याहुले अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन र राष्ट्रपतिमा निर्वाचित डोनाल्ड ट्रम्पलाई धन्यवाद दिएका छन्। ट्रम्पलाई विशेष धन्यवाद दिँदै नेतान्याहुले उनीसँग एकदमै चाँडो वासिङ्टनमा भेट हुने बताएका छन्। आइतबार युद्ध विराम लागु हुने दिनको एक दिनपछि सोमबार नै अमेरिकामा निर्वाचित राष्ट्रपछि ट्रम्प कार्यालय प्रवेश गर्ने छन्। युद्ध विराममा सहमति भएपछि अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा यसले खुसी दिएको छ। विभिन्न नेताले प्रतिक्रिया दिन थाली सकेका छन्। यसरी प्रतिक्रिया दिनेमा जर्मनीका चान्सलर ओलार स्कोल्फ, स्पेनका प्रधानमन्त्री पेड्रो, सा्ँचेज, राष्ट्र सङ्घीय महासचिव एन्टेनियो गुटिरेस, राष्ट्र सङ्घीय मानव अधिकार कमिस्नर भोल्कर टर्क र युरोपियन कमिसनका प्रमुख उरुला भान डेर लियोनले युद्ध विरामको स्वागत गरी सकेका छन्।
एभरेष्ट दैनिक
३ माघ, २०८१
तीब्र वेगमा चलेको हावाका कारण अमेरिकामा डढेलो नियन्त्रण चुनौतीपूर्ण
लस एन्जलस । दमकलकर्मीहरूले लस एन्जलसलाई धम्की दिइरहेका सबैभन्दा ठूला र प्राणघातक डढेलोहरूलाई शहरका विशेषतम छिमेकहरूमा फैलिन नदिन भरपूर प्रयास गरिरहेका छन्। आकाशे टोलीहरूले पालिसेड्स आगो नियन्त्रणमा राख्न पानी र आगो रोक्ने रसायनले दन्किरहेका पहाडहरूलाई निरन्तर प्रहार गरिरहेका छन्। यो आगो थप १,००० एकड क्षेत्रफलमा फैलिएको छ र अब ब्रेन्टवुडलाई धम्की दिइरहेको छ। दमकलकर्मीहरू तीव्र रूपमा फैलिएको आगोलाई नियन्त्रण गर्ने संघर्षमा व्यस्त रहँदा पानीका हाइड्रान्टहरू सुक्खा भएका घटनाले बढ्दो आक्रोशका बीच अधिकारीहरू बचाउको स्थितिमा छन्। हावाले फेरि रातभरि बल गर्ने अनुमान गरिएको छ, जसले आगोको झनै फैलावटलाई प्रोत्साहन दिनेछ। हालसम्म यस आगोले कम्तीमा ११ जनाको ज्यान लिइसकेको छ। "लस एन्जलस काउन्टीले अर्को रात अकल्पनीय त्रास र पीडाबाट गुजारेको छ," लस एन्जलस काउन्टीका सुपरभाइजर लिन्डसे होरभाथले शनिबार भने। दमकलकर्मीहरूले सबैभन्दा खतरनाक आगो, पालिसेड्स आगो, जसले झन्डै २३,००० एकड क्षेत्रफल जलाइसकेको छ र ११% नियन्त्रणमा आएको छ, नियन्त्रण गर्न केही प्रगति गरेका छन्। तर यो आगो म्यान्डेभिल क्यानियन छिमेकमा फैलिएको छ, जसका कारण ब्रेन्टवुड क्षेत्रका केही भागहरूका लागि जबरजस्ती उद्धार आदेश जारी गरिएको छ। यो क्षेत्र अरनोल्ड श्वार्जनेगर, डिज्नीका प्रमुख कार्यकारी बब आइगर र एनबीए स्टार लेब्रोन जेम्सजस्ता सेलिब्रिटीहरूको घर रहेको र सुविधासम्पन्न छिमेक हो। उद्धार क्षेत्रमा गेट्टी सेन्टर पनि पर्छ, जुन पहाडमाथिको संग्रहालय हो जसमा भ्यान गो, रेम्ब्रान्ट, रुबेन्स, मोनेट र डेगासजस्ता कलाकारका १,२५,००० भन्दा बढी कलाकृतिहरू छन्। हालसम्म भवनमा कुनै क्षति पुगेको छैन। दोस्रो ठूलो आगो, इटन आगो, १४,००० एकडभन्दा बढी क्षेत्र जलाइसकेको छ र १५% नियन्त्रणमा आएको छ। दमकलकर्मीहरूले दुई साना आगोहरू, केनेथ र हर्स्ट आगोहरूलाई लगभग नियन्त्रणमा लिएका छन्। तर राष्ट्रिय मौसम सेवा (NWS)ले सुरूमा आगो फैलाउने तेज सान्टा आना हावा फेरि शनिबार र आइतबारसम्म बढ्ने चेतावनी दिएको छ। छिमेकी सात राज्य, संघीय सरकार, क्यानडा र मेक्सिकोले क्यालिफोर्नियामा साधनहरू पठाएका छन्। हालसम्म यी आगोहरूको कुनै कारण पत्ता लागेको छैन। दुई ठूला आगोहरूले संयुक्त रूपमा म्यानहट्टनको क्षेत्रफलको दुई गुणा भन्दा बढी क्षेत्र नष्ट गरिसकेका छन्। झन्डै १,५३,००० बासिन्दाहरूलाई अनिवार्य उद्धार आदेश दिइएको छ भने १,६६,००० जनालाई पनि तयारी अवस्थामा बस्न भनिएको छ। यसको राजनीतिक प्रभाव सुरु भइसकेको छ। शुक्रबार, डेमोक्रेट र सम्भावित राष्ट्रपतिको आकांक्षा भएका गभर्नर गेभिन न्युसमले किन एउटा प्रमुख जलाशय सेवा बाहिर रहेको र केही आगो नियन्त्रण गर्ने हाइड्रान्टहरू सुक्खा भएको भनेर अनुसन्धान गर्न आदेश दिए। लस एन्जलस दमकल प्रमुख क्रिस्टिन क्राउलीले यस अभावको बारेमा असन्तुष्टि जनाएकी छन्। "जब दमकलकर्मी हाइड्रान्टमा पुग्छन्, त्यहाँ पानी हुन्छ भन्ने आशा गरिन्छ," उनले भनिन्। प्रमुख क्राउलीले पनि सहर नेतृत्वले आफ्नो विभागको बजेट कटौती गरेको र मेकानिक पदहरू हटाएकोमा आलोचना गरिन्, जसका कारण १०० भन्दा बढी दमकल सवारी साधन सेवा बाहिर रहेको उनले बताइन्। स्रोतः विविसी
एभरेष्ट दैनिक
२८ पुष, २०८१
अमेरिकामा डढेलोबाट ६ जनाको मृत्यु, डेढ लाख बढी विस्थापित
लस एन्जलस । अमेरिकामा सल्किएको डढेलोमा परेर अहिलेसम्म ६ जनाको मृत्यु भएको छ। लस एन्जलसमा लागेको डढेलोको मुस्लो अझ डरलाग्दो हुँदै जान सक्ने चेतावनी विज्ञले दिएका छन्। केही समय अघि गरिएको पत्रकार सम्मेलनमा शुक्रबार र आउँदो मंगलबार अझ धेरै हुरी बतास र आगोको मुस्लोका कारण अझ भयावह अवस्था आउने चेतावनी दिइएको छ । विज्ञ ५३ सय संरचना ध्वस्त पार्ने त्यस आगोको उत्पत्ति कसरी भएको भन्ने पत्ता लगाउने प्रयासमा छन्। सो आगोका कारण विस्थापित हुनेको सङ्ख्या करिब दुई लाख अर्थात् लाख ७९ हजार पुगेको छ। आगो लागि रहेको समयमा घरमा पसेर लुटपाट मच्चाउनेको पनि कमी छैन। यसै काममा सरिक भएका २० जनालाई प्रहरीले गिरफ्तार गरेको छ। लस एन्जलस र भेन्टुराको सीमामा पर्ने केही स्थानमा नयाँ आगोको लप्का निस्किए पछि त्यहाँका मानिसहरूलाई अनिवार्य अन्यत्र सर्न सर्कुलर गरिएको छ। आगलागीका कारण सबैभन्दा धेरै असर अल्टाडेना समुदायमा परेको छ। इटनमा १३ हजार ६९० आर्क अहिले प्रभावित भएका छन्। रुखहरू ढलेका छन्। पातहरू भुइँमा छरपस्ट भएका छन्। त्यहाँका अग्नि नियन्त्रकका प्रमुख मार्सले डढेलोको कारण कुनै व्यक्तिले लगाएको आरोप पुष्टि भएमा यसलाई हत्याको रूपमा हेरिने बताएका छन्। अहिले आगो नियन्त्रणमा ल्याउनका लागि १५ सय २७ जना सक्रिय छन्। त्यस आगोका कारण अहिलेसम्म मर्ने ६ भए पनि यो संख्या थपिने जनाइएको छ। कतै मानिस मरेको भए पनि यसको जानकारी आइनसकेको हुनसक्ने अधिकारीले जनाएका छन्।
एभरेष्ट दैनिक
२६ पुष, २०८१
अमेरिकामा डढेलोले लाखौं विस्थापित
लस एन्जलस । अमेरिकामा एक दिन आएको डढेलो धेरै स्थानमा निभिसकेको छ। तर यसले एक दिनमा नै भयङ्कर क्षति गरेको छ। पाँच जनाको ज्यान लिएको डढेलोले एक हजार भन्दा बढी संरचना ध्वस्त भएका छन्। मंगलबार पालिसेडबाट सुरु भएको आगोले त्यसै क्षेत्रमा सबै भन्दा बढी क्षति गरेको हो। लाखौं मानिस घर छाड्न बाध्य भएका छन्। यसरी घर छाड्नेहरू मध्य पालसेडमा ३७ हजार छन्। इटनबाट एक लाख जनाले घर छाडेका छन्। पालसेड इटोन, रस्ट र उड्ली गरेर चार क्षेत्रमा डढेलोले असर गरेको थियो। प्यासिफिक पेलिसेडको छेवैमा रहेको सान्टा मोनिकामा पनि धेरैलाई सो स्थान छाड्नका लागि आदेश दिइएको छ। अन्य पहाडी क्षेत्रको तुलनामा बाक्ले बस्ती रहेको सो स्थानमा अहिले धेरै घरमा ढोका लगाइएका छन्। मानिस ओसार्नका लागि बस तैनाथ छन्। लस एन्जलसबाट विस्थापित हुनेमा कमला ह्यारिसको परिवार पनि छ। ह्यारिसको लसएन्जलसमा रहेको घर पनि डढेलोले प्रभावित भएको छ। डढेलोका कारण १५ लाख जनाले बिजुलीको सुविधा गुमाएका छन्।
एभरेष्ट दैनिक
२५ पुष, २०८१
