सभामुखले दिएको समयसीमाको अन्तिम दिनः सहमति नभए के होला संसदमा ?
सागर न्यौपाने/काठमाडौं
पुस १७। व्यवस्थापिका संसदको अवरोध हटाउन दलहरुबीच सहमतिका लागि सभामुखले दिएको ३ दिनको समयसीमा आज सकिँदैछ ।
सरकारले संसदमा प्रस्तुत गरेको संविधान संशोधन प्रस्तावको बिरोध गर्दै प्रतिपक्षी एमालेलगायतका प्रतिपक्षी दलहरुले मंसिर १४ गतेदेखि व्यवस्थापिका संसद बैठक अबरुद्ध पारेपछि संसदको कार्यविधि प्रभावित बन्न पुगेको थियो । प्रधानमन्त्री र सभामुखले राजनीतिक दलहरुसँग सहमतिका लागि पटकपटक प्रयास गरेपनि यसले परिणाम निम्त्याउन सकेन ।
संशोधन प्रस्तावमाथि दलहरुबीच सहमति नहुने र संसदमा छलफल गर्नुपर्ने निर्वाचन विधेयक, महाअभियोगलगायतका अन्य कार्यसूचि समेत प्रभावित भएपछि सभामुखले पौष १४ गते तीनदिनभित्र सहमति गरी संसदलाई सुचारु गर्न दलहरुलाई निर्देशन दिएकी थिइन । सत्तारुढ कांग्रेस–माओवादी केन्द्र लगायतका दल र प्रतिपक्षी एमाले लगायतका दलहरुबीचमा कुरा मिल्न नसक्दा संसद बैठकले महत्वपूर्ण कानुनहरु पेश गर्न पाएको छैन । संसदमा अख्तियार प्रमुख लोकमानसिंह कार्कीमाथिको महाअभियोग प्रस्ताव, निर्वाचनसँग सम्बन्धित कानुनहरु रोकिरहेका छन् । सभामुख ओनसरी घर्तीले बिहिबार दलहरुलाई ‘तीनदिनको’ समयसीमा दिएर दलहरुले सहमति नगरे आफूले हस्तक्षेप गरेर प्रक्रिया अघि बढाउने बताइसकेकी छन् ।
सभामुखले दिएको समयावधिको सीमा आज सकिँदैछ । यद्यपी यो बीचमा दलहरुबीच कुनै सहमति भने हुन सकेको छैन ।
सहमति नभए के होला ?
सभामुखले दिएको समयसीमाभित्र दलहरुबीच संसदको गतिरोध अन्त्य गर्न सहमति नभए के होला ? भन्ने प्रश्न अहिले गम्भीर ढंगले उठेको छ ।
दलहरुबीच सहमति नभएको अवस्थामा नियमित प्रक्रिया भनेको जबर्जस्ती सदनको कार्यवाही अगाडि बढाउने अर्थमा समेत कतिपयले लिएका छन् । प्रक्रिया अन्तर्गत जाँदा प्रतिपक्षीले सदन अवरोध कायम गरेपनि संसदीय कार्यविधिलाई निरन्तरता दिने बुझिन्छ । यसले कतै संसदमा मुठभेडको अवस्था त निम्त्याउने होइन भन्ने आशंक समेत जन्मिएको छ । यद्दपी सभामुखले मुठभेड या दलहरुबीच झन विवाद बढाउने भन्दा पनि मध्यमागी बाटो लिन सक्ने संसदीय मामिलाका जानकारहरु बताउँछन् । अधिवक्ता दिनमणी “ सभामुखले प्रक्रियामा लैजाने भनेको दलहरुलाई सहमति गराउन दिएको सकारात्मक दबाब हो” अधिवक्ता दिनमणी पोखरेलको बुझाई छ, ‘व्यवस्थापिका संसद सदाकालका लागि अवरोध गरिराख्न मिल्दैन, सभामुखको भूमिका हाउस चलाउने हो जसरी पनि चलाउनपर्छ, तर मध्यमार्गको बाटो प्रयोग गरेर सभामुखले अवरुद्ध संसद खुलाउने कोसिस गर्ने देखिन्छ ।’ उनले भने ।
सभामुख ओनसरी घर्तीमगरले दलहरुबीचमा नयाँ शिराबाट सहमति गराउन कोसिस गरेपनि सफल नभएपछि डेटलाई दिएको बताइन । “मैले १८ गते दलहरुबीचमा सहमति हुने कुरामा आशावादी छु, यदि त्यसो नभएमा नयाँ ढंगबाट अगाडि बढ्छु भनेर सबै दलका प्रमुखहरुलाई भनिसकेको छु ।” उनले भनिन् ।
के हो त मध्यमार्गी बाटो ?
सभामुखले प्रक्रियामा जान दिएको दबाब सहमतिका लागि दलहरुले प्रयास गरुन भन्ने रहेपनि त्यो सम्भव नभएमा सभामुखले सदनबाट नै सहमतिका लागि प्रयास गर्ने धारणा अधिवक्ता तथा माओवादी केन्द्रका सांसद रामनारायण विडारीको छ । ‘सभामुख न्यूट्रल पक्ष हो, सकभर उहाँले सबै दलहरुबीचमा सहमति कायम गराउन समय दिने हो ।” बिडारीले भने, “प्रतिपक्षि र सरकारको फरक अडानका बीच सभामुखले सदनभित्र नै छलफलका लागि या सहमतिका लागि समय दिएर अवरुद्द संसद अघि बढाउने सम्भावना देखिन्छ ।”
यो अवस्थामा सभामुखले व्यवस्थापिका संसदमा संविधान संशोधन प्रस्ताव दर्ता गर्नका लागि आव्हान गर्ने र प्रतिपक्षीले बिरोध गरेको खण्डमा लामो समय संसद बैठक स्थगित गरेर सहमति खोज्नेतर्फ जानुभन्दा केही समयका लागि मात्रै सदन बैठक स्थगित गरेर फेरी सुचारु गर्ने तर्फ जाने अवस्था हुन्छ । यो स्थितिमा प्रतिपक्षले बिरोध गरेपनि आधा घण्टा या एक घण्टाका लागि सहमति गर्न समय दिएर सदन स्थगित गर्ने र फेरी कार्यवाही अगाडि बढाउने मध्यमार्गी बाटो सभामुखले लिन सक्ने हुन्छ । सभामुखले व्यवस्थापिका संसदमै दलहरुबीचमा वार्ता गराइ सहमति गराउन सक्ने पोखरेलले बताए ।
सहमति नै नभए के होला ?
सभामुखले सरकार र प्रतिपक्ष दुबैलाई सन्तुलनमा राखेर सहमतिका लागि अपनाउन सक्ने संसदीय प्रक्रिया अवलम्बन गरेपनि सहमति नै नभएको अवस्थामा भने सरकारले प्रस्ताव दर्ता गराउन खोजे सभामुखल बाटो खोल्नुपर्ने हुन्छ । यो अवस्था भनेको प्रतिपक्षको बिरोधका बीच प्रस्ताव दर्ता भई छलफलमा जाने हो ।
यो अवस्था आएको खण्डमा भने सभामुखले संसद नियमावली अनुसार ध्वनी मतका आधारमा समेत संसदमा छलफलका प्रस्तावलाई निर्णायार्थ पेश गर्ने सम्भावना समेत रहेको छ । अधिवक्ता पोखरेलका अनुसार, दलहरु सबैले मिलेर बनाएको संसदको नियमावली अनुसार विधेयक प्रस्तुत गर्ने विषया नियमावलीमा व्यवस्था भए अनुसार सभामुखले कदम चाल्न सक्ने छिन् ।
संसदमा यदि सरकारले जसरी पनि प्रस्ताव टेबल गराउँछु भनेको खण्डमा सभामुखले सरकारको कुरालाई रोक्न नसक्ने सांसद विडारीको तर्क छ । सरकारले यसअघि संविधान जारी गर्दा सोही प्रक्रिया अपनाएको विडारीले स्मरण गराए । उनले भने–अहिलेसम्म सत्तारुढ दलले प्रस्ताव पेश गर्छु भनेका छैनन्, त्यस्तो भनेको खण्डमा पक्रिया अगाडि बढाउनुपर्ने हुन्छ, यदि प्रक्रिया अघि बढाइयो भने ध्वनीमतका आधारमा निर्णय पनि हुनसक्छ । तर, यदि संसदमा रहेका मध्ये दश प्रतिशत सांसदले उठेर मतदानबाट टुङ्ग्याउनपर्छ भनेको खण्डमा भने मत विभाजनबाट निर्णय गराउने व्यवस्था संसदको नियमावलीमा छ ।’
उपनिर्वाचन : कीर्तिपुरको चुनावी सभालाई सम्बोधन गर्दै अध्यक्ष प्रचण्ड
काठमाडौं । मंसिर १६ गते हुने उपनिर्वाचनलाई लक्षित गर्दै नेकपा (माओवादी केन्द्र) कीर्तिपुर नगरपालिकाले चुनावीसभा आयोजना गर्ने भएको छ । माओवादी केन्द्र कीर्तिपुर नगरपालिकाले एक पोस्टर सार्वजनिक गर्दै मंसिर १३ गते २ः३० बजे कीर्तिपुर नःगाउँ दोबाटोमा चुनावी सभा गर्ने जनाएको छ । सभालाई माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड मेयर पदका उम्मेदवार प्रा.डा.शिवशरण महर्जन लगायतले सम्बोधन गर्ने बताइएको छ । कीर्तिपुरका सबै वडामा भइरहेको उम्मेदवारसहितको घरदैलो कार्यक्रममा व्यक्त जनमत एवं माओवादी उम्मेदवारप्रति विभिन्न राजनीतिक दल र व्यक्तिवाट प्राप्त समर्थनका कारण माओवादीको जित सुनिश्चित भएको माओवादी केन्द्रले जनाएको छ। माओवादी कीर्तिपुर नगर समितिका अध्यक्ष धनबहादुर महर्जनका अनुसार मंगलवार एकीकृत समाजवादीवाट मेयरका उम्मेदवार भानु रिजालले आफ्नो उम्मेदवारी निस्क्रिय पार्दै महर्जनलाई मतदान गर्न अपिल गरेका छन् । सरल स्वभावका मर्हजनलाई जिताउन विगतमा टुटफूटभएका विप्लव नेतृत्वको माओवादीसहित विभिन्न समूह सक्रिय भएका छन् । करिव ४३ वर्षदेखि कीर्तिपुरमा प्राध्यापन, समाजसेवा, विकास निर्माण र जनताका कामहरुमा संलग्न रहँदै आएका शिवशरण महर्जनको व्यक्तित्वका कारण निर्वाचन जित्नेमा पार्टी ढुक्क रहेको माओवादी केन्द्र कीर्तिपुरले जनाएको छ ।
बक्यौता नतिर्ने उद्योगको बैंक र सेयर खाता रोक्का गर्न प्राधिकरणको पत्राचार(पत्रसहित)
काठमाडौं । डेडिकेटेड तथा ट्रंक फिडरमा लाइन नकाट्न निर्देशन पाएपछि नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले बक्यौता उठाउने उद्योगहरूको बैंक खाता, सेयर रोक्का गर्न पत्राचार गरेको छ । नियमन आयोगले लाइन नकाटी अन्य विकल्पबाट बक्यौता उठाउन पत्रचार गरेपछि प्राधिकरण बैंक खाता रोक्का, सेयर कारोबार गर्न नपाउनेलगायत विकल्पमा गएको हो । प्राधिकरणले नेपाल राष्ट्र बैंक, धितोपत्र बोर्ड, कम्पनी राजिस्ट्रार कार्यालयमा खाता तथा सेयर खरिदबिक्री रोक्काका लागि पत्राचार गरेको छ । पत्रमा प्राधिकरणले खाताबाट रकम झिक्न नपाउने, सेयर निष्कासन गर्न नपाउने माग गरेको छ यस्तै, प्राधिकरणले रिलायन्स स्पिनिङ मिल्सको ७५ करोड ३६ लाख ८४ हजार ३३५ रुपैयाँ विद्युत् खरिद सम्झौताबमोजिम भुक्तानी हुने रकमबाट असुल गर्न पियोर इनर्जीलाई पत्राचार गरेको छ । प्राधिकरणले ३४ वटा उद्योगको २०७२ माघदेखि २०७५ वैशाखसम्मको बक्यौता बाँकी रहेका उद्योगहरूको विवरणसहित पत्राचार गरेको हो । प्राधिकरणका अनुसार, उक्त अवधिको जम्मा ६ अर्ब ४० करोड ९२ लाख ४० हजार ७०१ रुपैयाँ बाँकी छ । ३४ बाहेकका अन्य उद्योग भने किस्ताबन्दीमा आइसकेको प्राधिकरणले जनाएको छ ।
उपनिर्वाचन सुशासनका पक्षमा र भ्रष्टाचारका विरुद्ध मत जाहेर गर्ने महत्वपूर्ण अवसर: प्रचण्ड
काठमाडौं, १२ मंसिर । नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले आसन्न उपनिर्वाचन सुशासनका पक्षमा र भ्रष्टाचारका विरुद्ध जनताले आफ्नो मत जाहेर गर्ने महत्वपूर्ण अवसर भएको बताउनुभएको छ । उहाँले आज भिडियो सन्देशमार्फत मतदातालाई अपिल गर्दै सुशासनका पक्षमा मत जाहेर गर्न आग्रह गर्नुभएको छ । ‘यो उपनिर्वाचनले यथार्थमा आगामी आम निर्वाचनका लागि पनि सन्देश दिनेछ । नेपाली जनता साँच्चिकै सुशासनको पक्षमा र भ्रष्टाचारको विरुद्धमा रहेको प्रमाणित गर्ने यो महत्वपूर्ण अवसर पनि हो’ अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘त्यसकारण यो उपनिर्वाचनलाई अवसरका रुपमा सदुपयोग गरेर देशमा ब्याप्त बेथिति, बिसंगति र विकृतिका विरुद्ध जनमत प्रकट गर्न म अनुरोध गर्न चाहन्छु ।’ उपनिर्वाचन केही निश्चित ठाउँमा मात्रै निर्वाचन हुने भए पनि यसको विशेष अर्थ र महत्व रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले भन्नुभयो– ‘यहाँहरु सबैलाई अवगत नै छ, मैले आफ्नो नेतृत्वमा रहेको सरकारका तर्फबाट देशमा सुशासनका पक्षमा र भ्रष्टाचारका विरुद्ध, सामाजिक न्यायका पक्षमा, विभेद र अन्यायका विरुद्ध तथा आर्थिक संकटबाट देशलाई मुक्त गर्न निकै प्रयास गरेको थिएँ । त्यसैको परिणामस्वरुप देशमा सकारात्मक भाव पैदा भएको थियो र भइरहेको पनि छ ।’ अध्यक्ष प्रचण्डले यो उपनिर्वाचनलाई आफ्नो पार्टीले भ्रष्टाचारविरोधी महाअभियानलाई अगाडि बढाउने संकल्पको रुपमा, देशमा सुशासन कायम गर्ने र सामाजिक न्यायसहितको आर्थिक समृद्धिको पक्षमा जागरण ल्याउन अभियानको रुपमा अघि बढाएको स्पष्ट गर्नुभयो । ‘यो महाअभियानलाई सफल पार्न उपनिर्वाचनमार्फत जनताको अभिमतका लागि म विशेष अनुरोध गर्न चाहन्छु ।’ उहाँले भन्नुभयो– ‘यो महाअभियानलाई सफल पार्न उपनिर्वाचनमार्फत जनताको अभिमतका लागि म विशेष अनुरोध गर्न चाहन्छु ।’
कीर्तिपुरमा जित सुनिश्चित बनाउँदै माओवादी
कीर्तिपुर । यही मंसिर १६ गते हुने उपनिर्वाचनमा कीर्तिपुर नगरपालिकामा नेकपा (माओवादी केन्द्र) ले जित सुनिश्चित बनाएको दावी गरेको छ । कीर्तिपुरका सबै वडामा भइरहेको उम्मेदवारसहितको घरदैलो कार्यक्रममा व्यक्त जनमत एवं माओवादी उम्मेदवारप्रति विभिन्न राजनीतिक दल र व्यक्तिवाट प्राप्त समर्थनका कारण माओवादीको जित सुनिश्चित भएको बताइएको छ। माओवादी कीर्तिपुर नगर समितिका अध्यक्ष धनबहादुर महर्जनका अनुसार मंगलवार एकीकृत समाजवादीवाट मेयरका उम्मेदवार भानु रिजालले नै आफ्नो उम्मेदवारी निस्क्रिय पार्दै माओवादी उम्मेदवार प्रा.डा. शिवशरण महर्जनलाई समर्थन गरेपछि माओवादीको जित थप सुनिश्चित भएको हो । माओवादीले मेयरमा प्राडा शिवशरण महर्जन र वडा अध्यक्षहरुमा १ नम्बरमा सरलगोपाल महर्जन र ४ नम्बरमा इन्जिनियर नारायण विष्टलाई अघि सारेको छ । धनबहादुर महर्जनका अनुसार दुवै वडा अध्यक्षको जित पनि सुनिश्चित भइसकेको छ । यसअघि माओवादी उम्मेदवार प्रा.डा. शिवशरण महर्जनलाई जनता समाजवादी पार्टी, नेपाल समाजवादी पार्टीले समर्थन गर्दै साझा प्रतिवद्धता जारी गरिसकेका छन् । यस्तै डा.शिवशरणलाई जिताउन विगतमा टुटफूटभएका विप्लव नेतृत्वको माओवादीसहित विभिन्न समूह सक्रिय भएका छन् । करिव ४३ वर्षदेखि कीर्तिपुरमा प्राध्यापन, समाजसेवा, विकास निर्माण र जनताका कामहरुमा संलग्न रहँदै आएका शिवशरण महर्जनको व्यक्तित्वका कारण पनि यसपटक उनीप्रतिको समर्थन बढ्दो छ । कीर्तिपुरका स्थानीय बासिन्दासमेत रहेका जसपाका पोलिटव्यूरो सदस्य पञ्चलाल महर्जन यस पटक कीर्तिपुरबासीले प्राडा शिवशरण महर्जनलाई जिताउनेमा आफूहरु विश्वस्त रहेको बताउँछन् । उनले यसअघि कीर्तिपुरको मेयरमा कांग्रेस र एमालेका उम्मेदवारले जितिसकेको र उनीहरुले जनता र कीर्तिपुरका लागि कुनै राम्रँे काम गर्न नसकेकाले यस पटक जनताले विकल्प खोजेको बताए । उनका अनुसार विगतमा कुनै पदमा नरहे पनि कीर्तिपुरका लागि शिक्षा, खानेपानी, यातायात, स्वास्थ्य र सामाजिक क्षेत्रमा धेरै राम्रा काम गरिसकेका, अति इमान्दार र निस्कलंक शिवशरण महर्जनलाई यसपटक मेयरमा जिताउने कीर्तिपुरबासीको अठोट छ । शिवशरणले अघि सारेका एजेण्डा र आफू जितेमा तलव भत्तासमेत समाजसेवामा लगाउने घोषणाले जनतालाई उत्साहित बनाएको उनको भनाई छ । यसैगरी कीर्तिपुरकै बासिन्दा नेपाल समाजवादी पार्टीका केन्द्रीय सदस्य सुरेश शाही पनि कीर्तिपुरको मेयर र वडा अध्यक्षमा आफूहरुको समर्थनमा माओवादीले अघि सारेका उम्मेदवारले जित्ने ठोकुवा गर्छन । उनले यसअघि पटक पटक अवसर पाउँदा पनि कांग्रेस र एमालेले कुनै काम नगरेकाले यसपटक काम गर्ने उम्मेदवार रोज्नुपर्ने जनताको मत रहेकाले माओवादीका उम्मेदवारले जित्ने दावी गरे । शाहीले आफूहरु शिवशरण जिताउन जनताको घरदैलोमा जाँदा पाएको समर्थनलाई हेर्दा पनि ठूलो मतान्तरले शिवशरणको टिमले जित निकाल्नेमा ढुक्क रहेको बताउछन् । कीर्तिपुरमा चुनावी अभियानको सुक्ष्म विष्लेषण गरिरहेका नेपाल राष्ट्रिय बुद्धिजीवी संगठनका केन्द्रीय उपाध्यक्ष निलकण्ठ तिवारी पनि यसपटक मेयरमा प्राडा शिवशरण महर्जनले करिव २ हजार मतान्तरले जित्ने विष्लेषण सुनाउँछन् । उनका अनुसार शिवशरणसँग प्रतिस्पर्धा कांग्रेस उम्मेदवार कृष्णमान डंगोलको भए पनि कांग्रेसभित्रैवाट बागी उठेका ४ जना स्वतन्त्र उम्मेदवारमा भोट बाँडिँदा उनको विगतमा पाएको मत ९ हजार ४३ मा झण्डै आधा घट्ने छ । विगतमा उनलाई समर्थन गरेको जनता समाजवादी पार्टी जसले कीर्तिपुरमा उपमेयर जितेको छले अहिले माओवादीलाई समर्थन गरेकाले कांग्रेसको २ हजार मत त स्वतः घटने देखिन्छ । त्यसबाहेक कांग्रेसका बागी स्वतन्त्र उमेदवार कविकुमार महर्जन एक्लैले कांग्रेसको १ हजारभन्दा बढी मत काट्ने छन् । कांग्रेसले मेयर जित्दा पनि कुनै काम गर्न नसकेको जनताको गुनासो सुनिएकाले यस पटक कांग्रेसले ५ हजार मत कटाउन नसक्ने स्वतन्त्र विष्लेषण छ । विष्लेषक तिवारीका अनुसार विगतको चुनावमा ५ हजार ५ सय ७ मत ल्याएको एमालेले पार्टीभित्रका ३ जना वागी उम्मेदवार मैदानमा खडा हुनु, पार्टीभित्र तीब्र मतभेद हुनु र विगतमा एमाले अध्यक्ष ओलीविरुद्ध गाली गलौजमा उत्रिएका सुरेन्द्र मानन्धरले टिकट पाउनु जस्ता कारणले ४ हजार मत कटाउन हम्मे हम्मे पर्ने देखिएको छ । विगतमा एमालेको राजनीतिमा रहेका राजमान मानवले स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएपछि एमालेका कार्यकर्ताहरु नै उनको प्रचारमा खटेको देखिन्छ । स्थानीय सरकारको पहिलो निर्वाचनमा कीर्तिपुरमा मेयर जितेको एमालेले नगरपालिकामा बेथिति भित्र्याउँदा कीर्तिपुर धेरै पछि परेको छ । यस्तो अवस्थामा जनताले फेरि एमालेलाई भोट दिने रुची देखाएका छैनन । कीर्तिपुरको मेयर पदको प्रतिस्पर्धामा १० जना स्वतन्त्र उम्मेदवार मैदानमा छन् । यी मध्ये राजमान मानव र कविकुमार महर्जनको प्रचार शैली आक्रामक देखिएको छ । अन्य उम्मेदवार पनि घरदैलोमा व्यस्त छन् । कुनै पनि स्वतन्त्र उम्मेदवारले २ हजार मत नकटाउने अर्का विष्लेषक डा.चन्द्रकान्त पौडेलको विष्लेषण छ । उनले पनि यस पटक गोलाकारभित्रको हसिया हथौडा चुनाव चिन्ह लिएका माओवादीका उम्मेदवार प्राडा शिवशरण महर्जनले कीर्तिपुरको मेयरमा र वडा न १ मा शरल योपाल र ४ मा इन्जिनियर नारायण विष्टले बाजी पार्ने विष्लेषण सुनाए ।