प्रत्यक्ष प्रसारणकै क्रममा अल जजीरा टेलिभिजनमा इजरायली सेनाको छापा

काडमाडौं । श्रीलङ्कामा बामपंथी उम्मेदवार अनुरा कुमारा दिसानायके विजयी हुने पक्का जस्तै भएको छ ।  गत राष्ट्रपतीय चुनावमा उनी तेस्रो भएका थिए । स्थानको आधारमा तेस्रो भएका उनको मत प्रतिशत पनि ज्यादै कम आएको थियो । उनले ३।१६ प्रतिशतमात्रै मत पाउन सफल भएका थिए । यस्तै श्रीलंकाको वर्तमान संसदका २२५ सदस्यमा अनुरा कुमाराको गठबन्धनको सीट तीनमात्रै छ । अमेरिकी समाचार एजेन्सी एपीका अनुसार उनी राष्ट्रिय जनशक्ति एनपीपी नामको गठबन्धनको उनी नेतृत्व गर्छन् । एनपीपी गठबन्धनको महिला समूह, नागरिक समुह, राजनीतिक दल तथा ट्रेड युनियनहरू गरेर २१ घटक छन् । एनपीपीमा जोडिएको अनुरा कुमाराको दलको नाम जनमुक्ति मोर्चा जेभीपी हो । यो मोर्चामा अहिले महिला जेभीपी सशस्त्र युद्ध गरेको दल हो । तर, त्यो युद्धमा सर्वनाक पराजय भोगेर शान्तिपूर्ण राजनीतिमा आएको दल हो । जेभीपीले सन् १९७१ र सन् १९८७ मा शशस्त्र युद्ध गरेको थियो । युद्धमा ८० हजारको ज्यान गएको थियो र त्यसपछि दलले शान्तिपूर्ण राजनीतिक रोजेको फ्रान्स २४ ले उल्लेख गरेको छ । जेपीपीले सशस्त्र युद्ध गर्दा अनुरा कुमारा विश्वविद्यालयमा थिए । उनले सशस्त्र संघर्षमा भाग नलिएको बताउँछिन् श्रीलंकाकी पत्रकार नभोदया जयविक्रमा । उनी त्यो समयमा विद्यार्थी आन्दोलनमा भएको उनी बताउँछिन् ।  अनुरा कुमारा दिसानायके सन २०१४ फेब्रुअरी २ मा भएको जेभीपीको १७ औँ राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट नेतृत्वमा आएका थिए । उनले सन १९८७ सालबाट राजनीतिमा आएर सन १९९१ मा जेभीपी दलमा जोडिएका थिए । सन २००० बाट श्रीलंकाली सदनमा आएका उनी सन् २००४ मै कृषि, पशुपन्छी, भू तथा सिँचाइमन्त्री भएका थिए । उनलाई मन्त्री बनाउनमा तत्कालीन राष्ट्रपति कुमारातुङ्गाको गठबन्धनको योगदान भएको विभिन्न मिडियाहरूले उल्लेख गरेका छन् । स्कुले दिनदेखि जेभिपीको राजनीतिमा जोडिएका दिसानायके सन् २०१४ मा पार्टीनेता नियुक्त भएका थिए । नेतृत्व सम्हालेदेखि नै उनले पार्टीलाई विगतको हिंसात्मक विगतबाट बाहिर ल्याउन प्रयास गरे । पार्टीनेता चुनिएलगत्तै सन् २०१४ मेमा बिबिसीसँगको अन्तर्वार्तामा दिसानायकेले पार्टीको विगतका हिंसाका लागि माफी मागे, जुन औपचारिक पार्टीतर्फबाट भएको त्यस्तो पहिलो माफीको आग्रह थियो । उक्त माफीप्रति पार्टीनेता तथा वामपन्थी तप्काले विरोध गरेका थिए ।  श्रीलंका सन् १९४८ मा स्वतन्त्र भएदेखि नै देशको नेतृत्व दुई प्रभावशाली राजनीतिक समूह युनाइटेड नेसनल पार्टी (युएनपी) र श्रीलंका फ्रिडम पार्टी (एसएलएफपी) वा तिनले नेतृत्व गरेका गठबन्धन वा उनीहरूबाट छुट्टिएर गएको गुटले गरेका छन् । दिसानायके राष्ट्रपति बन्न जनतामाझ कायम यी गठबन्धनको प्रभावलाई तोड्नु आवश्यक हुन्छ । पार्टीको अहिलेको सबैभन्दा ठुलो सबलता भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्ने वाचा बनेको छ । यस वाचामा युवाहरू आकर्षित भएका छन् । तथापि, भर्खरै आर्थिक संकट भोगेकाले मतदाताका लागि देशको अर्थतन्त्रको अवस्था सबैभन्दा मुख्य मुद्दा बनेको छ ।  

काठमाडौं । श्रीलंकाको आम निर्वाचनबाट वामपन्थी नेता अनुरा कुमारा दिसानायके राष्ट्रपति बन्ने निश्चित बन्दै गएको छ । अनुरा कुमारा दिसानायके श्रीलंकामा चर्चित मार्क्सवादी नेता हुन्। उनी पूर्व कृषिमन्त्री हुन्। भ्रष्टाचारविरुद्ध आवाज उठाउँदै आएका उनी २०२२ को आर्थिक मन्दीबाट आजित मतदातामाझ लोकप्रिय बन्दै गएका छन्। श्रीलंकाको २२५ सदस्यीय संसद्‌मा राष्ट्रिय जनशक्ति गठबन्धन अर्थात् एनपीपीको तीन सिट मात्र छ। एनपीपीमा विभिन्न २७ घटक तथा समूह सामेल छन्। यसको मुख्य घटक दल पिपुल्स लिबरेसन फ्रन्ट वा जनता विमुक्ति पेरामुना (पीएलएफ/जेभीपी) हो। दिसानायके त्यही दलको नेतृत्व गरिरहेका छन्। कुनै समय लिबरेसन टाइगर्स अफ तमिल इलमसँग तुलना गरिने जेभीपीले सन् १९७१ र १९८७ मा दुई पटक असफल सशस्त्र विद्रोह गरेको थियो। उनीहरू युद्धबाट सत्ता कब्जामा विश्वास गर्थे। दुवै विद्रोहमा लगभग ८० हजार नागरिकको ज्यान गुमेको थियो। त्यसपछि पार्टीले हिंसात्मक बाटो त्याग्यो र समाजवादी शक्तिमा परिणत भयो। यसले सन् २०१९ मा गठन भएको गठबन्धन मोर्चा एनपीपीको नेतृत्व गरिरहेको छ। संसद्‍बाट निर्वाचित राष्ट्रपति रनिल विक्रमासिंघेले अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोषको २.९ अर्ब अमेरिकी डलर ऋणलाई निरन्तरता दिने बताइरहेका बेला दिसानायकेले उक्त सम्झौताका विभिन्न बुँदामाथि पुनः वार्ता गर्ने प्रतिबद्धता जाहेर गरेका छन्। त्यसैगरी, भारी कर कटौतीको योजना पनि सार्वजनिक गरेका छन्। उनले आफू राष्ट्रप्रमुख निर्वाचित भएमा हरित ऊर्जाका क्षेत्रमा विदेशी लगानीकर्तालाई छानेर स्वागत गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन्। विगत तीन दशकमा श्रीलंकाका प्रायः सबै नेताहरूले शक्तिशाली राष्ट्रपति पद खारेज गर्ने वाचा गरे पनि यसलाई पूरा गर्न असफल भएका छन्। दिसानायकेले पनि राष्ट्रपतीय प्रणाली खारेज गरी सन् १९७८ सम्म कायम रहेको बेलायती शैलीको संसदीय लोकतन्त्रमा फर्काउने प्रतिबद्धता जनाइरहेका छन्। उनको जितको सम्भावनालाई विभिन्न पक्षहरूबाट विश्लेषण गर्न सकिन्छ। पहिलो, उनी एक समाजवादी विचारधाराका समर्थक हुन् र आर्थिक असमानता तथा भ्रष्टाचारविरुद्ध आवाज उठाएर लोकप्रिय बनिरहेका छन्। यसले वर्तमान सरकारको नीतिप्रति असन्तुष्ट मतदाताको समर्थन प्राप्त गर्न मद्दत पुग्नेछ।  यस्तै, सामाजिक न्यायका लागि गरिएको कामका कारण पनि उनी युवाहरूमा लोकप्रिय बनेका छन्। उनले आफ्नो चुनावी अभियान युवा र नयाँ विचारधारामा विश्वास गर्ने जनतालाई लक्षित गरेका छन्। यसका साथै, सामाजिक सञ्जाल र डिजिटल मिडियाको प्रभावकारी उपयोग गरेका छन् जसले उनलाई युवाहरूमा अधिक पहिचान दिलाउन मद्दत गरेको छ। तर ठूलो राजनीतिक अनुभव र संसाधन भएका मुख्यधारका दलहरूसँग उनले प्रतिस्पर्धा गर्नुपर्ने चुनौती छँदै छ।

काडमाडौं । लेबननले इजरायलको उत्तरी क्षेत्रमा रातभरि दर्जनौं रकेट प्रहार गरेको छ। इजरायली सेनाका अनुसार, हिजबुल्लाहले औद्योगिक र सैन्य स्थानहरूलाई लक्षित गर्दै यी आक्रमणहरू गरेको हो। इजरायली रक्षा बलले १०५ मध्ये अधिकांश रकेटहरूलाई रोकिएको भए पनि केही घरमा आक्रमण भएको जनाएको छ। रातभरि हवाई आक्रमणको चेतावनी सुनिएको थियो, र इजरायली सेनाले दर्जनौं युद्धक विमानहरूले लेबननको दक्षिणी क्षेत्रमा व्यापक रूपमा आक्रमण गर्न थालेको जनाएको छ। क्ष्म्ँ का प्रवक्ताका अनुसार, हिजबुल्लाहले इजरायली भूमितर्फ प्रहार गर्ने तयारी गरिरहेको थाहा पाएपछि यो आक्रमण गरिएको हो।  पछिल्लो हप्ता लेबननमा पेजर र वाकीटकी विस्फोट भएपछि हिजबुल्लाहले बदला स्वरूप इजरायलको उत्तरतर्फ रकेट प्रहार गरेको जनाएको छ। इजरायलले भने यस आक्रमणको जिम्मा लिएको छैन। अमेरिकी राज्य विभागले पनि लेबननमा रहेका आफ्ना नागरिकहरूलाई देश छोड्न सल्लाह दिएको छ, किनकि उडानहरू कम क्षमतामा सञ्चालन भइरहेको जनाइएको छ।

काठमाडौं । श्रीलंकामा कम्युनिष्ट पार्टी नेशनल पिपुल्स पावर (एनपीपी) गठबन्धन ऐतिहासिक जिततर्फ अग्रसर देखिएको छ । जारी मतगणनामा एनपीपीका राष्ट्रपति पदका उम्मेदवार अनुरा कुमारा दिसानायकेले ठूलो अग्रता लिइरहेका छन् । दिसानायके जनता विमुक्ति पेरामुनाका नेता हुन् । समाचार एजेन्सी पीटीआइका अनुसार दिसानायकेले गणना भएका मतमा ५३ प्रतिशतभन्दा बढी मत पाएका छन् । श्रीलंकाको अखबार डेली मिररले दिएको पछिल्लो अपडेटअनुसार दिसानायकेले १८ लाखभन्दा धेरै मत पाउँदा उनका निकटतम प्रतिद्वन्द्वी समागी जन बलवेगया पार्टीका साजिथ प्रेमदासाले १३ लाख बढी मत पाएका छन् । प्रेमदासा हाल विपक्षी दलका नेता हुन् । बहालवाला राष्ट्रपति रनिल बिक्रमासिंघे तेस्रो स्थानमा झरेका छन् । उनले अहिलेसम्मको गणनामा ७ लाखभन्दा केही बढी मत पाएका छन् । विक्रमासिंघे यस पटकको निर्वाचनमा स्वतन्त्र उम्मेदवार हुन् । उनको राजनैतिक दल युनाइटेड नेशनल पार्टी भए पनि उनले केही समयअघि पार्टीबाट राजीनामा दिएका थिए । श्रीलंका पोदुजन पेरामुनाका नमल राजापाक्षे पाँचौं स्थानमा छन् । उनले १ लाख २५ हजार मात्र मत पाएका छन् । नमल पूर्व प्रधानमन्त्री महिन्दा राजापाक्षेका छोरा र पूर्व राष्ट्रपति गोटाबाया राजापाक्षेका भतिजा हुन् । उनका पिता र काका श्रीलंकामा विशाल जनप्रदर्शनपछि देशबाट लखेटिएका थिए । श्रीलंकामा सेप्टेम्बर २१ मा बिहान ७ बजेदेखि ४ बजेसम्म २२ निर्वाचन जिल्लाका १३ हजार ४०० भन्दा बढी मतदान केन्द्रहरूमा मतदान भएको थियो। २२ निर्वाचन जिल्लामध्ये सातको हुलाक मत गणना भइसकेको छ । जसमा दिसानायकेले ५६ प्रतिशत मत ल्याएका छन् भने उनका प्रतिद्वन्द्वीले १९ प्रतिशत मत प्राप्त गरेका छन् । सन् २०२२ को विद्रोहपछि श्रीलंकाको पहिलो राष्ट्रपतीय निर्वाचनमा शनिबार झण्डै ७५ प्रतिशत मतदान भएको थियो। यसअघि सन् २०१९ नोभेम्बरमा भएको राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा ८३ प्रतिशत मतदान भएको थियो। मतदान र मतगणना सुरु भएलगत्तै देशभर कर्फ्यू लगाइएको थियो । विश्लेषकहरूले दिसानायकेले ५० प्रतिशतभन्दा बढी मतको अन्तरले राष्ट्रपतिमा जित्ने सम्भावना रहेको बताएका छन् । अनुरा दिसानायकेलाई चीन समर्थक मानिन्छ । अनुराले राष्ट्रपति बनेपछि भारतीय व्यापारी गौतम अडानीको प्रोजेक्ट रद्द गर्ने वाचा गरेका थिए । यसअघिको सरकारले भारतीय व्यापारी अडानीको कम्पनी अडानी ग्रीन इनर्जीसँग २५० मेगावाट वायु विद्युत खरिद गर्ने सम्झौता गरेको थियो । निर्वाचनअघिको पछिल्लो सर्वेक्षणले पनि अनुरा कुमारा दिसानायकेले जित्ने सम्भावना देखाएको छ । अनुरा बाहेक अन्य तीन ठूला उम्मेदवार दौडमा छन् । सर्वेक्षणमा विपक्षी नेता साजिथ प्रेमदासा दोस्रो स्थानमा थिए । जारी गणनाको रूझानमा पनि प्रेमदासा दोस्रो स्थानमै छन् । वर्तमान राष्ट्रपति रनिल विक्रमासिंघे तेस्रो स्थानमा छन् । पूर्वराष्ट्रपति महिन्दा राजापाक्षेका छोरा नमल राजापाक्षे पनि राष्ट्रपतिको दौडमा छन् । सर्वेक्षणले उनको जित्ने सम्भावना न्यून रहेको देखाएको छ । मिडिया रिपोर्टका अनुसार श्रीलंकामा दुई वर्षअघिको आर्थिक संकट अझै पनि मानिसहरूको दिमागमा छ। यही कारणले गर्दा विगत दुई दशकदेखि देशमा शासन गरेको देशको सबैभन्दा ठूलो राजनैतिक परिवार राजापाक्षे चुनावी दौडबाट बाहिर रहेको देखिन्छ । अनुरा कुमार दिसानायके वामपन्थी पार्टी जनता विमुक्ति पेरामुनाका नेता हुन्। उनी एनपीपी गठबन्धनबाट राष्ट्रपतिका उम्मेदवार हुन् । साउथ चाइना मर्निङ पोस्टका अनुसार जेभीपी पार्टी भारतको विरोधका लागि परिचित छ। सन् १९८० को दशकमा भारतले श्रीलंकामा लिट्टेसँग लड्न शान्ति सेना पठाउने निर्णय गरेको थियो। त्यसको जेभीपीले विरोध गरेको थियो। हालैका वर्षहरूमा जेभीपीले आफ्नो भारत विरोधी अडान परिवर्तन गरेको छ। तर, अनुराले चुनावअघि भारतीय कम्पनी अडानीविरुद्ध बयान दिएर नयाँ विवाद सुरु गरेका छन् । जेभीपी नेताले भर्खरै सेप्टेम्बर २१ मा हुने राष्ट्रपति चुनावमा विजयी भएमा श्रीलंकामा अडानी समूहको पवन ऊर्जा परियोजना रद्द गर्ने वाचा गरेका छन्। अनुराका अनुसार अडानी परियोजना श्रीलंकाको ऊर्जा सार्वभौमसत्ताको लागि खतरा हो। अडानी समूहले श्रीलंका सरकारसँग पवन पावर स्टेशन विकास गर्न यो वर्ष सम्झौता गरेको छ। यसका लागि कम्पनीले ४४२ मिलियन डलर लगानी गर्ने भएको छ । अनुरा दिसानायके र एनपीपीको लोकप्रियता ४ वर्षमा निकै बढेको छ । श्रीलंकाका जनताले आर्थिक सुधार र सामाजिक समानताका लागि एनपीपीबाट धेरै आशा राखेका छन्, किनभने यो पहिले कहिल्यै सत्तामा थिएन त्यसैले जनताले यसमा बढी विश्वास गरेका छन्। अनुरा कुमारा दिसानायके युवाहरुमाझ निकै चर्चित छन् । एमपीपीको बढ्दो लोकप्रियताको अर्को मुख्य कारण भ्रष्टाचार विरुद्ध लड्ने प्रतिवद्धता हो। अनुराले हरेक अभियानमा श्रीलंकालाई भ्रष्टाचारमुक्त गर्ने वाचा गरिरहेका छन् । देशको आर्थिक अवस्था खस्किनुको मुख्य कारण भ्रष्टाचार भएको युवाहरुको भनाइ छ । पार्टीले बलियो अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा पनि काम गरेको छ । चीन र भारत श्रीलंकाका दुई प्रमुख आर्थिक साझेदार हुन्। पार्टीको प्रतिनिधिमण्डलले डिसेम्बर २०२३ मा चीनको भ्रमण गरेको थियो र चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका वरिष्ठ नेताहरूलाई भेटेको थियो। त्यस्तै, एनपीपी प्रतिनिधिमण्डलले फेब्रुअरी २०२५ मा भारतको भ्रमण गर्‍यो र विदेश मन्त्री एस जयशंकर र राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार अजित डोभाल लगायत वरिष्ठ भारतीय अधिकारीहरूलाई भेट्यो।