तियानशान पर्वतदेखि बोस्टेन तालसम्म: प्राचीन सिल्क रोडको अनुभव

श्रीलङ्का । श्रीलङ्काली जनताले संसदमा दुई-तिहाइको व्यापक बहुमत एक समयको सानो दललाई दिएका छन्, जसका संस्थापकलाई राज्यले मारेको थियो—जनता विमुक्ति पेरामुना (जेभीपी) र यसको गठबन्धन राष्ट्रिय जनशक्ति (एनपीपी)। यो श्रीलङ्काको राजनीतिक दिशामा स्पष्ट परिवर्तनको संकेत हो, किनभने जेभीपीले, जो पहिले कहिल्यै सत्तामा थिएन, अक्सर साधारण जनताको अधिकारबारे बोलेको छ र आफूलाई साम्यवादी आदर्शद्वारा प्रेरित दलको रूपमा दाबी गरेको छ। प्राकृतिक प्रतिनिधित्व प्रणाली अन्तर्गत एकल गठबन्धनले पहिलो पटक यति ठूलो बहुमत प्राप्त गरेको हो। जेभीपी नेतृत्वको गठबन्धनले अघिल्लो संसदमा तीन सिटबाट उछाल मार्दै दसौं संसदमा अभूतपूर्व सुपर-महत्वपूर्ण बहुमत हासिल गरेको छ। एनपीपीले १६० सिट जित्ने अपेक्षा गरिएको छ, जसमा अनुपातिक प्रतिनिधित्वमार्फत प्राप्त सिटहरू पनि समावेश छन्। यसको सबैभन्दा नजिकको प्रतिद्वन्द्वी, सामागी जन बलवेगया (एसजेबी), ४० सिटभन्दा थोरै बढी जित्ने अपेक्षा छ। यसको अर्थ एसजेबी नेता सजीत प्रेमदासा विपक्षी दलको नेता बन्न सक्नेछन्। सबैभन्दा ठूलो तमिल दल, इलङ्काई तमिल अरसु काच्ची (आईटीएके), ६ सिटसम्म जित्ने अपेक्षा गरिएको छ, जबकि पूर्व राष्ट्रपति रनिल विक्रमसिंघेको नेतृत्वमा रहेको नयाँ प्रजातान्त्रिक मोर्चाले केवल ४ सिट जित्ने अनुमान गरिएको छ। २०२० को चुनावमा बहुमतसहित संसदमा रहेको पूर्व राष्ट्रपति महिन्दा राजापाक्षेको पार्टीलाई मात्र २ सिटमा सीमित गराइएको छ। राष्ट्रपति अनुर कुमारा दिसानायकेले आफ्नो चुनावी अभियानमा आफ्नो एजेन्डा लागू गर्न, जसमा आर्थिक चुनौतीहरूको सामना गर्नु, गरिबी निवारण कार्यक्रमलाई सुदृढ गर्नु, सरकारी खर्च कटौती गर्नु, र भ्रष्टाचारमा रोक लगाउनु सामेल छ, दुई-तिहाइको बहुमत मागेका थिए। तर, पदमा दुई महिना बितिसक्दा पनि, गठबन्धनले पूर्व मन्त्रीहरू वा राजनीतिक प्रभावशाली व्यक्तिहरूलाई गिरफ्तार गर्ने जस्ता कुनै ठूला कदम चालेन। जातीय समीकरणमा परिवर्तन ? श्रीलङ्काको इतिहासमा पहिलो पटक, उत्तर प्रान्तको जाफ्नाका तमिलहरूले जेभीपी, एक सिंहल-बौद्ध पार्टीलाई मतदान गरेका छन्, जसले विवादास्पद तमिल राजनीतिक दलहरूलाई बेवास्ता गर्दै नयाँ राजनीतिक सोचको परिचय दिएको छ। वास्तवमा, एनपीपीले वन्नी र जाफ्ना दुवैमा जित हासिल गर्‍यो, जुन परम्परागत रूपमा तमिलहरूले समर्थन गर्ने क्षेत्रहरू हुन्। जाफ्नामा, एनपीपीले तीन सिट जित्यो, जबकि आईटीएके, अखिल सिलोन तमिल कांग्रेस र एक स्वतन्त्र समूहले पनि सिट जिते। त्यहाँ ५,९३,००० भन्दा बढी दर्ता भएका मतदाताहरूमध्ये, करिब ३,२५,००० मात्र मतदान गर्न आएका थिए। जटिल मतदान प्रक्रियाका कारण करिब १० प्रतिशत मत (३२,००० भन्दा बढी) अस्वीकार गरियो। एनपीपीले वन्नी जिल्लामा दुई सिट जित्यो। कोलम्बोमा, जुन परम्परागत रूपमा युनाइटेड नेशनल पार्टी (युएनपी) र अहिले एसजेबीको गढ हो, एनपीपीले उल्लेखनीय प्रगति गर्‍यो। हिल कण्ट्रिमा, जहाँ धेरैजसो तमिल चिया बगानका कामदारहरू बस्छन्, एनपीपीले महत्वपूर्ण उपलब्धि हासिल गर्‍यो। नुवारा एलियामा, एनपीपीले आठमध्ये पाँच सिट जित्यो। दक्षिणी प्रान्तमा, सिंहल क्षेत्र र पूर्व राष्ट्रपति महिन्दा राजापाक्ष र गोटाबाया राजापाक्षको गृह क्षेत्र, एनपीपीको लहरमा तिनीहरूको पार्टी लगभग समाप्त भएको छ। एनपीपीले १८ सिट जित्यो, जबकि एसजेबी र एसएलपीपीले दुई-दुई सिट जिते। वोटर टर्नआउट करिब ६५ प्रतिशत थियो, जुन लगभग डेढ दशकको सबैभन्दा कम हो। यस चुनावले एनपीपीको बढ्दो प्रभाव र श्रीलङ्काको राजनीतिक परिदृश्यमा ठूलो परिवर्तनलाई संकेत गर्दछ। धेरैजसो पूर्व सांसदहरू र उम्मेदवारहरूको आशा पूरा हुन सकेन। राजापाक्ष परिवारका एकमात्र उम्मेदवार, पूर्व राज्य मन्त्री सशेन्द्र राजापाक्ष, मोनारागाला जिल्लामा पराजित भए। राजापाक्ष परिवारका नातेदार, निपुण रणवाका, जसले २०२० को चुनावमा मातारा जिल्लामा सबैभन्दा धेरै मत प्राप्त गरेका थिए, यस पटक त्यही जिल्लामा पराजित भए। पूर्व राष्ट्रपति मैत्रीपाल सिरिसेनाका छोरा, दाहम सिरिसेना, मध्य पोलोन्नारुवा जिल्लामा पराजित भए। पूर्व मन्त्रीहरू जस्तो कि जोनस्टन फर्नान्डो, एस.एम. चन्द्रसेन, दुमिन्दा दिसानायके, पवित्रादेवी वन्नियाराच्ची, प्रेमिथा बण्डारा टेन्नाकून, रोहना दिसानायके, कञ्चना विजेसेकेरा, महिन्दा अमरवीरा, मनुषा नानायक्कर, प्रेमलाल जयसेकेरा, र रमेश पथिराना सबैले आफ्ना सिट गुमाए। यसले देखाउँछ कि यो लहर चुनाव थियो, जहाँ व्यक्तिगत लोकप्रियताले कुनै फरक पार्दैन। श्रीलङ्काका पूर्व क्रिकेट कप्तान टी.एम. दिलशानले संसद प्रवेश गर्ने पहिलो प्रयासमा हार बेहोर्नुपर्‍यो। साभारः द हिन्दु  

काठमाडौं । ग्लोबल साउथ थिंक ट्याङ्क्स एलायन्सलाई आधिकारिक रूपमा बिहीबार सुरूवात गरियो ताकि ग्लोबल साउथका देशहरू बीच आदानप्रदान र सहकार्यलाई गहिरो बनाउन सकियोस् र तिनीहरूले समान बहुध्रुवीय विश्व र समावेशी विश्वव्यापी शासनलाई प्रवर्द्धन गर्न आफ्नो ज्ञान योगदान गर्न सकून्। यो कार्यक्रम चीनको जियाङ्सु प्रान्तको नान्जिङमा दोस्रो ग्लोबल साउथ थिंक ट्याङ्क्स डायलगमा आयोजना गरिएको थियो, जुन चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको केन्द्रीय समितिको अन्तर्राष्ट्रिय विभाग, सीपीसी जियाङ्सु प्रान्तीय समिति, र चीन काउन्सिल फर ब्रिक्स थिंक ट्याङ्क सहयोग द्वारा आयोजना गरिएको थियो। राष्ट्रपति सी जिनपिङले अक्टोबरमा रुसको कजानमा भएको "ब्रिक्स प्लस" नेताहरूको संवादमा यस्तो एलायन्सको स्थापना प्रस्ताव गरेका थिए, जसले ग्लोबल साउथ राष्ट्रहरू बीच जनस्तरीय आदानप्रदान र शासनको अनुभव साझेदारीलाई प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्य राखेको थियो। "ग्लोबल साउथको सामूहिक उदय विश्वभरको महान् परिवर्तनको एउटा विशिष्ट विशेषता हो," उनले ब्रिक्स कार्यक्रममा भने। चीन र अन्य उदाउँदा बजार तथा विकासशील देशहरूका २०० भन्दा बढी विश्वविद्यालय र थिंक ट्याङ्कले यस एलायन्समा सामेल हुने इच्छा व्यक्त गरेका छन्, जसले समानता, खुलापन, र सहकार्यलाई प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ, अन्तर्राष्ट्रिय विभागका अनुसार। दुई-दिने संवाद बैठकको उद्घाटन समारोहलाई सम्बोधन गर्दै, विभाग प्रमुख लिउ जियानचाओले स्वतन्त्रता र स्वायत्तता, एकता र पारस्परिक सहयोग, निष्पक्षता र न्याय, र खुलापन र समावेशीताको विशेषता भएको ग्लोबल साउथको भावनालाई अघि बढाउन आह्वान गरे। भविष्यतर्फ हेर्दै, सदस्य राष्ट्रहरूले सहकार्य गरी विकास र पुनरुत्थानको खोजी गर्न, विश्व शान्तिलाई कायम राख्न, सभ्यताको प्रगति बढाउन र ग्लोबल साउथको साझा भविष्यको लागि एकता बनाउँदै वैश्विक शासन सुधार्न लागि सल्लाह-सहयोगद्वारा एक समुदाय निर्माण गर्नुपर्छ, लिउले भने। स्मरण समारोहमा सहभागी भएका १०० भन्दा बढी देशका राजनीतिक नेता र थिंक ट्याङ्कका प्रतिनिधिहरूले पश्चिमी शक्तिहरूद्वारा एकतर्फीयता, संरक्षणवाद, र प्रभुत्वले कमजोर पारेको वर्तमान अन्तर्राष्ट्रिय व्यवस्थाप्रति चिन्ता व्यक्त गरे। उनीहरूले आफ्नो समान आकांक्षाहरू र विश्व मामिलामा आफ्नो प्रतिनिधित्व र आवाज बढाउन एकीकृत आवाजको आवश्यकता महसुस गरेका थिए। नेपालको राष्ट्रिय सभाकी उपाध्यक्ष विमला घिमिरेले भने कि ग्लोबल साउथ अब मौन बहुमत होइन, तर जागृत शक्ति र परिवर्तनको नयाँ आशा हो। युक्रेन र गाजाजस्ता क्षेत्रहरूमा द्वन्द्व, व्यापक एकतर्फीयता, संरक्षणवाद र प्रभुत्ववादका साथै सुस्त ग्लोबल आर्थिक सुधारसँगै विश्व थप अस्थिर हुँदैछ, उनले भनिन्। "अझै अशान्त युगमा हामी सबै ग्लोबल साउथमा एक साझा प्रश्न सामना गरिरहेका छौं: भविष्यमा हामी कता गइरहेका छौं?" घिमिरेले भनिन्। उनले समानतालाई ग्लोबल साउथको साझा आवाज, खुलापनलाई यसको पहिचान गर्ने विशेषता, र सहकार्यलाई यसको सामूहिक प्रयासको रूपमा हाइलाइट गरिन्। नयाँ अजर्बाइजान पार्टीका उपाध्यक्ष ताहिर बुडागोभले विकासशील देशहरूको आवाजलाई राम्रोसँग सुन्ने र राष्ट्रहरू बीच आपसी समझदारी बढाउन चीनको प्रतिबद्धताको प्रशंसा गरे, जसले आपसी लाभका लागि सहकार्यको आधार तयार पार्छ भने। "ग्लोबल साउथका देशहरूले दिगो विकास, डिजिटल रूपान्तरण, र सामाजिक प्रगतिको नयाँ मापदण्ड सेट गर्न सक्षम छन्," उनले भने। "एकता र सहकार्यद्वारा हामी असमानता, अलगाव, र अनुचित प्रतिस्पर्धाजस्ता मुद्दाहरूलाई सम्बोधन गर्न सक्छौं र थप सन्तुलित र न्यायसंगत अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध प्रणालीको स्थापना गर्न योगदान पुर्याउन सक्छौं।" स्रोत: चाइना डेली

बाकु । स्पेनमा घातक बाढी र अमेरिकामा आएको ठूलो आँधीको याद अझै ताजा रहेको अवस्थामा, साथै २०२४ को गर्मी अहिलेसम्मकै उच्च तापक्रम भएको वर्ष बनेपछि, विश्व नेताहरू, वैज्ञानिकहरू र उद्योगका प्रतिनिधिहरू जलवायु परिवर्तनको सामना गर्नका लागि संयुक्त प्रयासबारे छलफल गर्न COP29 को लागि अजरबैजानको बाकुमा भेला भएका छन्। तर, अन्तर्राष्ट्रिय परिदृश्यमा आएको पछिल्लो परिवर्तन, जसमा डोनाल्ड ट्रम्प पुनः अमेरिकी राष्ट्रपति निर्वाचित हुनु (पहिलो कार्यकालमा उनले पेरिस सम्झौताबाट अमेरिका फिर्ता ल्याएका थिए), र हरित प्रविधिमा बढ्दो संरक्षणवादले यस घटनामा अनिश्चितता ल्याएको छ। चीनका विश्लेषकहरूले यस वर्ष उत्सर्जन घटाउने योजनाहरू र जलवायु वित्तीय व्यवस्थापनलाई मुख्य एजेन्डामा राखिएको बताएका छन्। तिनीहरूले जलवायु परिवर्तनले मानवजातिलाई प्रस्तुत गरेको आसन्न खतरालाई मध्यनजर गर्दै देशहरूलाई थप सक्रिय कदम चाल्नुपर्नेमा जोड दिएका छन्, र विकसित देशहरूले आफ्नो प्रतिबद्धता पूरा गर्नुपर्छ, जिम्मेवारीबाट टाढा बस्न हुँदैन भनी भनेका छन्। COP29, जुन औपचारिक रूपमा जलवायु परिवर्तनसम्बन्धी संयुक्त राष्ट्र फ्रेमवर्क सम्मेलन (UNFCCC) को २९औं सम्मेलन सत्रको रूपमा चिनिन्छ, नोभेम्बर ११ देखि नोभेम्बर २२ सम्म बाकुमा आयोजना गरिँदैछ। समाचार वेबसाइटहरूमा हेर्दा, चरम मौसमबाट पीडितहरू र जलवायु शरणार्थीहरूको उदाहरणहरू प्रचुर मात्रामा पाइन्छ। सोमबारको COP29 उद्घाटनमा UNFCCC का कार्यकारी सचिव साइमन स्टीलले भने, "यो संकटले संसारका हरेक व्यक्तिलाई कुनै न कुनै रूपमा असर गरिरहेको छ।" स्टीलले जलवायु वित्तलाई परोपकार भन्ने विचार त्याग्न सबै पक्षलाई आग्रह गरे। "एक महत्त्वाकांक्षी नयाँ जलवायु वित्त लक्ष्य सबै राष्ट्रको, विशेषगरी ठूला र धनी राष्ट्रहरूको आत्म-हितमा हुन्छ।" संयुक्त राष्ट्रसंघको अन्तरसरकारी प्यानल अन क्लाइमेट चेन्ज (IPCC) अनुसार, तापक्रम १.५ डिग्री सेल्सियस वरिपरि सीमित राख्न, २०२५ भन्दा अघि विश्वव्यापी हरितगृह ग्यास उत्सर्जन उच्चतम विन्दुमा पुग्नुपर्दछ र २०३० सम्म ४३ प्रतिशतले घट्नुपर्दछ ताकि अपूरणीय क्षति रोक्न सकियोस्। समय सीमा नजिकै आइरहेको छ। द गार्जियनसँगको अन्तर्वार्तामा, संयुक्त राष्ट्र महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेसले विश्वले विनाशकारी जलवायु विघटन र पारिस्थितिकी प्रणालीको पतनको जोखिमलाई अझै कम आँकिरहेको बताए। गुटेर्रेसले भने, मानवता सम्भावित अपरिवर्तनीय टिपिङ पोइन्टहरू, जस्तै अमेजन वर्षा वन र ग्रिनल्याण्ड हिमनदीको पतन नजिक आइपुगेको छ, तापक्रम वृद्धि भइरहँदा सरकारहरूले तापक्रमलाई सुरक्षित स्तरमा सीमित गर्न हरितगृह ग्यास उत्सर्जनलाई आवश्यक रूपमा घटाइरहेका छैनन्।

काठमाडौं । अरब र इस्लामिक देशहरुले गाजा र लेबनानमा इजरायलले ‘नरसंहार’ गरेको भन्दै निन्दा गरेका छन् । साउदी अरबको रियादमा सोमबार भएको अरब र इस्लामिक देशहरुको आपतकालीन शिखर सम्मेलनमा सहभागीहरुले इजरायलको निन्दा गर्दै आक्रमण रोक्नुपर्नेमा जोड दिएका हुन् । उनीहरुले मध्यपूर्वमा शान्ति स्थापनाका लागि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई पहल गर्न आह्वान समेत गरेका छन् । सम्मेलनमा युएईसहित इराक, सिरिया, इजिप्ट, जोर्डन, कतार र पाकिस्तान लगायत देशका सरकार र राष्ट्रप्रमुखहरुको सहभागिता थियो । सम्मेलनलाई सुरुमा सम्बोधन गर्दै साउदी अरबका राजकुमार मोहम्मद बिन सलमानले इजरायलको अत्याचारको सीमा नाघेको भन्दै निन्दा गरे र तुरुन्त युद्धविराम गर्न आग्रह गरे । साथै उनले इरानमाथिको इरानको सम्प्रभुताको सम्मान गर्न पनि अपिल गरे ।