गिद्धः एउटै पहरामा तीन जाति

गिद्धः एउटै पहरामा तीन जाति

अर्घाखाँची, भदौ १८ । लुम्बिनी अञ्चलको पहाडी जिल्ला अर्घाखाँची गिद्धको बासस्थानका रुपमा विकसित हुन थालेको छ ।

जिल्लाका विभिन्न स्थानमा रहेका जंगल तथा पहरामा पाँच प्रजातिका गिद्ध पाइएका छन् । मरेका जनावरलाई आहारा बनाई पारिस्थितिक प्रणलीलाई सन्तुलनमा राखी पर्यावरणलाई जोगाउन यसको निकै ठूलो योगदान रहन्छ । आफैँ शिकार नगर्ने तर मरेका जनावरको सिनो मात्र खाने गिद्धले प्रदूषित र दुर्गन्धित वातवरणलाई स्वच्छ राखी महामारी र सरुवा रोग लाग्नबाट जोगाउँछ । प्रकृतिको कुचीकार गिद्ध पछिल्लो समयमा लोप हुने अवस्थामा छ ।

हिमाल र तराईका विभिन्न सामुदायिक वनमा पाँचथरी गिद्ध पाइने गरेको गिद्ध संरक्षण अभिायनका विज्ञ कृष्णप्रसाद भुसालले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार यहाँ डंगर, सुन, गोब्रे, हिमाली र हाडफोर गिद्ध पाइन्छन् ।

हिमालमा पाइने हिमाली गिद्ध र तराईमा पाइने डंगर गिद्धको बासस्थान जिल्लाका विभिन्न स्थानका जंगल र पहरा हुन् । हिमाली र डङ्गर गिद्धसमेत रैथाने रुपमा बस्ने भएकाले अर्घाखाँची तिनको उपयुक्त बासस्थानका रुपमा विकास हुँदै गइरहेको छ ।

पाँचथरी गिद्ध सधैँभरि बस्ने रैथाने भए पनि समय समयमा सानो खैरेगिद्ध र राजगिद्ध पनि बसाइँसराइ गरेर आउने गरेको नेपाल पक्षी संरक्षण संघ, गिद्ध संरक्षण कार्यक्रम अधिकृत कृष्णप्रसाद भुसालले बताउनुभयो ।

यहाँको उत्तरी भेग अर्घा किमडाँडा, धारापानी, ढाकावाङ, गोखुङा, हंसपुर, खनदह, खन, अर्घातोष, डिभर्ना र बल्कोटका पहरा र ठूला रुखमा बासस्थान फेला परेको छ । “बाँगी घेराका भीरमा तीन प्रजातिका गिद्धले बच्चा कोरल्छन्”, उहाँले भन्नुभयो, “एउटै पहरामा तीन जाति रहेको यो नेपालकै पहिलो अध्ययन हो ।”

सुन्निएको र दुखेको निको पार्न पशुमा प्रयोग गरिने डाइक्लोफेन्याक नामक औषधिको प्रयोग भएको जनावरको सिनो खाँदा ठूलो संख्यामा गिद्ध मरेको अनुसन्धानले देखाएको छ । गिद्धको संख्या ९५ प्रतिशतभन्दा बढीले घटेर अतिसंकटापन्न अवस्थामा पुगेको छ । गिद्धको लोप भएमा प्राकृतिक चक्र नै परिवर्तन हुने भएकाले पनि यसको संरक्षण अति आवश्यक रहेको छ ।

लोपोन्मुख पक्षी डंगर गिद्धका पाँच बच्चा पाँच वर्षअघि अर्घाखाँचीबाट चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जको कसरामा रहेको गिद्ध प्रजनन केन्द्रमा लगेर राखिएको छ । सन्धिखर्क नगरपालिका– १० मा पर्ने गर्ताखोला खहरे र गर्लाम सामुदायिक वनबाट ती गिद्धका बच्चा लगिएको गर्ताखोला खहरे गर्लाम सामुदायिक वन उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष डिलबहादुर रानाभाटले बताउनुभयो ।

घरपालुवा पशु उपचारमा प्रयोग गरिने औषधि डाइक्लोफेन्याकका कारण गिद्धको संख्या घटेर अतिसंकटापन्न अवस्थामा पुगेकाले बचाउन त्यहाँ लगिएको हो । उमेर पुगेपछि कृत्रिम प्रजनन गराएर बच्चा हुर्काई डाइक्लोफेन्याकमुक्त सुरक्षित प्राकृतिक वातावरणमा छाडिने छ ।

सन्धिखर्क– १० का वडा अध्यक्ष लक्ष्मीनारायण चुदालीले गिद्ध संरक्षणका लागि वन संरक्षण गर्नु महत्वपूर्ण भएको बताउँदै गिद्ध संरक्षणले वातवरण र पर्यावरण जोगाउन निकै ठूलो भूमिका खेलेको हुँदा यसलाई बचाउन आफूहरुले पहल गर्ने जानकारी दिनुभयो ।

गिद्धलाई डाइक्लोफेन्याकरहित शुद्ध र नियमित आहार उपलब्ध गराई संरक्षण गर्ने उद्देश्यले २०६३ मै स्थानीय समुदाय तथा सामुदायिक वन उपभोक्ताको सक्रियतामा नवलपरासीको पिठौलीमा विश्वकै पहिलो समुदायस्तरको जटायु (गिद्ध) रेष्टुरेन्ट खोलिएको थियो ।

किसानबाट वृद्ध, अशक्त र बेकामी गाईवस्तु संकलन गरी जटायु रेष्टुरेन्टमा रहेका पशुको वृद्धाश्रममा लगिन्छ । नेपाल पंक्षी संरक्षण संघका अनुसार १२ वर्ष अघिसम्म नेपालमा पाँच लाख र भारतमा १६ करोड गिद्ध थिए । नेपालमा पाइने आठ प्रकारका गिद्धमध्ये जिल्लामा पाँच प्रकारका गिद्ध छन् । गिद्धका लागि राम्रो बासस्थान भए पनि गिद्ध संरक्षणका लागि अर्घाखाँचीको स्थानीय प्रशासन राजनीतिक दल गैर सरकारी संस्था सबैले पहल गर्न जरुरी रहेको वातावरणप्रेमी बताउँछन् ।

तीन संसदीय समितिको बैठक बस्दै, यस्ता छन् ऐजेण्डा

काठमाडौँ । सङ्घीय संसद्अन्तर्गतका तीन संसदीय समितिको बैठक आज बस्न लागेको छ । संसद सचिवालयका अनुसार कानुन, न्याय तथा मानव अधिकार समितिको बैठक बिहान ११ बजे बस्नेछ । बैठकमा आगामी दिनमा गर्ने स्थलगत अनुगमन तथा समितिले गर्ने काम कारवाहीका विषयमा छलफल हुनेछ । ११ बजे नै बस्ने विकास, आर्थिक मामिला तथा सुशासन समितिको बैठकमा विश्व जलवायु सम्मेलन (कोप २८) को कार्यप्रगतिबारे छलफल हुने बताइएको छ । त्यसैगरी, बैठकमा विश्व जलवायु सम्मेलन (कोप २९) मा नेपालको सहभागिताका लागि आवश्यक तयारीका सम्बन्धमा पनि छलफल हुने बताइएको छ । यस्तै दिउँसो १ बजे बस्ने विधायन व्यवस्थापन समितिको बैठकमा नविकरणीय ऊर्जा तथा ऊर्जा दक्षता सम्बन्धी विधेयक, २०८१ माथि दफावार छलफल हुने कार्यसूची छ ।

यस्तो रहनेछ आजको मौसम

काठमाडौँ । मनसुनको न्यून चापीय रेखा सरदर स्थानको दक्षिणतिर अवस्थित रहेको छ । देशभर मनसुनी वायुको प्रभाव रहेको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । हाल देशको पहाडी भूभागमा आंशिकदेखि साधरणतया बदली रही बाँकी भूभागमा मौसम मुख्यतया सफा रहेको छ । कोशी, गण्डकी र सुदूरपश्चिम प्रदेशका पहाडी भूभागका एक–दुई स्थानमा चट्याङ्गसहित हल्का वर्षा भइरहेको छ। आज दिउँसो गण्डकी, कर्णाली र सुदूरपश्चिम प्रदेशमा आंशिकदेखि साधरणतया बदली रही बाँकी प्रदेशमा आंशिक बदलीदेखि मौसम मुख्यतया सफा रहने छ । कर्णाली प्रदेशका केही स्थानहरू, गण्डकी र सुदूरपश्चिम प्रदेशका थोरै स्थानहरूमा तथा बाँकी प्रदेशका पहाडी भूभागका एक–दुई स्थानमा चट्याङ्गसहित हल्कादेखि मध्यम वर्षाको सम्भावना रहेको महाशाखाले जनाएको छ। यस्तै आज राति कर्णाली प्रदेशका थोरै स्थानहरूमा तथा बाँकी प्रदेशका पहाडी भूभागका एक–दुई स्थानमा चट्याङ्गसहित हल्कादेखि मध्यम वर्षाको सम्भावना रहेको महाशाखाले जनाएको छ।

अनेरास्ववियु (क्रान्तिकारी)को राष्ट्रिय सम्मेलनको तयारी पूरा

काठमाडौं । नेकपा (माओवादी केन्द्र) निकट अखिल नेपाल राष्ट्रिय स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (क्रान्तिकारी) को २३औँ राष्ट्रिय सम्मेलनको तयारी पूरा गरेको छ ।  क्रान्तिकारीका अध्यक्ष पञ्चा सिंहले यही असोज १० देखि १४ गतेसम्म हुने सम्मेलनको तयारी पूरा गरिएको जानकारी दिनुभयो । यसअघि सम्मेलन असोज २ देखि ५ गते तोकिएकामा तीन प्रदेश कमिटीको सम्मेलन बाँकी रहेकाले नयाँ मिति तोकिएको उहाँले बताउनुभयो । सम्मेलनमा दुई हजार तीन सय २३ प्रतिनिधि सहभागी हुने भएका छन् । सम्मेलनले ३३ पदाधिकारीसहित दुई सय ४३ जनाको नयाँ केन्द्रीय कमिटी चयन गर्नेछ ।  उहाँका अनुसार यसपटक सम्मेलनमा सहभागी प्रतिनिधिले नै पदाधिकारी र केन्द्रीय कमिटी चयन गर्ने छन् । वर्तमान केन्द्रीय समितिले सम्मेलनमा सहभागी हुनका लागि आआफ्नो मातहतका कमिटीबाट निर्वाचित भएर आउनुपर्ने नयाँ व्यवस्था गरिएको छ । यसअघि वर्तमान केन्द्रीय कमिटी स्वतः सम्मेलनको प्रतिनिधिका रुपमा रहँदै आएका थिए ।  सम्मेलनको उद्‌घाटन सत्र कमलादीस्थित नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान र बन्द सत्र किर्तिपुरस्थित त्रिभुवन विश्वविद्यालयको सभाहलमा हुने छ । सम्मेलनको उद्‌घाटन माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले गर्नुहुनेछ ।

जलवायु न्यायको माग गर्दै युवाहरु सडकमा

ललितपुर– जलवायु न्यायको माग गर्दै युवायुवतीको समूहले ललितपुरको जावलाखेलमा पिपुल्स क्लाइमेट मार्च २०२४ र्‍याली निकालेका छन् । र्‍यालीमा सहभागीले विभिन्न नारा लेखिएका ब्यानर र प्ला कार्ड बोकेका थिए । उनीहरूले विकसित मुलुकहरूले खनिज, पेट्रोलियम एवं औद्योगिक उत्सर्जनबाट प्रदुषण बढाउन मुख्य जिम्मेवार रहेको र यसको मारमा नेपाल जस्ता राष्ट्रहरू परेको भन्दै विकसित देशले नेपाल जस्ता देशलाई क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने माग गरेका छन् । विकसित राष्ट्रहरूले नेपाल जस्तो कम हरितगृह ग्यास उत्सर्जन गर्ने देशलाई तिर्नुपर्ने दायित्व पनि ऋणको रूपमा दिन खोजेको भन्दै यसको विरोध समेत गरेका छन् । नेपालमा भएको यो र्‍याली ‘ग्लोवल विक अफ एक्सन इन साउथ एसिया’को सन्दर्भ पारेर पनि आयोजना गरिएको हो ।

लोकप्रिय