पूर्वका एमाले किल्लाहरुमा गगनको प्रवेश
रूद्रप्रसाद भट्टराई
अघिल्लो सरकारको पालामा अधिक चर्चामा रहेका थिए दुइ मन्त्रीद्वय । उर्जामन्त्री जनार्दन शर्मा र स्वास्थ्यमन्त्री गगन कुमार थापा ।
स्थानीय तहको पहिलो चरणको चुनावमा देश दौडाहामा निस्कन पाएनन् यी नेताहरू । तर, अहिले गगन कुमार थापा नयाँ सरकार बनेसँगै स्वतन्त्र छन् जसको लगानी पूर्वी क्षेत्रले राम्रै पाएको छ । कस्सिएर लागेका छन उनी गाउँ, नगर सबै ठाउँमा जनतासँग मन र मुटु साटिरहेका छन् ।
हरेक सञ्चार माध्ययम् र सामाजिक सञ्जाल भाइरल भएको छ । उनको बोली सुन्न र हात हल्लाउँदै मायाँ साटासाट् गर्न ठूलो जमात उनी केन्द्रीत भएको छ । यहि भिडलाई धेरै दिनदेखि नियाल्ने हो भने सबैको मनमा एउटै प्रश्न सिर्जना गरिदिएको छ — चुनावी परिणाम उथलपूथल हुन सक्छ ! भनेर ।
पूर्वका एमालेका गौँडा मानिएका स्थानहरूमा नसोचेको समुहहरूको नवप्रवेश एउटा दरिलो उदाहरण हो उथलपूथलको । गगनको भाषण हावादारी नहुनु, अघिल्लो सरकारको बेलामा उनले गरेको कार्यलाई जनतामा जस्ताको तस्तै लैजानु मतको तौल वृद्धिको अर्को प्रमाण भएको छ । उनको संवेदनशील निर्णयले देशका गरिबले आफ्नो स्वास्थ्यमा पाएको अकल्पनिय कार्यले जनताको मतमा तलमाथि पार्ने आधारहरू खडा गरिदिएको छ ।
उनका सहयोगी मात्र होइन, विपक्षिहरूपनि खुलेर प्रशंशामा उत्रिनु, सामाजिक सुरक्षाको ढुकुटीमा वृद्धि गरि समग्र वृद्ध, असहाय, एकल महिला र बेरोजगार यूवाको व्यवस्थापनको वास्तविक तस्वीरलाई उजागर गरे त्यो मत बढ्नुको अर्को आंकलन गर्न सकिन्छ ।
प्रायः नेताहरू नपुगेका ग्रामीण क्षेत्रहरूमा गगन पुगेका छन् । घरदैलोमा सारिक भएका छन् । स्वास्थ्य जस्तो महत्वपूर्ण पक्षलाई केन्द्रमा राखेर सचेत गराएका छन् । उनले कांगे्रसलाई मत मागेका छैनन्, मात्र भनेका छन् कांग्रेसले देशको ढिकुटी बनाउन जानेको छ । ढिकुटी बनाउनेले मात्र खर्च गर्न जान्ने हुनाले उसलाई १० वर्ष सरकार चलाउने स्थानमा पुर्याउन आग्रह गरेका छन् । यो अर्को नमूना हो जहाँ आफ्नो पार्टीलाई प्रत्यक्ष मत मागीएको छैन, सबैलाई मत मागिएको छ ।
उनले सभाहरूमा भन्दै हिँडेका छन् — भोट जोसुकैलाई दिए हुन्छ तर सबैलाई समेट्ने पार्टी नेपालमा एउटै हो भनेका छन, त्यो हो कांग्रेस ।
दोश्रो चरणको निर्वाचन सर्नुले र गगन जस्ता यूवा नेताहरूको देश दौडाहामा वृद्धि छाउनुले नेपाली कांग्रेस दोश्रो रहेका स्थानहरूमा हलचल हुने देखिन्छ । कांग्रेसमा पछिल्लो समय देखिएको यूवा नेताको चलायमानले पूरानो कांग्रेस र उसको अवस्थामा परिवर्तन देखिने आंकलनपनि गर्न थालिएको छ । स्थानीय निकायमा देखिएको बागीका समस्याहरूले यसपटक स्थान नपाउनु, समयमै सम्बोधन हुनु, सहकार्यलाई जोड दिनु, समयमै जनप्रतिनिधिको टुँगो लगाउनु जस्ता विविध पक्षमा देखिएको सहजताले दोश्रो चुनावमा कांग्रसले सिटसँख्या बढाउने निश्चित देखिन्छ ।
सात दशक देखि प्रजातन्त्रको स्थापना र पुनस्र्थापनाको क्रममा धेरैपटक जितेर हारेको कांग्रेसले यसपटक जुट्दै जित्छौँ भन्ने रणनीति अंगिकार गर्नुले समग्रता झल्काउँछ । राष्ट्रियता, प्रजातन्त्र र समाजवादलाई भूसतहमा लैजादैँ संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र एवम् संसदीय व्यवस्थाको माध्यमबाट आर्थिक—सामाजिक परिवर्तन गरी न्यायपूर्ण र गतिशिल समाजको निर्माणमा गरेको लगानीलाई उजागर गर्नुले जनताको थप आशा कांग्रेसमा पर्न गएको छ । काम गरेर पनि स्थलमा प्रदर्शन गर्न नसकेको कांग्रेसले यूवा नेता गगन मार्फत अब स्पष्ट पार्दै गएको छ ।
ऐतिहासिक संविधान निर्माण पछिको कार्यान्वयन चरणमा कांगे्रसले परिवर्तित सन्दर्भमा यूवामा बढेको परिवर्तनको चाहना, सीमान्तकृत समुहको पहिचानको चाहना, समावेशीकरण र सशक्तिकरणको आकांक्षा, लोककल्याण र सामाजिक न्यायको सन्दर्भमा आएको चेतना, सांस्कृतिक, जातिय र लैंगिक नवचेतनाको साथै विकासको भोकलाई समेत सम्बोधन गर्नको लागि कांग्रेसलाई मत दिनुपर्ने तर्क पार्टी भित्र मात्र नभएर सबैको लागि समय सान्दर्भिक नै देखिन्छ ।
यसपटक कांग्रेसमा खुलेको चेत जुन सिद्धान्तमा रमाउँथ्यो, त्यसलाई गगनले पूर्वी तराइदेखि हिमाल सम्मका क्षेत्रमा पोखिदिएका छन् । सँधैभरी नियतीले निर्माण, उत्थान र गौरवको मार्गमा अग्रसर हुन आब्हान गरेपनि आन्तरिक तथा बाह्य कारणले गर्न नसकिरहेको अवस्थामा आगामी दिनमा परिवर्तन अवश्य हुने आधारहरू बनेको विश्वास गर्न सकिन्छ ।
देश सबैको साझा हो । हामी सबैको सामुहिक आशा नेपालको उज्जवल भविश्य हो । भन्ने बी.पी. कोइरालाको यहि शिक्षाको कारण स्वार्थ, संकीर्णता त्याग्न लगाउँदै गगनले नियतीको बाणीलाई सुनाउँदैछन् पूर्वी जिल्लाहरूमा, जुन आगामी दिनको लागि बहुमतको ढुकुटी हुने पक्का छ ।
एनपीएल उद्घाटन खेल : विराटनगरविरुद्ध जनकपुरको विजयी सुरुवात
काठमाडौं । नेपाल प्रिमियर लिग (एनपीएल)मा जनकपुर बोल्ट्सले विजयी सुरुआत गरेको छ । कीर्तिपूरमा भएको उद्घाटन खेलमा जनकपुरले विराटनगर किंग्सलाई ८ विकेटले पराजित गर्दै सुखद् सुरुआत गरेको हो ।
पीडामा रहेकाहरुलाई सहयोग गर्ने संस्कृति बढाएर लैजानुपर्छः प्रचण्ड
काठमाडौं। नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले समाजमा दुःख पीडामा रहेकाहरुलाई सहयोग गर्नु नेपाली समाजको संस्कृति भएको उल्लेख गर्दै यसलाई बढाएर लैजानुपर्ने बताउनुभएको छ । गत कात्तिक २८ गते झाँक्री प्रकाश भुजेलले चलाएको गाडिको ठक्करबाट ज्यान गुमाएका नारायण नगरकोटी र श्रीमती सानुमाया नगरकोटीका दुई छोरीलाई शैक्षिक सामग्री सहयोग घोषणा तथा हस्तान्तरण कार्यक्रममा उहाँले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो । दुर्घटनालगत्तै अध्यक्ष प्रचण्ड कागेश्वरी मनोहरा नगरपालिका २ आलापोटस्थित नगरकोटी निवास पुगेर बाबुआमा गुमाएका दुई छोरी गरिमा र अनु नगरकोटीको अभिभावकत्व लिने घोषणा गर्नुभएको थियो । उहाँको घोषणालाई समथर्न गर्दै उद्धव नेपालले गरिमा र अनुलाई कक्षा १२ सम्म अध्ययन गर्दा आवश्यक पाठ्यपुस्तकलगायतका शैक्षिक सामग्री र पोशाक सहयोग गर्ने घोषणा गर्नुभएको छ । सहयोग घोषणा कार्यक्रममा अध्यक्ष प्रचण्डले शैक्षिक सामग्री सहयोग गर्ने नेपाल, घटनालगत्तै एकताबद्ध भएर यो पीडालाई उजागर गर्दै सहयोग सङ्कलन गर्ने आलापोटबासी र निःशुल्क अध्ययनको व्यवस्था मिलाउने विद्यालयलाई धन्यवाद दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो– ‘समाजमा पीडामा भएका र सेवा आवश्यक रहेका व्यक्तिहरुलाई सहयोग गर्ने भावना नेपाली समाजको संस्कृति नै हो, यसलाई बढाएर लैजानुपर्छ ।’ समाजमा पीडामा रहेकाहरुको अभिभाकत्व सरकारले लिनुपर्ने भए पनि अहिले सरकार एउटा भन्ने र अर्को गर्ने अवस्थामा रहेको टिप्पणी गर्दै सकेसम्म समाजका पीडाहरुलाई नदेखेजस्तो गर्ने र गरे पनि आफ्नाहरुलाई मात्र गर्ने अवस्था रहेको बताउनुभयो । यो बेलामा असक्त र पीडितहरुको पक्षमा समाजले नै बढी जिम्मेवारी लिनुपर्ने आवश्कयता रहेको उहाँले बताउनुभयो । आफूले दुर्घटनामा नगरकोटी दम्पत्तिको ज्यान गएको खबर सुनेपछि आलाकोटमै पुगेर पीडित परिवारलाई भेटेको र स्थानीयबासीलाई पनि संक्षिप्त सम्बोधन गरेको स्मरण गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘मेरो घोषणालाई सुनेर सहयोग गर्ने भावना पैदा हुनु महत्वपूर्ण छ, यो एउटा घटना विशेष सहयोग भए पनि दुःखपीडामा परेकाहरुलाई सबैले हातेमालो गरेर सहयोग गर्नुपर्छ भन्ने यो देशैभरिका जनताका लागि एउटा सन्देश पनि हो ।’ पार्टीले बालिकाहरुको अभिभावकत्व लिने प्रतिबद्धता व्यक्त गरिसकेको उल्लेख गर्दै उहाँले त्यसलाई पूरा गर्ने र कक्षा १२ सम्म पार्टीले नै अभिभावकत्व लिएर बुवाआमा गुमाएका दुई छोरी गरिमा र अनु नगरकोटीलाई राम्रो वातावरणमा पठनपाठनको व्यवस्था मिलाउने बताउनुभयो । सो क्रममा सहयोगी उद्धव नेपालले बालिकाका परिवारलाई शैक्षिक सामग्री पनि हस्तान्तरण गर्नुभएको थियो । कार्यक्रम सहजीकरण माओवादी केन्द्रका काठमाडौं जिल्ला सचिव महेश्वर फुयाँलले गर्नुभएको थियो ।
नेपालले विश्व शिक्षा प्रणालीमा आफूलाई प्रस्तुत गर्ने समय आएको छः प्रचण्ड
काठमाडौं। पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले नेपालले विश्व शिक्षा प्रणालीमा आफूलाई प्रस्तुत गर्ने समय आएको बताउनुभएको छ । निजी तथा आवासीय विद्यालयहरूको छाता संगठन (प्याब्सन) को आयोजनामा आजदेखि काठमाडौंमा सुरु भएको तेस्रो अन्तर्राष्ट्रिय शैक्षिक सम्मेलन उद्घाटन गर्दै उहाँले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो । ‘नेपालले विश्व शिक्षा प्रणालीमा आफूलाई प्रस्तुत गर्ने समय आएको छ । अहिले शिक्षाको खोजी बर्षेनी अर्बौं रूपैयाँ बिदेशिएको छ । यो लगानी स्वदेशमै रोक्न गुणस्तरीय र विश्वस्तरीय शिक्षा प्रणाली विकास गर्नुपर्छ’– अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘विदेशी विद्यार्थीलाई आकर्षित गर्दै नेपाललाई शैक्षिक गन्तव्यको रूपमा स्थापित गर्न सकिन्छ । त्यसका निम्ति व्यवस्थित अनुसन्धान, वैज्ञानिक नीति र सार्थक पहल आवश्यक हुन्छ ।’ निजी क्षेत्रको प्रयासले प्रतिस्पर्धात्मक शिक्षाको विकास एवं राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा प्रतिस्पर्धा गर्न सक्षम जनशक्तिको विकासमा महत्वपूर्ण योगदान पुगेको उल्लेख गर्दै उहाँले सरकारी र निजी क्षेत्रले एक–अर्काको बलियो पक्षलाई सदुपयोग गर्दै सहकार्य गर्नुपर्ने बताउनुभयो । ‘साझेदारीले शिक्षाको गुणस्तर सुधार्न, सबैलाई समान अवसर उपलब्ध गराउन र देशको समग्र शैक्षिक विकासमा ठूलो भूमिका खेल्छ । शिक्षासम्बन्धी संविधानप्रदत्त व्यवस्था र अधिकारसहित दुवै क्षेत्रको साझा प्रयासले मात्र नेपाललाई शिक्षित र समृद्ध समाजतर्फ अघि बढाउन सम्भव हुनेछ’– उहाँले भन्नुभयो– ‘यसका निम्ति सदाझैँ यहाँहरूको सहकार्य र सहयोगात्मक भूमिका रहने मैले विश्वास लिएको छु ।’ शिक्षामा लगानी भनेको भविष्यमा देशलाई सक्षम बनाउने बाटो भएको उल्लेख गर्दै उहाँले उच्च नैतिक संस्कारयुक्त, राष्ट्रिय आवश्यकताको बोध गर्न सक्ने, सीपमूलक, उद्यमशीलतामुखी, देशभक्तिपूर्ण भावनाद्वारा अभिप्रेरित, नवप्रवर्तनमा आधारित शिक्षाले मात्र आजको कार्यभार पूरा गर्नसक्ने बताउनुभयो । ‘नेपालको शिक्षा विकासमा विविध चुनौतीहरू छन्, जुन गहन र बहुआयामिक छन् । यी चुनौतीहरू नीतिगत, प्राविधिक, सामाजिक र आर्थिक पक्षहरूसँग सम्बन्धित छन् । शिक्षा क्षेत्रमा पर्याप्त नीतिहरू बनेका छन् तर तिनको कार्यान्वयन कमजोर छ’– अध्यक्ष प्रचण्डले भन्नुभयो– ‘बढ्दो शहरीकरण र बसाइसराइ, घट्दो जनसंख्या दर, शैक्षिक जनशक्तिको विदेश पलायन, परनिर्भरमुखी सोँच, पाश्चात्य शिक्षा एवं संस्कृतिको बढ्दो प्रभाव, विश्वव्यापीकरण जस्ता विषयहरूले हाम्रो शिक्षा नीति र संरचनामा गुणात्मक सुधार अनिवार्य छ । बौद्धिक पलायन नेपालको ठूलो समस्या बन्दै आएको छ । यसलाई रोक्न विद्यालय तहदेखि नै एकातिर सिपमूलक र व्यवहारिक शिक्षा दिएर बौद्धिक जनशक्तिलाई देशभित्रै उत्पादनमा केन्द्रित गर्ने गरी कार्यक्रम बनाउन आवश्यक छ भने अर्कोतिर उनीहरुमा स्वाभीमानी, सिर्जनशील र आत्मनिर्भर सोंचको विकास गराउन आवश्यक छ ।’ संविधानले परिकल्पना गरेको समाजवादउन्मुख आर्थिक सामाजिक व्यवस्थाको जग बसाल्न नयाँ पुस्तामा देशप्रति मायाँ गर्ने, श्रमप्रति सम्मान गर्ने र नवप्रवर्तनमा आधारित उत्पादितमा केन्द्रित हुने सोंचको विकास विद्यालय तहदेखि नै गराउन आवश्यक रहेकोमा जोड दिंदै उहाँले आफ्नो नेतृत्वको सरकारले शिक्षा क्षेत्रको सुधारका लागि महत्वपूर्ण थालनी गरेको बताउनुभयो । संघीय शिक्षा ऐन संसदसम्म पुर्याएको उल्लेख गर्दै उहाँले संसदको आगामी अधिवेशनबाट यसलाई पारित गर्न जोड गरिने र ऐनले निजी विद्यालयहरूको सञ्चालन, शुल्क निर्धारण र व्यवस्थापनमा स्पष्ट र कानुनी दिशानिर्देश गर्ने बताउनुभयो । आफ्नो नेतृत्वको सरकारले विश्वविद्यालय लगायतका शैक्षिक संस्थामा मेरिटोक्रेसी लागू गर्ने घोषणा मात्र नगरी लागु गरेर देखाएको उल्लेख गर्दै उहाँले अहिलेको सरकारले ती प्रयासहरूमाथि आक्रमण थालेको बताउनुभयो । ‘सरकारको नेतृत्वले विश्वविद्यालयमाथि हस्तक्षेप बढाएको छ । मेरिटोक्रेसीबाट आएको शैक्षिक नेतृत्वको मानमर्दन गर्ने, शैक्षिक संस्थाहरूको नियमित प्रक्रिया रोक्ने, सुशासनका प्रयासहरूमाथि हमला गर्ने लगायतका अवान्छित क्रियाकलाप भइरहेका छन्’– उहाँले भन्नुभयो– ‘यी सबै घटनाक्रमलाई मैले गम्भीरतापूर्वक हेरेको छु । म यही मञ्चबाट भन्न चाहन्छु– देशको शिक्षा क्षेत्रलाई तहसनहस पार्ने यो गतिविधि सचेत नेपालीहरूका निम्ति सैह्य हुने छैन । सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिको यात्रामा हाम्रो लडाइँ जारी रहनेछ । भ्रष्टाचार र बेथितिका विरूद्ध नयाँ शिराबाट सङ्घर्षको झण्डा उठ्नेछ ।’
प्रचण्ड सचिवालयले भन्यो- 'गगनको अभिव्यक्तिमा ओरालो बाटोको मनोदशा राम्रैसँग छचल्कियो'
काठमाडौं । सत्तारुढ नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापाको अभिव्यक्तिलाई प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (माओवादी केन्द्र)का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको सचिवालयले खण्डन गरेको छ। कांग्रेस महामन्त्री गगन थापाको अभिव्यक्ति गगन थापाको ओरालो बाटोको मनोदशाबाट ग्रसित भएर आएको टिप्पणी गरेका हुन् । आज (बिहीबार) काठमाडौँको कीर्तिपुरमा कांग्रेसको चुनावी सभालाई सम्बोधन गर्दै महामन्त्री थापाले ‘प्रचण्ड’ले प्रधानमन्त्री भइदिनुपर्यो भनेर हप्तामा एकपटक खबर पठाउने गरेको दाबी गरेका थिए। यसैको खण्डन गर्दै प्रचण्डको सचिवालयले वक्तव्य जारी गरेको हो। प्रचण्डका स्वकीय सचिव रमेश मल्लले लेखेका छन्, ‘महामन्त्रीजी ! कीर्तिपुरको निर्वाचनमा नेका (नेपाली कांग्रेस) को ओरालो बाटो तपाईंको मनोदशाबाट राम्रैसँग छचल्किएछ। यति कुरा हेक्का राख्नुस्, माओवादी अब कसैलाई प्रधानमन्त्री बनिदिनुस् भनेर हिँड्दैन, माओवादी नयाँ जनादेशसहित आफैँ प्रधानमन्त्री बन्ने हैसियत बनाउँछ।’