छ दशकमा फेरिएको निर्वाचन शैली: उतिबेला उम्मेदवार, अहिले नोटमा भोट

छ दशकमा फेरिएको निर्वाचन शैली: उतिबेला उम्मेदवार, अहिले नोटमा भोट

चितवन, मंसिर १३ । नेपालमा निर्वाचन शुरु भएको छ दशकमा साधनस्रोतमा मात्रै होइन, शैलीमा पनि परिवर्तन आएको छ ।

विसं २०१५ मा मतदान गरेका वृद्धवद्धाले त्यो बेला र अहिलेको निर्वाचनलाई तुलना गरेका छन् । उनीहरुले अहिलेको शैलीलाई ठूलो तामझामको संज्ञा दिएका छन् ।

पहिलो पटक २०१५ सालमा मतदान गर्ने अहिले ८० वर्ष नाघेका छन् । त्यतिबेला २१ वर्ष उमेर पुगेकाले मात्रै मतदान गर्न पाउने व्यवस्था थियो । नेपालमा पहिलो पटक २००४ सालमा पहिलो म्यूनिसिपल चुनाव भएको इतिहास छ । यद्यपि बालिग मताधिकारको आधारमा भने २००७ सालमा राणा शासन अन्त्य भएपछि २०१५ सालमा भएको आम निर्वाचनलाई पहिलो निर्वाचन मानिएको छ ।

पच्चीस वर्षको उमेरमा पहिलो पटक २०१५ सालमा मतदान गर्नुभएका ८९ वर्षीय प्रागदत्त गौतमलाई अहिलेको निर्वाचन निकै अनौठो लाग्ने गरेको छ । हाल भरतपुर महानगरपालिका–१० मा बसोवास गर्दै आउनु भएका गौतमले पहिलो पटक मतदान गरेको क्षण निकै स्मरणीय भएको बताए ।

उनले भने, “एक दुई जना प्रहरी हुन्थे निकै हार्दिकताका साथ मानिसले मतदान गर्थे, अहिले निर्वाचन निकै भड्किलो भएको छ, यो राम्रो भएन । अहिले पैसा बाँड्ने र भोजभतेर गर्ने नराम्रो चलन बढ्यो ।” पहिलो र्निावचनको सम्झना गर्दै गौतमले भने, “त्यतिखेर मतपत्र लिखित हुन्थ्यो, व्यालेट हुँदैनथ्यो ।” उनले पहिलो पटक कास्कीको खलाङ्गकोटमा मतदान गरेका थिए ।

भरतपुर महानगरपालिका–११ का ८१ वर्षीय लिलाधर धितालले २०१५ सालमा गोरखाको खरिबोटमा मतदान गरेका थिए । त्यतिबेलाको निर्वाचनमा डरत्रास हुँदैनथ्यो । उनले अहिले मारपीटको डर हुने गरेको बताए ।

धितालले गुनासो गरे, “अहिले भोट हाल्न जाँदा पनि मार्छन् कि भन्ने डर हुने गर्छ, त्यतिबेला झण्डा केही हुँदैनथ्यो । शान्तसँग भोट हालिन्थ्यो ।” उनले विगत स्मरण गर्दै भने । निर्वाचन यसरी नै भड्किलो बन्दै गयो भने गाह्रो हुने उनको सुझाव छ ।

भरतपुर महानगरपालिका विशाल चोकका ८५ वर्षीय जगन्नाथ सुवेदीले २०१५ सालमा काठमाडौंमा मतदान गरेका थिए । तनहुँमा पुख्र्यौली थलो भएपनि कामको शिलसिलामा उनी काठमाडौँ बस्थे । त्यतिबेलाका नेता गणेशमान सिंह र पुष्पलाल श्रेष्ठ भएको उनलाई स्मरण छ ।

विसं २०१५ को निर्वाचन स्मरण गर्दै उनले भने, “त्यतिबेला उम्मेदवारले नै टिनको बक्सा बनाएर ल्याउँथे ।” उनले त्यतिबेला अहिलेको जस्तो खुवाउने पिलाउने र धम्क्याउने भन्ने हुन्न्थ्यो । वडा हाकिमले उम्मेदवार टुंग्याउने चलन रहेको उनले बताए । सुवेदीले भने, “त्यो बेला सिस्टम थियो, ईज्ज्त थियो, अहिले त्यस्तो छैन ।”

भरतपुर भोजाडमा बसोबास गर्दै आउनुभएका ८७ वर्षीय गिरिनाथ सापकोटालाई अहिले निर्वाचन देखेर दिक्क लागेको छ । विसं २०१५ मा २६ वर्षको उमेरमा पहिलो पटक गोरखाको खरिबोटमा मतदान गरेका सापकोटालाई अहिलेको तामझाम मन परेको छैन ।

उनले भने, “अहिले धेरै तामझाम भयो, प्रचार बढी भयो, राम्रो भएन, भोट कसरी हाल्ने सिकाउँदैन, तामझाम गर्दै बाटोबाटो हिड्छन् मात्रै,” उनले भने ।

विसं २०१५ मा स्याङ्जामा निर्वाचन नै गराउनु भएका ८९ वर्षीय बलराम पौडेल पहिलो निर्वाचनको पोलिङ अफिसर थिए । उनले स्मरण गरे, “मतदान गर्नेको औलाको कापामा मसि लाइन्थ्यो, फेरि मतदान गर्न आए छ घन्टासम्म थुन्ने अधिकार थियो ।” उनले थपे, “मतदाता कतिखेर आउने, कसरी आउने भनी सोधेर आउँथे ।” अहिले भोजभतेर गर्ने गरेको देखेका पौडेलले त्यतिबेला उम्मेदवारले चिया पनि नखुवाउने गरेको सुनाए ।

उनले भने, “त्यतिबेला उम्मेदवारको खर्च नै हुँदैनथ्यो ।” उम्मेदवारलाई गाउँको टाठाबाठाले मात्रै चिन्ने गरेको बताउँदै उनले अरुले गाउँमा सल्लाह गरेर एउटै उम्मेदवारलाई मतदान गर्ने चलन थियो ।

अहिले विकृति भित्रिएको भन्दै पौडेलले भने, “अहिले खर्च धेरै हुन थाल्यो ।” उनले थपे, “त्यतिबेला उम्मेदवारलाई भोट हुन्थ्यो, अहिले नोटमा भोट हुन्छ ।”

विसं २०१५ मा नौवटा राजनीतिक दलले निर्वाचनमा भाग लिएका थिए । त्यसपछि राष्ट्रिय जनमत संग्रह २०३६, राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य निर्वाचन २०३८, राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य निर्वाचन २०४३, प्रतिनिधिसभा निर्वाचन २०४८, प्रतिनिधिसभा निर्वाचन २०५१, प्रतिनिधिसभा निर्वाचन २०५६, संविधानसभाको पहिलो निर्वाचन २०६४ र संविधानसभाको दोस्रो निर्वाचन २०७० भएको थियो ।

उर्जामन्त्री र राज्यमन्त्रीले डकैती शैली अपनाए :  सांसद सापकोटा

काठमाडौं । नेकपा(माओवादी केन्द्र)का सांसद माधव सापकोटाले उर्जा, जलश्रोत तथा सिंचाईमन्त्री दीपक खड्का र उर्जा राज्यमन्त्री पूर्णबहादुर तामाङले डकैतीको शैली अपनाएको आरोप लगाउनुभएको छ। बुधबार सिंहदरबारमा बसेको पूर्वाधार विकास समितिको बैठकमा बोल्दै सांसद सापकोटाले मन्त्री र राज्यमन्त्रीले ४५४ मेगावाटको किमाथांका अरुण परियोजनजामा नियम मिचेर डकैतीको शैलीमा निर्णय गर्ने प्रयत्न गरेको आरोप लगाउनुभएको हो।  जगदुल्ला हाइड्रोपावरको विषयमा मन्त्री खड्काले प्रतिष्पर्धी अन्य सात कम्पनीलाई पछि हट्न लगाइ एउटा कम्पनीले मात्रै छनोट गर्ने काम गरेकोमा सांसद सापकोटाले आपत्ति जनाउनुभयो। उहाँले १९०२ मेगावाटको मुगु कर्णाली जलविद्युत परियोजनामा पनि नियम मिचिएको आरोप लगाउनुभयो। सांसद सापकोटाले नेपाल विद्युत प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङसँग प्रतिशोध साँधेर प्राधिकरणमै मन्त्रीले कार्यकक्ष स्थापना गर्नु देशको बेइज्जती भएको उहाँको भनाई थियो । सरकार र मन्त्रीलाई उत्तरदायी बनाउने काम समितिले गर्नुपर्ने बताउनुभयो। सांसद सापकोटाले कुनै छलफल र परामर्श नगरी होटलमा समितिको बैठक बोलाइएकोप्रति आपत्ति जनाउनुभयो। सरकारले ल्याएको विधेयकमा छलफल गर्न होटल गइरहनु नपर्ने बताउनुभयो। होटलमा बसेर जलश्रोत विधेयक रिराइट गर्नेगरी निर्णय गर्नु आपत्तिजनक रहेको बताउनुभयो ।

पार्टी प्रवेश गर्नेहरुलाई अध्यक्ष प्रचण्डद्वारा स्वागत

चितवन । नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले चितवनमा  विभिन्न पार्टी परित्याग गरी माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गर्नेहरुलाई स्वागत गर्नुभएको छ। यसरी प्रवेश गर्नेहरुमा नेपाल समाजवादी पार्टीका प्रदेश सदस्यद्वय दीपक घर्ती र चन्द्रबहादुर घर्ती, एमालेका गोपाल बस्नेत, प्रदीप पौडेल र सुशील पण्डित क्षेत्री, चुनबहादुर, काङ्ग्रेसका अरुणकुमार चौधरी,  राप्रपाका चित्रबहादुर सोती लगायत रहनभएको छ। सोही अवसरमा भारतीय सेनाका पूर्व क्याप्टेन केबी गुरुङ पनि माओवादी केन्द्रमा प्रवेश गर्नुभएको थियो। अध्यक्ष प्रचण्डले नवप्रवेशीहरुलाई स्वागत गर्दै सबैलाई यथोचित जिम्मेवारी दिन स्थानीय पार्टी नेतृत्वलाई निर्देशन दिनुभयो । उहाँले पार्टीले सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिका पक्षमा थालेको अभियानका कारण देशव्यापी जनाकर्षण बढेको बताउनुभयो ।

शिक्षकका माग समेटेर शिक्षा विधेयक पारित हुन्छ : अध्यक्ष प्रचण्ड

गोरखा। पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले शिक्षकहरुले उठाएका महत्त्वपूर्ण एजेन्डा  समेटेर विद्यालय शिक्षा विधेयक पारित हुने बताउनुभएको छ। नवज्योति माध्यमिक विद्यालय गोरखा नगरपालिका ७, डण्डीडाँडा, गोरखाको स्वर्ण महोत्सव समापन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो। आफूले सरकारको नेतृत्व गरेको बेला असाध्यै मेहनत गरेर विद्यालय शिक्षा विधेयक ल्याए पनि अझै पारित हुन नसकेको उल्लेख गर्दै उहाँले शिक्षकहरुले उठाएका महत्त्वपूर्ण एजेन्डा समेटेर विधेयक पारित गरिने बताउनुभयो ।  संविधानमा शिक्षालाई मौलिक हकको रुपमा स्थापित गरिए पनि आवश्यक कानुन र बजेटको अभाव रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले राज्यको तर्फबाट पर्याप्त बजेटको व्यवस्था गर्नुपर्ने बताउनुभयो । शिक्षा विधेयक पारित भयो र शिक्षा क्षेत्रमा २० प्रतिशतसम्म बजेट छुट्याउन सकियो भने यो क्षेत्रलाई अघि बढाउन सकिने बताउनुभयो। आफूले निरन्तर देश र जनताका लागि नयाँ थालनी गर्ने गरेको उल्लेख गर्दै उहाँले गणतन्त्र नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्री हुँदा मध्यपहाडी लोकमार्गलगायतका केही पूर्वाधार विकासको क्षेत्रमा महत्वपूर्ण थालनी र गरिब किसानको पक्षमा ऋण मोचनजस्ता काम गरिएको उल्लेख गर्दै दोस्रोपटक सरकारको नेतृत्व गर्दा राष्ट्रिय एकता कायम गर्दै संविधान कार्यान्वयन र नेपाललाई लोडसेडिङमुक्त बनाउने अभियानको नेतृत्व गर्न पाउनु गौरवको विषय भएको बताउनुभयो । तेस्रोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिको अभियान थालिएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले अब यो अभियान निरन्तर अघि बढ्ने बताउनुभयो ।  सुशासनलाई उच्च प्राथमिकता दिएर भ्रष्टाचारमा संलग्न जोकोही भए पनि कारवाही गर्नुपर्छ भनेर अभियान चलाउँदा नै भ्रष्ट र बिचौलियाहरुले सरकारबाट हटाएको उल्लेख गर्दै उहाँले राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा यति महत्त्वपूर्ण कामको थालनी गर्न गोर्खाली जनताको मतादेश महत्त्वपूर्ण रहेको बताउनुभयो । गोरखा क्याम्पसको निरीक्षण यसैबीच पूर्वप्रधानमन्त्री प्रचण्डले गोरखा ५ स्थित गोरखा क्याम्पसको निरीक्षण गर्नुभएको छ। सो क्रममा उहाँले विश्वविद्यालय शिक्षालाई अनुसन्धानमुखी बनाउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । उहाँले क्याम्पसको भौतिक विकास र दरबन्दी थपका लागि सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गर्नुभयो।

बजेटको बीस प्रतिशत शिक्षा क्षेत्रमा लगाउन आवश्यक : अध्यक्ष प्रचण्ड

गोरखा। पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले देश विकासको प्रमुख आधार शिक्षा भएकाले कुल बजेटको बीस प्रतिशत यो क्षेत्रमा विनियोजन गर्नुपर्ने बताउनुभएको छ। सरस्वती माध्यमिक विद्यालय गोरखा नगरपालिका ८, आहाले गोरखाको स्वर्ण जयन्ती उद्घाटन गर्दै उहाले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो। आफू प्रधानमन्त्री हुँदा शिक्षा क्षेत्रमा उल्लेख्य बजेट वृद्धि गरिएको उल्लेख गर्दै उहाँले अध्यक्ष प्रचण्डले भर्खरै सम्पन्न पार्टी केन्द्रीय समितिको बैठकले पनि पार्टीको शिक्षा नीति थप प्रष्ट पारिएको बताउनुभयो । आफू प्रधानमन्त्री हुँदा निकै मेहनत गरेर शिक्षा बिधेयक ल्याएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले यसलाई चाँडोभन्दा चाँडो पारित गर्न जोडबल लगाउने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो । कुनै पनि देशको शिक्षा प्रणालीले त्यहाँको सभ्यताको निर्धारण गर्ने उल्लेख गर्दै उहाँले सामुदायिक विद्यालयमा पर्याप्त विद्यार्थीसहित गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्नु आजको महत्त्वपूर्ण पक्ष भएको बताउनुभयो । पछिल्लो समय धेरै सामुदायिक विद्यालयले प्रगति गरिरहेको उल्लेख गर्दै यसलाई अझै बढाएर लैजानुपर्ने बताउनुभयो । आफूले गणतन्त्र नेपालको पहिलो सरकारको नेतृत्व गर्दा मध्यपहाडी लोकमार्गलगायतका केही पूर्वाधार विकासको क्षेत्रमा महत्वपूर्ण थालनी र गरिब किसानको पक्षमा ऋण मोचनजस्ता काम गरिएको उल्लेख गर्दै उहाँले ‘दोस्रोपटक सरकारको नेतृत्व गर्दा राष्ट्रिय एकता कायम गर्दै संविधान कार्यान्वयन र नेपाललाई लोडसेडिङमुक्त बनाउने अभियानको नेतृत्व गरेको बताउनुभयो । उहाँले सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिको अभियानमार्फत सरकारको तेस्रो कार्यकाललाई नयाँ ढंगलेअघि बढाउँदा बिचौलिया र भ्रष्टहरुले सरकारबाट हटाएको बताउनुभयो । सुशासनलाई उच्च प्राथमिकता दिएर भ्रष्टाचारमा संलग्न जोकोही भए पनि कारवाही गर्ने प्रक्रियाको थालनी गरियो, यो नै आम जनताका लागि आशाको दियो बन्न पुग्यो’– उहाँले भन्नुभयो– ‘माथिल्लो तहका नेताहरु, कर्मचारी र बिचौलियामाथिको कारवाहीले सुशासनको जग कायम गर्न मात्रै सहयोग गरेन्, जनतामा पुनः आशा र विश्वास पनि पलाउन थाल्यो । राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा यति महत्त्वपूर्ण कामको थालनी गर्न गोर्खाली जनताको मतादेश महत्त्वपूर्ण रहेको औल्याउँदै उहाँले गोरखामो समग्र विकासका लागि सक्दो योगदान गर्ने बताउनुभयो ।

लोकप्रिय