मानव बेचविखनको बढ्दो घटनालार्इ अझै कम गर्न सकिएन
लोकेश धामी
कैलाली, कार्तिक १६ । कैलालीमा जति पनि मानव बेचबिखन घटना हुने गरेका छन् । ती सबै सेटिङमा हुने गरेको पाइएको छ ।
‘समाजदेखि भएर सीमा नाका हुदैँ तेश्रो मुुलुुकसम्म सबै ठाउँमा मानव बेचविखन गर्ने सञ्जाल रहेको हुन्छ’ माइती नेपाल धनगढीका कार्यक्रम संयोजक शिवचरण चौधरीले भने– ‘त्यो समूहबाट नै मानव बेचबिखन हुने गरेको छ’ मानव बेचबिखन पहिले भारतमा बढी हुने गरेको भएपनि पछिल्लो समय वैदेशिक रोजगारका नाममा खाडी मुलुकमा हुने गरेको पाइएको छ ।
संयोजक चौधरीका अनुसार साउदी अरब, कुवेत, दुबईलगायत मुलुकमा बढी मानव बेचविखन हुने गरेका छन् । पछिल्लो समय श्रम शोषण, यौन व्यापार, सर्कसमा काम गर्न, मसाज गर्न, कलकारखाना काम गर्न, लागूऔषध लगायत प्रयोजनका लागि मानव बेचविखन हुने गरेको छ । मानव बेचबिखनमा काम गर्ने विभिन्न संस्थाका अनुसार अनाथ बालबालिका होटल रेष्टुरेण्टका काम गर्ने महिला र हाड नाता करणीबाट पीडितहरु बेचबिखनमा पर्ने गरेका छन् । बेचविखन गर्ने समूह स्थानीय तह, सीमा नाका हुदैँ तेश्रो मलक पुर्याउने गरेका छन् । माइती नेपालको तथ्याकं अनुसार नेपालमा वार्षिक ७ हजार मानिस बेचबिखनमा पर्ने गरेका छन् । बेचविखनमा ७ वर्ष उमेर समूहदेखि २४ वर्ष उमेर समूहका व्यक्तिहरु पर्ने गरेका हुन। कैलालीमा खुल्ला सीमानाको फाइदा लिदै बेचविखन गर्ने समुह झनै सक्रिय हुने गरेको पाइएको छ । बाह्य मानव बेचबिखन भन्दा पनि बढी आन्तरिक बेचविखन बढी हुने गरेको छ।
पछिल्लो समय स्थानीय दलालबाट नै बढी बेचविखन हुने गरेको छ । घर परिवार तथा आफन्तबाट नै बढी बेचविखन हुुने गरेको हो । बेचविखनका घटना बढ्दै कैलालीमा मानव बेचबिखनका घटना हरेक वर्ष बढी नै रहेका छन् । माइती नेपाल धनगढीका अनुसार अघिल्लो आर्थिक वर्षमा सीमा नाकाबाट ८६ जनाको उद्धार गरेको थियो भने भारतबाट ३ जनाको उद्धार गरेको हो ।
यस्तै चालू आर्थिक वर्षको ४ महिनाको अवधिमा मात्र सीमा नाकाबाट २५ जनाको उद्धार गरेको छ । भारतबाट ४ जनाको उद्धार गरेको हो । बेचविखन रोक्नमा चुनौती मानव बेचविखनमा काम गर्ने सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाहरुबीच समन्वयको अभाव हुँदा बेचबिखन घटना न्यूनीकरण गर्न चुुनौती थपी दिएको छ । समयमा नै सुुचना प्राप्त नहुँदा पनि न्यूनीकरण गर्न समस्या थपिदिएको हो । बेचविखनका क्षेत्रमा काम गर्ने संघसंस्थाहरुमा दक्ष जनशक्ति नहुनु, लैगिंक विभेद, घरेलु हिंसा र धार्मिक तथा सामाजिक कुरीतिहरुले पनि बेचविखन रोक्नमा चुनौती देखिएको हो ।
न्यूूनीकरणमा परिवार नै बढी जिम्मेवार पछिल्लो समय जति पनि मानव बेचविखनका घटना हुने गरेका छन् । त्यसका घरपरिवार तथा आफन्तको कमजोरीका कारण नै हुने गरेका छन् । न्यूनीकरणका लागि सबैभन्दा बढी परिवारको भूमिका हुने गरेको सरोकारवालाहरुको सुझाव दिएका छन । परिवार सक्रिय भएमा न्यूनीकरण गर्नमा कुनै समस्या नहुने पञ्चोदय उच्च मावि धनगढीका शिक्षक हेमालाल जैशीको भनाइ रहेको छ । आमाबुबाले आफ्ना सन्तानको ख्याल राखेमा न्यूनीकरण गर्न सकिने उनको धारणा छ ।
विद्यालयस्तरमा मानव बेचविखन न्यूनीकरणका लागि अभियान थालनी गर्नुपर्ने दुर्गा माध्यामीक विद्यालय भन्सारका शिक्षक खगेन्द्र अवस्थीको भनाइ रहेको छ । उनले व्यक्ति नै सबै भन्दा पहिले सजग रहनुपर्ने उल्लेख गरे । बेचविखनमा भएका नीति कार्यान्वयन भएमा न्यूनीकरण गर्नमा कुनै समस्या नहुने हुनको तर्क रहेको छ । पछिल्लो सयम सामाजिक सन्जाल पनि मानव बेचखिन गर्ने भाइरल बनिरहेको छ । बेचबिखनमा पर्ने बढी महिला रहेको पाइएको छ । मावब बेचबिखन रोक्नका लागि समाजमा विभिन्न बाल क्लबदेखि महिला समूह पनि बढी सक्रिय हुनुपर्ने सहभागीहरुको सल्लाह रहेको थियो ।
बेचबिखनमा पर्ने साथीहरुको लहैलहैमा लागेर बढी लाग्ने गरेको भेटिएको छ । अन्तक्र्रिया अष्ट्रेलिया एडको आर्थिक सहयोग र माइती नेपाल धनगढीको आयोजनामा भएको हो । अन्तर्क्रियामा कैलालीका विभिन्न विद्यालयका विद्यार्थी, शिक्षकहरुको सहभागिता रहेको थियो ।
लेखा समिति सभापतिका स्वकीय सचिव पक्राउ, श्रीमती धेरौटीमा रिहा
काठमाडौं । ठगी आरोप लागेका संसद्को सार्वजनिक लेखा समितिका सभापति ऋषिकेश पोखरेलका स्वकीय सचिव अनिलकुमार पोखरेललाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ। मोरङ जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रमुख, एसपी नारायण चिमोरियाका अनुसार आरोपित पोखरेललाई आज (बिहीबार) बिहान विराटनगरबाट प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको हो। अनिलले एमबीबीएसमा छोरीको नाम निकालिदिने भनी सप्तरीको अग्नीसाईर कृष्णासवरन गाउँपालिका-५ बकधुवाका बौवालाल चौधरीसँग ३८ लाख ८० हजार रुपैयाँ ठगेको आरोप छ। सो प्रकरणमा सोमबार मोरङ जिल्ला अदालतले उनलाई पक्राउ गरी अनुसन्धान गर्न प्रहरीलाई अनुमति दिएको थियो। प्रतिनिधि सभाको सार्वजनिक लेखा समितिका सभापति ऋषिकेश पोखरेलकी पत्नी अञ्जला कोइराला १० लाख धरौटी बुझाएर रिहा भएकी छन् । सहकारी ठगी मुद्दामा जिल्ला अदालत मोरङले पुर्पक्षका लागि मागेको १० लाख रुपैयाँ धरौटी बुझाएर अञ्जला तत्कालै रिहा भएकी हुन् । जिल्ला अदालत माेरङका सूचना अधिकारी हेमबहादुर बुढाथोकीका अनुसार न्यायाधीश उद्धवप्रसाद भट्टराईको इजलासले काेइरालालाई पुर्पक्षका लागि १० लाख रुपैयाँ धरौटी लिने आदेश दिएको हो । अदालतले अञ्जलालाई थुनामा राख्ने कारण नदेखिएको जनाउँदै धरौटीमा रिहा गर्ने आदेश दिएको बुढाथोकीले जानकारी दिए । पोखरेलपत्नी अञ्जलामाथि सहकारी ठगी मुद्दामा थुनछेक बहस डेढ घण्टा बढी चलेको थियो। अञ्जला बुधबार बिहान आफैँ हाजिर हुन अदालत पुगेकी थिइन् । उनी घरमै बसे पनि प्रहरीले पक्राउ गरेको थिएन । फरार सूचीमा रहेकी अञ्जला बुधबार नै अदालतमा हाजिर भएपछि आदेशलगत्तै धरौटी बुझाएर छुटेकी हुन् ।
कक्षा ११ र १२ को मौका परीक्षामा २२ हजारको मात्रै आवेदन
काठमाडौं । कक्षा ११ र १२ को मौका परीक्षामा विद्यार्थीको अरुचि देखिएको छ । विगतका परीक्षामा सहभागी भएर उत्तीर्ण हुन नसकेका वा तोकिएको ग्रेड प्राप्त गर्न नसकेका २१ वर्ष पुराना विद्यार्थीलाई लक्षित गर्दै राष्ट्रिय परीक्षा बोर्डले मौका परीक्षाको अवसर दिएको थियो । बोर्डले २०५६ सालको परीक्षामा सहभागी भएकादेखि २०७७ सालमा सहभागी भएर अनुत्तीर्ण भएका परीक्षार्थीलाई यस्तो परीक्षामा सहभागी हुने मौका दिएको थियो । बोर्डको तथ्याङ्क अनुसार यस अवधिमा सञ्चालन गरिएको नियमित तथा मौका परीक्षामा सहभागी भएर पनि अनुत्तीर्ण भएका परीक्षार्थी करिब १४ लाख छन् । तर परीक्षामा सहभागी हुनका लागि बोर्डले परीक्षा फाराम खुलाउँदा २२ हजारले मात्रै आवेदन दिएका छन् । बोर्डका सहपरीक्षा नियन्त्रक कृष्ण घिमिरेका अनुसार दुई पटकसम्म म्याद थप्दा २१ हजार ८५३ जनाको मात्रै आवेदन परेको छ । विविध कारणले तोकिएको समयमा फाराम भर्न नसक्ने विद्यार्थीबाट बोर्डले अहिले पनि केन्द्रीय तथा प्रादेशिक कार्यालयबाट भौतिक रूपमै फाराम सङ्कलन गरिरहेको छ तर फाराम भर्नेहरू नगण्य छन् । पहिलो चरणमा परीक्षा फाराम भर्ने समय मङ्सिर २७ गतेसम्मका लागि थियो । परीक्षा फाराम भर्न बोर्डले निर्धारण गरेको दोस्रो समयसीमा भने पुस १३ गतेसम्मका लागि थियो । बोर्डका सहनियन्त्रक घिमिरेका अनुसार परीक्षा फाराम भर्नेमा २०६० सालपछिको परीक्षामा सहभागी भएर अनुत्तीर्ण भएकाहरू धेरै छन् । “त्यसभन्दाअघिका परीक्षार्थीमध्ये धेरै जसोले त उमेरका कारणले पनि फाराम भर्नुभएन होला । कतिपय परीक्षार्थी परीक्षामा अनुत्तीर्ण भएपछि वैकल्पिक बाटोतिर पनि लागिसक्नुभएको होला,” घिमिरेले भन्नुभयो ।
दाउन्नेमा यातायात ठप्प, यात्रुलाई सास्ती
नवलपरासी । पूर्व-पश्चिम राजमार्ग अन्तर्गत पश्चिम नवलपरासीको दाउन्नेमा फेरि सवारी साधन आवागमन अवरुद्ध भएको छ । मंलबार रातिदेखि अवरुद्ध सडक सोही दिन दिउँसो केही समय एकतर्फी रुपमा सञ्चालन भए पनि गएरातिदेखि फेरि अवरुद्ध भएको हो । शीतलहरका कारण सडक चिप्लो भएपछि मंगलबार रातिदेखि सवारी साधन आवागमनमा समस्या भएको छ । शीतलहरले कच्ची सडक हिलाम्य भएर दुर्घटनाको जोखिम बढेपछि पूर्णरुपमा सवारी आवागमन अवरुद्ध भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय पश्चिम नवलपरासीले जनाएको छ । बिहान दुवैतर्फ सवारी साधनको लामो लाइन छ । रातभरको जामका कारण यात्रुले सास्ती भोग्न बाध्य भएका छन् । कतिपय यात्रुहरु भने रातभर हिंडेर दाउन्ने खण्ड पार गरेका छन् ।
अपिहिमाल गाउँपालिकाको मुकामसम्म सडक विस्तारमा सहयोग गर्न अध्यक्ष प्रचण्डसँग आग्रह
काठमाडौं । दार्चुला जिल्लाको अपिहिमाल गाउँपालिकाका जनप्रनिधि तथा राजनीतिक दलका प्रतिनिधिहरुले पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’सँग भेट गरी पालिकाको विकासका लागि ध्यानाकर्षण गराएका छन् । अपिहिमाल गाउँपालिकासम्म सडक नपुगेको एक मात्र गाउँपालिका भएको उल्लेख गर्दै उनीहरुले अब पालिका मुकामसम्म पुग्न दश किलोमिटर बाँकी रहेकाले बजेट व्यवस्थापनका लागि पहल गरिदिन आग्रह गरेका हुन् । तीन सूत्रीय मागपत्र बोकेर राजधानी आएका उनीहरुले मकरीगाड–खण्डेश्वरी (१० किलोमिटर) सडकका लागि आवश्यक बजेट, पालिकाका सबै वडा र वस्तीहरुमा राष्ट्रिय विद्युत लाइन विस्तार र वडा नम्बर ३ को भूगोल ठूलो भएकाले सेवा प्रवाहलाई सहज बनाउन वडा विभाजनमा सहयोग गरिदिन आग्रह गरे । जवाफमा पूर्वप्रधानमन्त्री एवं अध्यक्ष प्रचण्डले आफू प्रधानमन्त्री भएको बेलामा थोरै भए पनि बजेट विनियोजनको सुरुवात गरिएको जानकारी दिंदै बजेट वृद्धिका लागि पहल गर्ने प्रतिबद्धता गर्नुभयो । त्यतिबेला पालिका मुकामसम्म पुग्ने गरी बजेटका लागि निर्देशन दिइएको भए पनि आवश्यक बजेट नपरेको उल्लेख गर्दै बजेट शीर्षक परेकाले सरकारले चाहेमा स्रोत सुनिश्चित गर्न सक्ने भएकाले आफूले प्रतिपक्ष दलको नेताको रुपमा पहल गर्ने बताउनुभयो । सुदूरपश्चिमको परिचित अपि हिमालको नामबाट स्थापित यो गाउँपालिकाले विकास निर्माणमा पनि त्यहीअनुसारको अपेक्षा गर्नु स्वभाविक भएको भएको उल्लेख गर्दै उहाँले पर्यटन प्रवर्धनका लागि पनि पर्यटन बोर्ड र विद्युत विस्तारका लागि विद्युत प्राधिकरणमार्फत काम अघि बढाउन आग्रह गरिने बताउनुभयो । सो क्रममा गाउँपालिका अध्यक्ष भक्तसिंह ठेकरे बोहरा, उपाध्यक्ष देबकीदेवी बोहरा, सबै वडा अध्यक्षलगायतका जनप्रतिनिधि, कर्मचारी, कांग्रेसका पालिका सभापति शोबनसिंह लोथ्याल, माओवादी केन्द्रका उपाध्यक्ष मोहनसिंह कार्की र एमालेका प्रतिनिधि नरेन्द्रसिंह रोकाया लगायत ३५ जनाद्वारा हस्ताक्षरित ज्ञापनपत्र अध्यक्ष प्रचण्डलाई बुझाइएको थियो ।