दशक यताकै घातक विपत्तिको सामना गर्दै स्पेन, मृतक संख्या ९५

गाजा । इजरायल र हमासबिच एक वर्षदेखि जारी युद्धले गाजाको अर्थतन्त्र लगभग ‘पूर्ण रूपमा ध्वस्त’ भएको छ । अहिले आएर संयुक्त राष्ट्रको एक प्रतिवेदनले गाजाको अर्थतन्त्र द्वन्द्वपूर्वको स्तरमा फर्कन ३५० वर्ष लाग्ने चेतावनी दिएको छ । हमासले गत वर्ष अक्टोबर ७ मा इजरायलमा आक्रमण गर्दै १२०० सयभन्दा बढी मानिसको हत्या गरेको थियो । जवाफमा इजरायलले हमास निर्मूल पार्ने भन्दै सुरु गरेको सैन्य अभियानअन्तर्गत उसले गाजामाथि निरन्तर बमबारी गरिरहेको छ । यसले गाजाको अर्थतन्त्र र पूर्वाधार लगभग पूर्ण ध्वस्त भएको संयुक्त राष्ट्रसंघको व्यापार तथा विकास शाखा युएनसिटिएडीले तयार पारेको रिपोर्टले जनाएको छ । गत महिना संयुक्त राष्ट्रसंघको महासभामा प्रस्तुत गरिएको उक्त प्रतिवेदनअनुसार गाजामा आर्थिक गतिविधि अहिले ठप्पप्रायः छ । उसो त युद्धअघि नै त्यहाँको अर्थतन्त्र नाजुक अवस्थामा थियो । गाजामा अहिले न्यूनतम मानवीय स्वास्थ्य तथा खाद्य सेवा मात्र सुचारु छ । तथापि, पिउने पानी, इन्धन र बिजुलीको समेत चरम अभाव कायम छ ।  प्रतिवेदनका अनुसार गत वर्ष अक्टोबर यता गाजामा निर्माणसम्बन्धी क्षेत्रको उत्पादन ९६ प्रतिशतले, कृषि उत्पादन ९३ प्रतिशतले, औद्योगिक उत्पादन ९२ प्रतिशतले र सेवा क्षेत्र उत्पादन ७६ प्रतिशतले घटेको छ । अर्थतन्त्रमा भएको क्षतिले बेरोजगारीदर अकासिएको छ । सन् २०२४ को पहिलो त्रैमासिकमा गाजा क्षेत्रको बेरोजगारी ८१.७ प्रतिशत पुगेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । यदि इजरायली सैन्य अपरेसन जारी रहेमा यो दर कायम रहने वा थप खराब बन्न सक्ने सम्भावना रहेको संयुक्त राष्ट्रसंघले बताएको छ । ‘गाजामा चलिरहेको तीव्र सैन्य कारबाहीले अभूतपूर्व मानवीय, वातावरणीय र सामाजिक विपत्ति निम्त्याएको छ । यसबाट गाजा विकासको मार्गबाट वर्षौँ पछाडि धकेलिदिएको छ,’ युनएनसिटिएडीको प्रतिवेदनमा भनिएको छ । गाजालाई यथास्थितिमा फर्काउन दशकौँ लाग्ने प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । ‘युद्धविराम भएपछि गाजालाई सन् २००७–२२ को वृद्धिको स्तरमा फर्काउन र यसको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनलाई सन् २०२२ को स्तरमा पुनस्र्थापित गर्न ३५० वर्ष लाग्ने संकेत भेटिन्छ,’ प्रतिवेदनमा भनिएको छ ।

लेबनान ।लेबनानको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ कि इजरायली आक्रमणमा लेबनानको पूर्वी बेका उपत्यकामा कम्तिमा ६० जनाको मृत्यु भएको छ। बाअलबेक क्षेत्रमा १६ स्थानहरूलाई लक्षित गरेका आक्रमणमा दुई बालबालिका समेत मारिएका छन्, अधिकारीहरूले भने। मन्त्रालयले ५८ जना घाइते भएको र उद्धार प्रयासहरू अझै पनि हिजबुल्लाहको गढ रहेको उपत्यकामा जारी रहेको बतायो। इजरायली सेनाले हालसम्म यसबारे कुनै टिप्पणी गरेको छैन। इजरायलले गत पाँच हप्तामा लेबनानभरि हजारौं हवाई आक्रमणहरू गरेको छ, जसले हिजबुल्लाहका कार्यकर्ता, संरचना र हतियारलाई लक्षित गरेको बताएको छ। बाअलबेकका गभर्नर बाची खोदरले यी आक्रमणहरूलाई इजरायलले गत महिनामा हिजबुल्लाहविरुद्ध संघर्ष बढाएपछि क्षेत्रमा भएका "सर्वाधिक हिंसात्मक" आक्रमण भनेका छन्। सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरिएको अपुष्ट भिडियोहरूले भवनहरूमा क्षति र जङ्गलहरूमा आगो लागेको देखाएको छ, जहाँ उद्धारकर्ताहरू घाइतेहरूको खोजी गरिरहेका छन्। बुदाई सहरमा, सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट गरिएको भिडियोहरूमा मानिसहरूले उद्धारका लागि फसेका व्यक्तिहरूलाई निकाल्न भारी उपकरण पठाउन आग्रह गरिरहेका देखिन्छ। सोमबार बिहान, तटीय सहर टायरमा इजरायली हवाई आक्रमणमा सात जनाको मृत्यु र १७ जना घाइते भएको लेबनानको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ। इजरायलले सहरको केन्द्र छोड्नका लागि चेतावनी दिएको थियो। हिजबुल्लाहले सोमबार लेबनानको दक्षिणी सिमानामा इजरायली सेनासँग झडप गरेको र हाइफाको नजिकै इजरायल भित्रको एक नौसेना आधारमा रकेट प्रहार गरेको बतायो। लेबनान र इजरायलबीचको सिमावर्ती द्वन्द्व ८ अक्टोबर २०२३ मा हिजबुल्लाहले उत्तरी इजरायल वरपर र भित्र रकेट प्रहार गर्न थालेपछि सुरु भयो, जसको उद्देश्य प्यालेस्टिनीहरूको समर्थनमा थियो, त्यसको अघिल्लो दिन यसका सहयोगी हमासले दक्षिणी इजरायलमा घातक आक्रमण गरेको थियो। लेबनानको स्वास्थ्य मन्त्रालयले उक्त समयमा लेबनानमा २,७०० भन्दा बढीको मृत्यु भएको र १२,४०० भन्दा बढी घाइते भएको बताएको छ। इजरायलले ३० सेप्टेम्बरमा दक्षिणी लेबनानमा नाटकीय रूपमा प्रवेश गरेर "सीमित, स्थानीयकृत, लक्षित आक्रमणहरू" मार्फत हिजबुल्लाहको हतियार र संरचना नष्ट गर्ने लक्ष्य राखेको बताएको छ। लेबनानको सरकारले यस द्वन्द्वका कारण १३ लाख मानिस आन्तरिक रूपमा विस्थापित भएको बताएको छ। स्रोतः बिबिसी विश्व सेवा

काठमाडौं । इजरायलले शनिबार बिहान इरानका सैन्य स्थलहरूमा लक्षित गर्दै हवाई आक्रमण गरेको छ। यो आक्रमण तेहरानले तेल अविवमा गरेको धेरै आक्रमणहरूको प्रतिक्रियामा गरिएको हो, जसले मध्यपूर्वलाई अझ गहिरो संकटमा धकेलेको छ। इरानले इजरायलमा ब्यालेस्टिक मिसाइलहरूको धेरै लहर प्रहार गरेको २६ दिनपछि इजरायलले इरानमा यी आक्रमणहरू गरेको हो। इरानको आक्रमणका कारण लाखौं इजरायलीहरू बम आश्रयस्थलमा बस्न बाध्य भए, जसले गर्दा धेरै घरहरू र हवाई अखडाहरूमा क्षति पुगेको थियो। इजरायली सेनाले यो अपरेसनलाई “इरानका सैन्य लक्षित स्थलहरूमा सटीक आक्रमण” को रूपमा वर्णन गरेको छ, यद्यपि क्षतिको थप विवरण तत्काल उपलब्ध छैन। एक विज्ञप्तिमा इजरायली सेनाले इरान र त्यसका क्षेत्रीय सहयोगीहरूले अक्टोबर ७ देखि इजरायलमाथि सातवटा मोर्चाबाट निरन्तर आक्रमण गरिरहेको दाबी गरेको छ, जसमा इरानी भूमिबाट गरिएको सीधा आक्रमण पनि समावेश छ। “संसारका हरेक स्वाधीन राष्ट्रको जस्तै इजरायल राज्यको पनि जवाफ दिने अधिकार र कर्तव्य छ,” विज्ञप्तिमा थपिएको छ। तेहरानका प्रत्यक्षदर्शीहरूले धेरै विस्फोटहरू सुनेको बताएका छन्। इरानको सरकारी सञ्चारमाध्यमले सुरुमा ती विस्फोटहरूको पुष्टि गर्दै केही आवाज सहरको हवाई सुरक्षा प्रणालीका कारण आएको बतायो। समाचार संस्था एसोसिएटेड प्रेसलाई एक बासिन्दाले कम्तीमा सातवटा विस्फोटको आवाज सुनेको बताए, जसले वरपरको क्षेत्र हल्लाएको थियो; ती व्यक्तिले प्रतिशोधको डरका कारण आफ्नो नाम खुलाउन चाहेनन्। इरानी अधिकारीहरूले शनिबार बिहान देशभर सुनेका विस्फोटहरू "तेहरान र देशका विभिन्न क्षेत्रहरूमा तैनाथ हवाई रक्षा प्रणालीसँग सम्बन्धित" भएको बताएका छन्, राज्य समाचार संस्था आइआरएनएले रिपोर्ट गरेको छ। अर्ध-सरकारी तस्नीम समाचार एजेन्सीले यसअघि इरानी राजधानीको पश्चिममा धेरै विस्फोटहरू सुनिएको जानकारी दिएको थियो। स्थानीय समय अनुसार शनिबार बिहान तेहरानमा पनि धेरै विस्फोटहरू सुनेको अर्ध-सरकारी फार्स समाचार एजेन्सीले जनाएको छ। यो आक्रमण अमेरिकाका विदेश मन्त्री एन्टोनी ब्लिंकनको संयुक्त राज्य फर्कने समयमा भएको हो। ब्लिंकनले आफ्नो मध्यपूर्व भ्रमणका क्रममा इजरायललाई आफ्नो प्रतिक्रिया सीमित राख्न आग्रह गरेका थिए, तनावलाई अझ नबढाउन र इरानका कुनै पनि आणविक स्थललाई लक्षित नगर्न चेतावनी दिएका थिए। इजरायलको आक्रमणले १९८० को दशकमा इरानको इराकसँगको युद्धपछि पहिलो पटक कुनै विदेशी वायुसेनाले इरानमाथि आक्रमण गरेको घटना हुनेछ। आठ वर्ष लामो उक्त संघर्षको क्रममा लडाइँ प्रायः इरानको इराकसँगको सिमानामा केन्द्रित थियो।

काठमाडौं । भारतीय र चिनियाँ वार्ताकारहरूले वास्तविक नियन्त्रण रेखा (LAC) संग सम्बन्धित "गस्ती व्यवस्था" मा सम्झौतामा पुगेका छन्, जसले यस क्षेत्रमा २०२० मा उत्पन्न समस्याहरूको समाधान गर्दै असहमति घटाउने कार्यलाई अघि बढाएको भारतले जनाएको छ। सोमबार गरिएको यो घोषणापछि बुधबार रूसको कजानमा भएको ब्रिक्स नेताहरूको शिखर सम्मेलनको अवसरमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङबीच द्विपक्षीय बैठक भएको थियो। महत्त्वपूर्ण कुरा के छ भने, यस हप्ता चिनियाँ वक्तव्यमार्फत गस्तीसम्बन्धी सम्झौतामा कुनै उल्लेख गरिएको छैन। अप्रिल २०२४ मा, प्रधानमन्त्री मोदीले न्युजविक पत्रिकालाई भनेका थिए, "भारतका लागि चीनसँगको सम्बन्ध महत्त्वपूर्ण र अर्थपूर्ण छ," र "हाम्रो सीमामा लामो समयदेखि जारी अवस्थालाई शीघ्र सम्बोधन गर्न आवश्यक छ ताकि हाम्रो द्विपक्षीय सम्बन्धमा रहेको असामान्य स्थिति समाप्त गर्न सकियोस्।” सम्झौताको रूपरेखा थाहा भएअनुसार, दुबै पक्षले एकअर्काका लागि डेपसाङ मैदान र देमचोक क्षेत्रमा गस्ती अधिकार पुनर्स्थापना गर्न सहमति जनाएका छन् — यी ती क्षेत्रहरू हुन् जहाँ समस्या २०२० को चिनियाँ अतिक्रमण भन्दा अघि, पुरानै समस्या भनिएका छन्। यसको अर्थ, भारतीय सेना डेपसाङ मैदानमा गस्ती बिन्दु (PP) १० देखि १३ सम्म र देमचोकको चार्डिङ खोलासम्म गस्ती गर्न सक्नेछ। गस्ती व्यवस्थामा भएको यस सम्झौताले दुबै पक्षमा ५०,००० देखि ६०,००० सम्म सेनाहरू तैनाथ रहेका क्षेत्रमा असहमति घटाउने, तनाव कम गर्ने र सेनालाई फिर्ता गर्ने प्रक्रियामा सहयोग पुर्‍याउने अपेक्षा गरिएको छ। अधिकारीहरूले यो प्रक्रिया आउँदो हप्ता देखि १० दिन भित्र सुरु हुने अपेक्षा गरेका छन्। यस हप्ता आयोजित पत्रकार सम्मेलनहरूमा, परराष्ट्र सचिवले "गस्ती व्यवस्था" मा भएको सम्झौताको विवरण साझा गरेका छन्। देमचोक र डेपसाङमा, मे २०२० अघि जस्तै गस्ती र चरन क्रियाकलापहरू पुनः सुरु हुनेछन्। "…बाँकी रहेका छलफलअन्तर्गतका क्षेत्रहरूमा, जहाँ उपयुक्त हुन्छ, गस्ती र चरन गतिविधिहरू २०२० को अवस्थामा पुनः फर्काइनेछन्," मिस्रीले मंगलबार कजानमा भने। गलवान उपत्यका, पांगोंग त्सोको उत्तर र दक्षिण किनारा, र गोगरा-हट स्प्रिङ्स क्षेत्रमा पहिल्यै भएको असहमति हटाउने प्रक्रिया पुनः वार्ताका लागि खोलिएको छैन। मिस्रीले भने कि उनले एलएसी नजिकका केही क्षेत्रमा पहिला भएका जस्ता झडपहरूलाई रोक्न यी व्यवस्थाहरू मद्दत गर्ने आशा गरेका छन्। उनले २०२० को गलवान झडपहरूको सन्दर्भ दिँदै भने, जहाँ एक कर्नल तहका अधिकृतसहित २० भारतीय सैनिक र कम्तीमा चार जना चिनियाँ सैनिक मारिएका थिए। उनले झडप दोहोरिन नदिन नजिकबाट निगरानीको महत्त्वमा जोड दिए। उनले "तीन डी" को क्रमबारे स्पष्ट पारे: "हामी पहिला असहमति हटाउनेमा केन्द्रित छौं, र तनाव घटाउने तथा सेनाको फिर्ताबारेको छलफल उपयुक्त समयमा हुनेछ।" बुधबार, उनले मोदी र सीद्वारा सम्झौताको “समर्थन” ले “एलएसी沿को परिस्थितिलाई अवश्य नै सहज बनाउनु पर्ने” बताएका छन्। यी कदमहरूले सम्बन्धहरूलाई सामान्य मार्गमा फर्काउनको लागि “प्रक्रिया सुरू गरेका छन्”, र दुबै पक्षले यस मार्गमा जारी रहन आवश्यक छ, मिस्रीले भने। सतर्कता: ‘विश्वास गर, तर प्रमाणित गर’ तर, मोदी-सी भेटपछि केही भिन्नताहरू उभिएका छन्। भारतीय संचारमा प्रधानमन्त्रीले “भारत-चीन सीमा क्षेत्रहरूमा २०२० मा उत्पन्न समस्याहरूको पूर्ण असहमति र समाधानको लागि हालको सम्झौतामा स्वागत गरेका” छन्। चिनियाँ वक्तव्यमा मात्र भनिएको छ कि दुई नेताहरूले “सीमावर्ती क्षेत्रहरूमा सम्बन्धित समस्याहरूको समाधानमा दुबै पक्षले गरेका महत्त्वपूर्ण प्रगति”को प्रशंसा गरेका छन्। भारतले भनेको छ कि जबसम्म सीमा तनावको समाधान हुँदैन, तब चीनसँग सामान्य व्यापार गर्न सकिँदैन। बेइजिङको धारणा भनेको सीमा मुद्दाले द्विपक्षीय सम्बन्धहरूमा प्रभाव पार्नु हुँदैन। नेताहरूको बैठकपछिका अगामी कदमहरूको बारेमा, भारतीय संचारले विशेष रूपमा भनेको छ कि “भारत-चीन सीमाबारेको प्रश्नमा विशेष प्रतिनिधिहरू चाँडै भेट हुनेछ… सीमा प्रश्नको लागि एक निष्पक्ष, उचित र आपसी स्वीकार्य समाधान खोज्न।” चिनियाँ संचारमा भनिएको छ कि दुई पक्षले “आफ्ना परराष्ट्र मन्त्री र विभिन्न स्तरका अधिकारीहरूबीच वार्ता गर्ने कुरामा सहमति जनाएका छन् ताकि चाँडै सम्बन्धलाई सुनौलो र स्थिर विकासमा फर्काउन सकियोस्।” यस हिसाबले, भारतको रणनीतिक चक्रमा अगामी कदमहरूमा केही सतर्कता छ। सीमा सम्झौताले विश्वास निर्माणको प्रक्रिया सुरु गरेको छ, र यदि दुबै पक्षले आफ्नो वचन पुर्याए भने, सम्पूर्ण तीन-चरणको प्रक्रिया — असहमति हटाउने, तनाव घटाउने, र सेनाको फिर्ता — पूरा हुन कम्तिमा केही वर्ष लाग्नेछ, र सम्बन्धहरू सामान्य अवस्थामा फर्कनेछ।