क्रान्तिकारी नेता गोन्जालोबाट के सिक्ने

Yadu Prasad Gyawali The appointment of a Vice-Chancellor in Nepali universities represents a significant change in the higher education sector, going beyond conventional academic standards. This crucial position calls for a leader who excels in fostering a thriving academic atmosphere, driving institutions towards global partnerships and research excellence. In Nepal’s distinct political environment, it is crucial for the Vice-Chancellor to prioritize integrity and make decisions based on merit rather than political affiliations. This becomes even more significant as public scrutiny intensifies. In this context, the Vice-Chancellor goes beyond being an academic figure. They serve as a symbol of reliable leadership, representing universities’ dedication to providing quality education and driving societal advancement. Regarding the chancellorship, there needs positive attitude. This selection represents a thoughtful and strategic move aimed at boosting the universities’ productivity, strengthening international relations, and increasing local relevance. A visionary leader has the power to revolutionize Nepal’s universities, creating institutions that are globally connected while remaining locally responsive. This combination is crucial for ushering in a new era of progressive education. A key aspect of this role involves cultivating an efficient academic environment. Through the optimization of administrative processes, adoption of digital solutions, and commitment to transparent governance, a Vice-Chancellor has the potential to transform university administration and establish a standard for efficient management in the field of education. In addition, the promotion of active research and the fostering of regional development through education are closely linked to the unique potential of each province. This contributes to progress at both the local and national levels, while also enhancing global standing. In today’s ever-changing global education sector, the role of a Vice-Chancellor in Nepali universities is becoming more and more important in enhancing the institutions’ global reputation and promoting international connections. This crucial position entails establishing cooperative networks with universities around the world, with a specific focus on vital areas like climate change and sustainable development. These areas hold immense significance for Nepal and the global community. These partnerships can manifest in different ways, ranging from joint research initiatives to collaborative academic programs. For example, Universities can participate in cross-border research projects on Himalayan ecology and language variations, taking advantage of their geographic location. This will allow them to contribute to global environmental conservation efforts at the same time. In addition, the strategic move of implementing student and faculty exchange programs with leading international institutions specializing in technology and innovation is worth considering. These exchanges provide valuable exposure to the latest advancements and a wide range of educational cultures. Promoting active engagement in international academic forums is another vital aspect. In addition, it is crucial to cultivate a research culture that results in publications in well-regarded international journals. This not only improves the worldwide recognition of Nepali universities but also strengthens their academic reputation. Nepali universities have the potential to greatly improve their international appeal and academic reputation under the guidance of their Vice-Chancellors. This comprehensive approach not only enhances the academic and research environment of these institutions but also establishes them as strong and cooperative entities in the global educational arena. Understanding the complex political landscape in Nepal poses an additional hurdle for Vice-Chancellors. Implementing a transparent and merit-based governance system, while aligning with international standards, can effectively preserve academic independence in the face of political pressures. Establishing a culture of academic integrity and fostering robust community and alumni support are crucial in placing educational objectives above political agendas.The appointment of a Vice-Chancellor marks the initiation of a thorough renovation in higher education, with a strong emphasis on policies that uphold academic freedom and institutional autonomy. This reform is crucial for universities to transform into centers of learning and innovation. Supporting progressive reforms in the educational sector, I suggest a range of innovative strategies to enhance the selection process for Vice-Chancellors in Nepali universities. These strategies aim to foster strong leadership qualities and promote an academic environment characterized by rigor, integrity, and independence. First and foremost, it is crucial for universities to evaluate candidates by considering their academic achievements and innovative contributions to the education sector, rather than solely focusing on their titles. This ensures the selection of Vice-Chancellors who possess a strong commitment to education and policy reform. Additionally, establishing trust and cultivating a favorable public perception is crucial. It is crucial for Vice-Chancellors to proactively connect with all university stakeholders, cultivating robust relationships and promoting open communication to bolster the institution’s reputation. Furthermore, it is crucial to maintain the independence of universities in selecting qualified individuals who possess the necessary skills and knowledge, without any interference from political forces. This is essential to ensure that the university’s objectives and values are in line with the appointments made. Additionally, Vice-Chancellors should take the initiative in creating collaborative networks with both national and international institutions, improving educational standards by exchanging knowledge and implementing best practices. Lastly, it is crucial to invest in leadership training for potential academic leaders. This training program is designed to equip future Vice-Chancellors with the necessary skills to tackle complex challenges. It covers a range of important areas including leadership, conflict resolution, and communication. In Nepal, the selection of Vice-Chancellors is a meticulous process that prioritizes their dedication to academic excellence and ethical leadership. These initiatives are essential for the nation’s overall progression, as they go beyond simply raising educational standards. The selection of a Vice-Chancellor is a decision that carries significant implications for the future of Nepal’s higher education. The ideal candidate should demonstrate a strong commitment to academic excellence, forward-thinking leadership, and a progressive mindset. They should strive to improve productivity, establish global connections, and navigate political challenges, which are essential for the transformation of Nepali universities into modern, globally-connected, and highly productive institutions. The strategies put forward prioritize a comprehensive selection process, highlighting the Vice-Chancellor’s dedication to academic excellence and ethical leadership, which is crucial for the progress of the nation’s education and overall development. The Vice-Chancellor should exemplify credible leadership, embodying the university’s dedication to providing high-quality education and promoting societal progress. The process of selecting a Vice-Chancellor in Nepal is a crucial decision that goes beyond mere administrative action. It serves as a strategic move to enhance the universities’ productivity, global engagement, and local relevance. This leadership is essential in the transformation of academic excellence, research initiatives as a result we can attract international students for the study in Nepal. The combination of a global perspective and local integration is crucial for bringing about a progressive new era in Nepal’s educational sector and gain the draining brain. For more quires: Yadu Prasad Gyawali, Assistant professor, Mid-west University, Nepal Research Scholar, Chandigarh University, India Email: [email protected]

तिलक राज भण्डारी सामान्य आँखाबाट हेर्दा नेकपाभित्र अहिले चलिरहेको बहस र अन्तरसंघर्ष नेतृत्वको टक्कर र संगठनात्मक अन्तरविरोध जस्तो मात्र देखापर्दछ तर, नेकपाभित्रको विद्यमान अन्तरविरोधको पहलु र पात्र प्रवृत्तिको ऐतिहासिक विकासक्रमलाई अध्ययन गर्ने हो भने यो बहस र अन्तरसंघर्ष सारमा कम्युनिष्ट र गैरकम्युनिष्ट प्रवृत्तिविचको संघर्ष नै हो । यद्यपि अहिले यो चरम व्यक्तिवादी महत्वाकाङ्क्षाबाट पैदा भएको ढोंगी अहंकार र सामान्य विधि तथा पद्धतिको पहलुविचको संघर्षको रुपमा अभिव्यक्त भइरहेको छ । आजको सिंगो नेकपालाई बुझ्न र यसको अन्तरसंघर्ष बुझ्नको लागि हिजोको एमाले र माओवादीमा चलेको बहस र अन्तरसंघर्ष तथा उक्त संघर्षमा कुन–कुन पात्र प्रवृत्तिले के कस्तो भुमिका खेलेका छन् भन्ने कुरालाइ समेत आधारभूत रुपमा अध्ययन गर्न जरूरी हुन्छ । केपी शर्मा ओली र उनको समूह पार्टीभित्र लामो समयसम्म अल्पमतको गुटमा रहेकोले चर्काे गुटबन्दीको रबैया विद्यमान देखिन्छ । तत्कालिन एमाले निर्वाचन प्रणालीमार्फत नेतृत्व र संगठन निर्माण गर्दै आएको पार्टी हो । जसले गर्दा निर्वाचनको बेला प्यानल र समुहहरू निर्माण हुने अनि हारजितपछि पनि स्थायी रुपमा गुटबन्दीको सिकार हुने वस्तुगत स्थितिबाट एमाले अभ्यस्त हुँदै आएको देखिन्छ । पार्टीभित्र लामो समयसम्म माधव कुमार नेपाल नै पार्टीको नेतृत्वमा रहे । केपी शर्मा ओली र उनको समूह लामो समयसम्म माधव कुमार नेपाल समुहको डोमिनेशन र पेलानमा रहनु पर्याे । पार्टीभित्र प्रतिपक्ष र गुटबन्दीको दायरामा सिमित रहनुपर्याे । लामो समय पार्टीको नेतृत्वमा रहेकोले माधव कुमार नेपाल र उनको समुहसंग पार्टीको संस्थापन चरित्र र संस्कार अध्यावति देखिन्छ । उनीसंग पार्टीको विचार, एजेण्डा, निर्णय र विधि मान्ने संस्कारबाट प्रेरित नेता कार्यकर्ताहरूको समूह तुलनात्मक रुपमा बढी नै छ । अर्काेतर्फ केपी शर्मा ओली र उनको समूह पार्टीभित्र लामो समयसम्म अल्पमतको गुटमा रहेकोले चर्काे गुटबन्दीको रबैया विद्यमान देखिन्छ । अहिले पनि पार्टीको आधिकारिक निर्णय र राजनीतिक एजेण्डाहरू भन्दा पनि गुटको आधिकारिकता खोज्ने संस्कार नै हावी भइरहेको देखिन्छ । राष्ट्रपति र न्यायालयलाई समेत विवादमा तान्ने चेष्टा गर्ने कार्यशैली र संस्कारलाइ कम्युनिष्ट नेतृत्व र संस्कार किन ? कसले ? मान्ने बहसको केन्द्र यहीँ वरिपरि छ । लामो समयसम्म पार्टीभित्रको अल्पमतमा परेकोले बाह्य राजनीतिक परिचालनमा नेतृत्वदायी भुमिका खेल्ने अवसर पनि उनले प्राप्त गरेरनन् । परिणामस्वरुप आजको राजनीतिक परिवर्तनका एजेण्डाहरूमा पनि उनको भुमिका प्रतिक्रियात्मक र टिप्ण्नीमा मात्र सिमित रहन गयो । माधव कुमार नेपाल पार्टीको मूल नेतृत्वमा भएकोले सत्ताको नेतृत्व र राजनीतिक परिचालनमा सहभागी भए । राजतन्त्रको अन्त्य र गणतन्त्र प्राप्तिको आन्दोलन तथा शान्ति प्रक्रियालगायतका सन्दर्भमा माधव कुमार नेपालको भूमिका नै पार्टीको तर्फबाट नेतृत्वदायी रहन गयो र उक्त भुमिका इतिहासले पनि संस्थागत गर्याे । अर्कातर्फ केपी ओलीले गणतन्त्र प्राप्तिको आन्दोलनलाइ ‘बयलगाडा चढेर अमेरिका जाने यात्रा’को रुपमा चित्रित गरे । तर त्यहीँ आन्दोलनमार्फत गणतन्त्र स्थापना भयो । त्यतिमात्रै होइन पार्टीभित्र प्रतिपक्ष र र अल्पमतमा रहेका केपी शर्मा ओलीले बाह्य राजनीतिमा समेत पार्टीले लिने निर्णय र एजेण्डमा बखेडा झिक्ने र प्रतिक्रियात्मक भुमिकामा आफूलाइ अभ्यस्त तुल्याए । उनले अहिलेको परिवर्तन, राजनैतिक एजेण्डा र उपलब्धिहरूप्रति न कहिले सकारात्मक प्रतिक्रिया दिए न त कहिले स्वामित्व लिने अवसर नै प्राप्त गरे । छोटै समयमा वर्गसंघर्ष र अन्तरसंघर्षमा ठूला–ठूला उतारचढाव, युद्ध शान्ति, एकता, विभाजनलगायतका उत्साहप्रद र कठिन मोडहरूमा समेत आफ्नो परिपक्वता सावित गरेका छन् प्रचण्डले । राजनीतिमा जे पनि सम्भव हुन्छ भने झैं अहिलेको परिवर्तन, गणतन्त्र, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता, समावेशी तथा समानुपातिक प्रणाली र समग्र शान्ति प्रक्रियाको वागि विचार र नेतृत्व नै यी उपलब्धिहरूको कार्यन्वयन गर्ने बढो अन्तरविरोधी भुमिका र संयोग बन्न गयो । तसर्थ औपचारिक रुपमा कम्युनिष्ट विचार, गणतन्त्र, संघीयता, धर्मनिरपेक्षता र समावेशि तथा समानुपातिक प्रणालीको पक्षमा उभिए पनि व्यवहारिक र संस्कारित रुपमा प्रस्तुत हुन निकै कठिन भइरहेको देखिन्छ । लामो समयसम्म पार्टीभित्र प्रतिपक्ष गुटबन्दीको उतारचढावपछि सत्तासिन हुन सफल भएको नेतृत्व नै विगतमा अल्पमतमा पर्दाको पीडा सम्झिँदै इगो साध्न निर्मम रुपमा प्रस्तुत हुनु र सत्ताको अहंकारमा उभिएको चरम व्यक्तिवादी महत्वाकाङ्क्षाबाट पैदा भएको गैर–कम्युनिष्ट स्वभाव, प्रवृत्ति र संस्कारबाट नेकपा सञ्चालन गर्ने चेष्टा गर्नु नै नेकपाभित्र अहिले अन्तरसंघर्षको जड बन्न पुग्यो । माधव कुमार नेपाल र प्रचण्ड लामो समयसम्म पार्टीको नेतृत्वदायी भुमिकामा मात्रै होइन, ऐतिहासिक १२ बुँदे सहमति, जनआन्दोलन, शान्ति प्रक्रिया र गणतन्त्र स्थापना तथा अहिलेको राजनितिक परिवर्तनलाइ संस्थागत गर्ने सन्दर्भमा समेत सहकार्य गरेको नेतृत्वको परिपक्व टिम हो । कम्युनिष्ट विचार, कार्यशैली र संगठनात्मक पद्धतिलाइ नै आफ्नो दुश्मन देख्ने, आफैंले गरेका सहमति र हस्ताक्षर उलंघन गर्दै हिँड्ने अनि आफैंले गरेको पार्टी एकता, पार्टीको कार्यदिशा र विधान विपरित मनलाग्दी अभिव्यक्ति दिने नेतृत्वको कार्यशैलीले न त नेकपाको सेवा गर्याे नत मुलुक र जनतालाइ नै खुशी तुल्यायो । लामो समयसम्म पार्टीको आन्तरिक जीवनमा प्रतिपक्ष र वाह्य राजनीतिक परिचालनमा अवसर विनाको प्रतिक्रियात्मक भुमिकामा रहेको नेतृत्व र प्रवृत्ति नै अहिले नेकपा र नेकपा नेतृत्वको दुइतिहाइ सरकारको नेतृत्व गर्ने संयोग बन्न पुग्यो । गुट होइन एकतापछिको नेकपा निर्माण गर्ने मामलामा कमरेड प्रचण्डले देखाएको उदारता र सहजताको जगमा नै केपी शर्मा ओलीको अहंकारको जन्म हुन पुग्यो । यसले नत पार्टीको आन्तरिक जीवनलाई कम्युनिष्ट सिद्धान्त, पद्धति र संस्कारमा सञ्चालित गर्याे नत सरकारको नीति, कार्यक्रम र वजेट तथा राजनितिक नियुक्तिमा कम्युनिष्ट आचरण र वर्गीय पक्षधरता देखियो । बरू गैर कम्युनिष्ट प्रवृत्तिका छाडापन, अराजकता, सत्ताको मातमा चरम व्यक्तिवादी महत्वाकाँक्षा र अहंकारी स्वभावले पार्टी भित्र र आम जनतामा समेत निरासाको कुइरो मडारिन पुग्यो । यसो हेर्दा सर्वज्ञानी, डाक्टर, वैद्य, इतिहासकार, कलाकार, नाटककार सबैको चरित्र प्रस्तुत गर्न सक्ने तर, राजनीति संस्कार, कम्युनिष्ट आचरण, संगठनात्मक पद्धतिसहितको कम्युनिष्ट नेतृत्वको नाटक समेत गर्न नसक्ने । पार्टीको बैठकमा सहभागी नहुने, उल्टै पार्टी फुटको हवाला दिने, षड्यन्त्र र गुटबन्दी गर्न नेता कार्यकर्ताको घरदैलो चाहार्न सक्ने । त्यतिमात्र होइन राष्ट्रपति र न्यायालयलाई समेत विवादमा तान्ने चेष्टा गर्ने कार्यशैली र संस्कारलाइ कम्युनिष्ट नेतृत्व र संस्कार किन ? कसले ? मान्ने बहसको केन्द्र यहीँ वरिपरि छ । अर्काे तर्फ पूर्वमाओवादी र कमरेड प्रचण्ड क्रान्ति र राजनीतिक आवश्यकतामा प्राधिकारपूर्ण नेतृत्व र संगठन परिचालन गर्ने पद्धतिबाट अगाडि बढेको पार्टी र नेतृत्व हो । जनयुद्धको तयारीदेखि नै विचार, नेतृत्व र एजेण्डाको नेतृत्व गर्दै आएका प्रचण्डले पार्टीभित्र एउटा प्राधिकारपूर्ण नेतृत्वको रुपमा आफूलाइ उभ्याए । पार्टीलाइ युद्धमा होम्ने, शान्ति प्रक्रियामा ल्याउने, विचार र कार्यदिशाको विकास गर्ने, राजनीतिक परिवर्तनको एजेण्डाहरू संविधान सभा, गणतन्त्र, संघियता, धर्मनिरपेक्षता र समावेशी तथा समानुपातिक प्रणाली सहितको संविधान निर्माण र समग्र शान्तिप्रक्रिया तथा पार्टी एकता र नेकपा निर्माणसम्म प्राधिकारपूर्ण नेतृत्वको क्षमता प्रचण्डले प्रस्तुत गरेका छन् । यद्यपि छोटै समयमा वर्गसंघर्ष र अन्तरसंघर्षमा ठूला–ठूला उतारचढाव, युद्ध शान्ति, एकता, विभाजनलगायतका उत्साहप्रद र कठिन मोडहरूमा समेत आफ्नो परिपक्वता सावित गरेका छन् प्रचण्डले । आफुविरोधी गुट र समुहलाई पेल्ने र प्रतिसोध साध्ने इगोबाट केपी शर्मा ओलीलाई बचाउन सकिएन भने नेकपालाइ पनि दुर्घटनाबाट जोगाउन सकिने अवस्था देखिँदैन । उनले पार्टीभित्र ठुला, ठुला बैचारिक संघर्षहरु वेहोर्नुपर्याे तर कहिले पनि सानो समूह र गुट निर्माण गर्ने चेष्टा गरेनन् । प्रचण्ड निकटका भनिनेहरूले उनलाइ गर्ने आलोचना नै ‘तपाइको टिम भएन र, तपाइले टिम बनाउनु भएन र टिमको रक्षा गर्नु भएन’ भन्ने नै हो । अहिलेको संघर्षमा अभिव्यक्त भइरहेका प्रचण्डप्रतिका कतिपय असन्तुष्टि पनि यहीँ वरिपरिबाट सिर्जना भएका छन् । कमरेड प्रचण्डमा मात्रै होइन सिंगो माओवादीबाट आएका नेता कार्यकर्ताहरूमा समेत गुटबन्दीको अभ्यास र त्यसबाट पैदा हुने इगो र अहंकारको मात्रा निकै कमजोर छ । गुट होइन एकतापछिको नेकपा निर्माण गर्ने मामलामा कमरेड प्रचण्डले देखाएको उदारता र सहजताको जगमा नै केपी शर्मा ओलीको अहंकारको जन्म हुन पुग्यो । हो, यहि ऐतिहासिक पृष्ठभुमिबाट प्रेरित दुई भिन्न संस्कार र प्रवृतिहरूको अन्तर नै अहिले संघर्षको रुपमा आम्नेसाम्ने टक्राइरहेको छ । पार्टी र मुलुक निर्माण गर्ने प्रचण्डको यो महानता र उदारतामा राज गरेर आफुविरोधी गुट र समुहलाई पेल्ने र प्रतिसोध साध्ने इगोबाट केपी शर्मा ओलीलाई बचाउन सकिएन भने नेकपालाइ पनि दुर्घटनाबाट जोगाउन सकिने अवस्था देखिँदैन । माधव कुमार नेपाल र प्रचण्ड लामो समयसम्म पार्टीको नेतृत्वदायी भुमिकामा मात्रै होइन, ऐतिहासिक १२ बुँदे सहमति, जनआन्दोलन, शान्ति प्रक्रिया र गणतन्त्र स्थापना तथा अहिलेको राजनितिक परिवर्तनलाइ संस्थागत गर्ने सन्दर्भमा समेत सहकार्य गरेको नेतृत्वको परिपक्व टिम हो । र, अहिले पनि पार्टीभित्र र बाहिर राजनितिक संस्कारसहितको सहकार्यमा अगाडि बढेको देखिन्छ । मार्क्सवादी कोणबाट हेर्दा कोही व्यक्ति वा नेता समस्या रहित हुँदैन र नेकपामा पनि त्यो सम्भव छैन । यद्यपि विगतमा पार्टी सञ्चालन र मुलुकको नेतृत्व गर्दा भए गरेका कमजोरीहरुलाइ समेत सच्याएर यो नेकपा र मुलुकको नेतृत्व गर्ने तत्कालिन कार्यभार बन्न गएको छ । विचार, कार्यदिशा र संगठनात्मक पद्धति र विधिको स्पष्टतासहित सामुहिक नेतृत्वको टिमले नै आज नेकपाको आन्तरिक र बाह्य राजनीतिमा अनइपरेको जिम्मेवनरी निर्वाह गर्नुपर्ने ऐतिहासिक र तत्कालिक कार्यभार बन्न गएको छ । लेखक नेकपाको विद्यार्थी संगठन अनेरास्ववियूका नेता हुन् ।