काठमाडौं । नेकपा एमाले नेता तथा संविधानसभा अध्यक्ष सुभाषचन्द्र नेम्वाङले संसद विघटन गैरसंवैधानिक भएको बताएका छन् । संविधान दिवसका अवसरमा केही मिडियामा प्रकाशित अन्तर्वार्तामा नेम्वाङले संसद विघटन हुँदा फरक मत राखेको बताएका छन् । तत्कालिन प्रधानमन्त्री तथा नेकपा एमाले अध्यक्ष ओलीलाई संसद विघटन असंवैधानिक कदम भएको बताएपनि कुरा नसुनिएको उनले बताए । मैले पटक(पटक भनेका धेरै कुराहरुमा मेरा कुराहरुलाई मान्यता दिइएको छैन । सही सत्य हो त्यो । उनले भनेका छन्, उदाहरणको लागि संसदको पहिलो विघटनमा मेरो फरक राय थियो । दोस्रो विघटनमा पनि मेरो फरक राय थियो । केही अध्यादेशहरुको मामलामा सदासर्वदा मेरो फरक राय रहेको थियो । उनले अगाडि भनेका छन्ः विघटन भइसकेपछि त्यसलाई लिएर सर्वोच्च अदालतमा मुद्दा पर्‍यो । मेरो भनाइ रह्यो – त्यो कुरा ९संसद विघटन प्रधानमन्त्रीले चाहँदैमा हुँदैन० साँचो हो भन्ने मेरो अहिले पनि दाबी छ । त्यतिबेला केही साथीहरु सडकमा उत्रिए । सडकमा पक्ष र विपक्षमा कुराहरु उठे । कतिसम्म उठ्यो भने सर्वोच्च अदालतका न्यायाधीशरुले ठीक निर्णय गरेनन् भने उनीहरुलाई झुण्ड्याउनुपर्छ भन्ने अभिव्यक्तिहरु पनि आए । पूर्वप्रधानन्यायाधीशहरु उत्रिए । हाम्रा पूर्वप्रधानमन्त्रीहरुले घाँटीमा प्लेकार्ड झुण्ड्याएर सर्वोच्च अदालत अगाडि प्रदर्शन गर्नुभयो । यो सबै कुरा बेठीक हो । पक्ष र विपक्षमा कहीँ पनि बोलेर सर्वोच्च अदालतलाई दबाब दिनु हुँदैन भन्ने मेरो राय थियो र मैले प्रष्ट शब्दमा मलाई सोध्ने पत्रकार साथीहरुलाई भनेको थिएँ( पहिले बोलें अब बोल्दिनँ । किनभने सर्वोच्चमा यो मुद्दा विचाराधीन छ ।

काठमाडौं । संघीय मुलुक नेपालका राजधानीवासी दिउँसो समयमा धुलो, धुँवा र ट्राफिक व्यवस्थापनको समस्या झेलिरहेका छन्। फोहोर, धुलो, धुँवा र ट्राफिक समस्याको चाङले थिचिने काठमाडौंको रात्रिकालीन अवस्था पनि विकृतिजन्य क्रियाकलापले भरिएको छ। शुक्रबार राति काठमाडौंलाई नियाँल्दा विभिन्न प्रकारका विकृतिको चाङ फेला पारेको छ । निगरानीका क्रममा भेटिएको यस्तो संवादले नै पुष्टि गर्छ, राजधानीमा रात्रिकालीन समयमा हुने विकृतिजन्य कार्य ‘जाने हो?’ स्कुटर घ्याच्च रोकियो । उत्ताउलो पहिरनमा सजिएकी एक सुन्दर युवतीको आग्रह थियो त्यो। जो कोहीलाई पनि प्रभावमा पार्ने जिउडाल, अर्धनग्न पहिरन र आग्रहले एकैछिन अलमलमा पाथ्र्यो । एकछिन बार्गेनिङ भयो र एक ग्राहक तिनै युवतीको स्कुटरमा चढे र लागे ह्याप्पी फ्राइडे मनाउन रातको १० बजेको छ । ठमेल आसपास धेरै यौनकर्मी महिला र तेस्रो लिंगी सलबलाउन थालिसकेका छन् । युरोप र अमेरिकाको संगत गरेको ठमेल ह्याप्पी फ्राइडेको नशामा डुबेको छ । ठमेलका रात्रिकालीन व्यवसाय मस्त र व्यस्त रूपले चलिरहेछ। डान्स बार, पव, डिस्को र दोहोरीमा विदेशीभन्दा नेपाली युवायुवतीकै चहलपहल बढी देखिन्छ । झन्डै रातभरजस्तो डान्स बार, पव, डिस्को र दोहोरीभित्र रंगिन संसारमा मस्त बन्ने ठमेल सुस्ताउँदै जाँदा बाहिर अर्को माहोल बनिसक्छ। रात्रिकालीन व्यवसायलाई व्यवस्थित बनाउन उमेर नपुगेकालाई प्रवेश गर्न प्रशासनले रोक लगाएको छ । तर पनि १८ वर्षभन्दा कम उमेरका किशोर किशोरीहरूको आवतजावतसमेत सहजै भइरहेको देखिन्छ। महानगरीय प्रहरी परिसरका प्रमुख वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक (एसएसपी) वसन्त लामाका अनुसार प्रहरीले कडाइ गरेका कारण उमेर नपुगेकालाई प्रवेश दिने क्रम रोकिएको छ। प्रहरीले यसबारे जनगुनासो बढेपछि छुट्टै योजना अपरेसन नै चलाएर रात्रिकालीन व्यवसायमा बालबालिकालाई काममा लगाउन नपाइने र यस्ता मनोरञ्जनका नाममा प्रवेशमा कडाइ गरेको थियो । यस्तो भेटिएका व्यवसायीलाई कारबाही हुने तथा किशोर किशोरीलाई नियन्त्रणमा लिई सचेत गराउने तथा अभिभावकको जिम्मा लगाउने गरिएको छ। प्रहरीले दैनिक रूपमा निगरानी नगर्ने भए तापनि विभिन्न अवस्थामा गरिने चेकजाँचका क्रममा बालबालिकाको प्रवेशमा नियन्त्रण देखिएको एसएसपी लामाको दाबी छ । कानुन उल्लंघन गर्नेलाई कारबाहीको दायरामा ल्याइने उनको भनाइ छ। रत्नपार्क ‘दाइ जाने हो’ ‘कति ?’ १३००, होल नाइटको ५००० ‘रुमको यसैमा!’ रत्नपार्क आसपास राती ९ बजे कानमा ठोकिएको आवाज हो यो । महानगरीय प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीलगायत रत्नपार्क क्षेत्रमा यसैगरी बार्गेनिङ चलिरहेका छन् अर्थात् जवानीको मोलतोल यसरी नै भइरहेछन्। यौनकर्मी महिला तथा तेस्रो लिंगीको बिगबिगी छ । कोही नयाँ देख्नेबित्तिकै उनीहरू नजिक पुग्छन् र टाँसिँदै बार्गेनिङ सुरु गरिहाल्छन् । केही असहज जवाफ आउनेबित्तिकै गाली गर्न थाल्छन्। काठमाडौंको रात्रिकालीन समयलाई लिएर अनेक चर्चा परिचर्चा चल्ने गरेका छन् । विशेषगरी यौनकर्म र अपराधले भरिएको राजधानीको रात्रिकालीन समय पछिल्लो समय मनोरञ्जनको माध्यम बन्न पुगेको छ। भीआईपीको दबदबा रहेको दरबारमार्ग क्षेत्र, बसपार्क, चाबहिललगायतका स्थानका रात्रिकालीन व्यवसायसमेत अधिकांश नेपाली युवायुवतीले नै धानेको देखिन्छ । मनोरञ्जनको रंगिन दुनियाँमा रमाउँदै गर्दा समाजमा बढेका यस्ता नकारात्मक गतिविधिले राजधानी विकृतिको नमुना सहरका रूपमा विकसित हुँदै गएको छ। स्कुटीमा सर्भिस दरबारमार्ग, ठमेलको सञ्चयकोष क्षेत्र, नसिङचोक ज्याठा तथा रत्नपार्क आसपास क्षेत्रमा रातिको समयमा तेस्रो लिंगी तथा यौनकर्मी महिलाको बिगबिगी हुने गरेको छ । एकैछिन फुटपाथ वा त्यस क्षेत्रमा कोही उभिनु मात्रै पर्छ, यस्ता धेरै अफर आइपुग्छन्। पछिल्लो समय यौनकर्मीहरूले स्कुटी लिएर विभिन्न होटल, अर्पाटमेन्ट र डेरामा पुर्याएर धन्दा चलाउने गरेको देखिएको छ । यौनकर्मीले यसलाई पेसाकै रूपमा प्रयोग गरेका छन् भने अपराधमा समेत संलग्न हुने गरेका कारण र सोही आम्दानीबाट स्कुटीमा सर्भिस दिने अवस्थामा पुगेको प्रहरीको दाबी छ। यो समाचार राजधानी दैनिकबाट लिइएको हो ।

मंसिर १६ । २०६० सालमा पाँचथरबाट एक साहित्यिक आन्दोलनको सुरुवात भएको थियो । उक्त आन्दोलन थियो– उत्तरवर्ती सोच । जसका तीन अभियन्ताहरू थिए– कवि सगुन सुसारा, भवानी तावा र राज माङ्लाक । तिनै उत्तरवर्ती कवि राज माङ्लाकको पहिलो कविता संग्रह “लिम्बुनी गाउँ” कवितासंग्रह भर्खरै प्रकाशनमा आएको छ । भारतीय कवि कुँवर नारायण भन्छन्– ‘कविताले समाज बुझ्न खास किसिमको दृष्टिबोध दिन्छ ।’ कवि माङ्लाकका कविताहरूले पनि लिम्बू समाजको सांस्कृतिक सौन्दर्य बुझाउन भरमग्दुर प्रयत्न गरेको छ । संग्रहलाई कविले तीन खण्डमा बाँडेका छन् । पहिलो ‘साँवा खोलाको गीत’ खण्डमा १३ कविता छन् । दोस्रो ‘अक्षरहरूको मौलो’ खण्डमा नौ र तेस्रो ‘समय सन्नाटामाः मध्यदिनको सडक समाधि’ खण्डमा पनि नौ कविता संग्रृहीत छन् । यी तीन खण्डका कविता काव्यिक संरचना, विचार र अभिव्यक्ति सम्प्रेषणमा बेगल स्वादका छन् । त्यसैले, कवि माङ्लाकलाई भर्सट्रायल कवि मान्दा सायदै गलत भइन्छ । पहिलो खण्डमा छोटो तर सुन्दर कविता छन् । कुनै लिम्बुनी गाउँमा सुन्दर फूल फुलिरहेको सेक्मुरी फूलझैं लाग्छन् यी कविताहरू । कुपीको उज्यालोमा देखिन्छ आफ्नै सभ्यता फलैंचामा बसेर देखिन्छ पुर्खाको इतिहास बाँसको टुप्पा हल्लिँदा हल्लिँदै देखिन्छ आमाको माया । मूलतस् पचासको दशकपछि नेपाली कवितामा इथ्निक कल्चर र मिथकहरूको प्रवेश घनिभूत रूपमा हुन थालेको हो । बीसको दशकमा कवि बैरागी काइलाले छिटफुट रूपमा प्रयोग गर्न थालेको जातीय मिथकलाई युवा कविहरूले सचेततापूर्वक प्रयोग गर्न थाले । रामायण, महाभारतका र पश्चिमा मिथकहरूसँग मात्रै परिचित नेपाली कविताका पाठक र समालोचकहरूलाई उक्त नयाँ प्रयोग निश्चिय नै मथिंगल रिंग्याउने थियो । तसर्थ सुरुवाती कालमा ती नयाँ धारका कविताहरू समीक्षकहरूबाट उपेक्षाको सिकार भए । यतिबेला समय बदलिएको छ । वर्तमानमा समानान्तर नेपाली साहित्यको मुद्दा डिस्कोर्समा छ । नेपाली काव्यिक जगत्मा पनि बहुलता लागू हुँदैछ । तसर्थ जनजातीय मिथकहरू नेपाली काव्यिक जगतमा क्रमशस् स्वीकार्य हुँदैछ । पाठकहरूमा पनि यी नयाँ धार बोकेका कविताहरूप्रति क्रमशस् अभिरुचि जाग्दैछ । त्यसकारण ‘लिम्बुनी गाउँ’ आम पाठकमा सम्प्रेषणीय र रुचिकर बन्नेमा दुई मत छैन । कवि तथा समालोचक मुनाराज शेर्मा भन्छन्( कवितामा कविले व्यतीत गरिरहेको समय र जीवनपद्धति प्रतिबिम्बित हुन्छ । यस संग्रहमा पनि लिम्बू समुदायले व्यतीत गरिरहेको जीवनपद्धति, संस्कार र सौन्दर्यगत चेतना प्रतिबिम्बित भएको छ । यासोकेनी बजू, लिम्बुनी गाउँ, आदाङ्मे र साँवा खोलाको गीतजस्ता कविताले लिम्बू समाजको सांस्कृतिक चित्र र जीवनपद्धति कलात्मक ढंगले वर्णन गर्ने प्रयत्न गरेको छ । विश्वमा घटित सामाजिक न्यायका आन्दोलन र घटनाक्रमहरूले कविता लेखनमा प्रभाव पारेको प्रशस्तै दृष्टान्त छन् । नेपालमा पनि सामाजिक न्यायका थुप्रै आन्दोलन र घटनाक्रम घटित भए । यी आन्दोलनले नेपाली कविता लेखनमा पनि सकारात्मक प्रभाव पारेको यथार्थ हो । तर अझै पनि नेपालमा विभेदका अनेकौं शृंखला ज्यूँका त्यूँ छन् । अझै पनि नेपालको राज्यसत्ता ती विभेदलाई सकारात्मक सम्बोधन गर्न चुकिरहेको छ । यसै सन्दर्भमा ती राजनैतिक र सामाजिक मुद्दाहरू नेपाली कवितामा मुखरित भएर आइरहेको छ । पहिचान एक त्यस्तै सामाजिक मुद्दा हो । यतिबेला नेपाली कवितामा पहिचान लेखनले एक बलशाली धारको प्रतिनिधित्व गरिरहेको छ । कवि माङ्लाकको अधिकांश कविता पनि पहिचानको पक्षधरतासँग जोडिएका छन् । तर कुनैबेला जसरी पहिचानको मुद्दा भ्रष्टीकरण उन्मुख थियो । त्यसरी नै पहिचानवादी कविताले लय गुमाएको सत्य हो । अधिकांश पहिचानवादी कवितामा आक्रोशपूर्ण नारा हाबी भएको सत्य हो । अझै पनि यो समस्या नयाँ पहिचानवादी कवि र कवितामा व्याप्त छ । यीभन्दा भिन्न कवि माङ्लाकको पहिचानवादी कवितामा कला र शालीनता छ । यसले विचारलाई अझ तेज र प्रभावकारी बनाएको छ । प्रयोगवादी कविता लेख्नु ठूलो जोखिम मोल्नु हो । किनभने प्रयोगलाई पाठकहरूले अस्वीकार गरेको खण्डमा एउटा कविको लामो साधना व्यर्थ जाने भय हुन्छ । फेरि यस्तो भय कवि गोपालप्रसाद रिमालले राखेको भए उनी पछिका पुस्ताहरूले सायदै गद्यमा लेख्ने थिए । प्रयोग समयले आफैं माग्छ तर प्रयोगको लागि प्रयोगमात्र नहोस् । विशेषगरी प्रयोगवादी कविहरू सचेत हुन नितान्त जरुरी छ । लिम्बुनी गाउँको दोस्रो खण्ड ‘अक्षरहरूको मौलो’ मा पनि प्रयोगवादी कविता छन् । अक्षरहरूलाई टुक्र्याएर विभिन्न आकृतिजस्तै लाग्ने चित्र कविता यो खण्डमा समाविष्ट छन् । युरोपतिर यस्ता कवितालाई कंक्रिट कविता भन्छन् । भनिन्छ( कंक्रिट कविता दादावादबाट प्रभावित थियो । जुरिजबाट सुरु भएको दादावाद जब फ्रान्स हुँदै अमेरिका पुग्यो, तब कविहरूलाई पनि आफ्नो प्रभावमा पार्‍यो । फलस्वरूप कविताको संरचना चित्रझैं लाग्ने कंक्रिट कविताको जन्म भयो । सन् १९२५ तिरै ई ई कमिङ्सले कंक्रिट कविताको सिर्जना गरेका थिए । सन् ५० को दशकपछि भने पश्चिममा कंक्रिट कविता घनिभूत रूपमा लेख्न थालिएको हो । नेपालमा कंक्रिट कविता भित्राउने श्रेय कवि बैरागी काइलालाई जान्छ । त्यसपछि सिर्जनशील अराजक र रंगवादी कविहरूले यस्ता कविता बाक्लो रूपमा लेख्न थाले । उत्तरवर्ती कवि सगुन सुसाराले पनि उनको संग्रह माङफुनको कायाकल्पमा यस्ता कविता प्रशस्त लेखेका छन् । नेपालमा ६० को सुरुवातका माथि उल्लेखित कविहरूले चित्र कविता लेख्नुसम्म लेखे, पछि आफैं थाके । उनीहरूलाई लाग्यो होला, यी कविता पाठकमाझ सम्प्रेषणीय भएन । सम्भवत: त्यही कालखण्डमा कवि माङ्लाकले पनि यी कविता लेखेको हुनुपर्छ । तर संग्रहको रूपमा ढिलो आयो र नै डेटएक्स्पायर झै लाग्यो । तर चित्र कवितामा प्रयुक्त भाषा अब्बल छ । ‘अक्षरहरूको मौलो’ मौलोकै आकृति कविता छ । त्यस्तै ‘लिटल व्याय’ परमाणु बमकै आकृतिमा कविता छ । ‘सिमेक्वा चरी’ अक्षरहरूको संयोजनले चराजस्तै देखिन्छ । कविताको संरचना पुरातन भए पनि वैचारिक अभिव्यक्तिमा नयाँपन छ । संग्रहको तेस्रो खण्ड ‘समय सन्नाटामा स् मध्यदिनको सडक समाधि’ छोटो चार हरफको कविता ‘अर्ती’ बाट सुरु भएको छ । ‘फेदेन’ सहर उन्मुख बजारको शाब्दिक स्केच हो । ‘धर्तीका फूलहरू’ ले भुइँ मान्छेहरूको कथा भन्छ । यस खण्डमा अन्य ६ कविता भने केही लामा र बौद्धिक छन् । यस खण्डका केही कविता अमूर्तजस्ता लाग्छन् । यी पछिल्लो कवितामा कविले बुद्धिविलास गर्ने मोह राखेका छन् । तसर्थ यी कविताभित्र आम पाठकको प्रवेशमा कठिनाइ उत्पन्न हुन सक्छ । कवि माङलाक पाँचथरको आङ्ना गाउँमा जन्मिएका हुन् । हाल उनी धनकुटाको राजाराजी गाउँमा अध्यापनरत छन् । गाउँ यतिबेला हाइब्रिडमय भएको छ । कृषि र पशुमा लोकल स्पेसिजलाई विस्थापित गर्दै हाइब्रिड स्पेसिजले आफ्नो वंश विस्तार गर्दै लगेको छ । निख्खुर स्थानीय जात गाउँबाट लोप हुने कगारमा छ । सम्भवतस् यसैको प्रभाव हुन सक्छ, उनको कविता पनि हाइब्रिड कविता भएको छ । स्थानीयमा विकासे जातको सम्मि श्रणले हाइब्रिड पैदा हुन्छ । संग्रहको छोटो भूमिकामा डा। सञ्जीव उप्रेती लेख्छन्( डेरिडा लिम्बू बन्न पुगेका छन् । पहिलो खण्डको निख्खुर भर्जिन लिम्बुनी गाउँलाई दोस्रो र तेस्रो खण्डमा पुग्दा ठूला सहरले अतिक्रमण गरेको छ । लिम्बुनी गाउँको भर्जिनिटी अरूलाई सुम्पेकोमा पाठकलाई थकथक लाग्न सक्छ । र, पाठकहरूको मनमा प्रश्न उठ्न सक्छ( कविको निजत्व खोइ ? अन्त्यमा, उत्तरवर्ती सोचको एउटा रोचक र प्रमुख बुँदा छ( ‘तथाकथित भूमण्डलीकरणको विरोध ।’ कविताको संरचना र चिन्तनमा आफ्नोपनलाई बेवास्ता गर्दै बाहिरी तत्व र चिन्तनसँग आकर्षित भएपछि भूमण्डलीकरणको विरोध गर्ने नैतिक सामथ्र्य कहाँबाट जुट्छ रु आगामी दिनमा कवि राज माङ्लाकले यस्ता प्रश्नको सामना गर्नुपर्ने देखिन्छ ।

कार्तिक २२ । एक अध्ययनका अनुसार, महिला आफ्नो पार्टनरसँग बाह्रै महिना सेक्सबाट बोर हुने गर्छन् । लामो समयसम्म सम्बन्धमा बसेपछि महिलाले सेक्सलाई त्यति महत्व दिँदैनन्। क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालय, सन फ्रान्सिस्कोका वैज्ञानिक र साउथह्याम्प्टन यूनिभर्सिटीका अध्ययनकर्ताले संयुक्त रुपमा उक्त अध्ययन गरेका छन् । अध्ययनकर्ताले लण्डनका ११ हजार ५ सय ८ जनामा गरेको अध्ययनमा महिलामा सेक्सप्रति रुची चाँडै नै समाप्त हुन्छ भने पुरुषमा सेक्सप्रति रुचि रहिहन्छ । अध्ययनमा ६ हजार ६ सय ६८ महिला र ४ हजार ८ सय ३९ पुरुषहरूलाई सहभागी गराइएको थियो । सहभागी सबै पछिल्लो एक वर्षदेखि आफ्नो पार्टनरसँग सक्रिय रुपले सेक्स गर्दै थिए । अध्ययनमा महिलामा सेक्स प्रति अधिकतम रुची केवल एक वर्षसम्म मात्रै रहन्छ। त्यसपछि उनीहरू सेक्सबाट भाग्न खोज्छन् । तर पुरुषमा यस प्रकारको कुनै परिर्वतन आउँदैन । सेक्स लाइफबाट महिलामा तनाव कम अध्ययनकर्ताका अनुसार नियमित सेक्स गर्ने महिलामा तनाव कम हुन सक्छ । उनीहरूको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता पनि अन्यको तुलनामा बढी रहेको अध्ययनले देखाएको छ । यस्ता महिला लामो समयसम्म बाँच्ने पनि गरेका छन् । सातामा कम्तीमा एक पटक सेक्स गर्ने महिलामा उमेर बढ्न थाल्छ भन्ने तथ्य अध्ययनले सार्वजनिक गरेको छ । यस्तो छ अध्ययनको रिपोर्ट ४५ देखि ५४ वर्षः अध्ययनमा सहभागी यो उमेर समूहका पाँच महिलामध्ये दुई जनाले सेक्न लाइफबाट सन्तुष्ट नभएको बताएका थिए । ५५ देखि ६४ वर्ष स् ३८ दशमलव ८ प्रतिशतले सेक्समा रुची नभएको बताएको अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । ४५ देखि ५४ वर्षः ३७ दशमलव ९ प्रतिशत महिलाले पनि सेक्समा कुनै रुची अध्ययनका क्रममा जनाएका थिए । ६५ देखि ६४ः अध्ययनमा सहभागि मध्ये ३४ दशमलव २ प्रतिशतले सेक्समा रुची नभएको बताए । उमेर बढ्दै जाँदा सेक्समा रुचि कम अध्ययनका अनुसार उमेर बढ्दै जादा सेक्सप्रति रुची कम हुँदै गएको छ । यो क्रम पुरुषमा भन्दा महिलामा बढी भएको पाइयो । विशेषज्ञका अनुसार यस्तो हुनुमा मोनोपज प्रमुख कारण हुन सक्छ । किनकी त्यो समय हर्मोनल परिवर्तन अत्यधिक हुन्छ । केही विशेषज्ञका अनुसार अधबैंसे उमेरका महिलामा घर र बाहिर दुवैतिर बढ्दो उत्तरदायित्वले कमी आउन सक्छ। आमा बनेपछि सेक्समा रुची कम महिला जब आमा बनेपछि बच्चाका कारणले सेक्समा रुची घट्ने अध्ययनले देखाएको छ । अध्ययनमा सहभागी यस्ता ५० प्रतिशत महिलाले रुची देखाएका थिएनन् । एजेन्सीको सहयोगमा

काठमाडौ, जेठ २९ – बाल श्रम विरुद्धको विश्व दिवस घरेलु बालश्रम अन्त्य गरौं नाराका साथ बुधबार नेपालमा पनि विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाईंदैछ । बालश्रम विरुद्ध सामाजिक सचेतना र सरोकार बढाउने उद्धेश्यले हरेक वर्ष जुन १२ तारिखमा यो दिवस मनाउने गरिन्छ । राष्ट्रिय श्रमशक्ति सर्वेक्षण प्रतिवेदन २००८ अनुसार १६ लाख बालबालिका श्रमिकका रुपमा कार्यरत छन् । ति मध्ये ६ लाख २० हजार बालबालिका निकृष्ट प्रकारको श्रममा संलग्न छन् । जोखिमपूर्ण श्रममा रहेका बालबालिकामा पनि झण्डै ६० प्रतिशत बालिका तथा ४० प्रतिशत संख्या बालकको रहेको छ । डेढ लाख भन्दा बढी बालबालिका घरेलु श्रमिकका रुपमा कार्यरत रहेको विभिन्न तथ्याङ्कले देखाएका छन् । नेपाल सरकारले बालश्रम रोक्न तथा समग्र बालअधिकारको संरक्षण तथा संवर्द्धनका लागि बालअधिकार सम्वन्धि महासन्धि १९८९, श्रमका लागि न्यूनतम उमेर निर्धारण सम्वन्धि आइएलओ महासन्धी १३८ र निकृष्ट प्रकारको बालश्रम उन्मुलन सम्वन्धि महासन्धि १८२ लाई अनुमोदन समेत गरेको छ ।  

लिबाङ (रोल्पा), मङ्सिर   १९। जिल्लामा बालविवाह न्यूनीकरण गर्न भन्दै शनिबार सांसदको टोली रोल्पामा आइपुगेको छ । ‘बाल विवाह अन्तका लागि हाम्रो सामूहिक प्रयास’ भन्ने मूल नाराका साथ सम्पन्न कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्नका लागि संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय जनसङ्ख्या कोष तथा विकासका लागि सांसदहरुको राष्ट्रिय मञ्च (एनएफपिपिडी) नेपालका अध्यक्ष एवम् नेपाली काँग्रेसका सांसद महालक्ष्मी उपाध्याय डिना, सांसद सरिता प्रसार्इं र सांसद अमरसिंह पुन रोल्पा आएका हुन् । शनिबार आयोजित कार्यक्रममा सांसद डिनाले धार्मिक तथा सामाजिक मूल्य मान्यता, पारिवारिक दबाब, गरिबी, बेरोजगारी, अशिक्षा, बाल श्रम, छोरा र छोरीबीचको लैङ्गिक विभेद जस्ता विकृति र विसङ्गतिले समाजमा बालविवाह हुने गरेको बताइन् । उनले बालविवाहले किशोर–किशोरीको शिक्षा, स्वास्थ्य तथा सामाजिक, आर्थिकलगायत सम्पूर्ण क्षेत्रको विकासमा नकारात्मक असर पार्नेहुँदा नेपालमा बिहावारीसम्बन्धी भएका कानुनी व्यवस्थाका बारेमा सबैलाई सचेत गराउनुपर्ने बताइन्  । कार्यक्रमका सहभागीले जिल्लामा बालविवाह न्यूनीकरणका लागि भएका प्रयास र आगामी दिनमा चाल्नुपर्ने कदमका बारेमा बृहत् छलफल गरेका थिए । हाल जिल्लामा बालविवाह न्यूनीकरणका लागि जिविस, गाविस, महिला तथा बालबालिका कार्यालय, युएनएफपिए, जिल्ला बालकल्याण समिति, सेभ द चिल्ड्रेन, हुरेक र एचफरएललगायतका सरोकारवालाको समन्वयमा २३ गाविसमा बालविवाह न्यूनीकरण अभियान सञ्चालनमा रहेको छ । रासस  

गोरखा। पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले शिक्षकहरुले उठाएका महत्त्वपूर्ण एजेन्डा  समेटेर विद्यालय शिक्षा विधेयक पारित हुने बताउनुभएको छ। नवज्योति माध्यमिक विद्यालय गोरखा नगरपालिका ७, डण्डीडाँडा, गोरखाको स्वर्ण महोत्सव समापन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यस्तो धारणा राख्नुभएको हो। आफूले सरकारको नेतृत्व गरेको बेला असाध्यै मेहनत गरेर विद्यालय शिक्षा विधेयक ल्याए पनि अझै पारित हुन नसकेको उल्लेख गर्दै उहाँले शिक्षकहरुले उठाएका महत्त्वपूर्ण एजेन्डा समेटेर विधेयक पारित गरिने बताउनुभयो ।  संविधानमा शिक्षालाई मौलिक हकको रुपमा स्थापित गरिए पनि आवश्यक कानुन र बजेटको अभाव रहेको उल्लेख गर्दै उहाँले राज्यको तर्फबाट पर्याप्त बजेटको व्यवस्था गर्नुपर्ने बताउनुभयो । शिक्षा विधेयक पारित भयो र शिक्षा क्षेत्रमा २० प्रतिशतसम्म बजेट छुट्याउन सकियो भने यो क्षेत्रलाई अघि बढाउन सकिने बताउनुभयो। आफूले निरन्तर देश र जनताका लागि नयाँ थालनी गर्ने गरेको उल्लेख गर्दै उहाँले गणतन्त्र नेपालको पहिलो प्रधानमन्त्री हुँदा मध्यपहाडी लोकमार्गलगायतका केही पूर्वाधार विकासको क्षेत्रमा महत्वपूर्ण थालनी र गरिब किसानको पक्षमा ऋण मोचनजस्ता काम गरिएको उल्लेख गर्दै दोस्रोपटक सरकारको नेतृत्व गर्दा राष्ट्रिय एकता कायम गर्दै संविधान कार्यान्वयन र नेपाललाई लोडसेडिङमुक्त बनाउने अभियानको नेतृत्व गर्न पाउनु गौरवको विषय भएको बताउनुभयो । तेस्रोपटक प्रधानमन्त्री हुँदा सुशासन, सामाजिक न्याय र समृद्धिको अभियान थालिएको उल्लेख गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले अब यो अभियान निरन्तर अघि बढ्ने बताउनुभयो ।  सुशासनलाई उच्च प्राथमिकता दिएर भ्रष्टाचारमा संलग्न जोकोही भए पनि कारवाही गर्नुपर्छ भनेर अभियान चलाउँदा नै भ्रष्ट र बिचौलियाहरुले सरकारबाट हटाएको उल्लेख गर्दै उहाँले राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा यति महत्त्वपूर्ण कामको थालनी गर्न गोर्खाली जनताको मतादेश महत्त्वपूर्ण रहेको बताउनुभयो । गोरखा क्याम्पसको निरीक्षण यसैबीच पूर्वप्रधानमन्त्री प्रचण्डले गोरखा ५ स्थित गोरखा क्याम्पसको निरीक्षण गर्नुभएको छ। सो क्रममा उहाँले विश्वविद्यालय शिक्षालाई अनुसन्धानमुखी बनाउनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । उहाँले क्याम्पसको भौतिक विकास र दरबन्दी थपका लागि सहयोग गर्ने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गर्नुभयो।

काठमाडौं । संघीय संसद्अन्तर्गत राष्ट्रियसभाको बैठक आज बस्दै छ । बैठक बिहान ११ स् १५ बजेका लागि बोलाइएको छ ।  बैठकको कार्यसूची भने संसद् सचिवालयले सार्वजनिक गरेको छैन । 

काठमाडौं । प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेस संसदीय दलको बैठक आज बस्दै छ ।  बैठक संघीय संसद् भवन नयाँ बानेश्वर, ल्होत्से हलमा अपराह्न ३ बजे बस्ने बताइएको छ ।  बैठकमा समसामयिक राजनीतिक विषयमा छलफल हुने संसदीय दलको कार्यालयले जनाएको छ ।

काठमाडौं । मन्त्रिपरिषदको बैठक आज बस्दै छ । बैठक बिहान ९ः३० बजे सिंहदरबारमा बस्ने प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको सचिवालयले जनाएको छ । जसपाका मन्त्रीहरुले सपथ लिएपछिको पहिलो बैठकले आज प्रस्तुत गर्न लागेको नीति तथा कार्यक्रम पारित गर्नेछ । सरकारले आज आगामी आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ को नीति तथा कार्यक्रम सार्वजनिक गर्दै। राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले आज दिउँसो ३ बजे बस्ने संघीय संसदका दुवै सदनको संयुक्त बैठकमा नीति तथा कार्यक्रम वाचन गर्नेछन् ।  

काठमाडौं । नेपाल वायुसेवा निगमले आफ्नो ‘नाइन एन–एकेएक्स’ जहाजको इन्जिन मर्मतमा ढिलाइ भएको सम्बन्धमा छानबिन गर्न उपसमिति गठन गरेको छ । निगमले शुक्रबार विज्ञप्ति जारी गर्दै सो जानकारी दिएको हो । “नेपाल वायुसेवा निगमको नाइन एन–एकेएक्स जहाजको इन्जिन मर्मतमा ढिलाइ भएको सम्बन्धमा २०८१ वैशाख २३ गते निगमका कार्यकारी अध्यक्ष युवराज अधिकारीको अध्यक्षतामा बसेको सञ्चालक समितिको बैठकले सञ्चालक समिति सदस्य वरिष्ठ क्याप्टेन सुधिर समशेर राईको संयोजकत्वमा पाँच सदस्यीय छानबिन उपसमिति गठन गरेको छ ।” विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।   उक्त समितिलाई निगमको जहाजको इन्जिन इजरायल एरोस्पेस इन्टस्ट्री (आईएआई)मा मर्मत सम्भार गर्न पठाएकोमा समयमा नआएको र भाडाको इन्जिन समयमा नदिएको सम्बन्धमा छानबिन एवम् अध्ययन गरी १५ दिनभित्र उपयुक्त राय सिफारिससहित प्रतिवेदन पेस गर्न कार्यादेश दिइएको छ। यसभन्दा अगाडि नेपाल वायुसेवा निगमका कार्यकारी अध्यक्ष युवराज अधिकारीले नेपाल वायुसेवा निगम र आईएआर्यबीच भएको सम्झौताबमोजिम कार्य गर्न र ढिलाइ भएकोमा क्षतिपूर्ति समेत दाबी गर्न गत फागुन २२ गते निर्देशन दिएका थिए।

काठमाडौं । प्रधान सेनापती प्रभुराम शर्माले देशमा ठूलो सुरक्षा चुनौति नरहेको बताएका छन् ।मंगलबार राष्ट्रिय सभा अन्तर्गतको संघीयता सबलीकरण तथा राष्ट्रिय सरोकार समितिको बैठकमा बोल्दै प्रधान सेनापती शर्माले देशमा ठूलो सुरक्षा चुनौति नरहेको बताएका हुन्। संवेदनशील भूराजनीतिक अवस्था, खुला सीमाना, जलवायु परिवर्तन, श्रम आप्रवास, साइबर थ्रेट, एआई प्रविधिबाट सिर्जित सुरक्षाका केही चुनौतीहरु देखापरेपनि समाधान नै गर्न नसक्ने प्रकारका कुनैपनि चुनौति नरहेको उनले स्पष्ट पारे। उनले कहिलेकाहीँ धार्मिक, सांस्कृतिक तथा जातिय पहिचानको आधारमा केही घटनाहरु हुने गरेपनि ति समस्याहरुलाई स्थानीय स्तरमै राजनीतिक दलहरुले मिलाउने गरेका बताउ। प्रधान सेनापती शर्माले देशको राजनीति तरल अवस्थामा रहने हुँदा नेपाली सेना यसप्रति सधैँ चनाखो भएर बस्ने गरेको बताए। उनले मंगोल नेशनल अर्गनाइजेस र पहिचानवादीहरु बेलाबेलामा आन्दोलित हुने गरेपनि राष्ट्रिय समस्याको रुपमा नरहेको स्पष्ट पारे। त्यस्तै दुर्गा प्रसाईं नेतृत्वको समूहले पनि बेलाबेलामा गतिविधि गरेको भन्दै ति गतिविधिले सुरक्षालाई कुनै असर नपु¥याएको उनको भनाई छ। प्रधान सेनापति शर्माले अफगानिस्तान र पाकिस्तानमा जारी अस्थिर राजनीतिक वातावरणले नेपालको क्षेत्रमा पनि केही न केही असर पारिरहेको बताए। उनले भारत र चीनबिच दक्षिण एशियाली क्षेत्रमा बढिरहेको प्रभाव बिस्तारको प्रतिष्पर्धा र भारतमा बढिरहेको धार्मिक र सांस्कृतिक राष्ट्रवादको भावना आदिले गर्दा क्षेत्रीय शक्ति सन्तुलन र स्थिरतामा प्रभाव पारिरहेको बताए। त्यसको असर अवश्य पनि हाम्रो जस्तो देशलाई पर्दछ । म्यान्मारको आन्तरिक द्वन्द्वका कारण नेपालमा रोहिङ्ग्या शरणार्थी आएर बसेका कारण तिनले सामाजिक, आर्थिक र धार्मिक समस्याहरु निम्त्याउन सक्ने सम्भावना रहेको उनको भनाई छ । प्रधान सेनापति शर्माले राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि छिमेकी देशहरु भारत र चीनलाई कहिल्यै पनि चिढ्याउनु नहुने बताउनुभयो । यद्यपी उनीहरुले नचाहिँदो कुरा गरेमा त्यसको बिरोध गर्नुपर्ने उनको भनाई छ। नेपालमा युरोपियन युनियन र अमेरिकाको पनि चासो रहेको भन्दै उनले सबैलाई सन्तुलन मिलाएर लानुपर्ने बताइन्। देशको हितको लागि सबैसँग वार्ता गरेर अगाडी बढ्नुपर्नेमा उनको जोड छ । उनले नेपाललाई सबैको सहयोग चाहिने उल्लेख गर्दै सन्तुलन मिलाएर काम गर्न संवेदनशील भएर लागेको बताए।

एजेन्सी । पश्चिमी कम्बोडियाको गोदाममा भएको आगलागीमा कम्तीमा बिस जना सैनिकको मृत्यु भएको छ ।  शृङ्खलाबद्ध विस्फोटका क्रममा आगलागी हुँदा उनीहरूको मृत्यु भएको त्यहाँका प्रधानमन्त्री हुन मानेटले बताए ।  काम्पोङ स्पेउ प्रान्तको चबर मोन सहरको चमकर डुङ गाउँमा रहेको तेस्रो सैन्य कमाण्ड थियो । काम्पोङ स्पेउ प्रान्तका प्रहरी प्रमुख मेजर जनरल साम सामुनले घटनाको कारण पत्ता लगाउन अनुसन्धान सुरु गरिएको बताए । हतियार डिपोमा भएको क्षतिको पूर्ण विवरण अझै आइसकेको छैन ।

काठमाडौं ।राष्ट्रिय विकास परिषदको बैठक आज बस्दै छ।बैठकमा राष्ट्रिय योजना आयोगले तर्जुमा गरेको अल्पकालीन, दीर्घकालीन वा आवधिक विकास योजना छलफल हुने बताइएको छ । बैठकले सरकारको १६ औं योजनालाई अन्तिम रूप दिनेछ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको अध्यक्षतामा बस्ने बैठक आज बिहान ८ बजेदेखि बेलुका ७ बजेसम्म होटल याक एण्ड यतीमा हुने छ। बैठकमा आयोगका अध्यक्षसमेत रहेका प्रधानमन्त्री प्रचण्डसहित पूर्वप्रधानमन्त्रीहरु र राजनीतिक दलका शीर्ष नेतासम्मले सम्बोधन गर्ने छन्। बैठकको उदघाटन सत्रमा राष्ट्रिय योजना आयोगका उपाध्यक्ष डा.मीनबहादुर श्रेष्ठले सोह्रौं योजनाको मस्यौदा प्रस्तुत गर्ने कार्यसूची छ। त्यसपछि बैठकमा सहभागीहरुले आफ्नो मन्तव्यसहित मस्यौदा माथिको छलफलमा भाग लिने छन्। बैठकमा प्रधानमन्त्री एवम् नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवा, नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधव कुमार नेपालले सम्बोधन गर्ने छन्। यसैगरी राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) सभापति एवम् गृहमन्त्री रवि लामिछाने, जसपा अध्यक्ष एवम् स्वास्थ्यमन्त्री उपेन्द्र यादव, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीकी अध्यक्ष एवम् पूर्वमन्त्री रन्जिता श्रेष्ठले पनि सम्बोधन गर्ने छन् । त्यसपछि प्रधानमन्त्री प्रचण्डको सम्बोधनसहित उदघाटन सत्र समापन भएपछि विषयक्षेत्रगत छलफलको सत्र सुरु हुनेछ । यो सत्रमा सोह्रौं योजनाको मस्यौदामा छलफल हुने छ । छलफलमा विभिन्न क्षेत्रका विज्ञ र निजी क्षेत्रका प्रतिनिधिहरु सहभागी हुनेछन् । सहभागीहरु समूहगत छलफलमा सहभागी भई सोह्रौं योजनाको मस्यौदा आवश्यक सुझाव प्रस्तुत गर्नेछन् । कार्यक्रमको समापन सत्रमा सातै प्रदेशका मुख्यमन्त्रीहरुले सम्बोधन गर्ने छन् । सरकारको ५ वर्षे रणनीति बनाउन राष्ट्रिय विकास परिषदको बैठक महत्वपूर्ण मानिन्छ । यो बैठकमा सहभागीहरुले दिएको सुझावलाई समेटेर राष्ट्रिय योजना आयोगले नेपालको ५ वर्षे योजना बनाउने गर्दछ । त्यसैले राष्ट्रिय विकास परिषदको बैठकलाई सरकारले आयोजना गर्ने सबैभन्दा ठूलो कार्यक्रमको रुपमा पनि लिइन्छ । कार्यक्रममा सहभागिताका लागि सबै पूर्व प्रधानमन्त्रीहरुलाई निम्ता पठाइएको छ । सबै प्रदेशका मुख्यमन्त्रीहरुलाई अनिवार्य उपस्थित हुन भनिएको छ । स्थानीय सरकारका प्रतिनिधिहरु र निजी क्षेत्रका ठूला भनिएका अधिकांश उद्योगी व्यवसायीहरु बैठकमा सहभागी हुने गर्दछन् ।

काठमाडौं । संघीय संसद अन्तर्गत प्रतिनिधिसभाको उद्योग तथा वाणिज्य र श्रम तथा उपभोक्ता हित समितिको बैठक आज बस्दैछ । बैठक बिहान ११ बजे सिंहदरबारमा बस्ने भएको छ । आजको बैठकमा श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षा मन्त्रालयका लागि चालु आर्थिक वर्षमा विनियोजित बजेट तथा कार्यक्रमको हालसम्मको प्रगति र कार्यान्वयनको अवस्थाका साथै मन्त्रालयबाट भए गरेका कामकारबाहीका सम्बन्धमा मन्त्रीसँग जानकारी लिने कार्यसूची रहेको छ ।