काठमाडौं, पूर्व घोषित कार्यक्रम अनुरुप विप्लव नेतृत्वको कम्युनिष्ट पार्टीले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली सहभागी हुने कार्यक्रममा नजान उर्दी जारी गरेको छ । शनिवार दिउँसो उदघाटन हुने कार्यक्रममा विप्लव समूहले अवरोध पुर्याउने देखेपछि सुरक्षाव्यवस्था कडा पारिएको छ । सार्वजनिक अपील जारी गर्दै विप्लव समूहले कार्यक्रम बहिष्कार गर्न आव्हान गरेपछि नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)ले भने कार्यक्रमलाई सफल पार्न विशेष तयारी गरेको जनाएको छ । चन्द समूहको उर्दीको प्रभाव नदेखाउन नेकपाले कार्यक्रममै बाक्लो सहभागिता देखाएर आमसभा समेत गर्न आफ्ना कार्यकर्ता परिचालन गरेको छ। नवलपरासीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिपकराज नेपालले सबै क्षेत्रमा व्यापक सुरक्षाकर्मी परिचालन गरेर ुफुल सेक्युरिटिुको व्यवस्था मिलाइएको जानकारी दिए।कार्यक्रम स्थलदेखि पश्चिमपट्टी रहेको जंगलमा समेत सेना र सशस्त्र प्रहरी खटाइएको छ। शिलान्यास स्थल वरपर ४ सयको हाराहारीमा सुरक्षाकर्मी परिचालन भएको श्रोतको भनाई छ। प्रधानमन्त्रीले पूर्वी नवलपरासी सदरमुकाम कावासोती नगरपालिका ३ स्थित राममन्दिर चौरमा रहेको १७९ बिगाह २ कठ्ठा क्षेत्रफलमा बनाइने सरकारी कार्यालयहरुको भवन शिलान्यास गर्न आउन लागेका हुन्।पहिलो चरणमा संघ र प्रदेशका गरेर ३४ वटा सरकारी कार्यालय एउटै थलोमा लस्करै बन्ने भएको हो। एकै ठाउँमा कार्यालय बन्ने भए पछि स्थानीय उत्साहित भएका छन्। कावासोतीमा सरकारी कार्यालय राख्ने ठाउँको नक्सांकन। प्रधानमन्त्री शाश्वतधाम जाने सरकारी कार्यालयको शिलान्यास पछि प्रधानमन्त्री दुम्कौलीस्थित चौधरी हातामा रहेको शास्वतधाम मन्दिर दर्शन अवलोकनका गर्न जाने कार्यक्रम रहेको छ। प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकार चेतन अधिकारीले प्रधानमन्त्री शास्वतधामस्थित एकामवरेश्वर मन्दिर, त्यहाँ रहेको बुद्धिष्ट सेन्टर र हिस्ट्री म्यूजियम अवलोकन गर्ने कार्यक्रम रहेको जानकारी दिए।सुरक्षा निकायले प्रधानमन्त्री आउने भएपछि शाश्वतधाममा सर्वसाधारणकालागि प्रवेश गर्न रोक लगाइने भएको छ।

कपिलवस्तु, बैशाख ०५ । आठौँ राष्ट्रिय खेलकुदअन्तर्गत कपिलवस्तुको बुद्धरंगशालामा जारी महिला राष्ट्रिय फुटवलमा एपिएफले दोस्रो खेलमा पनि फराकिलो अन्तर्गतको जित हासिल गरेको छ। बिहीबार अपरान्ह भएको खेलमा प्रतियोगिताकै सशक्त मानिएको सशस्त्र प्रहरी बलको एफिएफले कर्णाली प्रदेशको पोष्टमा २३ गोलको वर्षा नै गरेको हो। एपिएफलाई जिताउन २ जना खेलाडीले डबल ह्याट्रिक गरेका छन्। त्यसमध्ये दर्शकको आकर्षण बनेकी जर्सी नम्बर ९ की खेलाडी सावित्रा भण्डारी (साम्बा) ले ७ गोल गरिन् भने जर्सी नम्बर १० की अनु लामाले ६ गोल गरिन्। खेल सुरु भएको तेस्रो मिनेटमा जर्सी नम्बर १६ की मञ्जु डोङबाट खाता खोलेको एपिएफले अन्तिमसम्म आइपुग्दा थप २३ गोल गर्न पुग्यो। त्यसपछि खेलको सातौँ, आठौँ र नवौँ मिनेटमा अनिता बस्नेत, सावित्रा भण्डारी र रेनुका नगरकोटीले क्रमशः एकरएक गोल गरे। एकपटक पनि विपक्षीको पोष्टमा सशक्त प्रहार गर्न नपाएको कर्णालीको पोष्टमा एफिएफको गोल गर्ने क्रम रोकिएन। त्यसपछि फेरि पन्ध्रौँ र अठारौँ मिनेटमा पुनः भण्डारी, जर्सी नम्बर ७ की रेनुका नगरकोटीले व्यक्तिगत दोस्रो गोल गर्न सफल भए। खेलमा ६ गोल गरेर म्यान अफ दि म्याच बनेकी जर्सी नम्बर १० की अनु लामाले २३ औँ मिनेटमा गोल गरी आफ्नो गोलको खाता खोलिन्। यस्तै अनिता केसीले ४१ औँ र ४२ औँ मिनेटमा २ गोल गरिन्। यतिखेर सम्म ७ गोल भइसकेको थियो। त्यसपछि पहिलो हाफको लागि बचेको १८ औँ मिनेटसम्म एपिएफले थप ६ गोल गरी गोल संख्या १३ पुग्यो। त्यसपछिको ४५ मिनेटमा थप १० गोल गरी स्पष्ट २३ शुन्यको जित निकाल्दै एफिएफले आफूलाई उपाधि दाबेदारको प्रमुख टोलीको रुपमा सावित गरेको छ। दोस्रे हाफ सुरु भएको ३ मिनेटमै एफिएफले २ गोल गर्‍यो। एपिएफकी अनु लामाले एक्लै पाँच गोल गर्न सफल भइन्। उनले ५१ औँ, ५७ औँ, ६२ औँ, ६७ औँ र ७४ औँ मिनेटमा गोल गरी डवल ह्याट्रिक पूरा गरेकी हुन्। यस्तै ४६ औँ मिनेटमा सावित्रा भण्डारी गोल गरिन भने ४८ औं मिनेटमा मञ्जु डोङले दोस्रो गोल गरिन्। लगातार कर्णालीको पोष्टमा गोलको वर्षा भइरहेको अवस्थामा सावित्रा भण्डारी फेरि चम्किन्। उनले पुनः ८० औँ ८२ औँ मिनेटमा गोल गरी डवल ह्याट्रिक पूरा गरिन्। खेल मैदानमा जर्सी नम्बर र ९ की भण्डारी, १० कि लामा, ११ की बस्नेत र १४ की केसीले सबै दर्शकलाई आकर्षित गरेका थिए। यस्तै बिहीबार विहान भएको पहिलो खेलमा नेपाली सेनाले गण्डकी प्रदेशलाई ११–० को फराकिलो अन्तरको जित हासिल गरेको थियो। प्रतियोगिताअन्तर्गत शुक्रबार प्रदेश नम्बर १ काबिरुद्ध त्रिभुवन आर्मी क्लबबीच बिहान खेल हुनेछ भने अपरान्ह गण्डकी प्रदेशबिरुद्ध सशस्त्र प्रहरीको एपिएफबीच खेल हुने छ।

काठमाडौं, चैत १७ । प्रदेश २ मा स्थगित एसईई परीक्षाको पाँच विषयको प्रश्नपत्र बनाउने प्रक्रिया शुरु हुने भएको छ । आज आइतबार बस्ने एसईई बोर्डको बैठकले प्रश्नपत्र छपाइको निर्णय गर्नेछ । एसईई कार्यालयले आउट भएका विज्ञान र सामाजिक शिक्षासहित पाँच विषयको प्रश्नपत्र छपाइको तयारी गरेको छ । पनिकाले विज्ञान, सामाजिक शिक्षा, जनसंख्या शिक्षा, ऐच्छिक प्रथम, द्वितीय र प्राविधिकतर्फका प्रश्नपत्र छपाइ गर्ने भएको छ । ‘हामी नयाँ प्रश्नपत्र छपाइ गर्ने तयारीमा लागेका छौं– एसईई कार्यालयका परीक्षा नियन्त्रक विष्णुप्रसाद अधिकारीले भन्नुभयो । उहाँले प्रदेश नम्बर २ का लागि नयाँ प्रश्नपत्र छपाइ प्रक्रिया शुरु गर्न लागिएको जानकारी दिए । पनिकाले सबै विषयमा झन्डै दुई दर्जनभन्दा बढी विषयमा प्रश्नपत्र छपाइ गर्नुपर्ने हुन्छ । तर शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले २१ गतेसम्मको परीक्षाको अवस्था हेरेपछि मात्रै थप प्रश्नपत्र छपाइ गर्ने तयारी गरिरहेको छ । आज बस्ने बोर्ड बैठकले प्रदेश २ को परीक्षाको तालिका र प्रश्नपत्र छपाइ गर्ने विषयमा निर्णय गर्नेछ । प्रश्नपत्र छपाइ गर्न जनक शिक्षा सामग्रीको सुरक्षण मुद्रणालयलाई तयारी अवस्थामा रहन मन्त्रालयले प्रक्रिया पूरा गरिसकेको जनाएको छ । यो समाचार आजको नेपाल समाचारपत्रमा छापिएको छ ।

विराटनगर, चैत १४ । बुधबार कोसी नदीमा प्रेमीले हत्या गरेर फालिएकी एक युवतीको शव २६ दिनपछि फेला परेको छ । बेलबारी नगरपालिका–८ निवासी योगेन्द्र गुरुङले हत्या गरेर कोसी नदीमा फालिएकी सोही ठाउँकी २६ वर्षीया प्रमिला राईको शव प्रहरीले कोसी नदीमा फेला पारेको हो । हातखुट्टा बाँधी बोरामा हालेर फालिएको अवस्थामा कोसी नदी किनारामा बुधबार शव फेला परेको इलाका प्रहरी कार्यालय बेलबारीका इन्स्पेक्टर प्रेम राईले बताए । स्थानीय माझी युवाले शव देखेपछि प्रहरीलाई खबर गरेका थिए । पूर्व पतिसँग सम्बन्धविच्छेद गरेर बेलबारीस्थित माइतीघरमा बस्दै आएकी प्रमिला १७ फागुनदेखि हराएकी थिइन् । हत्यामा संलग्न योगेन्द्र गुरुङलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको छ । उनले दिएको बयानका आधारमा प्रहरीले पूर्व–पश्चिम राजमार्ग क्षेत्रमा पर्ने सप्तरी र सुनसरीको कोसी किनारमा प्रमिलाको शव खोजी गरेको थियो । हत्यापछि भागेर पाँचथर पुगेका गुरुङलाई प्रहरीले पक्राउ गरेर मोरङ ल्याएको छ ।

काठमाडौं, चैत १४ । शिक्षक सेवा आयोगले लिएको परीक्षामा अनुतिर्ण भएका अस्थायी शिक्षकलाई विद्यालयले हाजिर गर्न नदिएपछि विद्यालयका विभिन्न विषयको पठन पाठन नै ठप्प हुने अवस्थामा पुगेपछि सरकारले करारमा नयाँ शिक्षक नियुक्त गर्ने तयारी गरेको छ । विद्यालयका प्रधानअध्यापकले फेल भएका शिक्षक स्वतः अवकास हुने भन्दै हाजिर रजिष्टरमा रातो लगाउन थालेपछि शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले नयाँ व्यवस्था गर्न लागेको हो । कतिपय विद्यालयका प्रअले अनुतिर्ण भएका शिक्षकलाई नआउन निर्देशन दिइसकेका छन । तर वार्षिक परीक्षा भैरहेको अवस्थामा शिक्षकलाई विदा गर्दा विद्यार्थीको प्रश्नपत्र कस्ले परीक्षण गर्नेरु विषयमा समस्या परेको छ । शिक्षक सेवा आयोगबाट छनौट भएका स्थायी शिक्षकको पदस्थापनासँगै करिव १० हजारभन्दा बढी शिक्षक बिस्थापित हुने अवस्थामा पुगेका हुन् । यो समाचार नेपाल समाचारपत्र दैनिकबाट लिइएको हो ।

जीतपुर, चैत ३ । कपिलवस्तुमा आगामी शैक्षिक सत्रदेखि बौद्ध शिक्षा लागू गरिने भएको छ । बुद्धले २९ वर्ष बिताएको ठाउँको रुपमा परिचित प्राचीन कपिलवस्तुमा बौद्ध शिक्षा फैलाउन जिल्लाका आधारभूत तहका पाठ्यक्रममा बौद्ध शिक्षा र कपिलवस्तुसम्बन्धी विषयलाई पाठ्यक्रममा उर्ताने गरी अहिले तयारी अगाडि बढेको छ । बुद्धसँग सम्बन्धित ऐतिहासिक, पुरातात्विक र महत्वपूर्ण स्थान रहेकाले विद्यालयमा बौद्ध शिक्षालाई निश्चत पाठ्यभार तोकेर अगाडि लैजाने गरी योजना अघि बढेको शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ कपिलवस्तुका एकाइ प्रमुख बाबुराम भट्टराईले जानकारी दिए । पाठ्यक्रममा व्यवस्थ्या भएको स्थानीय विषय रहेकाले जिल्लाका संस्थागत र सामुदायिक विद्यालयमा बौद्ध शिक्षा लागू हुने गरी अन्तिम तयारी शुरु भएको छ । उनले यस शिक्षाले विद्यार्थीलाई जन्मभूमिप्रति आस्था र चरित्रवान् बनाउन मद्दत गर्ने बताए । विषय विज्ञसहित आठ सदस्यीय समितिको आज बसेको बैठकले यसै शैक्षिकसत्रबाट कक्षा ६ र ७ मा लागू हुने गरी पाठ्यक्रमको अन्तिम प्रारुप तयार गरी स्वीकृत गरेको छ । पाठ्यक्रमको विषयवस्तु छनोटसँगै सबै स्थानीय तहका प्रमुख उपप्रमुख र त्यससँग सहकार्य तथा समन्वय गर्ने बताइएको छ ।

काठमाडौं, चैत ३ । आर्थिक समृद्धिको अभियानलाई अझै सन्तुलित बनाउने गरी सरकारलेआयोजना गर्न लागेको लगानी सम्मेलनमा ६३ वटा विकास आयोजनाको प्रस्ताव सूची पेश गर्ने भएको छ । लगानी बोर्डले र निजीक्षेत्रसमेतले पूर्वसम्भाव्यता अध्ययन गरी तयार परिएका यी आयोजना देशका सबै क्षेत्रलाई समेट्ने गरी सन्तुलित विकासको अवधारणामा आाधारित छन् । यही चैत १५–१६ गते आयोजना हुन लागेको लगानी सम्मेलनमा लगानी बोर्डले आफ्नै पहलमा ४६ वटा र निजीक्षेत्रका १७ वटा परियोजना लगानीकर्ता माझ राख्दैछ । पूर्वी र पश्चिम नेपाल समेट्ने गरी बोर्डले झन्डै ३० खर्ब रुपैयाँ लगायत अनुमानसहित पूर्व–पश्चिम विद्युतीय रेलमार्ग निर्माणको प्रस्ताव तयार गरेको छ । काठमाडौँलाई पोखरासँंग जोड्ने विद्युतीय रेलमार्गको प्रस्ताव पनि बोर्डले तयार पारेको छ । पूर्वाधार विकासका आयोजनामा जोड दिँदै बोर्डले छानेका योजनाहरु यातायात, पर्यटन, कृषि, शिक्षा, उद्योग, ऊर्जालगायत सबैखाले योजना यसमा परेका देखिन्छ । लगानी बोर्डका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत महाप्रसाद अधिकारीका अनुसार आयोजनाहरु राष्ट्रिय आवश्यकता, संभाव्यता र लगानीकर्ताको संभावित आर्कषणजस्ता पक्षलाई हेरेर चयन गरिएको छ । सकेसम्म हिमाल पहाड तराईदेखि सबै प्रदेशका संभावित आयोजनाहरुमा लगानी भित्रयाउने गरी हामीले तयारी गरेका हौं,” उनले भने, यसका लागि हामी सबै प्रदेश सरकारलगायत सरोकारवाला निकायसँग छलफलसमेत गरेका थियो,” उनले भने । बोर्डले तयार गरेको आयोजना सुदूरपश्चिम परिवहन परियोजना सभावेश छन् । त्यस्तै प्रदेश १ मा एक हजार ११० मेगावाटको सुनकोसी जलविद्युत् परियोजा परेका छन् । काठमाडौ उपत्यकामा काठमाडौंमा मेट्रो परियोजना तथा रिङरोड बस र्यापिड ट्रन्जिट परियोजना समेत समेटिएको छ । त्यस्तै प्रदेश २ मा निजगढ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थाल र प्रदेश १ को विराटनगरमा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल बनाउने प्रस्ताव पनि बोर्डले सम्मेलनमा राख्ने भएको छ । रुपन्देहीको तिलोत्तमा, मोरङको उर्लाबारी, कैलालीको अत्तरिया, कास्कीको हेम्जामा एकीकृत कृषि पूर्वाधार परियोजना सञ्चालन गर्ने सोचसहित बोर्ड कार्यालयले परियोजना खाका तयार गरेको छ । पर्यटनका क्षेत्रमा मनाङमा स्कि रिसोर्ट, शे–फोक्सुन्डो लक्जरी रिसोर्ट, रोल्वालिङ साहसिक खेल शिक्षालयको योजना पनि बोर्डले तयार पारेको छ । उता निजीक्षेत्रले पनि विभिन्न परियोजना तयार पारेका छन् । एघारवटा अयोजना जलविद्युत्का छन् । नामालाङ खोला जलविद्युत् परियोजनादेखि माथिल्लो बलेफी,त्रिशूली गल्छी, माथिल्लो चमेलियालगायतका जलविद्युत् आयोजनामा निजी क्षेत्रको प्रस्ताव छ । जालपादेवी, अन्नपूर्ण र स्वर्गद्वारी केबलकार तथा पर्यटन परियोजना, आईएमई सिमेन्टजस्ता परियोजना निजीक्षेत्रले पेश गरेका छन् । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीका परराष्ट्र सल्लाहकार डा राजन भट्टराई बोर्डले प्रस्ताव गरेको भन्दा थप रकमको समेत प्रतिबद्धता आउने सम्भावना रहेको बताउँ । ‘लगानी बोर्डले अहिले ३० खर्बको परियोजनाहरू प्रस्तुत गरिएको छ । हेरौँ, त्यो भन्दा पनि बढी नै प्रतिबद्धता आउन सक्छ,’ उनले भने। नेपाल राष्ट्र बैङ्कका पूर्वगभर्नर एवम् राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष दीपेन्द्रबहादुर क्षेत्री प्रस्तावित परियोजनाहरु कार्यान्वयनको तहसम्म पुग्ने निश्चित हुनुपर्ने बताउँछन् । राजधानीमा आयोजित एक अन्तरक्रियामा उनले भने, ‘पुँजी आँफैमा एउटा लक्षण लिएर आउँछ, उधारो र कपाली तमसुकमा सही गरेर निरन्तरता दिने काम भने नहोस् ।’ राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष डा. शङ्कर शर्माले अहिले मुलुकमा राजनीतिक स्थायित्व आएको छ, यो विदेशी लगानी भित्र्याउनको लागि पनि शुभ संकेत हो ।’ गोरखापत्रबाट

धनगढी, पुस २२ । धनगढी उपमहानगरपालिकाका प्रमुख नृपबहादुर वडले सहकारी संस्थाहरुको सही व्यवस्थापनबाट नै समृद्धिको आधार तय हुने बताएका छन् । कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका ८ क्याम्पस रोडमा रहेको नमस्ते बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाको १६औं वार्षिक साधारणसभाको उद्घाटन गर्दै नगरप्रमुख वडले यसका लागि सहकारीमा सबैंको पहुँच वृद्धि गर्नु आवश्यक रहेको बताए । उनले भने– ‘ठूला बैंकहरुमा सबै नागरिकको पहुँच हँुदैन, त्यसको बिकल्पको रुपमा पनि सहकारी संस्थाहरु रहेका छन् । सहकारीहरुले व्यावसायिक कृषि क्षेत्रमा लगानी लगाउनुपर्ने नगरप्रमुख वडले बताए । उनले भने– ‘जे गरेर जनताको जीवनस्तरमाथि उठ्न सक्छ त्यसमा लगानी केन्द्रित गर्नुहोस् । नगरप्रमुख वडले शेयर सदस्यहरुमा बचत गर्ने बानीको विकास गर्नका लागि सहकारी शिक्षा आवश्यक भएको बताए । धनगढी उपमहानगरपालिका ८ का अध्यक्ष नारायण बरालले सहकारी सम्वन्धी नयाँ ऐन आइसकेकाले यसका बारेमा सबैले जानकारी राख्नुपर्ने बताए । फोटो क्याप्सन ः कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका ८ मा रहेको नमस्ते बचत तथा ऋण सहकारी संस्थाको १६औं बार्षिक साधारणसभाको उद्घाटन गर्दै नगरप्रमुख वड ।

पाण्डव पुजारा, भोजपुर । भैसीपंखा स्वास्थ्य चौकी भोजपुरको आयोजनामा भोजपुर नगरपालिकाका ९ वडामा सुरक्षित मात्तृत्व तथा बाल्यकालिन÷मात्तृत्व पोषण सम्बन्धी अभिमुखीकरण कार्यक्रम शुक्रबार सम्पन्न भएको छ । भोजपुर नगरपालिका वडा नम्बर १० को आर्थिक सहयोग तथा सु आहाराको प्राबिधिक सहयोगमा पौष ९ गते देखि सुरु भएको थिया । सुरक्षित मात्तृत्व बारेमा ज्ञान दिनु, मात्तृशिशु तथा बाल्यकालिन बालबालिकाको बृद्धि र बिकास बारेमा सुचित गराउनु कार्यक्रमको मुख्य उद्देश्य रहेको भैसीपंखा स्वास्थ्य चौकी प्रमुख राकेश राईले बताए । साथै, कार्यक्रममा उपयुक्त गर्भवती समय, गर्भाअवस्था र स्याहार, प्रसुती अवस्था र स्याहार, स्तनपान, पोषणको महत्व, सरसफाई, बिरामी बच्चाको स्याहार आदि स्वास्थ्यका बिभिन्न बिषयमा छलफल गरिएको थियो । कार्यक्रममा भोजपुर नगरपालिकाका ९ वटा वडाका ३ सय ३ जना सहभागीले अभिमुखीकरणमा सहभागी रहेका थिए ।

गुल्मी, पुस १७ गते । लोकसेवा आयोगका बिभिन्न परीक्षामा धेरै परीक्षार्थी उत्तिर्ण हुने जिल्लाका रुपमा चिनिएको गुल्मीका बारेमा अको तथ्य पनि सार्वजनिक भएको छ । नेपालमा पाइने ८८६ प्रजातिका चरामध्ये गुल्मीमा मात्र २३ प्रतिशत विभिन्न प्रजातिका चरा भेटिएका छन् । गुल्मीको धार्मिक, ऐतिहासिक एवं पर्यटकीय क्षेत्र रेसुङ्गा जङ्गल र जिल्लाको अग्लो ठाउँमा रहेको मदाने जङ्गल क्षेत्रमा उक्त प्रजातिका चरा फेला परेको नेपाल पक्षी संरक्षण सङ्घ गुल्मीले जनाएको छ । रेसुङ्गा र मदाने वन क्षेत्रमा जैविक विविधता संरक्षणअन्तर्गत चरा सर्भेक्षणसम्बन्धी जानकारी आदानप्रदान कार्यक्रममा रेसुङ्गामा वन क्षेत्रमा, २०० आठ र मदाने क्षेत्रमा २०७ प्रजातिका चरा फेला परेको नेपाल पक्षी संरक्षण सङ्घ गुल्मीका सहायक परियोजना अधिकृत भरत पन्थीले बताउनुभयो विश्वमै दुर्लभ प्रजातिको रुपमा रहेका चरामध्ये रेसुङ्गामा गोमा, युमहा चिल, सुन गिद्ध, सेतो गिद्ध र डङ्गर गिद्धगरी चार प्रजाति र मदाने वन क्षेत्रमा लोभीपापी गरुड, गोमायु महाचिल, सुन गिद्ध, सेतो गिद्ध र कालीज प्रजातिको चील नामक पाँच प्रजातिका चरा रहेको बताइएको छ । नेपालमा मात्र पाइने काँडेभ्याकुर रेसुङ्गा र मदाने दुबै वन क्षेत्रमा पाइने भन्दै अति सङ्कटापूर्ण अवस्थामा रहेका चराको वासस्थानलाई जोगाइराख्नका लागि त्यस क्षेत्रको वन र जलाधार संरक्षणमा स्थानीय निकायको भूमिका थप महत्वपूर्ण रहने कार्यक्रमका सहभागीले बताएका थिए । नेपाल पक्षी संरक्षण सङ्घ, जीविकोपार्जन तथा संरक्षण समायोजन कार्यक्रम गुल्मीले आयोजना गरेको अन्तक्र्रिया कार्यक्रममा सहभागीले गुल्मीमा चराको सङ्ख्यामा अझै वृद्धि हुनसक्ने भन्दै त्यसका लागि सर्वप्रथम जैविक विविधताको संरक्षणमा सबै लाग्नु पर्नेमा जोड दिनुभएको थियो । जैविक विविधताको संरक्षणसँगै गुल्मीमा चरालाई पर्यटकीय क्षेत्रसँग जोडेरसँगै लैजान सकिनेमा सहभागीको सुझाव थियो । चरा संरक्षणका लागि गुल्मीमा मुख्य चुनौती र समस्याको रुपमा वासस्थान विनाश, वासस्थान परिवर्तन, विद्युतीय तार, खानेपानीको अभाव, वन डढेलो, अवैध शिकारजस्ता कारण रहेको भन्दै त्यसलाई रोक्नका लागि स्थानीय निकायसँग सहकार्य गर्दै जनचेतना अभिवृद्धि गर्नुपर्ने बताइएको थियो । सन् २०१५ देखि गुल्मीको रेसुङ्गा, वलिथुम, पराल्मी र जुभुङमा सम्भावित महत्वपूर्ण चरा तथा जैविक विविधता क्षेत्रमा काम गर्दै आइरहेको उक्त संस्थाले डिभिजन वन कार्यालय गुल्मीसँग सहकार्य गर्दै चरा र जैविक विविधता संरक्षण क्षेत्रमा काम गर्दै आइरहेको छ ।

जाजरकोट, पौष १८ । छेडागाड नगरपालिका–५ वडावनको भाग्योदय माध्यमिक विद्यालयका अधिकांश विद्यार्थी पानी बोकेर विद्यालय जान बाध्य छन् । नामको मात्र भाग्योदय माविका आफूहरुलाई पढ्नेभन्दा पनि सास्ती बेहोर्नु परेको विद्यार्थीको दुःखेसो छ । कक्षामा बसेर पढ्नेभन्दा पनि कहिले बिदा होला भन्ने आशमा बस्नुपर्ने बाध्यता रहेको कक्षा ८ की छात्रा कृष्ण शाहीले बताए । कृष्ण जस्तै कक्षा ३ मा अध्ययनरत विकास शाहीलाई पनि विद्यालय आउन मन लाग्दैन । “स्कूल आउन मन नै लाग्दैन”, उनले भने, “स्कूल बसेर पढ्ने वातावरण नै छैन ।” कृष्ण र विकास जस्तै सो माविमा अध्ययनरत सबै विद्यार्थीलाई विद्यालयमा आउन दिक्क लाग्छ । दिनभर विद्यालयमा दिक्दारीका साथ बस्नुपर्ने तिनको गुनासो छ । विद्यालय भवनको अभावमा १ देखि ३ कक्षासम्मका विद्यार्थीलाई छाप्रामा पढाउने गरिएको छ । छाप्रोभित्र भूइँमा बसेर पढ्नुपर्दा साह्रै गाह्रो भएको छात्रा कमला सिंहले बताए । “आवश्यक फर्निचरका अभावमा ४ देखि १० कक्षासम्मका विद्यार्थीले पनि भूइँमै बसेर पढ्नुपरेको छ”, कक्षा १० की भावना शाहीले गुनासो गरिन् । घरबाटै पानी विद्यालयमा खानेपानी नहुँदा घरबाट बोतलमा बोकेर ल्याइएको पानी पिउन विद्यार्थी बाध्य छन् । तिर्खा लागेको बेला घरबाट ल्याइएको पानी सकिएमा विद्यालय नजीकैको घर जाने गरेको विद्यार्थी बताउँछन् । “विद्यालयमा कार्यालय सहयोगीले गाग्रीमा बोकेर ल्याएको पानी शिक्षक र अन्य कर्मचारीलाई समेत अपुग हुन्छ”, विद्यालयका प्रधानाध्यापक शान्तबहादुर शाहीले भने, “विद्यार्थीका लागि खानेपानीको व्यवस्था विद्यालयले गर्न सकेको छैन ।” विद्यालयका समस्या र अभावका बारेमा सम्बन्धित निकायमा बारम्बार माग गरिएको जानकारी दिँदै प्रअ शाहीले भने, “समाधानका लागि कहीँकतैबाट पनि पहल भएको छैन ।” नगरपालिकाको योजना आवश्यक आधारभूत पूर्वाधारकै अभाव हुँदा विद्यालय सञ्चालन गर्न निकै कठिनाइ भएको छ । खानेपानी र भौतिक संरचनाको अभावका बीच चलेको विद्यालयमा गुणस्तरीय शिक्षाको कसरी आशा गर्न सकिन्छ भनी अभिभावक प्रश्न गर्छन् । छेडागाड नगरपालिकाका नगर प्रमुख लालबहादुर महताराले भने, “विद्यालयको समस्या समाधानका लागि यस आर्थिक वर्षदेखि क्रमागत रुपमा रकम विनियोजन गरी शैक्षिक सुधार थालिने छ ।” यहाँका सबै विद्यालयमा उस्तै समस्या भए पनि प्राथमिकता निर्धारण गरी काम गर्नुपर्ने अवस्था रहेको नगर प्रमुख महताराको भनाइ छ । रासस

काठमाडौं, पुस १७ । ‘एजुकेशन एण्ड माइग्रेसन कर्नर मिस टिन मेची २०१८’ को उपाधि झापा मेची नगरकी ऋचा ढकालले जितेकी छिन् । डिम्स वल्र्ड इन्टरटेण्टमेन्टको आयोजनामा भएको प्रतियोगिताको फस्ट रनरअप बिर्तामोडकी मौनता प्रसाई र सेकेण्ड रनरअप कन्काईकी अंकिता उप्रेती भएको कम्पनीका कार्यकारी निर्देशक सरोज खरेलले जानकारी दिए । नेपाली महिलाहरुको वर्तमान अवस्था विषयमा आफ्ना सठिक कुरा राख्दै निर्णायकको ध्यान ऋचाले आफूतिर खिचेकी थिइन् । उपाधिसँगै बिजेता ऋचाले ५० हजार नगद हात पारेकी छिन् । अष्ट्ेलिया, न्युजिल्याण्ड, जापान लगायतका देशमा नेपाली विद्यार्थीलाई अध्ययनका लागि पठाउँदै आएको एजुकेशन एण्ड माइग्रेसन कर्नरको टाइटल स्पोन्समा प्रतियोगिता सम्पन्न भएको हो ।

काठमाडौँ,  पुस १५ । नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा)का अध्यक्ष प्रचण्डले सांस्कृतिक विविधता नै नेपालको मौलिकता रहेको बताएका छन्। गुरुङ समुदायले मनाउने तमु ल्होसारको उपलक्ष्यमा अध्यक्ष दाहालले आज एक शुभकामना सन्देश दिँदै यस सांस्कृतिक पर्वले सम्पूर्ण नेपालीमा सहिष्णुता, भातृत्व, आपसी प्रेम र एकताको भावना विकास गर्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभएको छ । अध्यक्ष दाहालले मजबुत राष्ट्रिय एकताले नै समृद्ध नेपाल निर्माणको सपना पूरा हुनसक्ने भन्दै राष्ट्रिय एकता र जनतामा आपसी सद्भाव समृद्ध राष्ट्रको पहिलो सर्त भएको बताए । उनले तमु ल्होसारले नेपाली जनसमुदायमा सामाजिक एकता र बन्धुत्वको भावना विकास गर्न सकोस् भन्ने कामना समेत गरेका छन् । किन मनाइन्छ तमु ल्होसार ? तमु अर्थात गुरुङ भाषामा ल्होछार भनिने यस चाडलाई गुरुङ समुदायले पुरानो वर्षलाई बिदाइ गरी नयाँ वर्षलाई स्वागत गर्ने पर्वका रुपमा मनाउने गर्दछन् । गुरुङ  भाषामा ल्होको अर्थ वर्ष र छारको अर्थ नयाँ हो । यसरी  नयाँ वर्षको रूपमा तमु समुदायमा यस वर्षलाई मृग वर्षको रूपमा मनाइंदैछ । तमु ज्योतिष अनुसार १२ वर्षचक्र अर्थात ल्होकोरमा १२ वर्षलाई विभिन्न पशुपक्षीहरूको नाम दिइएको छ । आज देखि कुकुर वर्ष सिद्धिएर मृग वर्ष सुरु भएको तमु संस्कृतिका जानकारहरू बताउँछन् । यस दिन तमुहरू आपासमा शुभकामना आदानप्रदान गर्दै आफूभन्दा ठूला अभिभावक, गुरु र मान्यजनबाट आशीर्वाद थाप्दै रिपु (बेसार रंगाएको पहेंलो धागो) गाँठो पारेर लगाउँछन् । साथै साथीसंगीबीच नाचगान गरी मनोरञ्जन गर्छन् । यस दिनको सांस्कृतिक र धार्मिक महत्व रहेको छ ।  

काठमाडौँ, पुस १२ । विदेशमा २०/२१ घण्टासम्म काम गरेर फर्किएकी करिब ३० वर्षीया महिलाको केही दिन पहिले मिर्गौलाको शल्यक्रिया भयो । आर्थिक अवस्था कमजोर भएकाले पैसा कमाउने उद्देश्यले मलेसिया पुगेकी उनी फर्कँदा पैसा त कमाए तर पैसासँग रोग पनि ल्याए । घरेलु कामदारका रूपमा कतारमा काम गर्दा उहाँ धेरै खटे । बिहान १/२ बजेदेखि काम गर्ने र राति पनि १२ बजेसम्म काम गर्नुपर्ने बाध्यता थियो । दलालले यहाँ भनेर लगेको भन्दा धेरै समयसम्म काम गर्नुपर्ने र काम गरेअनुरूपको तलब नपाउँदा उनी स्वदेश फर्के । उनले भने, “बैंकमा दुईचार पैसा बचत भएर मात्रै के गर्नु र ? अनेक रोगले गर्दा अब काम गर्न नसक्ने भइहालेँ ।” उनीजस्तै ३५ वर्षीया अर्की महिला पनि विदेशमा रोजगारीका लागि जाँदा शारीरिक समस्या लिएर फर्किएका थिए । दैनिक २१/२२ घण्टासम्ममा काम गर्दा र आरामको समय नहुँदा उनी केही महीना पहिले स्वदेश फर्केका थिए । एउटा परिवारका लागि काम गर्न उनले दिनमा दुई/तीन घण्टाबाहेक फुर्सद पाएन । उनी आफू काम गरिरहेको परिवारका लागि खाना पकाउने, शौचालय सफा गर्ने, बच्चाको स्याहार गर्नेलगायतका काम गरे । लामो समयसम्म काम गर्दा ढाड दुख्नेलगायतका समस्या आउँदा उनी स्वदेश फर्के । उनले भने, “अहिले काठमाडौँमा नै सानो व्यवसाय गरिरहेकी छु ।” घरेलु कामदारका रूपमा विदेश जानु धेरै नेपाली महिलाका लागि रहरभन्दा पनि बाध्यता बनेको छ । सरकारले महिलाका लागि खाडीमुलुक जान रोक लगाए पनि लागू भएको छैन । कतिपय महिलाले अनेक हैरानी सहेर पैसा पनि नकमाइ फर्किएका छन् । कतिपय भने एक दिनमा धेरै घण्टा काम गर्नुपर्ने र आराम गर्न समय नपाउँदा विभिन्न रोगले पीडित बनेका छन् । अर्की ३७ वर्षीया महिलालाई सुटकेस बोकेर भर्याङ उक्लने ओलर्ने गर्दा धेरै स्वास्थ्य समस्या आयो । श्रीमान्को निधनपछि घरको आर्थिक भार बेहोर्न पर्ने बाध्यता आइलाग्यो र उनी वैदेशिक रोजगारीमा गएका थिए । कुवेत जान हिँडेको मान्छे विमान चढेपछि उहाँले आफू ओमन जान लागेको थाहा पाए । दलालले उनलाई झुक्याएर कतार भन्दै ओमन पुर्याएको थियो । उनी जुन घरमा काम गर्नुहुन्थ्यो त्यो घरमा उहाँले दुई घण्टाभन्दा बढी आराम गर्न पाएन । “उतै मर्छु भन्ने लागेको थियो भाग्यले बाँचे”, उनी भज्छन् । बिहान सबेरैदेखि राति अबेरसम्म पनि उहाँ घरायसी काममा नै व्यस्त रहेका थिए । भाँडा माझ्दा, लुगा धुँदा र मिलाउँदा धेरै थाकेपछि उहाँलाई स्वदेश फर्कन मन लागेको थियो । बेचिएर त्यहाँ पुगेकी महिलाले चाहेर पनि स्वदेश फर्कन नमिल्ने रहेछ । आफू काम गरिरहेको घरमा बिरामी हुँदासमेत कामबाट विश्राम र उपचार दुवै कुरा पाएन । “चार दिनसम्म बिरामी पर्दा कसैले वास्ता गरेनन्”, उनले भने, “म नेपाल फर्किएर नाङ्लो पसल खोल्छु भन्ने सोचाइ आयो र अहिले त्यही गरिरहेकी छु ।” वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएका महिलाका संस्था पौरखीका अध्यक्ष मञ्जु गुरुङ खाडी मुलुकमा घरेलु श्रमिकका रूपमा पुगेका धेरै महिला फर्कँदा रोगी भएर फर्किने गरेको बताए । लामो समयसम्म उभिएर काम गर्दा महिलामा पाठेघर खस्ने, छालाको एलर्जी, मिर्गौलाको समस्या देखिएको छ । कामको अवधिमा पर्याप्त मात्रामा पानी नपाउने र पौष्टिक आहारा नपाउँदा महिला कामदार कमजोर शरीर लिएर फर्कनुपरेको हो । कतिपय महिला यौन हिंसामा समेत परेका छन् । काम गर्ने घरधनी वा आफन्तले बलात्कार गर्दा गर्भवती भएरसमेत कतिपय महिला फर्किएका छन् । पौरखीले घरमा फर्कन नसक्ने महिलालाई केही समय आश्रय दिएर तालीम दिने गरेको छ । स्वास्थ्य अवस्था कमजोर भएर फर्किएका महिलाको उपचारको सहयोग गरिरहेको उनले बताए । नेपालले नीतिगतरूपमा खाडीमा महिला कामदार रोक्ने तर छिमेकी देशको बाटो हुँदै महिला कामदार जाने क्रम नरोकिँदा समस्या बढेको उनको अनुभव छ । उनले भने, “जुनसुकै देशमा गएर काम गर्न खुला गरेर त्यहाँ भएका समस्याको समाधान खोज्नुपर्छ ।” रासस

काठमाडौँ, पुस ११ । नेपाली वीरताको सुनौलो इतिहास बोकेको एतिहासिक सिन्धुलीगढीमा यतिखेर आउने आन्तरिक र बाह्य पर्यटकको सङ्ख्यामा वृद्धि हुँदै गएको छ । समुद्र सतहबाट एक हजार ५२० मिटरको उचाइमा अवस्थित सिन्धुलीगढीमा सानो र ठूलो गरी दुई वटा बेग्लाबेग्लै गढी छन् । ठूलो गढी सामरिक दृष्टिकोणले निर्माण गरिएको थियो । त्यसबेला ठूलो गढीमा तोप, गोलाबारुद, बन्दोबस्तीका सामानको व्यवस्थापन र पानीको सङ्कलन गरिन्थ्यो । सानो गढी भने स्थानीय धनमनातिरबाट आउने शत्रुको निगरानीका लागि बनाइएको इतिहास छ । मकवानपुरका सेन राजाको पालामा निर्माण गरिएका उक्त गढीमा कर सङ्कलन गर्ने प्रयोजनका लागि कार्यालयसमेत स्थापना गरिएको थियो । गढीमा शत्रुको निगरानी गर्न ११ वटा प्वाल भएको पर्खालसमेत निर्माण गरिएको थियो । नेपालकै अत्यन्त महत्वपूर्ण मानिएको यो एतिहासिक गढीलाई पर्यटकीय गन्तव्यका रुपमा विस्तार गर्न कमलामाई नगरपालिकाले ‘सिन्धुलीगढी निर्माण गुरुयोजना’ तयार गरी कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । आगामी तीन वर्षभित्र निर्माण पूरा गर्ने लक्ष्यका साथ गुरुयोजना कार्यान्वयनमा ल्याएको कमलामाई नगरपालिकाका प्रमुख खड्ग खत्रीले बताए । उक्त गुरुयोजना कार्यान्वयन गर्नका लागि रु १७ करोड बजेट लाग्ने अनुमान गरिएको उनले बताए । “प्राकृतिक, एतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक सम्पदाहरुले भरिपूर्ण हुँदाहुँदै पनि यो क्षेत्र पर्यटकका लागि प्रमुख आकर्षणको केन्द्र बन्न सकेको छैन्”, नेपाल पत्रकार महासङ्घका केन्द्रीय सदस्य द्वारिका काफ्लेले भने, “यस क्षेत्रको पर्यटन विकासका लागि गुरुयोजना निर्माण भइसकेको छ । अब सोच्ने बेला होइन, त्यसको कार्यान्वयनमा अघि बढनु पर्दछ, यसका लागि प्रदेश सरकार, नगरपालिका, निजी क्षेत्र र नागरिक समाजका अगुवाहरुको साझा प्रतिवद्धता र सहकार्य आवश्यक छ ।” पर्यावरणीय विविधताले भरिपूर्ण यो क्षेत्रको दिगो आर्थिक बिकासका लागि पर्यटनलाई मुख्य आधार मानेर विभिन्न कार्यक्रमहरु सञ्चालन गर्नु पर्दछ । गढी पुगेका पर्यटकका लागि तस्बीर खिच्ने ठाउँको उचित व्यवस्थापन, विश्रामस्थल निर्माण र सार्वजनिक शौचालय निर्माण गर्नुपर्ने आवश्यकता पनि त्यतिकै जरुरी छ । सानो तथा ठूलो दुबै गढीको उचित व्यवस्थापन र प्रचारप्रसार गर्न सके यो ठाउँ पर्यटकका लागि आकर्षणका केन्द्रबिन्दु बन्न सकिने धारणा नेपाल पत्रकार महासङ्घका जिल्ला अध्यक्ष राजन भट्टराईको छ । नेपाललाई सार्वभौम, स्वतन्त्र र अखण्ड बनाइराख्न सिन्धुलीगढीमा भएको लडाईंमा नेपाली फौजले कप्तान ‘किनलक’को नेतृत्वको अङ्ग्रेज फौजलाई परास्त गरेको घटनाको सम्झनामा त्यहाँ हरेक वर्ष विजय दिवस मनाउने गरिन्छ । सिन्धुलीगढीका लडाइँमा बाँचेर फर्केका अङ्ग्रेज फौजले ‘नेपाली योद्धा मात्र होइन, त्यहाँका पातपतिङ्गर र कीरा फट्याङ्ग्रासमेतले एउटै मोर्चामा रही लडाइँमा भाग लिएको स्मरण आफन्त जानलाई सुनाउने गरेको इतिहास रहेको नेपाल उद्योग वाणिज्य सङ्घ सिन्धुलीका अध्यक्ष अमरेश चन्द्र वैदारले बताए । विसं १८२४ असोज १५ गते भएको उक्त युद्धमा एक हजार ६०० जति अत्याधुनिक बन्दुकधारी अङ्ग्रेज जवान ज्यान गएको थियो । अङ्ग्रेज फौजसँगको लडाइँ असोजमा भएपनि लडाइँ सकेर फर्केको दिनलाई आधार मानेर कात्तिक २४ गतेका दिन विजय दिवस मनाउने गरिन्छ । शिकारी सरदार वंशु गुरुङ, काजी श्रीहर्ष पन्त, काजी वंशराज पाण्डे, खजाञ्ची वीरभद्र उपाध्यायको फौजले चेपुवामा पारी अङ्ग्रेज फौजमाथि आक्रमण गरेको इतिहास रहेको अध्यक्ष वैदारले जानकारी दिए । नेपाल एकीकरणको समयमा काठमाडौँका तत्कालीन मल्ल राजा जयप्रकाश मल्लको सहयोगका लागि कप्तान किनलकको नेतृत्वमा दुई हजार ४०० को सङ्ख्यामा सेना काठमाडौँतर्फ अघि बढिरहेको ‘इष्ट इण्डिया कम्पनी’का फौजसँग नेपाली फौजले घमासान युद्ध गरेको इतिहास छ । उक्त ऐतिहासिक लडाइँबाट अङ्ग्रेज फौजका ५०० थान बन्दुक र केही तोप हात पार्न गोर्खाली फौज सफल भएको थियो । सिन्धुलीगढी लडाइँमा वीर गोर्खाली सेनाले खुकुरी, खुँडा, धनुकाँड, ढुङ्गा, घुँयेत्रो, अल्लो र अरिङ्गालजस्ता घरेलु हतियार र प्राकृतिक चिजबीज प्रयोग गरेका थिए । गोर्खाली फौजले निकै सुझबुझ र बुद्धि खेलाइ रणनीतिक सफलता पाएको ‘सिन्धुलीगढीका लडाइँ’ आधुनिक नेपालको इतिहासमा सुनौलो अक्षरले लेखिएको छ। हालको कमलामाई नगरपालिका–३ मा पर्ने सिन्धुलीगढी विसं २०२२ अघि सिन्धुली जिल्लाको सदरमुकाम समेत रहेको थियो । सिन्धुलीगढीमा भग्नावशेषका रुपमा दरबार, जेलघर, टुँडिखेल रहिआएका छन् । पछिल्लो समय यहाँ आन्तरिक पर्यटकका अतिरिक्त बाह्य पर्यटकको पनि बाक्लो उपस्थिति हुने गरेको छ । वार्षिकरुपमा यहाँ कति पर्यटक पुग्छन् भन्ने तथ्याङ्क कुनै निकायसँग छैन् । गढी क्षेत्रको महत्वलाई उजागर गर्ने सन्दर्भमा नगरपालिकाले त्यस युद्धमा लडेका सैनिक कमाण्डरको तस्वीरसहितको परिचय दिने बोर्ड राख्नुका साथै विभिन्न महत्वपूर्ण मठमन्दिर र भग्नावशेषको संरक्षण गर्ने कार्यको थालनी गरिसकेको छ । नेपाललाई जोगाउने धरोहरका रुपमा ख्याति कमाएको सिन्धुलीगढी स्थल संरक्षणका लागि नगरपालिकाले प्राथमिकतामा राखेर काम गर्ने नगर प्रमुख खड्ग खत्रीले जानकारी दिए । प्राकृतिक रुपमा आनन्दको अनुभूति लिन यो गढीमा आउने पर्यटकलाई स्थानीयवासीले सुन्ताला र जुनारको जुस, मकैको रोटी, टिमुरको अचार, सिस्नोका परिकारजस्ता परिकारबाट स्वागत गर्ने गर्छन् । काठमाडौँ, जनकपुर, वीरगञ्जलगायत नेपालका प्रमुख शहरहरुबाट यातायातका साधन सहजै यहाँ पुग्ने भएपछि यतिखेर गढी आउने पर्यटक बढेका हुन् । अग्लो पहाड र हरियाली बन जङ्गलको बीचमा रहेको यो गढीमा पुगेपछि जो कोहीलाई पनि आनन्द र शान्तिको अनुभूति हुने गर्छ भने त्यहाँ पुग्ने पर्यटक अत्यन्त रमाउने गरेका छन् । “पर्यटनको विकास र विस्तार वाट नै आर्थिक रुपान्तरण गर्न सफल भएको छिमेकी मुलुक भारतका दार्जलिङ्ग, गोवा र सिक्किमवाट पनि हामीले धेरै सिक्नुपर्दछ, त्यस्तै भुटान, तिब्बत, थाइल्याण्डले गरेको पर्यटकीय आर्थिक क्रान्ति नै हाम्रा लागि उदाहरण हुन सकिन्छ”, स्थानीयवासी राजकुमार कार्कीले भने। पर्यटन उद्योगको विकासका लागि सबैभन्दा ठूलो नजिकको बजार भारत हुन सक्दछ, भारतीय पर्यटकलाई मात्र भित्रियाउन सकियो भने यहाँको आर्थिक समृद्धि हासिल गर्नका लागि एक दशक पनि कुर्नु पर्दैन । रासस