इटहरी, ६ चैत । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले निर्वाचन आयोगद्वारा आफ्नो पार्टीको घोषित नीति संवैधानिक राजतन्त्र र हिन्दू राज्यप्रतिको विषयलाई हटाएको भन्दै आज त्यसविरुद्ध विरोध प्रदर्शन गरेको छ । पार्टीको जुलुसले इटहरी बजारको परिक्रमा समेत गरेको छ । राप्रपा सुनसरी सभापति रोहित कार्कीको नेतृत्वमा निक्लिएको जुलुृसमा राप्रपाका नेता दिलनाथ गिरीले पार्टीको मुख्य प्रस्तावमा नै उल्लेख भएको संवैधानिक राजतन्त्र र हिन्दू राज्यको धारणा हटाइदिएकाले परिआएको बेला सरकारबाट पनि हट्न सक्ने जिकिर गर्नुभयो । राप्रपा निर्वाचनको पक्षमा रहेको र चाँडो र तोकिएकै समयमा निर्वाचन गराउनका लागि प्रतिबद्ध हुँदाहुँदै पनि आयोगले गलत नियत राखेर सो काम गरेको आरोप संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री गिरीले लगाउनुभयो ।

धरान, चैत्र ६ । केही साता धरानमा बसेर सोमबारको उडानमा हङकङ फर्किन हवाइ टिकट काटिसकेका थिए, धरान–१२ बस्ने विष्णुकुमार लिम्बूले । धरान र इटहरीको बीचमा पर्ने सेउती पुल नजिकै कार दुर्घटनामा परी मृत्यु भएपछि उनको सपना अधुरै रह्यो । बा १५ च २०६१ नम्बरको कार सेउती मोडमा ब्रेक फेल भएर दुर्घट्ना लिम्बूको मृत्यु भएको हो । सात महिने छोरा, श्रीमती दिलकुमारी लिम्बूसहित उनका साथी धरान–१५ बूढासुब्बा चोकस्थित ताप्लेजुङ्ग सान्थाक्रा ज्वेलरी इण्डष्ट्रिज प्रा.लि.का सञ्चालक राजेन्द्र ल्वागुनसँग शनिबार झापाको माइधारमा पूजा गरेर धरान घर फर्किरहेको बेला कार दुर्घटनामा उनको मृत्यु भएको थियो । कारमा ल्वागुन र लिम्बूको परिवार चढेका थिए । ल्वागुन पनि व्यापारिक कारोबारका लागि लिम्बूसँगै हङकङ जाने तयारीमा थिए । कारमा सवारमध्ये ५ जना गम्भीर घाइते भएको वीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका प्रहरी पोस्टका इन्चार्ज तिलक गिरीले बताए । गिरीका अनुसार ल्लागुनका श्रीमती सुशीला ल्वागुन र १० वर्षका छोरा निरज ल्वागुन, मृत विष्णुका श्रीमती दिलकुमारी लिम्बू र उनका र ७ महिने छोरा याङवुहाङ लिम्बू गम्भीर घाइते भएका छन् । उनीहरुको बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानको आकस्मिक कक्षमा उपचार भइरहेको छ । उनीहरुको अवस्था चिन्ताजनक रहेको चिकित्सकले जनाएको छ । धरानतर्फ आउँदै गरेको कार बाँया पुलतिर मोड्न खोज्दा ब्रेक फेल भएको थाहा पाएपछि दाँयातर्फ मोडेर चारकोशे जंगलतिर ५० मिटरभित्र पुगेर रुखमा बजारिएको थियो । कार पूर्णरुपमा क्षतिग्रस्त भएको छ ।

काठमाडौं, चैत्र ६ । नेपाल प्रहरीको महानिरीक्षक नियुक्तिमा भएको विवादपछि परेको दुईवटा रिट तथा एउटा निवेदन उपर सुनुवाई गर्न आजबाट प्रधानन्यायाधीश सुशीला कार्कीसहित ५ सदस्यीय बृहत पूर्ण इजलाश गठन भएको छ । इजलाशमा प्रधानन्यायाधीश कार्कीसहित, न्यायाधीशहरु हरिकृष्ण कार्की, ईश्वर खतिवडा, आनन्दमोहन भट्टराई र अनिलकुमार सिन्हा सदस्य रहेका छन् । उक्त इजलाशमा तीनवटा मुद्दाको पेशी तोकिएको छ । जसमा अधिवक्ता कपिलदेव ढकालले दायर गरेको रिट र पछि दायर गरेको अर्को छुट्टै निवेदन तथा डिआइजी नवराज सिलवालले दायर गरेको रिट पेशी सूचीमा छ । सरकारले वरियता क्रममा तीन नम्बरमा रहेका डिआईजी जयबहादुर चन्दलाई महानिरीक्षक बनाउने निर्णय गरेसँगै सर्वोच्चमा रिट परेपछि प्रधानन्यायाधीश सुशीला कार्कीले तत्काल सरकारको निर्णय कार्यान्वयन नगर्न अन्तरिम आदेश जारी गरेकी थिइन् । त्यसयता नेपाल प्रहरीको प्रमुखको जिम्मेवारी प्रविधिक तर्फका एआइजी डा. दिनेशचनद्र पोखरेललाई तोकिएको छ । हालसम्म पनि उक्त अन्तरिम अादेशलाई नै निरन्तरता दिइएकाे छ । उक्त विवाद समाधानका लागि आजबाट सर्वोच्चमा सुनुवाई सुरु हुँदै छ ।

बागलुङ, चैत ६ । नयाँ वर्ष २०७४ को अवसरमा यहाँ ‘गुराँस उत्सव’ हुने भएको छ । तीन हजार १२० मिटरको उचाइमा अवस्थित पर्यटकीय लेक घुम्टेमा उत्सव गर्न लागिएको हो । गलकोट घुम्ने पर्यटन विकास केन्द्रले आयोजना गर्ने उत्सव आगामी चैत ३१ र वैशाख १ गते चल्नेछ । केन्द्रले विगत चार वर्षदेखि नयाँ वर्षको अवसरमा ‘गुराँस उत्सव’ आयोजना गर्दै आएको छ । जिल्लाको पर्यटकीय लेक घुम्टेको प्रवद्र्धन र लालीगुराँस संरक्षणका लागि उत्सव आयोजना गरिएको केन्द्रका अध्यक्ष झङ्कबहादुर बस्नेतले बताउनुभयो । केन्द्रले घुम्टेलाई ‘गुराँसको पहाड’ घोषणा गर्न र वैशाख १ गतेलाई ‘राष्ट्रिय लालीगुराँस दिवस’ घोषणा गर्न सरकारसँग माग गर्दै आएको छ । धार्मिक, प्राकृतिक तथा जैविक दृष्टिकोणले महत्वपूर्ण घुम्टे लेकको पर्यटकीय विकास र प्रवद्र्धनका लागि गुराँस उत्सवले टेवा पुग्ने ठानिएको छ । “घुम्टेमा गुराँस फुल्ने याममा पर्यटकको आकर्षण बढाउन गुराँस उत्सव गर्ने गरिएको छ”– अध्यक्ष बस्नेतले भन्नुभयो । उत्सवका अवसरमा अवलोकन यात्रा, कला–संस्कृतिको प्रदर्शनी, सूर्यास्त र सूर्योदयको अवलोकन, झन्डोत्तोलन, ‘क्याम्प फायर’, मुख्य समारोह लगायतका कार्यक्रमको आयोजना गरिने भएको छ ।

इलाम, चैत  ६ । इलाम फाकफोकथुम गाउँपालिका–२ का सृजन शर्मा अहिले २० वर्षको हुनुभयो । अहिलेसम्म उहाँले कुनै पनि निर्वाचनमा मत खसाल्न पाउनुभएको छैन । उहाँ भन्नुहुन्छ – “२०७० सालको संविधानसभाको निर्वाचनमा मत खसाल्न पाइएन । अबको स्थानीय तहको चुनावमा भने मत खसाल्ने ठूलो रहर छ ।” शर्मालाई अबको चुनावमा दलभन्दा पनि व्यक्तिलाई हेरेर मत खसाल्न मन लागेको छ । उहाँ भन्नुहुन्छ – “देशमा विकास र समृद्धि आवश्यकता छ । त्यो व्यक्ति हामी आफैँले छनोट गर्नुपर्छ ।” स्थानीय निकायमा जनप्रतिनिधि भएको खण्डमा अहिले जस्तो एकैजना व्यक्तिले सबै गाविसको काम भ्याउनुपर्ने बाध्यता नहुने उहाँ बताउनुहुन्छ । यो चुनाव नयाँ गाउँपालिका र नगरपालिकाअन्तर्गत हुन्छ भन्ने सुनेको छु । चुनावको प्रत्यक्ष अनुभव बल्ल लिन पाइने भो । सोयाङकी सङ्गीता सञ्जेललाई पनि कतिबेला निर्वाचनको दिन आउला भन्ने खटपटी भइरहेको छ । अहिलेसम्म चुनावमा भोट खसाल्न नपाएको बताउँदै उहाँ भन्नुहुन्छ – “पहिलो संविधानसभाको निर्वाचनमा उमेर पुगेको थिएन । यसपटक त चुनावको राम्रै अनुभव लिन पाइने भो ।” उहाँले भन्नुभयो – “अबको चुनावमा गाउँघरको समस्या बुझ्नसक्ने नेतालाई भोट हालिन्छ ।” शर्मा र सञ्जेलमात्रै होइन् पहिलोपटक निर्वाचनमा भोट हाल्ने पर्खाइमा बसेका हजारौँ युवालाई चुनावी उत्साह जागेको छ । समयमै चुनाव भए देशमा विकास निर्माणको कामले गतिलिने र राजनीतिक स्थिरता कायम हुन्थ्यो भन्ने युवालाई लागेको छ । युवा नेताको ऊर्जा देश विकासमा खर्चने वातावरण बनाउनेमा युवावर्ग लागेका छन् । देशमा निर्वाचन भए रोजगारी खोज्दै युवा पलायन हुनुपर्ने दिन हराउँथ्यो कि भन्ने अधिकांश युवाको भनाइ छ । प्रायः यतिबेला सबै युवाको मनमा विदेश जानुपर्ने बाध्यताचाहिँ संविधान कार्यान्वयन नभएर हो भन्ने पाइएको छ । जिल्ला निर्वाचन अधिकृत प्रेमकुमार काफ्लेले गाउँ–गाउँमा सबै क्षेत्र निर्वाचन निर्धारण गरिएको बताउनुभयो । कार्यालयले जिल्लाका शिक्षक र सामाजिक परिचालकहरूलाई निर्वाचन शिक्षाबारे जानकारी दिएर निर्वाचन शिक्षाको प्रसारप्रचार गर्ने तयारी गरेको निर्वाचन अधिकृत काफ्ले बताउनुहुन्छ । आउँदो निर्वाचनका लागि इलाममा १७ वटा दल दर्ता भएको निर्वाचन कार्यालयले जनाएको छ ।

म्याग्दी, चैत  ६ । अवसरमात्र पाउने हो भने विकास निर्माणका कार्यमा पनि महिला पुरुषभन्दा कम छैनन् भन्ने उदाहरण म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका अन्तर्गत पर्ने विकट नागी गाउँका महिलाले प्रस्तुत गरेका छन् । गाउँका महिलाले गाउँमा नै महिला समूह गठन गरी साझा विकास अवधारणाअनुसार रु दुई करोड लगानीमा सञ्चालन गरेको राम्चे खानेपानी तथा सरसफाइ उपभोक्ता आयोजनाको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । सरकारले महिला, जनजाति र दलितलाई सामाजिक कार्यमा अगाडि ल्याउन विशेष प्रोत्साहन गर्ने भनेर आफ्नो नीति तथा कार्यक्रममा प्रस्तुत गरेको भए पनि विकास निर्माणका कार्यमा महिला सहभागिता अत्यन्त न्यून रहने गरेको अवस्थामा म्याग्दीका महिलाले भने त्यति ठूलो आयोजनाको जिम्मा आफूहरुले लिएर साहसिक काममात्रै गरेका छैनन् महिलाले चाहे भने असम्भव भन्ने केही कुरा छैन भन्ने तथ्यलाई पनि पुष्टि गरिदिएका सरोकारवालाहरुले बताएका छन् । महिलाको लक्षित वर्गमा छुट्टिने रकमले गाउँमा सानो रकमको सानो कार्यबाहेक अन्य कार्यमा सक्रिय नभएको अवस्थामा नागीमा भने महिलाको नेतृत्वमा राम्चे खानेपानी तथा सरसफाइ आयोजना निर्माण भएको आयोजनाका अध्यक्ष राममाया पुनले बताउनुभयो । जिल्ला खानेपानी तथा सवडिभिजन कार्यालय, म्याग्दीको पहलमा रु दुई करोड लगानीको राम्चे खानेपानी तथा सरसफाइ आयोजना राम्चेका महिलाकै नेतृत्वमा सम्पन्न हुन लागेकोे जिल्ला खानेपानी तथा सवडिभिजन कार्यालय, म्याग्दीका प्रमुख इन्जिनियर शेखरचन्द्र केसीले बताउनुभयो । एघारजना महिलामात्र रहेको उक्त उपभोक्ता समितिले नागीमा सो आयोजना सुरु गरेपछि जिल्लाका अरु ठाउँमा पनि महिलाकै नेतृत्वमा उपभोक्ता समिति बन्ने क्रम सुरु भएको छ । उक्त खानेपानी आयोजना सम्पन्न भएपछि नागीका ३३७ जनसङ्ख्या प्रत्यक्ष रुपमा लाभान्वित हुनेछन् । गत जेठ १ गतेदेखि निर्माण कार्य सुरु गरिएको उक्त आयोजनाको क्रमागत योजना भएकाले आगामी आवमा उक्त आयोजना सम्पन्न हुने जिल्ला खानेपानी तथा सरसफाइ सवडिभिजन कार्यालय, म्याग्दीले जनाएको छ । यो वर्ष गाउँदेखि दुई किमी दूरीमा रहेको रातोझाप्रा खोलाको मुहानबाट गाउँसम्म पानी ल्याउने योजना रहेको छ भने आगामी वर्ष गाउँमा १० वटा धारा निर्माण गरी पानी वितरण लाइन निर्माण गरिने अध्यक्ष पुनले जानकारी दिनुभयो ।

म्याग्दी, ६ चैत । म्याग्दी सदरमुकाम बेनीबजार संरक्षणका लागि नदी नियन्त्रण आयोजना सुरु भएको छ । कालीगण्डकी र म्याग्दी नदीको कटान नियन्त्रण गरी बेनी बजारलाई सुरक्षित बनाउने उद्देश्यले रु एक करोड २० लाख लागतको आयोजना निर्माण सुरु भएको हो । कालीगण्डकी नदी किनारमा पक्की र म्याग्दी नदी किनारमा मेसिनरी पर्खाल लगाउने काम सुरु भएको जलउत्पन्न प्रकोप नियन्त्रण सवडिभिजन कार्यालय बागलुङले जनाएको छ । यसवर्ष कालीगण्डकी किनारमा ६२.५ मिटर पक्की पर्खाल निर्माण गर्न रु ७५ लाखमा सम्झौता गरेको विकास निर्माण सेवाले काम सुरु गरेको छ । ७.४० मिटर अग्लो पर्खाल बनाइने सवडिभिजन प्रमुख इञ्जिनियर खगेन्द्र भट्टचनले बताउनुभयो । म्याग्दी नदी किनारमा ७२ मिटर लम्बाइ र पाँच मिटर अग्लो मेसिनरी पर्खाल निर्माण गर्न रु ४६ लाख २० हजारमा पोखराको बिजी कन्स्ट्रक्सनसँग ठेक्का सम्झौता भएको छ । आगामी असारअघि नै काम सम्पन्न गर्ने विकास निर्माण सेवाका सञ्चालक दिनेश केसीले बताउनुभयो । कालीगण्डकी किनारमा गतवर्ष रु एक करोड ८८ लाखको लागतमा १२४.५ मिटर र त्योभन्दा अघिल्लो वर्ष ६३ मिटर पक्की पर्खाल निर्माण भएको थियो । यसैगरी सिँचाइ मन्त्रालयले बेनी बजार संरक्षण कार्यक्रमको विस्तृत आयोजना प्रतिवेदन (डिपिआर) स्वीकृत गरेको छ । अर्थमन्त्रालयमा पेस गरिएको डिपिआर स्वीकृत भएपछि बहुवर्षे ठेक्कामार्फत काम अघि बढाइने इञ्जिनिर भट्टचनले बताउनुभयो । आर्थिक वर्ष २०७६÷७७ सम्म सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको सो आयोजनाका लागि रु ५३ करोड बजेट प्रस्ताव गरिएको छ । बेनी बजार नदी कटानका हिसाबले देशमै जोखिमयुक्त सहर मानिन्छ । यसअघि नदी किनारमा तारजाली ग्याविन भरेर पर्खाल लगाउँदै आए पनि कटानको दिगो नियन्त्रणका लागि दुई वर्षअघि गुरुयोजना तयार गरी पक्की पर्खाल लगाउन थालिएको थियो । बेनी बजारस्थित कालीगण्डकी र म्याग्दी नदी किनारमा पक्की पर्खाल लगाउने गरी बहुवर्षे योजना सञ्चालन गरिएको छ । नदी किनारमा पर्खाल लगाएपछि त्यसमाथि फिलिङ गरेर चक्रपथ सञ्चालन गर्ने योजना बनाइएको छ ।

म्याग्दी,  चैत ६ । हिमाली क्षेत्रमा पर्यटक भित्र्याउनका लागि म्याग्दी हुँदै रुकुम र डोल्पा जोड्ने गरी पहिचान गरिएको पश्चिम धौलागिरि’ पदमार्गको नक्सा तयार गरिएको छ । रुकुमका युवा पर्वतारोही मनबहादुर खत्रीको प्रयासमा हिमाली क्षेत्रलाई समेटेर विभिन्न रुट पहिचान गरिएको उक्त पदमार्गको हालै विभिन्न निकाय र सङ्घसंस्थाको आर्थिक सहयोगमा नक्सा तयार गरिएको हो । म्याग्दीमा हालै सञ्चालनमा आएको धौलागिरि सेन्चुरी पदमार्ग अन्तर्गत कुइनेमङ्गलेबाट सुरु भई मल्कबाङ, मुदी, गुर्जा र रुकुमको सिस्ने तथा डोल्पा जोड्ने गरी तयार गरिएको हो । पदमार्गका अनुसन्धानकर्तासमेत रहनुभएका पर्वतारोही खत्रीले कालीगण्डकीदेखि पश्चिममा भेरी नदीसम्मको धौलागिरि रेञ्जमा रहेका हिमशृङ्खलालाई समेटेर विभिन्न पर्यटकीय पदमार्ग पहिचान गरिएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार, उक्त पदमार्गको नक्सा जिल्ला विकास समिति रुकुम, नेपाल पर्वतारोहण सङ्घ, म्याग्दीको धौलागिरि गाउँपालिकामा समावेश भएको साविकको गुर्जा गाविसको आर्थिक सहयोगमा हिमालय म्याप हाउसले तयार गरेको हो । खत्रीले तयार गरेको पदमार्गको नक्साङ्कनअनुसार पश्चिम धौलागिरि पदमार्गको केन्द्रबिन्दु म्याग्दीको गुर्जालाई मानिएको छ भने ट्रान्स धौलागिरि पदमार्गको सुरुवात विन्दु म्याग्दी सदरमुकाम बेनीलाई मानिएको गाउँ पर्यटन विकास समिति गुर्जाका संयोजक झकबहादुर छन्त्यालले बताउनुभयो । पदमार्गको नक्साङ्कनअनुसार तल्लो ट्रान्स धौलागिरि पदमार्गमा भ्रमणमा जाने पर्यटक मुस्ताङको लेतेबाट सुरु गरी फेदी–म्याग्दीको कुइनेमङ्गले हुँदै मुदीको खिबाङमा पुगेर माथिल्लो पश्चिम धौलागिरि पदमार्गमा जोडिन्छन् । यस पदमार्गमा हालै म्याग्दी उद्योग वाणिज्य सङ्घले सञ्चालनमा ल्याएको धौलागिरि सेन्चुरी पदमार्ग हुँदै भ्रमणमा पुगेका पर्यटकलाई समेत कुइनेमङ्गले हुँदै पश्चिम धौलागिरि पदमार्गको भ्रमणमा लैजान सकिने सम्भावना रहेको छ । धेरै पहिले म्याग्दीको गुर्जाका सर्वसाधारण रुकुम र डोल्पा आवतजावत गर्ने गरेको आधारमा त्यसै रुटमा थप अनुसन्धान र स्थलगत अवलोकन गरी उक्त पदमार्गको पहिचान गरिएको हो । चार वर्षको अध्ययन अनुसन्धानबाट पहिचान गरिएको यस पश्चिम धौलागिरि पदमार्गलाई मुख्यतः उचाइका आधारमा तीन चरणमा विभाजन गरिएको छ । माथिल्लो भेगलाई समावेश गरिएको टे«कले उच्च हिमाली क्षेत्र र हिमालका आधार शिविरहरुलाई छोइएको छ भने तल्लो भेगलाई समावेश गरिएको ट्रेकलाई पहाडि भूगोल र हिमालको दृश्यावलोकन गर्न सकिने गरी नक्साङ्कन गरिएको छ । पुथा र चुरेन हिमाललाई समेटिएको पदमार्गलाई माथिल्लो पश्चिम धौलागिरि नामाकरण गरिएको छ । यो पदमार्गको सुरुवात विन्दु म्याग्दीको गुर्जा पुगेर त्यहाँबाट चुरेन र पुथा हिमालको बेस क्याम्प पुगेर त्यहाँबाट इच्छाअनुसार डोल्पा, रुकुम र ढोरपाटन आरक्ष क्षेत्रमा पुगेर पदयात्रा अन्त्य गर्न सकिने पर्वतारोही खत्रीले बताउनुभयो । त्यसैगरी तल्लो धौलागिरि ट्रेकमा दरबाङ, मुना, लुलाङ हुँदै गुर्जा पुगेर एकराते, फलियाघर, रुकुमको वारमीपारमी, दोगाडी खोला, मैकोट अथवा सिस्ने बस्ती हँुदै स्यार्पू तालमा पुगेर यात्रा टुङ्गिने गरी नक्साङ्कन गरिएको छ । चौथो विकल्पका रुपमा पहिचान गरिएको ढोरपाटन कल्चरल ट्रेकअन्तर्गत गुर्जा हँुदै गुर्जाघाट, रुघाचौर, मैकोट, रन्मा, अर्जल हुँदै सिस्नेको चारगाउँ निस्कने गरी पदमार्गको पहिचान गरिएको छ । ‘‘धेरै वर्ष पहिले गुर्जाका स्थानीय बासिन्दाले नुन लिनका लागि प्रयोग गरेको गुर्जा–डोल्पा पैदल मार्गलाई नै आधार बनाएर दुवैतर्फका हिमाली भूगोललाई समोश गरी पश्चिम धौलागिरि पदमार्ग पहिचान गरिएको हो” – खत्रीले भन्नुभयो । पदमार्गमा मनोरम हिमशृङ्खला, थरिथरिका जङ्गली फूल, जडीबुटी, चराचुरुङ्गी, हिमाली र जङ्गली जनावर, प्राकृतिक भू–बनोट प्रमुख आकर्षण रहेका छन् भने क्षेत्री, दलित, मगर र छन्त्याल समुदायको मौलिक कला संस्कृतिसमेत थप आकर्षण हुनेछन् । सडक सञ्जालले नछोएको र भविष्यमा समेत प्रत्यक्ष प्रभाव पार्न नसक्ने गरी पहिचान गरिएको पदमार्ग भएकाले प्राकृतिक सौन्दर्यतामा रमाउन खोज्ने पर्यटकका लागि यो पदमार्ग उत्तम मानिने छन्त्यालको दाबी छ । कालीगण्डकीदेखि पश्चिम भेगमा रहेका हिमाललाई एकीकृत रुपमा प्रचारप्रसार गर्ने लक्ष्यसहित एकीकृत रुपमै पदमार्गको पहिचान गरिएको उहाँले बताउनुभयो । पोखरामा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलका साथै उत्तरगङ्गा करिडोर बन्न सक्योे भने यस क्षेत्रको पर्यटन विकास हुने उहाँको विश्वास छ ।

नवलपरासी, चैत ६ । निर्वाचन आयोगले स्थानीय तहको निर्वाचनका लागि व्यापक तयारी गर्दै जाँदा नवलपरासीमा पनि निर्वाचन कार्यालय निर्वाचनको कार्यमा व्यस्त रहेको देखिन्छ । हालसम्म मतदाता नामावलीको विवरणसहित मतदान केन्द्रको निर्धारणलगायतका काम पूरा भएको जिल्ला निर्वाचन कार्यालयका प्रमुख अयोध्यायप्रसाद भण्डारीले बताउनुभयो । नवलपरासीमा करिब तीन लाख ७३ हजार ९९७ जना मतदाताको नामावली तयार भएको जिल्ला निर्वाचन कार्यालयले जनाएको छ । जसमध्ये यस आर्थिक वर्षमात्र १६ हजार ८८३ जना नयाँ मतदाता थपिएका छन् । निर्वाचन कार्यालयका अनुसार गत फागुन ९ गतेको समयावधिसम्म १८ वर्ष पूरा भएका सो सङ्ख्याका मतदाताहरु आगामी निर्वाचनका मतदातामा सूचीकृत भएका हुन् । कार्यालयका अनुसार निर्वाचन तयारीका लागि अहिले मतदान केन्द्रहरुको निरीक्षण र निर्वाचनमा खटिने कर्मचारीको विवरणसमेत सङ्कलन भइरहेको छ । जिल्लामा विभिन्न तहका शिक्षकहरु एक हजार ५०५ जना छन् भने संस्थानतर्फ १६१ र निजामतीतर्फ एक हजार ११४ जना कर्मचारी रहेका छन् । ती सबै कर्मचारी निर्वाचनमा खटिने छन् । मतदाता नामावली समावेश भएको सङ्ख्यामध्ये तेस्रोलिङ्गी समुदायको सङ्ख्या पनि आठजनाको रहेको छ । यसैगरी पुरुष मतदाताको सङ्ख्या एक लाख ८२ हजार ३६५ र महिला मतदाताको सङ्ख्या एक लाख ९१ हजार ५०५ रहेको छ । कार्यालयले फोटोसहितको मतदाता नामावली निर्वाचन आयोगमा पठाई जिल्लामा मतदान केन्द्रसमेत तोकिसकेको जानकारी दिएको छ । स्थानीय निर्वाचनका लागि निर्वाचन कार्यालयले जिल्लाका सात नगरपालिका र आठ गाउँपालिकामा गरी २३७ वटा मतदानस्थल तोकेको छ भने ती स्थलमा करिब ५०० मतदान केन्द्र रहनेछन् । स्थानीय तहको निर्वाचन हुने सम्भावना बढ्दै गएपछि जिल्लाका चोक चौराहामा विभिन्न दलका नेता कार्यकर्ताबीच निर्वाचनबारेको छलफल सुरु भएको छ । निर्वाचनको पूर्वतयारीका लागि आवश्यक कार्य अघि बढाइएको र यसको व्यवस्थापनमा कार्यालय लागिपरेको र निर्वाचनका लागि नवलपरासीमा ३३ वटा दल दर्ता भएको निर्वाचन कार्यालयले जनाएको छ ।

पाल्पा, चैत ६ । कालीगण्डकी नदीमा काठको डुङ्गा चलाउने पेसा गर्दै आएका बोटे समुदाय पेसाबाट विस्थापित बन्दै गएका छन् । कालीगण्डकी नदीमा पुल बनेसँगै उनीको पुख्र्यौली पेसा लोप हुँदै गएको हो । कालीगण्डकी वारपार गराउने सिपालु बोटे समुदायका मानिस कालीगण्डकीको रिडी, रानीघाट, केलादीघाटलगायतका घाटमा डुङ्गा चलाएको अहिले देख्न पाइँदैन, त्यस्ता नदी तथा खोलामा झोलुङ्गे तथा पक्की पुल निर्माणसँगै उनीहरुको पेसा सङ्कटमा परेको हो । पाल्पा रामपुर नगरपालिकास्थित केलादीघाटमा बोटे समुदायको ठुलो बस्ती रहे पनि माछा मार्ने र डुङ्गा चलाउने काम गर्दैनन्, केलादीघाट क्षेत्र पुल बनेसँगै डुङ्गा चलाउन छाड्नुपर्ने बाध्यता आएको राम बोटे बताउँछन् । साठी घरपरिवार बोटेबस्ती भए पनि अहिले अधिकांश युवा विदेश, खेतीपाती र मजदुरीबाट नै जीविकोपार्जन गर्न बाध्य छन् । स्थानीय बासिन्दा सूर्यप्रकाश पोखरेलले नदीमाथि पुल बन्नुभन्दा अघि डुङ्गा चढ्न एक हप्तासम्म कुर्नुपर्ने र पाँच पैसादेखि पाँच रुपैयाँसम्म तिरेको सुनाउनुभयो । खासगरी पहिला पैसाभन्दा पनि अन्नबालीमा सेवा लिन पाइने चलन रहे पनि पछि डुङ्गा चढेपछि पैसा तिर्नुपर्ने व्यवस्था आएपछि दुवै पक्षलाई सहजता आएको पोखरेल बताउनुहुन्छ । डुङ्गा चलाउँदा अन्नबाली मुरीका मुरी सङ्कलन हुँदा उनीहरुले खेतीपाती गर्न पर्दैनथ्यो, तर अहिले खेतपाती तथा मजदुरीमा महिला अग्रसर भएर लागेका छन् । बोटे समुदाय आदिवासी जनजातिअन्तर्गत आर्थिक रुपमा विपन्नको सङ्ख्या बढी छ । रामपुर नगरपालिका, रम्भागाउँपालिका, बगनासकाली र तानसेन नगरपालिकासँग कालीगण्डकी नदीको सिमाना हुँदै बग्छ ।

कञ्चनपुर, चैत ६ । कञ्चनपुरको बेदकोट नगरपालिका–७ मा रहेको वृद्धाश्रम दाताको सहयोगमा सञ्चालन हुँदै आएको छ । दाताले दिने लत्ताकपडा, अन्न र दान दातव्यबाट वृद्धाश्रममा बस्दै आएका वृद्धवृद्धाको दिनचर्या चल्दै आएको छ । “सरकारी निकायबाट थोरैमात्रै खर्च उपलब्ध हुँदा दातालाई गुहार्दै आएका छौँ” – वृद्धाश्रमको रेखदेखको कार्य गर्दै आउनुभएका बहादुर विष्टले भन्नुभयो । जिविस कञ्चनपुर र बेदकोट नगरपालिकाले गरी रु एक लाख ५० हजारजति रकम वार्षिक रुपमा उपलब्ध गराउँदै आए पनि वृद्धाश्रमको भौतिक पूर्वाधार सुधारका लागिसमेत नपुग्ने उहाँले बताउनुभयो । दाताहरुले वृद्धवृद्धालाई सहयोग दिँदै आएकाले खाद्य सामग्री र लगाउने, ओछ्याउने कपडाको अभाव झेल्नुपरेको छैन । बिरामी हुने वृद्धवृद्धाको उपचारका लागि स्वास्थ्य चौकी टाढा हुँदा समस्या रहेको वृद्धाश्रममा बस्दै आएकाहरुको भनाइ रहेको छ । एक दशकदेखि सञ्चालन हुँदै आएको वृद्धाश्रममा असहाय, बेसहारा र परिवारको प्रताडनामा परेका १४ जना वृद्धवृद्धा बस्दै आएका छन् । नेपाली सेनाबाट सेवानिवृत्त हुनुभएका विष्ट दम्पती सधैँ वृद्धवृद्धाको सेवामा चौबीसैघन्टा निःस्वार्थ सेवा भावनाका साथ खट्दै आउनुभएको छ । सेवा सुसारसँगै बिरामी पर्दा वृद्धवृद्धालाई विष्ट दम्पती अस्पताल पुर्याउने र वृद्धाश्रममा नुहाउन सघाउ पुर्याउनुका साथै लत्ताकपडा धुने र कपडा पहिराउनसमेत सघाउ पुर्याउने कार्यमा खटिँदै आउनुभएको छ । सेवा नै धर्म भएकाले नेपाली सेनाबाट सेवा निवृत्त भएपछि वैदेशिक रोजगारीमा जाने इच्छा त्यागी वृद्धवृद्धाको सेवामा लागेको विष्ट सगर्वकासाथ भन्नुहुन्छ “कमाउनेभन्दा सेवा ठूलो भएको परिवारबाटै हौसला र सहयोग पाएपछि सेवामा लागेका छौँ ।” विसं २०६५ मा स्थानीय समाजसेवी लालबहादुर खड्काको विशेष पहलमा वृद्धाश्रम स्थापना भएको थियो ।

निर्वाचन आयोगले स्थानीय तहको सीमाङ्कनमा देखिएको असन्तुष्टिमाझ बैशाख ३१ गते आफूले गराउन लागेको चुनावका लागि स्थान विशेषको संवेदनशीलता अनुसार वर्गीकरण गरेर सुरक्षा योजना तयार गर्न गृहमन्त्रालयलाई आग्रह गरेको अधिकारीहरुले जनाएका छन्। गृहमन्त्रालयले छलफलका लागि प्रस्तुत गरेको सुरक्षासम्बन्धी कार्ययोजनामा प्रतिक्रिया दिंदै आयोगका पदाधिकारीले हरेक स्थानीय तहमा राजनीतिक दल, समूह वा संस्थाहरुबाट विशेष प्रकारका सुरक्षा चुनौती रहेकोले त्यसैमा ध्यान केन्द्रित गर्न जोड दिएको बताइएको छ। तयारी गृह मन्त्रालयले प्रत्येक जिल्लाबाट सुरक्षा अवस्थाको विस्तृत विवरण माग गरेको भनिएको भोलिपल्टै निर्वाचन आयोगले शुक्रबार सुरक्षासम्बन्धी कार्ययोजना र हालसम्मको अवस्थाबारे गृहमन्त्रालयसँग जानकारी लिएको छ। नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी बल र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागका प्रमुखलाई लिएर आयोग पुगेका गृहसचिवले देशका विभिन्न भागमा सक्रिय रहेका निर्वाचन विरोधी दल, संघसंस्था र विभिन्न अराजनीतिक समूहले कस्तो प्रकारको सुरक्षा चुनौती खडा गर्न सक्छन् भन्नेबारेमा जानकारी गराएको बताइएको छ। सुरक्षा व्यवस्थापन हेर्ने निर्वाचन आयोगका एकजना आयुक्त सुधीरकुमार शाह भन्छन्, “भर्खरै सप्तरीमा एउटा अप्रिय घट्ना भयो, त्यसलाई पनि विश्लेषण गर्यौं र देशको विभिन्न भूभागमा सक्रिय रहेका निर्वाचन विरोधी राजनीतिक दल, समूह वा संस्थाहरुले के गर्न सक्छन् भन्ने कुरालाई पनि सूक्ष्मरुपमा आकलन गर्ने विषयमा छलफल केन्द्रित रह्यो”। जिज्ञासा निर्वाचनका लागि प्रमुख चुनौती हुने ठानिएको राजनीतिक वातावरणबारे पनि छलफलमा कतिपय सुरक्षा निकायका प्रतिनिधिले जिज्ञासा राखेको बताइएको छ। निर्वाचनमा राजनीतिक दलले खेल्ने भूमिकाले सुरक्षामा पनि प्रभाव पार्ने आशंकाबारे आयोगका प्रवक्ता सूर्यप्रसाद शर्माले भने, “राजनीतिक दलहरुले सुरक्षाको वातावरण कसरी सिर्जना गर्न सहयोग पुर्याउने र सरकारले कसरी सुरक्षा दिएर जनतालाई आश्वस्त पार्ने भन्ने सरकारको जिम्मेवारीको कुरा पनि हो र त्यही हिसाबले हामी अगाडि बढिरहेका छौं भन्ने गृह अधिकारीहरूको भनाइ थियो।” सरकारले स्थानीय चुनावमा सुरक्षाका लागि भन्दै ७५ हजार म्यादी प्रहरी सहित २ लाखभन्दा बढी सुरक्षाकर्मी खटाउने योजना तयार गरेको छ। तर म्यादी प्रहरी भर्ना प्रक्रिया ढिलाइ भएकोमा समेत सुरक्षा अधिकारीहरुले आयोगको ध्यानकर्षण गराएको बताइएको छ। –बिबिसी नेपाली सेवाको वेभपेजबाट

पथरी (मोरङ), चैत ६। स्थानीय तहको निर्वाचनका लागि मोरङमा ३०६ मतदानस्थल कायम गरिने भएको छ । पूर्व क्षेत्रीय निर्वाचन कार्यालय, विराटनगरका प्रमुख भक्तबहादुर भट्टराईका अनुसार दोस्रो संविधानसभाको चुनावमा २७० मतदानस्थल थिए । पैँतालीस निर्वाचनस्थल थप्न केन्द्रमा सिफारिस गरेको भट्टराईको भनाइ छ । उहाँका अनुसार सुनवर्षी र सुन्दरहरैचा नगरपालिका पाँच÷पाँच केराबारी गाउँपालिका पाँच, त्यस्तै धनपाल गाउँपालिका चार, उर्लाबारी नगरपालिका र बूढीगङ्गा गाउँपालिका दुई÷दुई जहदा र कटहरी गाउँपालिका तीन÷तीन, ग्रामथान र कानेपोखरी गाउँपालिका एक÷एक त्यस्तै रतुवामाई नगरपालिका तीन, बेलबारी नगरपालिका चार, लेटाङ भोगटेनी नगरपालिका तीन, रङ्गेली नगरपालिका दुई, पथरी शनिश्चरे एक, मिक्लाजुङ गाउँपालिकामा एक मतदानस्थल थपिने क्षेत्रीय निर्वाचन कार्यालय, विराटनगरका प्रमुख भट्टराईले जानकारी दिनुभयो । मोरङमा नौवटा संसदीय निर्वाचन क्षेत्र रहेको छ । स्थानीय तह निर्वाचनमा यहाँबाट ८२९ जनप्रतिनिधि निवाचित हुनेछन् । मोरङमा एक उपमहानगरपालिका, आठ नगरपालिका, आठ गाउँपालिकासहित १७ स्थानीय तह छन् । नगरपालिकामा प्रमुख र उपप्रमुख तथा गाउँपालिकामा अध्यक्ष र उपाध्यक्ष निवाचित हुनेछन् । स्थानीय तहको प्रत्येक नगर र गाउँपालिकाबाट एक प्रमुख, एक उपप्रमुख तथा प्रत्येक वडाबाट एक अध्यक्ष र एक महिलासहित चारजना सदस्य निर्वाचित हुने व्यवस्था छ । रासस

चितवन, चैत ५ । योङ्ग कम्युनिस्ट लीग (वाइसियल) चितवन पार्वतीपुरको वडा अध्यक्षमा प्रकाश अधिकारीको अध्यक्षमा ४१ सदस्यीय कमिटि गठन गरेको छ । शनिबार चितवनको भरतपुर २१ , पार्वतीपुरमा भएको वडा भेलाले अधिकारीको अध्यक्षतामा ४१ सदस्यीय वडा कमिटी गठन गरेको हो । भेलाले पार्वतीपुर वाइसियलको ईन्चार्जमा सुजन बि.क, सह ईन्चार्जहरुमा धनराज गिरी , नारायण पौडेललाई चयन गरेको छ ।त्यस्तैगरी कार्यसमितिको उपाध्यक्षमा कृष्णराम बि.क. , सचिबमा नारायण चालिसे र कोषाध्यक्षमा अर्जुन पौडेल लगायतका चयन भएका छन् । नेकपा माओबादी केन्द्रका महाधिवेशन आयोजक समिती सदस्य एबम वडा ईन्चार्ज नारायण आचार्यको प्रमुख आतिथ्यतामा सम्पन्न भएको भेलामा वाइसियल जिल्ला सहईन्चार्जहरु उत्तम गुरुङ , ईश्वर रेग्मी , राम गोदार , जिल्ला सह संयोजकहरु रोशन दाहाल , रामहरि सेढाई र सन्तोष शर्मा लगायतको उपस्थिति रहेको थियो । साबिक पार्बतीपुर वाइसियलका अध्यक्ष सुजन बिश्वकर्माको अध्यक्षतामा वडाभेला भएको हो ।

बर्दिवास, ५ चैत । महोत्तरी जिल्लाको बर्दिवासमा एकीकृत नमुना मुसहर बस्ती निर्माणका लागि रु तीन लाख तीन हजार छ सय सत्तरी रकम सहयोग स्वरुप हस्तान्तरण गरेको छ । नमुना बस्ती परियोजनास्थलमा आयोजित एक कार्यक्रमबीच स्पेनमा रहेका नेपालीबाट सङ्कलित सो रकम मञ्चका स्पेन शाखाका संस्थापक अध्यक्ष पुष्प तिमिल्सिना र कोषाध्यक्ष दिनेश रेग्मीले बस्ती निर्माण गरिरहेको धुर्मुस–सुन्तली फाउन्डेसनका अध्यक्ष हास्यकलाकार धुर्मुस (सीताराम कट्टेल)लाई संयुक्तरुपमा हस्तान्तरण गरेका छन् । कार्यक्रममा मञ्चका संस्थापक अध्यक्ष तिमिल्सिनाले फाउन्डेसनले राष्ट्रिय एकता र आपसी सद्भाव वृद्धिसँगै गरिबको उत्थानका लागि गरेको प्रयत्न प्रशंसनीय भएको बताए । हास्यकलाकार धुर्मुसले संसारभरि छरिएर रहेका मनकारी नेपाली र अन्य सहयोगीको साथ पाएर नै आफू मुसहर बस्ती निर्माणमा जुटेको बताए । कार्यक्रममा बर्दिवास–१ का देवेन्द्र गौतमले बस्ती निर्माणमा आफ्नोतर्फबाट एक लाख २५ हजार १०१ फाउन्डेसनका अध्यक्ष धुर्मुसलाई हस्तान्तरण गरेका थिए । गत पुस २५ गतेदेखि निर्माण थालिएको नमुना बस्ती निर्माणको अनुमानित लागत रु चार करोड ३८ लाख रहेको छ । बस्ती निर्माणको कार्य चैत मसान्तमा सकेर आउने नयाँ वर्षका दिन मुसहरहरुलाई हस्तान्तरण गरिने फाउन्डेसनले यसअघि नै घोषणा गरिसकेको छ । नमुना बस्तीमा ५० मुसहर परिवारका लागि बिजुली, खानेपानी, शौचालय, सडक सुविधासहितका अपाङ्गमैत्री, बालमैत्री र वातावरणमैत्री भूकम्प प्रतिरोधी घर बनेको धुर्मुसको भनाइ छ । घर निर्माणको कार्य लगभग ८० प्रतिशत सम्पन्न भएको फाउन्डेसनले जनाएको छ । रासस