गाउँमा छँदा किन हो किन बन्धनमा बाँधिए जस्तो लाग्थ्यो । नलाग्नु पनि कसरी घर परिवारको आग्रह पालना नगरी सुुखै थिएन । एक हिसाबले भनौं अहिले मन चगांजस्तै भएको छ । जता उडायो उतै उड्ने । केवल उडाउने कलामात्रै चाहिने । एल.बुङ्ली बालपन गाउँघरमै विताए । सानोमा जति पनि राम्रो नराम्रो काम गाउँमै गरिए । थाहा थिएन बस, मोटर, साइकल इत्यादि साधन कस्ता हुन्छन् भनेर । कल्पना पनि गरेको थिएन यसअघि वर्णन गरेका सवारी साधनमा सवार हुने । बालापनमा गाउँ नै प्यारो लाग्ने । गाउँकै मान्छे, गाउँकै उठबस प्रिय लाग्ने । यतिमात्रै होइन, गाउँ नै सम्पूर्ण संसार हो लाग्ने । १५ वर्षसम्म जिल्लाभन्दा बाहिर पाइला परेन । सानोमा शहर कस्तो होला ? त्यहाँका मान्छे कस्ता होलान् ? के खानेकुरा खालान् इत्यादि कुरा खूब सोचिन्थे । दश कक्षासम्म गाउँकै स्कूलमा रमाइयो । पृथ्वीमा आगमन भएको झण्डै डेढ दशक पछिमात्रै जिल्लाबाट टाढिने भइयो । यो रहर थिएन, बाध्ययता थियो । गाउँमै सुविधा सम्पन्न विद्यालय हुँदो हो त जरुरत थिएन परिचय नभएको ठाउँमा जाने । अब जानैपर्यो नजर नपुगेको ठाउँमा । यो ठाउँ पुग्ने कति बाध्यता थिए कति रहर । डेढ दशक गाउँमा अडेको शरीर एक्कासी शहर झर्दा गाउँको न्यास्रोले केही दिन खूब पिरोल्यो । त्यो सुनसान गाउँमा रमेको जीवन शहर पस्दा पिँजडामा बसेजस्तै महसुस भयो । अझ भनौं वन, पाखा–पखेरा, खेतबारी, पैदल उकाली–ओराली गरेको ज्यानलाई शहर पचेन । तर, विस्तार पच्दै गयो । त्यसको कारण थिए हाज्मोला जस्तै बन्दै गएका प्रिय साथी । दिनभर स्कुल गएर साँझ बिहान काममा खटिरहनुपर्ने दैनिकी फेरिएको थियो । गाउँमा छँदा बिहान काम ग¥यो स्कुल गयो फेरि स्कूलबाट आयो काममै व्यस्त । यसरी नै दिनचर्या बित्ने गर्दथ्यो । तर, शहर आएपछि कामको बोझ हृवात्तै घटेको थियो । बिहान अध्ययन गर्ने, खाना बनाउने, खाने अनि कलेज जाने । त्यो पनि हिँडेर होइन, साइकलमा । शुरुका दिनमा दिनभर व्यस्त हुन नपाउँदा लाग्थ्यो कलेज आउने, जाने काम वाइयात जस्तै । यतिमात्रै होइन, शहर नै अल्छि प्रेमीहरुको वासस्थान हो लाग्थ्यो । तर, दैनिक क्रियाकलाप परिर्वतन हुँदै गएपछि म पनि अल्छी प्रेमीजस्तै भएको थिए । गाउँ छँदा पाँच बजे खुल्ने निन्द्रा ७ बजे खुल्ने भएको थियो । आठ बजे सुत्ने बानी १० एघार बजे भएको थियो । अनि थाहा पाए शहर बस्नु र गाउँमा बस्नु आकाश–पाताल फरक छ भनेर । एक गरिव घरमा जन्म लिएको म । बुबाको अधिकांश समय रोजगारीको शिशीलामा भारत मै वित्यो, वितीरेहको छ । वितीरहोस् भन्ने सोच बनाएको छैन । घरमा पैसाको अभाव खट्की रहन्थ्यो । गाउँमा त ५ हजार रुपैयाँ पनि कति हो कति लाग्थ्यो । तर, शहरमा भने पाँच हजार एउटा माछालाई दिएको चारा जस्तै लाग्न थाल्यो । दिन वित्दै गए शहरले मन तान्दै गयो । गाउँको याद शहरका रमझममा विलिन हुन थाले । केही दिनअघि गाउँ नै जान्छु भनेर जिद्दी गर्ने मन शहरप्रेमी हुन थाल्यो । समयको परिर्वतन भनौं या बाध्ययताले म अल्छी बन्दै गए । नबनेपनि कसरी कामको चाङ नै कम भएपछि । साथी–संगति थपिँदै गए । कोही गफाडी, कोही ज्ञानी त कुनै मन मिल्ने । अझै भनौं हेलो साथी, भलो साथी, चलो साथीसँग सम्बन्ध बढ्दै गयो । मन मिल्ने र मन मिलाउने क्रम जारी नै भयो । अनेक साथीसँग परिचय हुँदै गयो । गाउँका भन्दा अनौठो व्यवहारका साथी पनि देख्न पाइयो । हुन त स्कूले जीवन भन्दा कलेज लाइफ खुला भएर होला । कतिपय साथी त कक्षाकोठा मै गुटखा, सुर्ती इत्यादि खाइदिन्थे । तर, मेरो भने त्यस्ता चीजसँग प्रेम बसेन र बसेको पनि छैन । दैनिक क्रियाकलाप परिर्वतन हुँदै गएपछि म पनि अल्छी प्रेमीजस्तै भएको थिए । गाउँ छँदा पाँच बजे खुल्ने निन्द्रा ७ बजे खुल्ने भएको थियो । आठ बजे सुत्ने बानी १० एघार बजे भएको थियो । अनि थाहा पाए शहर बस्नु र गाउँमा बस्नु आकाश–पाताल फरक छ भनेर । अहिलेसम्म शहर बसाइमा ६ चोटी डेरा सराई भएको छ । कहिले घरबेटीको किचकिचले त कहिले एउटै कोठामा बस्ने मनै नबसेर । मनले जे भन्यो त्यही गर्न पाइने भएपछि मनमौजी थियो, कसैको भय थिएन । कसैको आग्रह मान्नुपर्ने बाध्यता थिएन । एक हिसाबले म निकै खुल्ला तरिकाले बस्न पाएको थिए, पाएको छु । गाउँमा छँदा किन हो किन बन्धनमा बाँधिए जस्तो लाग्थ्यो । नलाग्नु पनि कसरी घर परिवारको आग्रह पालना नगरी सुुखै थिएन । एक हिसाबले भनौं अहिले मन चगांजस्तै भएको छ । जता उडायो उतै उड्ने । केवल उडाउने कलामात्रै चाहिने । म एक नेपालको सबैभन्दा दुर्गममा पर्ने जिल्लाको व्यक्ति । त्योमध्ये म जिल्लाको अति विकटको स्थानीय । सडकबाट गाउँ पुग्न झण्डै एकदिन पैदल यात्रा गर्नुपर्ने ठाउँको बासिन्दा । भौगोलिक विकट त छ नै राज्यको दृष्टिसम्म पुग्न नसकेको मेरो गाउँ । विकासका पूर्वाधारले छुन सकेको छैन अझैं पनि । अहिले पनि स्वास्थ्य चौकी पुग्न एक–दुई घण्टा पैदल हिँड्नुपर्ने बाध्ययता छ मेरा गाउँबासीको । यस्तो कहर भोग्न विवश भएको ठाउँबाट एक्कासी शहर पस्दा विकासको उज्यालो बल्ल देख्न पाइयो । विकास भनेको यो हो नी त भन्ने मन लाग्यो । अस्पताल, विद्यालय, खानेपानी, विद्युत इत्यादि सुविधाले सम्पन्न । अनि पो शहर भनिएको रहेछ । तर पनि अझै शहरिया विकास हुन सकेको छैन भन्छन् ।

बारा, कात्तिक ८ । जिल्ला प्रशासनको कार्यालय बाराको टोलीले आज जितपुरस्थित बिन्दा स्टोर्समा छापामारेको छ । जितपुरसिमरा उपमहानगरपालिका–७ जितपुरमा रहेको पेट्रोलपम्पमा प्रशासनको टोलीले छापामारी तेलको नमुनाहरु सङकलन गरेको छ । इलाका प्रहरी कार्यालय सिमराका प्रहरी निरीक्षक गोविन्दकुमार कार्कीले जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा मिसावटयुक्त तेलहरु बिक्री भइरहेको उजुरीको आधारमा छापा मारिएको बताए ।

काठमाडौं, कार्तिक ३१ । नेकपा माले स्थायी कमिटीको बैठकले पार्टीका तीनजना पोलिटब्युरो सदस्यसहित चारजनालाई निष्कासन गरेको छ । निष्कासित हुनेमा पोलिटब्युरो सदस्य हिक्मतबहादुर देउवा, गंगाप्रसाद चौधरी र वीरेन्द्र थपलिया तथा केन्द्रीय सदस्य सीता महत देउवा रहेका छन् । उनीहरुलाई पार्टीको एकताविपरीत गुटबन्दी र फुटपरस्त गतिविधिमा सक्रिय रहेको भन्दै पार्टी सदस्यसमेतबाट निष्कासन गरिएको सो पार्टीले जनाएको छ । पार्टीका महासचिव सीपी मैनालीको अध्यक्षमा मंगलबार बसेको बैठकले उनस्हरुलाई पार्टी विधानको धारा १, २, ३, ४ र ५ बमोजिम कारबाही गर्दै पार्टीका सबै जिम्मेवारीबाट पदच्यूत गरी पार्टी सदस्यबाटसमेत निष्कासित गरेको हो । ‘पार्टी अस्तित्व नरुचाउने परचक्रीले चलाएको निराधार र कपोलकल्पित हल्लामा नलाग्न समस्त पार्टी पंक्तिलाई आह्वान गर्दछ’–सो पार्टीले जारी गरेको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ । महासचिव मैनालीले आशन्न निर्वाचनमा हाल अन्य कुनै दलसँग सहकार्य र एकीकरणसम्बन्धी निर्णय भइनसकेको सन्दर्भमा आफखुसी अन्य पार्टीसँग वार्ता गरी पार्टी फुटाउने गतिविधि गरेको आशंकामा उनीहरुलाई निष्कासन गरिएको जानकारी दिए ।

विकाश गायक यति बेला नेपाली राजनैतिक वृतलाई बाम ध्रुविकरण अझ भनौ, बाम एकताको चर्को बहसले च्वात्तै पोलेको छ। वर्तमान नेपालका दुई ठुला कम्युनिष्ट शक्ति एमाले र माओवादीबीचको यो ध्रुबिकरण बिल्कुल स्वाभाभिक छ किनकी चुनावी रणनीति भनेको जोसँग मिल्दा बढी भन्दा बढी नतिजा आफ्नो पक्षमा पार्न सकिन्छ उसैसँग मिल्ने नै हो, चुनाबमा प्रधान कुरा नतिजा नै हुन्छ ।  हिजो भेट्दा सामान्य औपचारिकता निभाउन पनि हिच्किचाउने  दुईको प्रेमको भबिष्य प्रदेश र प्रतीनिधी सभाको चुनाब भन्दा धेरै अघि सम्म बढ्नेमा शंका छ।  अन्य सबै कुरा सहायक नै हुन्छ । गएको स्थानीय चुनावले के देखाउछँ भने जुन ठाउँमा माओवादी र एमाले मिलेर चुनाव लडे ति ठाँउ प्राय जितेका छन्। हिजोसम्म एक अर्काको उछितो काट्दै हिँडेका यि दल आज अङ्गालोमा कसिएका छन् र यिनका नेताहरु केपी अाेली र प्रचण्ड स्वार्थ सहितको प्रेम सम्बन्धमा छन् । विकाश गायक हिजो भेट्दा सामान्य औपचारिकता निभाउन पनि हिच्किचाउने यि दुईको प्रेमको भबिष्य प्रदेश र प्रतीनिधी सभाको चुनाव भन्दा धेरै अघि सम्म बढ्नेमा आम कम्युनिष्ट शुभेच्छुकलाई भन्दा यिनीहरुलाई नै बढी शंका छ। हिजो एक अर्कालाई टाउकाको मुल्य तोक्दै सिध्याउन हिडेका शेरबहादुर र प्रचण्ड मिल्न सक्छन् भने प्रचण्ड र केपी मिल्नु धेरै आश्चर्यको बिषय रहेन, भएन। अहिलेको यो ध्रुविकरणबाट अन्य साना दल बाहेक एमाले र माओबादीले ६० र ४० प्रतिशत सिट सुरक्षित गर्न खोजेका हुन्, त्यो भन्दा अरु खासै ठुलै त्याग यिनीहरुले गरिहाल्ने देखिदैन, किनकी सबैलाई ठाम चाहिएको बेला भन्ने चाँही ‘बाम–बाम’ हो, नत्र त मै खाम, मै लाम नै हो । कम्युनिष्ट शुभचिन्तक फुरुङ्ग भैहाल्नु छिटो हुनेछ। टाउको मात्रै मिलेर कार्यकर्ताले भोट नहाल्ने गएको स्थानीय चुनाबले देखायो आम कम्युनिष्ट शुभचिन्तक फुरुङ्ग भैहाल्नु छिटो हुनेछ। जहाँसम्म पार्टी एकताको सवाल छ, टाउको मात्रै मिलेर कार्यकर्ताले भोट नहाल्ने गएको स्थानीय चुनाबले देखायो, त्यसैले पहिला मानसिक र भावानात्मक रुपमा एकता गराउन यो एकताको बिषयलाई अलि चाहिने भन्दा चर्को रुपमा उठाइएको हो। खासै मन नपरे पनि पेपर म्यारिज गरेर अष्ट्रेलिया छिर्ने अनि उता पुगेपछी डिभोर्स गरेर आफुले मन पराएकी केटी वा केटासँग बिहे गरेर घरजम गर्ने आम नेपाली युवाहरुको अहिलेको परिवेशलाई चुनाबसम्म ध्रुबिकरणलाई जसो–तसोसँगै लाने, ६० र ४० पाएपछि पनि मनपरेसँगै बस्ने, नपरे आ–आफ्नो बाटो छँदैछसँग तुलाना गर्न सकिन्छ । यी सबै हुँदा हुँदै पनि मिल्नु जत्तिको आहा १ नमिल्नुमा चाँही छैन, हुँदैन। फेरी पनि बृहत रुपान्तरण सहितको कम्युनिष्ट एकतालाई आजको आवश्यकताको रुपमा नर्कान भने सकिन्न। अन्त्यमा, यता बाम ध्रुबिकरण सँग–सँगै उता कांग्रेस लगायत अन्य लोकतन्त्रीक घटकको ध्रुबिकरणले आगामी निर्वाचन निकै रोचक हुने देखिएको छ । यि सबै ध्रुविकरण राष्ट्रको हितको लागी हुनसके वास्तवमै यिनीहरुको औचित्य सिद्ध हुनेछ । 

बझाङ, असोज १७ । जिल्लाको तल्कोट गाउँपालिका अध्यक्ष लालबहादुर बिष्टले कुट्दा एक जना गम्भीर घाइते भएका छन । तल्कोट गाउँपालिकाका अध्यक्ष लाल बहादुर बिष्टले कुट्दा तल्कोट गाउँपालिका वडा नम्वर ७ का मनबिर बिष्ट गम्भिर घाइते भएका हुन । नेकपा एमालेबाट तल्कोट गाउँपालिकाका बासिन्दाहरुले मतदान गरी विजयी भएका लाल बहादुर बिष्टले दादागिरी शैलीमा घरमा नै गएर मनबिर बिष्टलाई कुटपिट गरी गम्भीर घाइते बनाएको पिडित परिवारले बताएका छन । विजयी हाँसिल गरेपछि राजनितिक पूर्वाग्राही भएर अध्यक्ष बिष्टले गाउँ भरी भोट अर्कालाई हालेको भन्दै त्रसित पार्ने गरेको गाउँलेहरुको भनाइ छ । गाउँपालिका अध्यक्ष रहेका बिष्टले भोट अर्को दललाई हालेको भन्दै मनबिर बिष्टलाइ कुटपिट गरी गम्भीर घाइते बनाएको नेपाली काँग्रेसका पुर्व सभापती पृथ्वी बहादुर सिंहले बताए । उनले भने घाइते बिष्टको नाक र मुखबाट रगत बगिरहेको हुँदा जिल्ला अस्पताल बझाङले जिल्ला बाहिर रिफर गरिएको छ । पिडित मनबिर बिष्टका आफन्तले गाउँपालिकाका अध्यक्ष लाल बहादुर बिष्ट लगायत १५ जना बिरुद्व जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा ज्यान मार्ने उद्योग सम्बन्धि मुद्वा जाहेर गराएका छन । यता तल्कोट गाउँपालिकाका अध्यक्ष लाल बहादुर बिष्टले भने अघिल्लो दिन मनबिर बिष्ट नेतृत्वको टोलीले मलाई नै कुटपिट गरी घाइते बनाएको र पछिल्लो दिन मेरा केटाहरु गएर मनबिर बिष्टसँग झगडा हुँदा बिष्ट घाइते भएका हुन । नयाँ पत्रिकाबाट

काठमाडौं, असोज ९ । जापानमा आइतबार साँझ भएको बस दुर्घटनामा १० नेपाली घाइते भएका छन् । घाइतेमध्ये पाँच जनाको अवस्था गम्भीर छ । उनीहरुको साइतामा विश्वविद्यालय मेडिकल कलेजमा उपचार भइरहेको छ । घाइतेमध्ये रुपन्देहीको पर्रोहा नगरपालिका सैनामैना चोककी मीना केसी, रुद्रपुर गाउँपालिका छपाली टोलकी मीना श्रीश मगर, बाग्लुङको चमुवाकी लक्ष्मी चालिसे सुवेदी, रितुरमणपाल दर्नाल र कमला नेपाली छन् । साइतामाको चुरुसे बस्ने नेपाली र दर्नालको ठेगाना थाहा हुन सकेको छैन । आईपीएल कम्पनीको बस खावागोय नजिकैको कामुदामा दुर्घटनामा परेको हो । दुर्घटनामा घाइते भएका २२ मध्ये १० नेपाली रहेको किवा कम्पनीकी कविता भण्डारीले जानकारी दिएकी छन् । –कान्तिपुर दैनिकबाट

असोज ३ । उक्त कार्यक्रममा प्रमुख अतिथि नेपाल वायुसेवा निगमका प्रवन्ध निर्देशक सुगतरन्त कंसाकारले पानसमा वत्तिवालेर उद्घाटन गरेको थियो । विशेष अतिथि सौर्य एयरलाइन्सका प्रवन्ध निर्देशक गोपाल भट्राई राससका अध्यक्ष कुलचन्द्र वाग्लेको उपस्थिति रहेको थियो । उक्त कार्यक्रममा नेपालका एभीएसन क्षेत्रका विशिष्ट व्यक्तिहरुको वाक्लो उपस्थिति थियो । उक्त कार्यक्रममा मुख्य निर्णायकको रुपमा नेपाल एयरका क्याप्टेन विजय लामा, सौर्य एयरकी चिफ क्याप्टेन भावना गिरि पन्त, वरिष्ठ क्याप्टेन वेद उप्रेती, प्रो.डा.स्वागत श्रेष्ठ, हिमालय एयरको कोपाइलट गणीत केसी, सिता एयरकी क्याविनक्रु म्यानेजर अन्जली खनाल र सिम्रिक एयरको चिफ एयर होस्टेस अस्मीता खनाल रहेको थियो । सिजन मिडियाद्धारा विगत ७ वर्षदेखि आयोजना गर्दै आएको मिस एयरहोस्टेस २०१७ चौथो सस्ंकरणको ताज धरानकी १९ वर्षिय रिवा लिम्वुले ३४ जना प्रतियोगीहरुलाई पछि पारी ताज शिरमा लगाउन सफल भइन् । प्रतियोगितामा विजेता भई लिम्वुले मिस एयरहोस्टेस २०१७’ कोे ताज र उपाधि सहित रु २५ हजार नगद रुपैया र वसुन्धरा स्थित साउथ ओइस्टन कलेजमा उच्च शिक्षा अध्ययनका लागि एकलाख वरावरको छात्रावृत्ति पाइन् भने एभीयसन म्यूजीएममा हालको लागि रोजगारीको अवसर पनि प्राप्त गरिन् । त्यस्तै गरी फस्ट रनर अप कंलङ्कीको सिजु सिंह ठकुरीले नगद रु.१५ हजार रुपैया र वेष्ट ड्रेसको उपाधी प्राप्त गरिन भने सेकेण्ड रनरअप मोनालिसा पाख्रीनले हातपारीन भने मिस पर्सनालीटीको अवार्ड पनि हातपारीन र रु.दश हजार रुपैयाँ साथै वसुन्धरास्थित साउथ ओइस्टन कलेजमा रु.१ लाखबराबरको छात्रावृत्ति प्रदान गरिने छ । अवार्डमा अर्गनाइजर च्वाइस अवार्ड दिक्षा थापा, मिस ट्यालेन्ट अनु वुढा मगर, मिस फोटोजेनिक अस्मीता वुढाथोकी, वेस्ट स्माइल पुजा खत्री, मिस फेन्डसीप अवार्ड सुप्रीया थापा मगर, मिस डिसिपिललिन अवार्ड सपना जोशी, मिस पपुलर फुरलामु शेर्पा, मिस मल्टी मिडिया एलीना श्रेष्ठले पाएका छन् । साथै भिर्योस च्वाइस अवार्ड वर्षा चाम्लीङ राई, वेस्ट स्कीन विमु लिम्वुले हात पार्न सफल भए ।

उमेश बन्जाडे/ अस्ति भर्खरै आएको बाढिले चुर्लुम्म डुबाएको मधेस यतिबेला गास, बास र कपासको चरम अभावका कारण आहात बनेको छ। केही वर्षअघि पहाडमा भुइँचालो जाँदा हर सम्भव जुटाएर सहयोगको कुनै कसर बाँकी नछोडेको मधेसले, आज उस्तै दयालु मनहरुको व्यग्र प्रतीक्षा गरिरहेको छ। आज मात्र होईन प्रायः वर्षेनि यस्तोखाले प्रकोपहरुले खुसिहरु लुटेर स्तब्ध बनाउने मधेसको माटो र मनहरु यतिबेला फेरिपनी बाढिबाट निथ्रुक्क भिजेर ओसिएका छन् । आंशिक रुपमा सरकार तथा केही ब्यक्ति र समूहले राहत वितरण गरेतापनी वर्षौंलगाएर जोडेको सम्पत्ति एवं घरपरिवार बगाएको घाउमा सामान्य मल्हम मात्र लगाएर खाटो बस्न सक्ने अवस्था देखिन्न।  हिजोका दिनमा मधेसलाई बिहार देख्ने, पहाडलाई कुमाउँ(गढवाल देख्ने र हिमाललाई चीन, तिब्बत देख्नेहरु पनि, आज हामी समग्र नेपालीको एकत्त्व चाहान्छौ भन्दै मधेस झरेका छन। उमेश बन्जाडे अहिले विशेषत यतिबेलै मधेस अर्थात दुई नम्बर प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा आगामी साताहुुुने स्थानीयतह चुनावको रौनक सुरु भएसँगै कार्यकर्ता आकर्षित गरेर शक्ति प्रदर्शन गर्ने एवं आफू मधेस र मधेसिका समस्या सँग नजिक रहेको भान गराउन होड नै सुरु भएको छ । हिजोका दिनमा मधेसलाई बिहार देख्ने, पहाडलाई कुमाउँ(गढवाल देख्ने र हिमाललाई चीन, तिब्बत देख्नेहरु पनि, आज हामी समग्र नेपालीको एकत्त्व चाहान्छौ भन्दै मधेस झरेका छन। आफ्नै देशका नागरिकले अधिकार माग्दा बिहारिको संज्ञादिँदै छातिमा गोलि ठोकेर ूकुहिएको आँप झार्योू भन्दै कुर्लिनेहरु पनि मधेस र मधेसिको अभिभावकका रुपमा चित्रित गर्दै मधेस झरेका छ्न । सत्ता प्राप्तिको कल्पनामा चुर्लुम्म डुबि मधेस र पहाडका बिचमा नकारात्मक भावनाहरू सिर्जना गराएर देशलाई लामो समय राजनीतिक अस्थिताको परिबन्धन ले बाँध्ने पश्चागामीहरु आज मधेस हुँदै देशका समग्र समस्याहरुको समाधान गोजिमै बोकेर अहिल्यै परिपुर्ति गर्छन् झैँ अभिनय गरि, चुनावी नतिजा आफ्नो पोल्टामा पार्न कन्दनी कँसेरै लागि परेकाछन। यता त्यही प्रवृतिले सात्तामा टाँसिएर अस्तव्यस्त बनाएको देश र हाम्रो भावनालाई एकीकृत गर्न, आफ्नै देशमा पनि पराइ झैँ लाग्नेगरी मौलाएको कुगन्धको अन्त्य गर्न हरबखत आफुले हारेरै भएपनी अपन्त्वको शुगन्ध छर्न प्रयत्न गरिरहने अर्को शक्ति पनि आफ्ना बिचार र एजेन्डा प्रष्ट्याउँदै मधेस झरेको छ। यतिबेला चुनावी अभियानका नाममा विभिन्न जिल्लामा भोजभतेर गरिएका खबरहरु पनि बाहिर आएकाछन। जबसम्म मासु, रक्सि र पैसा भरिएको मानसिकता मा एजेन्डा र राजनीतिक बिचार भर्न सकिदैन तबसम्म कुशल नेतृत्वले समाजमा स्थान पाउन सक्दैनन। अब ती सबै विभाजित मनहरूलाई एकीकृत गर्दै नेपाल र नेपाली भई सहर्ष बाँच्न पाउने वातावरण बनाउँदै राष्ट्र र राष्ट्रियतालाई बलियो बनाउँदै समृद्ध नेपालको निर्माणतर्फ अघि बढ्ने राजनीतिक नेतृत्वलाई आफ्नो अभिभावक चयन गर्ने वा विभिन्न परिवर्तनहरूलाई प्रदूषित गर्दै आफ्ना स(साना स्वार्थहरू पूरा गर्दै, आपसमा लड्दै भिड्दै आरोप प्रत्याआरोप लगाउँदै मुलुकलाई अनिर्णयको बन्दी बनाइराख्ने अथवा अधिकार माग्दा बिहार जाउ भन्ने कुनियतीका महासेठहरुलाई चुलीमा पुर्याउने त्यो उहीँ मधेस र मधेसी जनताको स्वैच्छिक स्वतन्त्रताको विषय हो। शासन व्यवस्थाका अन्तिम र निर्णायक जनता नै हुन् भन्नेकुरो यहीँनेर लागू हुनेछ। यतिबेला चुनावी अभियानका नाममा विभिन्न जिल्लामा भोजभतेर गरिएका खबरहरु पनि बाहिर आएकाछन। ूजबसम्म मासु, रक्सि र पैसा भरिएको मानसिकता मा एजेन्डा र राजनीतिक बिचार भर्न सकिदैन तबसम्म कुशल नेतृत्वले समाजमा स्थान पाउन सक्दैनन। विगत देखिनै चुनाव जित्नको लागि अनेकौं हत्कण्डा अपनाउने र जितिसके पश्चात् सामाजिक बिकासको संकल्पलाई आफ्नो लुटिखाने मन्त्रको रुपमा प्रयोग गर्नेहरुले फेरिपनी स्थानीय चुनावमा मासुको थुप्रो र रक्सीको खोलो बगाउँदै छन। एक चोक्टा मासु र एक घुट्को रक्सीमा पल भरको लागि रमाउँदा भविष्यमा पश्चातापले आफ्नै पुर्पुरो ठोकेर रुनुनपोरोस । आफ्नो अमुल्य मतको सदुपयोग गरौं ( हरेक सचेत मतदाता हरुलाई हार्दिक अपील हो यो। आफ्नै राष्ट्र भित्रको एउटा सम्प्रदायको नागरिकलाई कहिले बिहारी कहिले कुहिएको आँप कहिले कालो भन्दै अर्को सम्प्रदायको नागरिकलाई उत्तेजित बनाएर आफ्नो निहित स्वार्थ परिपुर्ती गर्न खोज्ने पाखाण्ड राष्ट्रवाद मात्र नभएर ठूलो अपराध पनि हो। यसको सजाय मधेसी जनताले यहि स्थानीय तहको निर्वाचन बाट दिने गतिलो अवसर पनि हो, यो। अझ सिधै भन्दा आउने पुस्ताको भविस्य अन्धकारमा धकेल्नु हो। एक चोक्टा मासु र एक गिलास रक्सी खुवाएका नेताले कुर्सीमा पुगेको भोलिपल्टै बाट राज्य कोषको कसरी दोहन गरेका छन, हामी देख्दै छौँ( एसअघि चुनाव जित्नकै लागी जनसेवाका अनेकौं अक्षरले भरिएका कागजी एजेन्डाहरु देखाएर नौटंकी गर्दै निकास र बिकाशका ढ्वाङ फुक्नेहरु, जब चुनाब जिते महानगर, नगर र गाउँपालीका को करोडौं र अरबौं बजेट देखेर, अब कसरी लुटौं भन्ने ध्याउन्न मा लागेका छन् । फेरिपनि एकछाक खाना, केही चोक्टा मासु र केही गिलास रक्सीसँग आफ्नो अमुल्य मत साट्नु र देख्दा देख्दै उही उहीँ प्रवृतिलाई भनेको आफ्ना सन्ततिका लागि ठूलो अपराधगरि चोरलाई चौतारी सुम्पिएझैँ हो। अझ सिधै भन्दा आउने पुस्ताको भविस्य अन्धकारमा धकेल्नु हो। एक चोक्टा मासु र एक गिलास रक्सी खुवाएका नेताले कुर्सीमा पुगेको भोलिपल्टै बाट राज्य कोषको कसरी दोहन गरेका छन, यस अघि सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचन बाट निर्वाचित केही ठुला निकायका जनप्रतिनिधिहरुको व्यबहार बाट समेत सहजै अड्कल काट्न सकिन्छ। त्यसैले आफ्नो मत र मताधिकारको कदर गर्नुस। सोँचेर मतदान गर्नुस् ( ताकि फेरि पाँच वर्षसम्म पछुताउन नपरोस। आफुले गरेको मतदानलाई सम्झिएर हिन्ताबोध र आफैले ग्लानी गर्ने दिन नआवस। त्यसो हुन नदिनको लागि अग्रगमन र राष्ट्रिय एकताको पक्षधर अभिभावक लाई मतदान गरेर आफ्नो मताधिकारको सम्मान र कदर गर्नुस् । ( लमही दाङ, हालस् क्वालालम्पुर मलेसिया)

काठमाडौ, भदौ २३ । स्वास्थ्य मन्त्री गिरीराजमणि पोखरेलले आफ्नो नाममा केही बैंक मौजाद, सञ्चार सामाग्री र केही अत्यावश्यक फर्निचरहरु बाहेक कुनैपनि अचल सम्पत्ती नरहेको बताएका छन । शुक्रबार मन्त्री पोखरेलले आफ्नो सम्पती विवरण प्रधानमन्त्री कार्यालयमा बुझाउदा आफ्नो नाममा आम सर्वसाधारण नेपाली जनता बाहेक कुनैपनि अचल सम्पती नरहेको उल्लेख गरेका छन । स्वास्थ्य मन्त्री पोखरेलले सार्वजनिक गरेको सम्पत्ति विवरण अनुसार आफ्नो नाममा एभरेष्ट बैङ्क लिमिटेड पुल्चोक शाखामा आठ लाख १५ हजार दुइसय ६७ रुपैया ७१ पैसा र नेपाल बंगलादेश बैङ्क कमलादी शाखामा १३ हजार नौ सय ९३ रुपैया ८० पैसा बैंक मौज्दात रहेको उल्लेख गरिएको छ । उक्त रकमको प्राप्तीको श्रोत संविधानसभा सदस्य, मन्त्री तथा व्यववस्थापिकाको प्रमुख सचेतकको रुपमा रहँदा प्राप्त पारिश्रमिक हो । मन्त्री पोखरेलको बुबाको नाममा खोटाङ्ग जिल्ला लामीडाँडा गाउँपालिका–२ मा २३ रोपनी जग्गा रहेको छ । जुन सम्पत्ति पैत्रिक सम्पत्तिको रुपमा रहेको छ । उक्त जग्गा मध्ये मन्त्री पोखरेलको अंशमा पर्ने जग्गा कनककुमारी स्मृति प्रतिष्ठानलाई प्रदान गरिएको छ । यस्तै स्वास्थ्य मन्त्री पोखरेलले खोटाङ्गस्थित रुपाकोट सामुदायीक रेडियोमा पाँचहजार रुपैया शेयर रहेको सम्पती विवरणमा उल्लेख छ । मन्त्री पोखरेलसंग दुईवटा ल्यापटप, डिजिटल क्यामरा, कम्युटर प्रिन्टर, डेस्कअप कम्युटर, भिडियो क्यामरा र केही फर्निचरका समानहरु रहेका छन् । उक्त सामाग्री संविधानसभाको सदस्य रहँदा र मन्त्री हुदाँ प्राप्त पारिश्रामिकबाट खरिद गरिएको मन्त्री पोखरेलले उल्लेख गरेका छन ।

काठमाडौं, भदौ २२ । क्यारेवियन क्षेत्रमा आएको समुद्री आँधी इर्माले ठूलो क्षति पुर्‍याएको छ । क्यारेवियन क्षेत्रमा रहेको फ्रान्सको भूमिमा आँधीले बढी क्षति पुर्‍याएको हो । फ्रान्सेली टापु सेन्ट मार्टिन र सेन्ट बार्टसमा बढी भौतिक क्षति भएको छ । प्रतिघण्टा २ सय ९५ किलोमिटरको रफ्तारमा आएको यो आँधी हालसम्म रेकर्ड गरिएको मध्येकै शक्तिशाली भएको बताइएको छ । आँधीका कारण क्यारेवियन क्षेत्रको जनजीवन अस्तव्यस्त भएको छ । समुद्री आँधीमा परेर कम्तिमा दुई जनाको मृत्यु भएको छ भने दुई जना गम्भीर घाइते भएका छन् । फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुयल म्याक्रोनले आँधीले भौतिक क्षति बढी भएको र जनजीवन अस्तव्यस्त बनाएको बताएका छन् । इर्मा आँधीको प्रभाव क्यारेबियन टापुहरु बर्बुडा र एन्टिगुवामा समेत परेको छ । बर्बुडाका ९० प्रतिशत भवनमा आँधीले क्षति पुर्‍याएको छ । अहिले यो आँधी नर्दन भर्जिन आइल्यान्डतर्फ गएको छ । आँधीका कारण पोर्टओ रिको, डोमेनिकल रिपब्लिक, ब्रिटिस भर्जिन आइल्यान्डसहितका क्षेत्र पनि प्रभावित हुने चेतावनी दिइएको छ ।

काठमाडौँ, भदौ १० । नेपाल पत्रकार महासंघका नव–नर्वाचित अध्यक्ष गोविन्द आचार्यले अवको तीन महिनाभित्र सवै पत्रकारलाई नियुक्तिपत्र दिलाउन प्रयत्न गर्ने प्रतिवद्धता व्यक्त गरेका छन् । नेपाल पत्रकार महासंघ नेपाल एफएम प्रतिष्ठान शाखाले आफ्नै सभाकक्ष लाम्पाटीमा गरेको ‘व्यावसायीक पत्रकारीताका चुनौती र महासंघको योजना’ विषयक अन्तक्र्रियामा उनले श्रमजीवि पत्रकारहरुको हक अधिकारका लागि महासंघले नेतृत्व लिने वाचा गरे । पत्रकारहरुको दक्षता अभिवृद्धि गर्नुपर्नेमा जोड दिँदै अध्यक्ष आचार्यले भने ‘पत्रकार महासंघका सबै सदस्यहरुलाई तालिम दिउँ, दक्ष बनाऊँ, त्यसो भयो भने कामबाट निकालिनुपर्ने अवस्था नै रहँदैन ।’ सम्वन्धित सञ्चारमाध्यममै कार्यरत श्रमजीवि पत्रकारको स्वायत्ततासहितको ट्रेड युनियन गठन गर्नका लागि प्रोत्साहन गरेर श्रम ऐन अनुसार पारिश्रमिक जस्ता समस्या समाधानमा सहजीकरण गर्ने आचार्यको योजना छ । व्यबसायिक पत्रकारिता र पत्रकारहरुको पेशागत व्यबसायलाई सुरक्षित राख्न मिडियालाई पनि आर्थिक रुपमा आत्मनिर्भर बनाउनु पर्ने भएकाले लोककल्याणकारी विज्ञापनलाई समानुपातिक रुपमा वितरण गरेर मात्रै नपुग्ने भएकाले विभिन्न छुटहरु दिन राज्यलाई सुझाव दिएको बताए । ‘मिडिया आत्मनिर्भर भएपछि मात्रै कर्मचारीका हक अधिकार सुरक्षित हुन्छ आचार्यले’ भने सञ्चारमाध्यमलाई सवारी साधन खरिदमा छुट, सञ्चार सामाग्री तथा विद्युतमा छुट दिन सकिन्छ ।’ पत्रकारहरुले पनि मनलाग्दी लेख्छन भन्ने धेरै सुन्ने गरिएको उल्लेख गदै उनले भने त्यसलाई कानुन बनाएर नियन्त्रण गर्न सकिन्छ, तर वैधानिक सञ्चारमाध्यमले सम्प्रेषण गरेकै आधारमा पत्रकारलाई नियन्त्रणमा लिएर थुन्न पाईन्न । सवै सञ्चारमाध्यमलाई पनि आन्तरिक आचारसंहिता बनाएर लागु गर्न आग्रह गर्दै अध्यक्ष आचार्यले तीन वर्षे कार्यकालमा केहि नयाँ काम गर्ने योजनाका साथ आएकाले साथ दिन सबैलाई आग्रह गरे । श्रमजीवि पत्रकार ऐनमा पनि केहि अव्यबहारिक बुँदाहरु रहेकाले त्यसलाई हटाएर जाने योजना बनाएको उल्लेख गरे । कार्यक्रममा नेपाल टेलिभिजनका महाप्रवन्धक तथा प्रतिष्ठान शाखाका केन्द्रीय सभासद गोविन्द रोका सचिनले नवनिर्वाचित अध्यक्षलाई घोषणा गरिएका लोकप्रिय योजना कार्यान्वयन गर्न आग्रह गर्दै पत्रकार महासंघलाई उभयलिङ्गीको संज्ञा दिए । आधा पत्रकार र आधार मिडिया मालिक हुनुपर्ने भएकाले महासंघलाई पुरै ट्रेड युनियनका रुपमा स्वीकार गर्न नसकिएको दावी गरे । निष्पक्ष पत्रकारिता विश्वकै चुनौती रुपमा देखा परेको चर्चा गर्दै उनले भने ‘स्वतन्त्र व्यक्तिलाई सञ्चालकका रुपमा पाउनु चुनौतीपूर्ण रहे पनि व्याबसायिक पत्रकारिताको अभ्यास गर्न छोड्न हुन्न ।’ पत्रकारितालाई करिअरको खोजीका रुपमा लिने गरिएको उल्लेख गर्दै रोकाले भने श्रमजिवि पत्रकारले कम्तिमा मेरो उदेश्य के हो प्रष्ट भएर अगाडि बढ्नुपर्छ । कार्यक्रमा सहभागीहरुले पत्रकार महासंघलाई ‘साहु’को संगठनवाट श्रमजीविको संगठनका रुपमा परिणत गर्न सुझाए दिए ।

भदौ ७ । नेपाली दर्शकहरूको माया बटुल्न सफल चर्चित निर्देशक तथा अभिनेत्री दिपाश्री निरौलालाई यो बर्षको तीज झन् बिशेष बनेको छ । उमेरले ४० वर्ष काटिसक्दा पनि अझैसम्म अविवाहित रहेकी निरौलाको यसपटक तीज र उनको जन्मदिवस सँगसँगै परेको छ । उनले जन्मदिन मनाउने या नमनाउनेबारे भने अझैसम्म केही बाेलेकी छैनन् । निर्देशक तथा कलाकारको रुपमा उनले सफलताका साथ अगाडि बढिरहेको छ । दीपाश्री नेपाली चलचित्र क्षेत्रकी थोरैमात्र यस्ती सफल चलचित्रकर्मी हुन्, जो विवादमा कमैमात्र पर्छिन् । उनले निर्देशन गरेको पहिलो नेपाल चलचित्र ‘छक्का–पञ्जा’ ले रेकर्ड राखेपछि दिपाश्री सफल चलचित्रकर्मीको सूचीमा दहरिएकी छिन् । भदौ ७ गते विराटनगरमा जन्मिएकी निरौलाले निर्देशन गरेको दोश्रो चलचित्र ‘छक्का पन्जा २’ आगामी असोज ११ गतेबाट रिलिज हुँदैछ । गसिप र स्क्यान्डलबाट टाढै रहने दीपालाइ दर्शकले ‘तितो सत्य’ नामक हाँस्य टेलिचलचित्रबाट सर्वाधिक रुचाएका हुन् । रेडियोमा भने उनलाइ ‘धनियाँ’ नामले धेरै श्रोताले चिनेका थिए ।

‘कहिलेकाहीँ त्यता साँघुरो भए सुत्न मेरोतिर आए पनि हुन्छ नि भाइ । कुनै अप्ठेरो मान्नुपर्दैन, आफ्नै सम्झे हुन्छ,’ म डेरा सरेको तीन दिनपछि डेरावाल दिदीले भनेकी थिइन् । दिदीको त्यो भनाइ वास्तवमै सहज थिएन, उनले मलाई किन त्यसो भनिन् ? तीन-चार दिनसम्म मलाई सोचमग्न बनाएको थियो । रको तल-माथि गर्दा देखादेख हुन्थ्यो । उनी मलाई देख्ने बित्तिकै मसक्क मस्केर केही न केही सोधिहाल्थिन् – ‘चिया पिउनुभो ? खाना खानुभो ? नुहाउनुभो … ?’म बस्ने माथिल्लो तलामा दिदीको कोठा थियो । उनी को हुन्, यो शहरमा के गर्छिन् र उनको परिवारमा को कति छन् भन्ने केही जानकारी थिएन मलाई । एउटै घरमा बस्ने भएकोले उनीसाग मेरो हाइ-हेल्लोको मात्र सम्बन्ध थियो । यस्तै-यस्तै सवाल रहन्थे उनका । उनले सोधेका सवालहरुको सीधा जवाफ दिनु नै उचित ठान्थेँ म, साथमा फिस्स मुस्कान छोडेर बाटो लाग्थेँ । हुन पनि घरमा बसेकै हकमा सबै डेरावालसँग सम्पर्क बढाउने र दोस्ती गर्ने मेरो बानी कहिल्यै बसेन । म शहरमा बस्न थालेको पनि अठार वर्ष भयो होला । एउटै छानामुनि बसे पनि कति जनासाग त एकपटक समेत चिनजान नभई डेरा बदलिएको पनि हुँला । यो मेरो अनौठो बानी छ । पेशाले म एक कलमजीवी हुँ । पेशाभित्र मेरो औकात के कति छ, त्यो मलाई थाहा छैन । तर, शहरमा मेरो सम्पर्क हरेक मान्छेसाग बेग्लाबेग्लै किसिमको छ । मेरोमा दिनहुँ साथीहरु आइरहन्छन् । उनीहरुसँगको भेटघाट र कुराकानी मलाई बडो महत्वपूर्ण लाग्छ । त्यसैले पनि हामी कहिले कता कहिले कता समूहमै रात काट्छौं । डेरावाली दिदीलाई मेरोमा आउने साथीहरु देख्दा कोठामा साँघुरो होला भन्ने लागेर पनि मलाई आफूकहाँ बोलाएकी हुन सक्छ । नत्र अरु कारण के होला र ! उमेरले दिदी मभन्दा ५/६ वर्ष पाकै लाग्थिन् । त्यसैले पनि मैले उनलाई दिदी भन्न कुनै आपत्ति थिएन । हप्ता दिनपछि मात्र मैले दिदीको नाम सोध्ने साहस गरेँ । नाम शकुन्तला रहेछ । तर, उनको घरपरिवार, पेशा मलाई अझै थाहा थिएन । शकुन्तला दिदी मलाई देख्नेबित्तिकै आँखा गाडेर नियाल्थिन् । मायाको भाव झल्काउँथिन् । कोठामा बोलाउँथिन् र अवसर मिल्नेबित्तिकै खाजा र खानाका लागि समेत हार्दिकताका साथ आग्रह गर्थिन् । दिदीका ती सबै व्यवहारले मलाई निकै असहज लाग्थ्यो । तर पनि दिदीको कुरा टार्न नसकेर उनको कोठामा पुग्थेँ । दिदीले कोठाभरि यौन उत्तेजनाका अर्धनग्न तस्बिरहरु सजाएको देख्दा म खग्रङ्ग हुन्थेँ । मुटु जोडले फुल्थ्यो र हातगोडा काँप्थे । म दिदीले दिएको खानेकुरा छिटो-छिटो कपाकप खान्थेँ र तल ओर्लिहाल्थेँ । म काँतर मान्छे पटक्कै होइन । ठूल्ठूला मान्छेसग अन्तर्क्रिया गर्दा होस् वा जोखिमपूर्ण समाचार सम्प्रेषणमा प्रहरी प्रशासनसँग सामना गर्दा होस्, मलाई रत्तिभर डर लाग्दैनथ्यो । तर, दिदीको अगाडि किन म गरुडको छायामा परेको सर्प जस्तो भयभीत भइरहन्छु, आफैंलाई पत्तो हुँदैनथ्यो । शकुन्तला दिदीको कोठामा सधैंजसो लोग्नेमान्छेहरुको आउजाउ चलिरहन्थ्यो । आउने-जाने सबैसँग दिदीको आफ्नै प्रकारको नाता-सम्बन्ध कायम रहन्थ्यो । त्यस कुरामा पनि म निकै आश्चर्यमा पर्थेँ, किन दिदीको संगत लोग्नेमान्छेसँग मात्र हुन्छ ? केही दिन अरु बितेपछि मैले साथीहरुलाई शकुन्तला दिदीको बारेमा हल्काफुल्का कुरा गर्छु । साथीहरुले पनि उनको क्रियाकलापबारे शंका लागिसकेको बताउँछन्, ‘यो धन्दावाली आइमाई हो । यो सँग जोगिएर हिँडनू । नत्र फसाउली । बाहिर पनि यसको कुरा निकै सुन्न थालेका छौं । हामीले यसको बारेमा सायद समाचार रिपोर्ट बनाउनुपर्छ होला ।’ साथीहरुको त्यस्तो विचारलाई मैले ठाडै अस्वीकार गरेँ । उनीहरुलाई त्यसो नगर्न दबाब दिएको थिएा । जसका कारण उनीहरु हच्किएका थिए । दिदी हरेक बिहान उठ्नेबित्तिकै नुहाउँथिन् । सोह्र शृंगार गरेर चिटिक्क पर्थिन् । उनको शरीर चौबीसै घण्टा मगमगाइरहन्थ्यो । तर, उनको दिनचर्या कोठाभन्दा बाहिर बित्दैनथ्यो । त्यसमा अचम्म लाग्थ्यो मलाई । एकदिन मैले उनलाई उनको श्रीमानका विषयमा सोधेको थिएँ । त्यसको कुनै जवाफ दिइनन् उनले । म पनि त्यसै चुप लागेको थिएँ । दिदीकोमा किन थरीथरीका लोग्नेमान्छे मात्र आइरहन्छन् ? किन आजसम्म उनको कोठामा एउटा मात्र पनि स्वास्नीमानिसको आगमन हुँदैन ? पक्कै पनि यी दिदी धन्दावाली हुन सक्छिन् । मैले अड्कल काटेको थिएँ । शकुन्तला दिदीको कोठामा आउने लोग्नेमान्छेहरुसँग घण्टौं उनले के वार्तालाप गर्छिन्, त्यो थाहा हुँदैनथ्यो । तर, भित्र पस्दा चम्किलो अनुहारमा पस्ने लोग्नेमान्छेहरु बाहिर निस्किँदा निस्तेज भएर बाटो लाग्थे । दिदी धन्दावाली भन्ने निश्चित भएपछि उनको रुप र उनको कोठा समेत मलाई एचआईभी संक्रमणको अखडा भएको महसुस हुन थाल्यो । त्यसपछि उनले जति धेरै हार्दिकता देखाए पनि मैले उनको कोठामा जाने साहस गरिनँ । उनीसँग टाढिनुमै आफ्नो भलाइ देखेँ मैले । तर, दिदीको आत्मीयता अलि बेग्लै प्रकारको थियो । ज्यादै ममतामयी लाग्थिन् उनी । त्यस्ती आइमाई के प्राप्तिको लागि दिनहुँ आफ्नो शरीर बेचिरहेकी छन् ? उनको त्यो विवशता हो वा स्वेच्छा हो, थाहा पाउनुपर्ने विषय थियो मेरो लागि । यसैले पनि म दिदीको इतिवृत्तान्त थाहा पाउन निकै प्रयास गर्थें । फलस्वरूप महिनौंपछि उनको सम्पूर्ण कहानी मलाई प्रष्ट भएको थियो । विवाह गरेको दुई वर्ष पनि पुग्दानपुग्दै शकुन्तला दिदीको लोग्नेले सौता हालेछ । घरमा सौता आएपछि र लोग्नेबाट पनि बेवास्ता भएपछि उनी माइतीमा बस्न थालिन् । एउटी चेलीका लागि माइती भनेको त बाबु-आमा जिउँदो छउन्जेल मात्र न हो ! बाबु-आमा दुवैलाई दैवले लगेपछि माइती उनको लागि विरानो भयो । दाजु-भाउजूको अप्रिय वचन खप्न नसकेपछि दिदी माइत पनि छोडेर शहर पसिन् । शहर आएपछि केही समयसम्म उनले सानो चिया पसल खोलेर जीवनयापन गरिरहेकी थिइन् । यसै समयमा उनीसँग दोस्रो लोग्नेमान्छेको संगत भयो । एउटा लोग्नेमान्छेबाट सधैंका लागि लत्यालिएकी शकुन्तला दिदीलाई विवाह गर्ने मीठो आश्वासन दिएर अर्को लोग्नेमान्छेले पनि लुट्यो मात्रै । त्यसपछि ऊ आाधी जस्तै बिलायो । दोस्रो लोग्नेमान्छेसँगको बिछोड उनको जीवनमा अझ घातक सिद्ध भयो । निकै दिनसम्म दिदी आहत् भइन्, किनकि उनको पेटमा उसको गर्भ थियो । सबैतिरबाट एक्लिएकी दिदीले पेटको बच्चालाई सकुशल जन्म दिन उचित सम्झिनन् । गर्भपतन गराइन् । त्यसपछि उनको जिन्दगीले अर्कै मोड लियो । होटल पनि छोडेर दिदीले आफैं बजारमा निस्किँदै स्वतन्त्र पेशा थालिन् । एउटी आइमाईमान्छे २०/२२ वर्षको फक्रँदो यौवनमा जब लोग्नेमान्छेबाट विस्थापित गराइन्छे, त्यसपछि उसभित्रको दमित यौन चाहना एकैपटक विष्फोट भएर समाजमा पोखिन्छ । ऊ गलत क्रियाकलापमा संलग्न हुन्छे । शकुन्तला दिदीको जीवन त्यही घटनाचक्रको प्रतिविम्ब थियो । शकुन्तला दिदीको मोलमोलाइ आज हरेक यौन पुरुषहरुले आ-आफ्नै शैलीले गरिरहेका छन्  ।  जसरी मन लाग्छ, पैसामा उपभोग गरिरहेका छन् । शकुन्तला दिदी हिजोआज आफूलाई लुटाउनमै खुशी छन् । परिबन्दको खेलमा उनी बडो नमज्जाले हारेकी छन् । उनीकहाँ आज पनि कामोत्तेजक लोग्नेमान्छेहरु उनको पराजित नारी अस्तित्वसँग खेल्न आउँछन् र देहसँग खेलेर जान्छन् । देख्दादेख्दै शकुन्तला दिदीको अनुहार बेग्लै प्रकारको देखिन थालेको छ । पहिले जस्तो सौन्दर्य छैन । मसाग पनि पहिले जस्तो दिल खोलेर बोल्दिनन् उनी । हुन त मैले उनलाई पटकपटक यो पेशा छोड्न दबाब दिएको थिएँ । एउटी नारीको लागि सबैभन्दा मूल्यवान् वस्तु उसको अस्मिता हो । जुन उसले आफ्नो जीवनमा एकजना लोग्नेमान्छेका लागि मात्र सुम्पिन्छे । मैले दिदीलाई उपदेश दिएको थिएा, पैसा शरीरका लागि हो, शरीर पैसाका लागि होइन । मेरो कुरा दिदीले कति बुझिन् वा बुझिनन् पत्तो भएन । तर, उनले आफ्नो पेशा छाडिनन् । शरीर बेच्ने बाटोमा निरन्तर लागिरहिन् । केही गर्दा पनि उनी नमानेपछि मैले उनीबारे पत्रिकामा छापिदिने धम्की समेत दिएँ । सायद मेरो त्यही कुरा उनलाई चित्त बुझेको थिएन । शहरमा अरु पनि केही धन्दावाली आइमाईहरु मैले पत्ता लगाएको थिएा । कतिपयले आफ्ना किशोरी छोरीहरु समेतलाई बलजफ्ती पेशामा सहभागी गराएर जिन्दगीको अँध्यारो सुरुङतिर धकेलिरहेका थिए । तर, त्यसो गर्नुको पछाडि सबैको आ-आफ्नै विवशता पनि थिए । समय बगिरहेछ । दिन, हप्ता र महिनाहरु क्रमशः समयको पछाडि परिरहेका छन् आज । शहरमा म आफ्नो परिवारसहित छु । पहिलेको डेरा बदलिइसकेको छ । शकुन्तला दिदीको बारेमा पनि केही थाहा छैन मलाई । एकपटक उनको डेरामै गएर भेटूँ भन्ने पहिलेदेखि नै लागेको थियो । सायद उनी यतिखेर एचआईभीले पूर्ण ग्रस्त भएर पो बाँचिरहेकी छिन् कि ? त्यसैले उनलाई भेट्न जाने हिम्मत पनि आएको थिएन । एकदिन मैले शकुन्तला दिदीको दुःखद् समाचार पाएँ मेरै साथीहरुबाट । उनीहरुले तयार पारेको रिपोर्टमा जिल्लाभरका एचआईभी एड्स पीडितहरु र यौन व्यवसायीहरुको सूची तयार थियो । शकुन्तला दिदीलाई एचआईभी पोजेटिभ भएको खबरले मलाई भित्रैदेखि दुःखी बनायो । मैले थाहा पाए अनुसार उनीकहाँ अहिले कुनै पुरुषहरु धाउादैनन् । लोग्नेमान्छेलाई दिनका लागि दिदीसँग कुनै त्यस्तो चिज बाँकी छैन । खबर सुन्दा मलाई किन हा, तुरुन्त गएर दिदीलाई भेटूँ जस्तो लागेको थियो । तर, म त्यहाँ जाँदा बित्तिकै लामो समयदेखि देखभेट नभएकी दिदी अति दुःखी भएर मेरो उपस्थितिमा आफ्नो पीडा देखाउँलिन् र मलाई झन् अप्ठेरोमा पार्न सक्छिन् । त्यसैले त्यहाँ जान उपयुक्त ठानिनँ । किनकि आफ्नो सबथोक सकेर बसेकी दिदीसँग अहिले आर्थिक समस्या होला, घरबेटीले पैसा मागेको समस्या तेर्साउलिन् अनि म… । हुनसक्छ आज उनी सडकमा माग्दै पो छिन् कि ? दिदीलाई भेट्ने मेरो चाहना दोस्रोपटक पनि आफूभित्रै मर्‍यो । केही दिनपछिको कुरा हो, शकुन्तला दिदीले सडकमा हात फैलाएर माग्दै हिँडेको मैले आफ्नै आाखाले देखेँ । भित्र पसेका आँखा, कलेटी परेका ओठ, दुब्ली, निःसहाय अवस्थामा रहेकी भए पनि मैले उनलाई चिनेँ । गहिरो दुःख लाग्यो । यतिबेला उनीसँग कुनै लोग्नेमान्छे थिएन । किनकि लोग्नेमान्छेलाई दिनको लागि अब दिदीसँग केही बचेको थिएन । त्यसैले आज एक्लै छिन् उनी । मृत्युले गाँज्दै लगेको छ । शकुन्तला दिदी आज पीडादायी अवस्थामा छिन् । बाटोमा दयनीय जीवन बाँचिरहेकी छिन् । तर, यस्तो बेला म आफ्नो परिचय र कुनै सहानुभूति नदिईकनै रुमालले मुख छोपेर उनीबाट टाढा भाग्छु । सायद दिदीसँग अब कहिल्यै नभेट्ने गरी… ! ( ओमप्रसाद घायलकाे कथा अनलार्इनखबरबाट साभार गरिएकाे हाे । )

केदारनाथ नेपाल (निश्चल) संविधान सभाबाट संविधान जारी भएपश्चात् भर्खरै मात्र स्थानीय तहको पहिलो र दोस्रो चरणको निर्वाचन सम्पन्न भएको छ । जुन निर्वाचन नेपाली राजनीतिको महत्वपूर्ण र संघर्षमय इतिहास बोकेको नेकपा माओवादी केन्द्रको आफ्नै नेतृत्वमा पहिलो र उसैको सहयोगमा काङ्ग्रेसको नेतृत्वमा दोश्रो चरणको निर्वाचन सम्पन्न भएको छ । सबै एजेण्डा माओबादीको हो तर, स्थानीय निर्वाचनमा भने नेकपा माओबादी केन्द्रलाई अत्यन्तै कमजोर स्थितिमा देख्नुपर्यो । कुनै समय संसदीय ब्यबस्थामा तेश्रो शक्तिको अवस्थामा रहेको सो पार्टी आज पुनः तेश्रो शक्तिको हैसियतमा झरेको छ । केदारनाथ नेपाल (निश्चल) नेतृत्वले तरवारको धारमाथीको यात्रा गरेकै कारण सात दशकअघिदेखिको आफ्नै जनप्रतिनिधिद्वारा संविधान लेख्ने जनताको चाहाना माओबादीले दुई दशकमै पूरा गरिदियो । यसबाट पनि प्रस्ट हुन्छ कि माओबादी पार्टी र त्यसमा रहेका नेताहरु चुनौतिहरुलाई सजिलै पार लगाउन सक्छन् । तर, देशको लागि तरवारको धारमाथीको यात्रा गरेका माओवादीको एजेण्डा देश र जनताले स्विकार गरिसक्दा पनि उहीहरुले सञ्चालन गरेको संगठन आज किन कमजोर अवस्थामा आईपुग्यो, किन पत्याएनन् जनताले उनीहरुलाई ? यसमा नेतृत्व र कार्यकर्ताको के कस्ता कमजोरी देखिए ? यस लेखमा पङ्क्तिकारले कसरी माओबादीलाई शक्तिशाली बनाउन सकिन्छ, पार्टी कमजोर हुनुमा आन्तरिक र बाह्य रुपमा के–कस्ता कमजोरी छन् भन्ने बिषयमा आफ्नो बिचार पस्कने प्रयास गरेको छ । किन जनताबाट एक्लियो माओवादी ? युद्धरत अवस्थाबाट शान्ति प्रक्रियामा आउँदासम्म माओबादीसँग एजेण्डाको भारी थियो । तर, बिस्तारै माओबादीले आफ्नो झोलाबाट एजेण्डा चुहिएको पत्तै पाएन । त्यसैकारण पनि माओबादी क्रमशः जनताबाट एक्लिदै गयो । परिवर्तनको दौरानमा गल्ती सबैको हुन्छ । माओबादीका पनि केहि गल्ती भएहोलान् अझ भनौ जसले समाजलाई परिवर्तनको बाटोमा सबैभन्दा बढि गल्ती उसबाट हुन्छ । माओवादी बाट देशलाई घाटा हुने त्यस्ता कुनै गल्ति भएनन् । तर, अरुले गरेको नराम्रो कामको बिरोध त परै जाओस् , आफुले गरेको राम्रो कामको प्रचार समेत गर्न सकेन माओबादीले । अन्य दलहरुले अपराधीक गतिबिधिमा संलग्न ब्यक्तिहरुलाई संरक्षण गरिरहँदा, माओबादीले भने नेतृत्वको एक आदेशमा देशको लागि बलिदान दिन तयार आफ्ना सोझा साझा कार्यकर्ताको समेत सुरक्षा गर्न सकेको देखिएन र पछिल्लो समय पार्टीलाई ठूलो बनाउने नाममा अन्य पार्टीमा रहँदा बद्नाम भएर कुहिएकाहरुलाई पार्टीमा भित्र्याउने काम समेत नेतृत्वले गर्यो जुन पार्टीको लागि घातक थियो । जनयुद्ध सुरुवात गर्दा सानो टिमले गरेको थियो । तर, अहिले आएर गतिशिल ब्यक्तिहरुको सानो टिमले पनि सजिलै लक्ष्य हाँसिल गर्न सक्छ भन्नेकुराको हेक्का नेतृत्वले राख्न सकेन । गुणात्मक भन्दा सङ्ख्यात्मक रुपमा पार्टीलाई ठूलो बनाउन लागियो त्यसैकारण आज माओबादीमा ४,००० केन्द्रिय सदस्य छन् । केन्द्रीय नेताहरुले कार्यकर्ताको कुरै सुन्दैनन् । नेताहरु सबै केन्द्रमै सिमीत रहनु र गाँउमा संगठन निर्माण नगर्नुले पनि माओबादीले निर्वाचनमा पराजय बेहोर्नुपर्यो । पटकपटक गल्ली गरिरहने तर गल्ति भएको स्वीकार नगर्ने प्रबृत्ति अहिले माओबादी भित्र हाबी छ । अब पनि नेतृत्वले त्यस्ता ब्यक्तिहरुलाई कारबाही गर्न ढिलाई गरेमा त्यसले पार्टीलाई धराशायी बनाउने निश्चित छ । पटकपटक गल्ली गरिरहने तर गल्ति भएको स्वीकार नगर्ने प्रबृत्ति अहिले माओबादी भित्र हाबी छ । अब पनि नेतृत्वले त्यस्ता ब्यक्तिहरुलाई कारबाही गर्न ढिलाई गरेमा त्यसले पार्टीलाई धराशायी बनाउने निश्चित छ । गल्ति गर्नेहरुले पनि आफ्नो गल्ती स्वीकार गर्दै आ–आफ्नो जिम्मेवारीबाट राजिनामा दिएर सक्षम ब्यक्तिहरुको नयाँ गतिशील गाँउ, नगर प्रदेश र केन्द्रिय समिति निर्माण गरेर अघि नबढे माओबादी केन्द्रको अवसान हुन समय लाग्दैन । शान्तिप्रकृयामा आउँदै गर्दा नेतृत्वले गल्ती गरेकै हो । २०६३ मंसीर ३ गते सरकारसँग बृहत शान्ति सम्झौता गर्ने नाममा “दश वर्ष देखि चल्दै आएको सशस्त्र संघर्ष आजैका मितिदेखि अन्त्य गरियो” भन्ने प्रस्तावमा प्रचण्डले सहीछाप गरे । संसदिय ब्यबस्थालाई प्रधान शत्रु मानेर सुरुवात गरिएको जनयुद्धको अन्त्य संसदिय ब्यबस्थालाई नै स्वीकार गरेर अन्त्य गर्नुले नै माओबादी आत्मसमर्पणबादको बाटोमा लागेको पुष्टि हुन्थ्यो । त्यसै क्रममा जनमुक्ति सेनाको विघटन गराइयो । हतियारहरु प्रतिक्रियावादी सत्तालाई बुझाइयो । र २०५७ सालमै दोस्रो राष्ट्रिय सम्मेलनबाट निर्णय गरिएको संविधान सभाको कार्य दिशालाई कार्यान्वयन गर्ने क्रममा पहिलो संविधान सभामा भाग लिएर संविधानसभा मार्फत महान् नेपाली क्रान्ति सम्पन्न गर्ने उद्देश्यसाथ गठन गरिएको र माओवादीकै बढि संख्या रहेको संविधानसभालाई माओबादीकै सरकार रहेको बेलामा बिगठन गराईयो । त्यतिमात्र होइन पार्टीभित्र रहेका क्रान्तिकारी धारलाई पाखा लगाएर आत्मसमर्पणवादी समूहलाई बलियो बनाउने काम नेतृत्वले गर्यो । यसले पनि जनतामा माओबादी प्रतिको मोह क्रमशः घट्दै गएको थियो । पछिल्लो समय माओबादीहरु व्यक्तिवादी, पदवादी, गुटवादी, पदलोलुप भए । जनयुद्धमा जस्तो जनतासँग नजीकिन सकेनन् । अझ केन्द्रमा बसेर गुट बनाएर नेतृत्वसँग बार्गेनिङ गर्ने प्रवृति पार्टीमा झांगिदै गयो । संगठन सुदृढ गर्न सयौ पटक बैठक बसेपनि सुधार हुनसकेन । केन्द्रदेखि जिल्लासम्म सबै संगठन अहिले पनि भद्रगोल अवस्थामा छन् । अर्कोतर्फ संगठन निर्माणको लागि खट्ने कार्यकर्ता गाउँमा छैनन् । साँच्चै भन्ने हो भने स्थानीय निर्वाचनमा कतिपय स्थानमा माओबादीले योग्य उम्मेदवार नै पाउन सकेन । सबै कार्यकर्ता सहरमुखी बने, जनयुद्वमा जिउज्यान फ्यालेर पार्टीको लागि खटेका कार्यकर्ताको व्यवस्थापन शान्ति प्रकृयामा आएपश्चात् नेतृत्वले गर्न सकेन । पुँजिपति बर्गले पार्टीमा प्रसस्त ठाउँ पाए । त्यसैकारण युद्धमा साथ दिएकाहरु विस्थापित हुन पुगे आफ्नै कार्यकर्ता र जनयोद्वाहरुको समेत बिश्वास गुमाउँदै गएको स्थितिमा जनताको मन जित्नसक्ने कुरै थिएन । माओबादी जनताबाट एक्लिनुमा सबैभन्दा ठूलो कमजोरी नेतृत्वकै रहेको छ । पार्टीलाई ठूलो बनाउने नाममा ४००० केन्द्रीय सदस्य बनाउनु र दर्जनौ ब्यक्ति केन्द्रिय सदस्य रहेको जिल्लामै एउटा वडा समेत माओबादीले नजित्नुले पनि नेताहरु पार्टीको लागि होईन आफ्ना लागि गर्छन् भन्ने प्रस्ट हुन्छ । पछिल्लो समय पार्टीभित्र कसरी जनतामा जाने भन्दापनि कसरी पार्टीमा आफूलाई स्थापित गराएर फाईदा लुट्ने भन्नेमा नै नेताहरु बढी केन्द्रित हुन पुगेको देखिन्छ । अर्कोतर्फ नेतृत्वको चाकरी गर्ने र आफ्नालाई प्राथमिकतामा राख्ने प्रवृत्ति मौलाउँदै गएको छ । नेतृत्वको नजिक भएपछि संगठन निर्माण गर्नुनपर्छ भन्ने मानसिकता उपल्लो स्तरका नेतामा रहेको पाईदैन । यस्ता प्रबृत्तिलाई जरैदेखी उखेलेर नफ्याकेसम्म पार्टी सुध्रनेवाला छैन । अहिले माओबादी आन्दोलन कमजोर हुनुमा नेतृत्वकर्ताको हिसावले प्रचण्ड मात्र होइनन् स्वयम् बाबुराम र वैद्य समेत दोषी छन् । क्रान्तिको नाममा साउनमा आँखा फुटेको गोरुले सधै हरियो देखेजस्तै, जुनै बेला पनि युद्ध गर्न सकिन्छ भन्ने, सोचराखी पार्टी विभाजित गरि अलग हुने र मुलुकको समस्या समाधानको लागि युद्ध नै विकल्प देख्ने ,जडसुत्रवादी चिन्तन राख्नु वैद्यको पनि कमजोरी थियो । भने, आर्थिक क्रान्तिको लागि नयाँ पार्टी नै गठन गर्नुपर्छ भन्ने सोच राख्नु बाबुरामको पनि महाभुल थियो । अन्त्यमा, हेडक्वाटरमा निर्वाचन समिक्षा गर्दै गर्दा कतिपय ब्यक्तिले नेतृत्वलाई गलत रिपोर्टिङ गरेको समाचार बाहिरियो । ८५ स्थानमा माओबादी दोश्रो स्थानमा रहेको रिपोर्ट आयो त्यसमध्ये करिब २५ स्थानमा चुनाव चिन्हको कारण निर्वाचन हारेको मनगणन्ते रिपोर्टिङ गरेको कुरा समेत बाहिरिन आयो । बास्तवमा माओबादीले बाह्य रुपमा कुनै पनि कारणले चुनाब हारेको थिएन । पार्टी नै आन्तरिक रुपमा कमजोर हुँदा निर्वाचन हारेको स्वीकार सबैले गर्नैपर्छ । र, आगामी निर्वाचनको लागि संगठन निर्माणमा जुट्नुपर्छ । आजको पराजयले भोलिको विजयको लागि शिक्षा दिएको छ । नयाँ ढंगबाट पार्टी निर्माण गरेर अघि बढ्नेहो भने आगामी दिनमा पक्कै पनि केहि ठाउँको नतिजा बद्लिएर माओबादीतर्फ आउने निश्चित छ । अहिले माओबादी आन्दोलन कमजोर हुनुमा नेतृत्वकर्ताको हिसावले प्रचण्ड मात्र होइनन् स्वयम् बाबुराम र वैद्य समेत दोषी छन् । क्रान्तिको नाममा साउनमा आँखा फुटेको गोरुले सधै हरियो देखेजस्तै, जुनै बेला पनि युद्ध गर्न सकिन्छ भन्ने, सोचराखी पार्टी विभाजित गरि अलग हुने र मुलुकको समस्या समाधानको लागि युद्ध नै विकल्प देख्ने ,जडसुत्रवादी चिन्तन राख्नु वैद्यको पनि कमजोरी थियो । भने, आर्थिक क्रान्तिको लागि नयाँ पार्टी नै गठन गर्नुपर्छ भन्ने सोच राख्नु बाबुरामको पनि महाभुल थियो । अहिले युद्ध गरेर ल्याईएको उपलब्धी लगभग संस्थागत भैसकेको अवस्था छ । माओबादीहरुले घुमाउरो पाराले आफ्नो हार स्वीकार गरिसकेका छन् र भन्दैछन् अंकगणितिय रुपमा निर्वाचनमा पराजित भएपनि हामिले एजेण्डामा जितेका छौ । हो माओबादीको एजेण्डामा देश र जनताले जितेका छन् । तर, स्वयम् माओबादी पार्टी भने आज किन कमजोर बन्यो त्यो अबको समिक्षाको बिषय बन्नुपर्छ र शक्तिशाली माओबादी पार्टी गठन गर्नुपर्छ । त्यसो नगरी प्रचण्ड, बाबुराम, विप्लव र वैद्यले उन्मुक्ति पाउदैनन् । जनयुद्धमा बगेको शहिदको रगतको उच्च सम्मान गर्दै तत्कालिन समयमा आम नेपालीलाई देखाएको सपनाहरु पूरा गर्न अब प्रचण्डले सबै सबै विकल्पहरु खुला राखी पुर्व माओबादी नेताहरुलाई मिलाएर शक्तिशाली माओबादी पार्टी निर्माण गर्नुको विकल्प छैन ।

काठमाडौं, साउन ३ । माओवादीको बैठकमा अधिकांश केन्द्रीय नेता र ज़िल्ला इञ्चार्जहरूले पार्टी सुद्दीकरणमा जोड़ दिएका छन । सोमबारदेखि सुरु भएको समीक्षा बैठकको दोश्रो दिन स्थानीय नेताहरूले दरिलो संगठनको अभाव नै चुनावमा हार हुनुको मुख्य कारण बताए । मंगलबार बोल्ने धेरैजसो नेताहरुले चुनावमा आफ्नै कारणले हार ब्यहोर्नुपरेको भन्दै गुटबन्दी अन्त्य, संगठन विस्तारमा र पार्टी सुद्दीकरणमा जोड़ दिएका छन । माओवादी पार्टी हेडक्वार्टर सदस्य एवम गृहमन्त्री जनार्दन शर्माले अहिलेको चुनावमा माओवादी केन्द्रले प्राप्त गरेको सिटलाई उपलब्धीका रुपमा स्वीकार गरी अघि बढ्नुपर्ने बताए। शर्माले अध्यक्ष प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले ल्याएको प्रधानमन्त्री कृषि परियोजना, उज्यालो नेपाल कार्यक्रम लगायतका कामको स्वामित्व पार्टीले लिन नसक्दा स्थानीय निर्वाचनमा अपेक्षित नतिजा आउन नसकेको बताए। केही समय अघि भएको पार्टी एकतालाई भावनात्मक एकताको रुपमा रुपान्तरित गर्न नसक्दा त्यसको सम्भावना रहेका स्थानमा पनि पार्टीले हार व्यहोर्नु परेको बताए । अर्की हेडक्वार्टर सदस्य उर्मिला अर्यालले पार्टीभित्र एक भन्दा बढी केन्द्र खडा भएको र संगठन निर्माण र बिस्तारमा नलाग्नु सबैभन्दा ठूलो समस्या भएको बताइन । सचिवालय सदस्य रामराज रेग्मीले सोमबार प्रदेश इन्चार्जहरुले प्रस्तुत गरेको चुनावी रिपोर्टमा तेस्रो पार्टी भएकोमा आत्मसन्तुष्टी लिने काम भएको प्रति असन्तुष्टी जनाउँदै उनले भने, ‘अलि राम्रोसँग चुनावी समीक्षा हुनुपर्छ। चुनाव हार्नुको कारण आन्तरिक रुपमा नै खोज्नुपर्छ ।’ नेता रेग्मीले अध्यक्ष प्रचण्ड उदारवादी भएको भन्दै अब जम्बो केन्द्रीय समिति विघटन गर्नुपर्ने बताए। नेता जगबहादुर शर्माले पार्टीमा पुरानो अन्तरविरोध सकिए पनि विचौलियाहरु हावी भएको भन्दै अब तिनीहरुविरुद्ध संघर्ष गर्नुपर्नेमा जोड दिए । नेता रामदीप आचार्यले नेता र कार्यकर्ता एक भएर संगठन निर्माणमा लाग्नुपर्ने बताए। पार्टीमा कतिपयले स्वाभिमान बिक्री गरिसकेको र कतिपय अझै इमान्दार कार्यकर्ता रहेको भन्दै उनले इमान्दारको मूल्याङ्कन हुनुपर्ने बताए। नेता रमेश मल्लले स्थानीय चुनावमा माओवादीले पाएको मत क्रान्तिकारी जनमत भएको बताए। यो मत पहिले भन्दा बढेको उनको जिकिर छ। उनले एमालेले पाएको जनमत यथास्थितिवादीको भएको दावी गरे। बैठकमा बोल्नका लागि नेताहरुलाई पाँच मिनेट समय दिइएको छ । अझै धेरै नेताहरु बोल्न बाँकी छ ।