काठमाडौं, जेठ ३१ । नेपाल र संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) बीच श्रम समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर भएको छ । स्वीट्जरल्याण्डको जेनेभामा आज आयोजित विशेष समारोहमा श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री गोकर्ण विष्ट र युएईका मानव संशाधनमन्त्री नासेर थानी अल हम्लीले समझदारी पत्रमा हस्ताक्षर गरे । पछिल्ला समय परिवर्तन हुँदै गइरहेका श्रम आप्रवासनका मान्यता अनुकूल हुने गरी युएईसँग यसअघि भएको समझदारी प्रतिस्थापन गरिएको हो । जेनेभामा रहेका श्रम मन्त्रालयका सहसचिव डा रामप्रसाद घिमिरले भने, ‘यस अवधिमा अन्तर्राष्ट्रिय श्रम आप्रवासनका क्षेत्रमा निकै फेरबदल आएको छ, श्रम आप्रवासनका मान्यता परिवर्तन भएका छन्, परिवर्तित मान्यताअनुकूल बनाउन यसअघि युएईसँग भएको समझदारी प्रतिस्थापन गरी नयाँ समझदारी गरिएको हो ।’ समझदारीले विश्व श्रम आप्रवासनका क्षेत्रमा मुख्यरुपमा उठ्दै आएका शून्य लागतको विषयलाई प्राथमिकता दिएको छ । ‘दुई देशबीच भएको समझदारीले कामदारको छनोट, भर्नाका सन्दर्भमा लाग्ने सम्पूर्ण शुल्क एवं लागत रोजगारदाताले नै व्यहोर्नुपर्ने व्यवस्था गरेको छ’– उनले भने, ‘अब रोजगारीको खोजीमा युएई जाने नेपालीले श्रमिकले कुनै पनि वहानामा शुल्क तिर्नु पर्दैन, समझदारीले ‘इम्प्लोयर पे’ सिद्धान्तलाई स्थापित गरेको छ ।’ समझदारीले रोजगारदाताको कमीकमजोरीका कारण कामदार बेरोजगार हुनुपर्ने अवस्था आएमा कामदारले वैकल्पिक रोजगारीको खोजी गर्न सक्ने व्यवस्था गरेको छ । सहसचिव घिमिरेले भने, ‘कुनै कारणवश प्रतिष्ठान बन्द भएमा वा रोजगारदाताले दायित्व निर्वाह गर्न नसकेमा वैकल्पिक रोजगारीको खोजी गर्ने स्पष्ट मार्ग समझदारीले पहिल्याएको छ ।’ ‘कुनै पनि कामदारलाई ज्याला, अतिरिक्त कामको अतिरिक्त भत्ता, कार्य वातावरण र न्यायमा पहुँचजस्ता विषयमा विभेद गर्न नपाइने र सबै विदेशी श्रमिकलाई समान व्यवहार हुनुपर्ने मान्यतालाई स्थापित गरिएको छ’, उनले भने, ‘युएईमा काम गर्ने नेपाली कामदार र अन्य मुलुकको कामदारको सेवासुविधामा कुनै पनि विभेद हुँदैन ।’ समझदारीले महिला श्रमिकको कल्याण र सुरक्षामा पनि विशेष जोड दिएको छ । कामदार गन्तव्य मुलुक पुगेलगत्तै राहदानीलगायत व्यक्तिगत परियचसँग सम्बन्धित कागजपत्र रोजगारदाताले राख्ने यसअघिको प्रवृत्तिलाई समझदारीले रोक लगाएको छ । ‘समझदारीमा राहदानीलगायत व्यक्तिगत कागजपत्र श्रमिक स्वयंले नै राख्न पाउने प्रष्ट व्यवस्था गरिको छ’, सहचिव डा घिमिरेले भने, ‘श्रमिकले प्राप्त गर्ने सेवा सुविधा पनि तोकिएको समयभित्र उपलब्ध गराउनुपर्ने विषयलाई समावेश गरिएको छ ।’ विशेषतः खाडी मुलुकमा जटिल समस्याका रुपमा देखिँदै आएको रोजगारदाता–श्रमिक विवाद समाधान गर्न समझादारीमा विशेष व्यवस्था गरिएको छ । कामदार र रोजगारदाताबीच विवाद भई अदालतमा मुद्दा परेमा मुद्दाको टुङ्गो नलागेसम्म कानूनी उपचार खोज्नका लागि लाग्ने सम्पूर्ण खर्च रोजगारदाताले व्यहोर्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । त्यस्तो अवस्थामा कामदारले कानूनबमोजिम अस्थायी श्रम स्वीकृतिका लागि आवेदन गर्ने सक्नेछन् । व्यवसायजन्य दुर्घटना वा रोगव्याधि लागेमा पनि अब रोजगारदाताले नै सम्पूर्ण उपचार खर्च व्यहोर्नुपर्नेछ । कुनै कारणबाट कामदारको मृत्यु हुन पुगेको अवस्थामा शव छिटो साधनद्वारा नेपालमा ल्याउन लाग्ने सम्पर्ण लागत रोजगारदाताले व्यहोर्नुपर्ने छ । विभिन्न बहानामा लामो समयसम्म पनि श्रमिकलाई पारिश्रमिक नदिने प्रवृत्तिलाई समझदारीले रोकेको छ । कामदारले पाउने सेवा सुविधा तत्कालै भुक्तानी गर्नुपर्ने र पारिश्रमिक भुक्तानी गर्न रोजगारदाताले कुनै विलम्ब गर्न नपाउने व्यवस्था गरिएको छ । समझदारीसँगै पाँच वर्षसम्मको सेवा अवधिका लागि हरेक वर्षको सेवा वापत २१ दिनका दरले र सोभन्दा बढी सेवा अवधिका लागि वार्षिक ३० दिनका दरले उपदान पाउने व्यवस्था सुनिश्चित गरिएको छ । समझदारीपत्रको प्रभावकारी कार्यान्वयन र कामदारको भर्ना, रोजगारी र फिर्तासम्बन्धी विषयमा लाग्ने आइटम’गत लागत निर्धारण गर्नेलगायतका विषय दुई देशका प्रतिनिधि संलग्न संयुक्त बैठकबाट तय गरिने उनले जानकारी दिए । सहसचिव डा घिमिरेले भने, ‘गन्तव्य मुलुकको कानूनमा कामदारको हित अनुकूल हुने गरी संशोधन भएमा सो व्यवस्था कामदार र रोजगारदाताबीच सम्पन्न करारमा स्वतः लागू हुने व्यवस्था गरिएको छ ।’ नेपालको चौथो ठूलो श्रम गन्तव्यका रुपमा रहेको युएईसँग नेपालले पहिलोपटक सन् २००७ मा श्रम समझदारी गरेको थियो । एक दशकअघि गरिएको सो समझारीले बदलिँदो श्रम आप्रवासनको मान्यतालाई सम्बोधन गर्न नसकेको भन्दै दुई मुलुकबीच विकसित समझदारी गर्न दबाब बढेको थियो । गत अप्रिल २४ र २५ तारिखका दिन काठमाडौँमा बसेको दुई देशका प्राविधिक कमिटीको बैठकले श्रम समझदारीको मस्यौदालाई टुङ्गोमा पु¥याएको थियो । युएई सरकारले बीमा कोषको व्यवस्थालगायत श्रम आप्रवासनका क्षेत्रमा हालसालै धेरै सुधारका कदम अघि बढाएको छ । मन्त्री विष्ट र उनका समकक्षी अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सङ्गठन (आइएलओ) को शतवार्षिकी समारोहमा सहभागी हुने क्रममा जेनेभामा रहेका छन् । रासस

पोखरा, जेठ ३१ । २१औं शताब्दीमा परिवार नियोजनका साधनमा पहुँच नपुगेकै कारण नेपालका ४५ प्रतिशत महिला अनिच्छित गर्भधारण गर्न बाध्य भएका छन् । गुट्माकर इन्स्टिच्युट, वातावरण स्वास्थ्य र जनसङ्ख्या कार्यक्रम अनुसन्धान केन्द्र (कृपा) द्वारा गरिएको एक अध्ययनको प्रतिवेदनले नेपालमा ठूलो सङ्ख्याका महिला यस्ता साधनको पहुँचकै अभावमा अनिच्छित गर्भधारण गर्न बाध्य भएका हुन् । सन् १९१७ मा गरिएको अध्ययनले नेपालमा हरेक वर्ष १२ लाख महिला गर्भवती हुने गरेको उल्लेख गर्दै प्रतिवेदनमा तीमध्ये पाँच लाख ३९ हजार अनिच्छित हुने गरेको यहाँ आयोजित एक कार्यक्रमबीच सार्वजनिक गरिएको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । अनिच्छित गर्भमध्ये करीब एक चौथाइ अनियोजित जन्म हुने र दुई तिहाइ गर्भपतन हुने गर्दछन् भने बाँकी गर्भ आफैं खेर जाने गरेको कृपाका सहनिर्देशक डा महेश पुरीले बताए । उनका अनुसार गर्भधारण गर्न नचाहेका १५ देखि ४९ उमेर समूहका महिलामध्ये ४४ प्रतिशत परिवार नियोजनका आधुनिक साधनको चाहना हुँदाहुँदै पनि सहज पहुँच नहुँदा उनीहरूले कि त साधन अपनाउँदैनन् कि परिवार नियोजनको परम्परागत विधि अपनाउने गरेका छन् । नेपालका सात वटै प्रदेशमा परिवार नियोजनका साधन मागअनुसार पर्याप्त हुन नसकेको उल्लेख गर्दै उनले गण्डकी प्रदेशमा सबैभन्दा बढी ५२ र प्रदेश नं २ मा सबैभन्दा कम ३८ प्रतिशत माग रहेको अध्ययनका क्रममा भेटिएको छ । नेपालमा अधिकांश गर्भवती महिलाले गर्भावस्थामा र सुत्केरी अवस्थामा आउन सक्ने स्वास्थ्य समस्याबाट बच्न र त्यसको व्यवस्थापन गर्न आवश्यक पर्ने सेवा प्राप्त गर्न नसकेको उनको भनाइ छ । तथ्याङ्कअनुसार ६४ प्रतिशत गर्भवती महिलाले कम्तीमा चार पटक गर्भ जाँच गरेको र ६१ प्रतिशतले तालीम प्राप्त स्वास्थ्यकर्मीको सहयोगबाट बच्चा जन्माएको पाइएको छ । पुरीका अनुसार गर्भ वा सुत्केरी अवस्थामा हुने स्वास्थ्य जटिलता भएका महिलाहरुमध्ये २७ प्रतिशतले मात्र आमा र नवजात शिशुले आवश्यक पर्ने सेवा पाउने गरेका छन् । सन् २०१६ को अनुमानित मातृ मृत्युदर प्रत्येक एक लाख जीवित जन्ममा २३९ मातृमृत्यु दर रहेको उल्लेख गर्दै तथ्याङ्कमा जुन दक्षिण एशिया क्षेत्रको औसतभन्दा बढी वार्षिक एक हजार ६०० को सङ्ख्यामा हुन आउँदछ । नेपाल महिलाको मागअनुसार परिवार नियोजनका आधुनिक साधनको आवश्यकता पूरा गर्न करीब वार्षिक एक करोड ७० लाख अमेरिकी डलरबाट बढेर तीन करोड डलर खर्च हुने तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । परिवार नियोजनका सेवा परिवर्तन नगर्ने हो भने १२ लाख गर्भवती महिलालाई प्रत्येक वर्ष मातृत्व र नवजात शिशु स्वास्थ्य सेवाको विस्तृत प्याकेज प्रदान गर्न १३ करोड १० लाख अमेरिकी डलर पर्न आउँछ जसको एक चौथाइ लागतले महिलाको अनिच्छित गर्भावस्थाको स्याहारको लागत पूरा गर्दछ । परिवार नियोजनका आवश्यक सेवाहरुको चाहना पूरा गर्ने हो भने अनिच्छित गर्भधारण ८७ प्रतिशतले वा चार लाख ६९ ले घट्नेछ र सोही अनुपातमा अनियोजित गर्भपतन र आफैं खेर जाने गर्भ पनि घट्ने देखिन्छ । परिवार नियोजनका साधनहरुको सम्पूर्ण आवश्यकता पूरा भएमा वार्षिक तीन सय मातृमुत्यु दरलाई घटाउन सकिने अध्ययनले देखाएको छ । मातृत्व र नवजात शिशु स्वास्थ्य सेवा पूरा गर्न सके मृत्युदरलाई घटाउन सकिने सार्वजनिक गरिएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । नेपाल परिवार नियोजन सङ्घ कास्की शाखाका अध्यक्ष निरञ्जन श्रेष्ठका अनुसार कास्की जिल्लामा परिवार नियोजनका पाँचै प्रकारका साधन उपलब्ध गराउँदै आएको छ । शहरी क्षेत्रभन्दा पनि विकट क्षेत्रमा परिवार नियोजन शिक्षा र साधनको पहुँच पुग्न नसकेको बताउँदै उनले जनचेतना अभिवृद्धिका साथ आगामी कार्यक्रम ग्रामीण क्षेत्र लक्षित हुनुपर्नेमा जोड दिए । गैरसरकारी संस्था महासङ्घ नेपालका महासचिव रामप्रसाद सुवेदीले सरकारले परिवार नियोजनका क्षेत्रमा लगानी बढाउँदै विकट बस्तीका जनतासम्म पुग्नुपर्नेमा जोड दिँदै त्यसका लागि स्थानीय सरकार र गैससको महत्वपूर्ण भूमिका रहने उल्लेख गरे । लिङ्गका आधारमा गरिने भू्रण हत्यालाई निरुत्साही गरिनुपर्नेमा जोड दिँदै उहाँले त्यसका कारण महिलाको स्वास्थ्यमा दिनप्रतिदिन जोखिम बढ्नाका साथै ठूलो धनराशि खर्च हुने गरेको बताए । परिवार नियोजनका अत्याधुनिक साधनको मागलाई परिपूर्ति गर्नका लागि सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय तह, निजी क्षेत्रसँगै अन्तर्राष्ट्रिय विकास साझेदार संस्थाबीच सामूहिक प्रयास आवश्यक देखिएको छ । रासस

काठमाडौं, जेठ २९ । साताको चौथो दिन बुधबार पनि बजारमा सुनचाँदीको मूल्यमा कुनै परिवर्तन भएको छैन । मंगलबार प्रतितोला सुनको मूल्य ६२ हजार ३ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि प्रतितोला सुनको मूल्य ६२ हजार ३ सय रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जानकारी दिएको छ । यस्तै, मंगलबार तेजावी सुनको मूल्य ६२ हजार रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि प्रतितोला सुनको मूल्य ६२ हजार रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको छ । त्यसैगरी, मंगलबार चाँदी प्रतितोला ७ सय १५ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको थियो भने आजपनि चाँदी प्रतितोला ७ सय १५ रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जनाएको छ।

काठमाडौं, जेठ २६ । साताको पहिलो दिन आइतबार नेपाली बजारमा सुनचाँदीको मूल्य यथावत नै रहेको छ । शुक्रबार प्रतितोला सुनको मूल्य ६२ हजार ३ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि प्रतितोला सुनको मूल्य ६२ हजार ३ सय रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जानकारी दिएको छ । यस्तै, शुक्रबार तेजावी सुनको मूल्य ६२ हजार रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि प्रतितोला सुनको मूल्य ६२ हजार रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको छ । त्यसैगरी, शुक्रबार चाँदी प्रतितोला ७ सय १५ रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको थियो भने आजपनि चाँदी प्रतितोला ७ सय १५ रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जनाएको छ।

काठमाडौं, जेठ ८ । साताको चौथो दिन बुधबार नेपाली बजारमा सुनको मूल्य एक सय रुपैयाँले घटेको छ । मंगलबार छापावाला सुन प्रतितोला ५९ हजार ५ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि फेरि घटेर सुन प्रतितोला ५९ हजार ४ सय रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जानकारी दिएको छ। त्यस्तै, मंगलबार तेजावी सुन ५९ हजार २ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि फेरि घटेर सुन प्रतितोला ५९ हजार १ सय रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ । साथै, बुधबार चाँदीको मूल्यमा कुनै परिवर्तन भएको छैन । आइतबार चाँदी प्रतितोला ७ सय ५ रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आजपनि चाँदीको मूल्य ७०५ रुपैयाँमै कारोबार भइरहेको छ।

रियाद, जेठ ५ । घरेलु कामदारका रुपमा नेपालबाट कुवेतमा काम गर्न भन्दै दलालमार्फत् साउदी अरेबियामा बेचिएका दुई नेपाली महिलालाई दूतावासले उद्दार गरि स्वदेश फिर्ता गरेको छ । पाँचथर स्थाई घर भएकी उर्मिला राई र सिन्धुपाल्चोककी पूर्णीमाया तामाङलाई दुतावासले उद्दार गरेर नेपाल पठाइएको हो । उनीहरुले भने जस्तो सेवा सुविधा नपाएको र समस्यामा परेको भनी उद्धार गरिदिन माग गर्दै साउदीको रियाद स्थित नेपाली दूतावासमा निवेदन दिएपछि सम्पूर्ण कानुनी प्रकृया पूरा गरि राई र तामाङलाई आइतबार नेपाल पठाइएको दूतावास स्रोतले जानकारी दिएको छ। नेपाल सरकारले खाडी मुलुकमा घरेलु कामदारका रूपमा काम गर्न जानेलाई श्रम स्वीकृत दिन बन्द गरेसंगै दलालहरुले यसको फाइदा उठाउँदै नेपालबाट विभिन्न प्रलोभन देखाएर भारतको बिमानस्थल प्रयोग गर्दै कुवेत, साउदी, इराक जस्ता देशमा पुर्याउएर अलपत्र पार्दै आएका छन्।

अर्पण शर्मा, काठमाडौं । बदलिँदो जीवनशैली, तनाव, अस्वस्थ खानपान र अपूरो निद्राजस्ता विभिन्न कारणले मानिसको स्मरण शक्ति कमजार हुँदै गइरहेको छ । उमेर  ढल्किदै जाँदा स्मरणशक्तिमा कमी आउनु स्वाभाविक हो । तर, पछिल्लो समय कम उमेरमा स्मरणशक्तिमा समस्या देखिन थालेको छ । स्मरणशक्ति बढाउनका लागि विभिन्न विधि अपनाउन सकिन्छ ।  खानपानहामीले दैनिक सेवन गर्ने खाद्यपदार्थको मस्तिष्कसँग सीधा सम्बन्ध हुने गर्छ । बजारमा पाइने विभिन्न खानेकुरा, कोलड्रिंक्स र फास्ट फुडले स्वास्थ्यमा असर गरिरहेको छ । यसकारण स्मरणशक्ति बढाउने खानेकुरा जस्तैः बदाम, काजु, ओखर र अन्य नट्स आदि नियमित खानुपर्छ । दूधजन्य खाद्यपदार्थ तथा फलफूल पनि मस्तिष्कका लागि उपयोगी खाद्यपदार्थ हुन् ।  टेक्निक कुनै पनि कुरा स्मरण गर्नका लागि टेक्निक सबैभन्दा महत्वपूर्ण हो । यसलाई निमोनिक्स भनिन्छ । यस विधिअनुसार याद गर्दा बढीभन्दा बढी कुरा एकैचोटि स्मरण गर्न सकिन्छ । जस्तैः कुनै पनि स्थानको आधारमा स्मरण गर्न सकिन्छ । आफूले स्मरण गर्नुपर्ने कुनै विषयलाई कुनै अन्य परिचित स्थान वा अन्य वस्तुसँग दाँजेर स्मरण गर्न सकिन्छ । स्मरणका लागि यो एकदमै प्रभावकारी विधि हो । विश्लेषणहरेक कुरा लामो समयसम्म स्मरणमा राखिराख्न विश्लेषण एकदमै जरुरी हुन्छ । अध्ययनअनुसार कुनै कुरा हाम्रो अवचेतन दिमागमा राख्न एक मिनेटमा पढेको कुरालाई करिब तीन मिनेटसम्म विश्लेषण गर्न जरुरी हुन्छ । जसले गर्दा सूत्र, मिति वा अन्य याद राख्नुपर्ने विषय दिमागबाट कहिल्यै पनि मेटिँदैनन् । विद्यार्थीले परीक्षामा कति लेख्छ भन्दा पनि कति पछिसम्म याद राख्छ वा जीवनभरमा कति हदसम्म काम लाग्छ भन्ने कुरा महŒवपूर्ण हुन्छ । जुन सिकाइको समयमा विश्लेषणले सम्भव गराउँछ । तसर्थ, स्मरणशक्ति बढाउने उपायमध्ये विश्लेषण पनि प्रमुख हो । काम गर्दा विश्रामकरिब आधा घन्टाको सिकाइमा १० मिनेट ब्रेक लिनुपर्छ, जुन अवधिभित्रमा लिएको ज्ञानलाई सही स्थानमा राख्न सकिन्छ । लगातार लामो समयसम्म पढ्दा ज्ञान लिन सकिँदैन, यसले विद्यार्थीमा बोझ मात्रै बढाउँछ । तर, ब्रेकको समयमा युट्युब, टिभी, फेसबुक हेर्ने र भिडियो गेम खेल्ने गर्नुहुँदैन । सामान्यतया व्यक्तिको आँखाबाट ९० प्रतिशत मानसिक शक्ति बाहिर जाने भएकाले यस्ता क्रियाकलाप गर्दा मस्तिष्कले आराम गरेको मानिँदैन । ब्रेकको समयमा शारीरिक काम वा ध्यान गर्न सकिन्छ, यस्ता क्रियाकलापले मस्तिष्कको क्षमतामा वृद्धि हुन्छ । मस्तिष्कमा चित्र बनाउनेसामान्यतया कुनै फर्मुलाभन्दा चित्रित गरिएका विषयवस्तु छिटो र लामो समयसम्म याद भइरहेका हुन्छन् । तसर्थ स्मरण गर्नुपर्ने कुरा मस्तिष्कमा कुनै चित्र बनाएर पढ्दा लामो समयसम्म दिमागमा रहिरहन्छ । समूहमा पढ्नेखासगरी विद्यार्थीका लागी समूह बनाएर पढ्ने विधि स्मरणको राम्रो विधि हो । यसले सहज ढंगले मस्तिष्कमा लामो समयसम्म बस्न मदत गर्छ । र, साथीहरूको माझमा एक–अर्कासँग छलफल गर्दा राम्ररी बुझिन्छ । कुनै पनि कुरा मानिसले आफ्नो मस्तिष्कमा राख्न सक्छ । तर, यसका लागि राम्ररी बुझ्न आवश्यक हुन्छ । जसका लागि समुहमा पढ्ने राम्रो विधि हो । अनुवादकुनै कुरा बुझ्न वा याद गर्नका लागि अनुवाद गरेर पढ्न सकिन्छ । कुनै विषयवस्तुलाई अनुवाद गर्दा दिमाग सक्रिय हुन्छ । फलस्वरूप दिमागमा चाँडो बस्छ । परीक्षाको समयमा  याद गर्नुपर्ने लामा नोटलाई विद्यार्थीले अनुवाद गरेर स्मरण गर्न सक्छन् । यो जानकारी नयाँ पत्रिका दैनिकबाट लिइएको हो ।

काठमाडौं, चैत ११ । साताको दोस्रो दिन सोमबार सुनको कारोबारमा सुनको मूल्य दुई सय रुपैयाँले बढेको छ । आइतबार छापावाला सुन प्रतितोला ६० हजार ४ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आज फेरि बढेर सुन प्रतितोला ६० हजार ६ सय रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जानकारी दिएको छ । त्यस्तै, आइतबार तेजावी सुन ६० हजार १ सय रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो भने आज फेरि बढेर सुन प्रतितोला ६० हजार तीन सय रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ । साथै, सोमबार पनि चाँदी प्रतितोला ७ सय ४० रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।

काठमाडौं : बच्चालाई खाना खुवाउनु मुस्किल काम हो। तर, यसमा लापरवाही गर्ने हो भने बच्चामा न्युट्रिसनको कमी हुन सक्छ, जसको प्रभाव जीवनभर देखिन सक्छ। यहाँ बच्चालाई खाना खुवाउने केही टिप्स दिइएको छ। एक अध्ययन अनुसार खानेकुरा खान नखरा देखाउने बच्चाका अभिभावकले प्रेसर दिने वा लोभ देखाउने गर्छन्। यसो गर्दा बच्चाको बानी बिग्रन सक्छ। अथवा उनीहरूको अनहेल्दी खानेकुरामा रुचि देखिन सक्छ, जसका कारण उनीहरूको तौल बढ्न सक्छ। बच्चाहरूको यो बानी सुधार्न यी टिप्न अपनाउन सकिन्छ। – बच्चाहरू सानो छँदा बच्चाहरूलाई सकेसम्म बढी न्युट्रिसन खानेकुरा दिनुपर्छ। ताकि उनीहरूको शारीरिक विकासका लागि आवश्यक पोषक तत्व पाउन सकुन्। – यदि बच्चाले खान नखरा देखाए उसलाई इग्नोर गर्नु नै सबैभन्दा उपयुक्त तरिका हो। नत्र उनीहरूको व्यवहार बदलिन सक्छ। – हरेक दिन बच्चालाई एउटै समयमा खानेकुरा दिनुपर्छ। यसो गरे त्यही समयमा उसलाई भोक लाग्छ र उसले नकार्ने सम्भावना हुँदैन। – बच्चालाई खानेकुरा खुवाउने ठाउँमा टिभी तथा खेलौना हुनुहुँदैन। नत्र बच्चाको ध्यान यसप्रति जान सक्छ। – बच्चा अलि ठूलो भए उनीहरूसँग खाना बनाउन मद्दत पनि लिन सकिन्छ। उनीहरूलाई भान्साकोठाको स–सानो काम गर्ने जिम्मेवारी दिनुपर्छ। यसले उनीहरूको खानाप्रति रुचि बढाउन मद्दत गर्छ। – बच्चाको फुड आइटमलाई राम्रोसँग डेकोरेट गरिदिनुपर्छ, यसले उनीहरूलाई लोभ्याउँछ।

काठमाडौं, चैत ५ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा इन्धनको मूल्य वृद्धि भइरहे पनि नेपाल आयल निगमले सर्वसाधारणको हितलाई ध्यानमा राख्दै हाललाई पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य यथावत राखेको छ । यही चैत दुई गते ‘इण्डियन आयल कर्पोरेशन (आइओसी’बाट प्राप्त नयाँ मूल्यसूचीअनुसार पेट्रोलमा प्रतिलिटर दुई रुपैयाँ नौ पैसा वृद्धि र डिजेलमा प्रतिलिटर १२ पैसा घटेर आएको निगमका प्रवक्ता वीरेन्द्र गोइतले जानकारी दिए । अहिले काठमाडौंमा पेट्रोलको मूल्य प्रतिलिटर ११० रुपैयाँ तथा डिजेल र मट्टितेलको मूल्य प्रतिलिटर ९७ रुपैयाँ छ । निगममा नयाँ नेतृत्व आएसँगै खरिद मूल्य बढे पनि इन्धनको मूल्य वृद्धि भएको छैन । निगमले पछिल्लो पटक गत माघ १९ गते पेट्रोल, डिजेल र मट्टितेलमा प्रतिलिटर दुई रुपैयाँ वृद्धि गरेको थियो । निगमका अनुसार गत माघ २ देखि यही चैत ३ गतेसम्म पेट्रोलमा प्रतिलिटर नौ रुपैयाँ सात पैसा र डिजेलमा १० रुपैयाँ ४७ पैसा वृद्धि भएको छ । आइओसीले पठाएको नयाँ मूल्यसूची अनुसार निगमले १५-१५ दिनमा पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य समायोजन गर्दै आएको छ ।

काठमाडौं, चैत २ । शिक्षक सेवा आयोगले शनिबार कार्यरत अस्थायी शिक्षकको ९ जिल्लाको प्राथमिक तहको अन्तिम नतिजा सार्वजनिक गरेको छ । आयोगले आज एक सूचना जारी गर्दै प्यूठान, सोलुखुम्बु, उदयपुर, सप्तरी, सिरहा, ओखलढुंगा, खोटाङ, सुर्खेत र दाङ जिल्लाको नतिजा सार्वजनिक गरेको हो । आयोगले ७ जिल्लाको शनिबार साँझ ७ बजेअघि र २ जिल्लाको ८ बजे आसपास सार्वजनिक गरेको हो । हेर्नुस् नतिजा– सुर्खेतको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् दाङको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् ओखलढुंगाको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् उदयपुरको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् सोलुखुम्बको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् सप्तरीको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् खोटाङको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् प्युठानको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस् सिरहाको नतिजा हेर्न यहाँ क्लिक गर्नुस्

चिकित्सा शिक्षा विधेयक समितिद्वारा पारित काठमाडौँ, पुस २५ गते । राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक, २०७५ लाई प्रतिनिधिसभा, शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिको आजको बैठकले बहुमतबाट पारित गरेको छ । समितिका उपस्थित १८ सदस्यमध्ये १४ जना सदस्य विधेयकको पक्षमा र बाँकी चार जना विपक्षमा रहेका थिए । प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली काङ्ग्रेसका सदस्यले विधेयकको विपक्षमा आफ्नो मत राख्नुभएको थियो । सङ्घीय संसद्, प्रतिनिधिसभा नियमावली २०७५ को १८१ धाराअनुसार समितिको बैठकले बहुमतका आधारमा विधेयक पारित गरेको थियो । समितिका सदस्य भैरवबहादुर सिंहको संयोजकत्वमा गठित उपसमितिले तयार पारेको सो विधेयकका सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयकको प्रतिवेदनलाई समितिका सभापति जयपुरी घर्तीले बैठकमा निर्णयार्थ प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । यसअघि समितिको बैठकमा शिक्षा तथा विज्ञान प्रविधिमन्त्री गिरिराजमणि पोखरेलले सरकार र डा गोविन्द केसीका बीच विगतमा भएका सहमतिका भावनाअनुरुप विधेयक बन्नुपर्छ भन्ने आफ्नो मान्यता रहेको बताउनुभयो । उहाँले विधेयकका प्रस्तावलगायत लेखनका विषयवस्तु कानून मन्त्रालयले मिलाउने उल्लेख गर्दै विधेयकमा प्रस्तावित चिकित्सा शिक्षा आयोगले चिकित्सा क्षेत्रका समस्या समाधान गर्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । समितिका सदस्य योगेश भट्टराईले सरकार र डा गोविन्द केसीका बीच भएका सहमतिका भावना र संसद्को सर्वाेच्चतालाई ध्यानमा दिई विधेयक आएको जानकारी दिँदै विधेयकलाई डा केसीले स्वीकार गर्नुपर्छ भन्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “संसद्बाट डा केसीको जित भएको छ । उहाँले विधेयकलाई स्वीकार गर्नुपर्छ ।” समितिको बैठकमा फरक मत प्रस्तुत गर्दै समितिका सदस्य गगनकुमार थापाले सरकार र डा गोविन्द केसीका बीच भएका सहमति विपरीत विधेयक समितिको बैठकबाट बहुमतका आधारमा पारित हुनु अन्यन्त दुःखद् हो भन्नुभयो । समितिका अर्का सदस्य उमाकान्त चौधरीले सरकार र डा गोविन्द केसीका बीच भएका सहमति विपरीत विधेयक आउनु दुःखद् रहेको उल्लेख गर्नुभयो । विधेयक प्रतिवेदनमा के छ त ? काठमाडाँै उपत्यकाभित्र दश वर्षसम्म मेडिकल, डेन्टल र नर्सिङ विषयमा स्नातक कार्यक्रम सञ्चालन गर्न शिक्षण संस्था स्थापना र सञ्चालन गर्न आशयपत्र नदिइने, चिकित्सा शिक्षा अध्ययन गर्न केन्द्रीय प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण हुनुपर्ने, छात्रवृत्तिमा अध्ययन गरेका चिकित्सकले दुईवर्ष सरकारी सेवा अनिवार्य गर्नुपर्ने रहेका छन् । एउटा विश्वविद्यालयले चिकित्सा शिक्षा अध्ययनका लागि पाँचभन्दा बढी शिक्षण संस्थालाई सम्बन्धन नदिइने तर सम्बन्धन प्राप्त गरिसकेका, मापदण्डसमेत पूरा गरिसकेका कलेजलाई राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा आयोगले निर्णय लिने पारित विधेयकमा रहेको छ । विद्यार्थीको पढाइ र अभ्यासको लागि मेडिकलतर्फ कम्तीमा ३०० तथा डेण्टल र नर्सिङतर्फ १०० श्ययाको अस्पताल सञ्चालन नभएसम्म शिक्षण संस्थालाई आशयपत्र नदिने, राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा आयोगले सङ्घ तथा प्रदेश तहका चिकित्सा शिक्षाको सबै तह तथा विधाको मापदण्ड र स्तर निर्धारणसम्बन्धी नीति तथा मापदण्ड निर्धारण गर्ने, चिकित्सा शिक्षाको विषयमा विश्वविद्यालय, प्रतिष्ठान र परिषद्लाई आवश्यकताअनुसार निर्देशन दिने विधेयक प्रतिवेदनमा रहेको छ । प्राविधि शिक्षा तथा व्यावसायिक तालीम परिषद्अन्तर्गतका प्रमाणपत्र तहका कार्यक्रम राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा आयोगले तोकेको निकायले गर्ने, सार्वजनिक शिक्षण संस्थाले स्नातक तहको कार्यक्रममा उपलब्ध सिट सङ्ख्याको कम्तीमा ५० प्रतिशत सिट निःशुल्क व्यवस्था गर्नुपर्ने, चिकित्सा शिक्षा अध्ययन अध्यापन गर्न गराउन एक चिकित्सा शिक्षा विश्वविद्यालय स्थापना र सञ्चालन गर्ने तथा चिकित्सासम्बन्धी शिक्षण संस्था क्रमशः गैरनाफामूलक र सेवामूलक संस्थाका रुपमा रहने विधेयक प्रतिवेदनमा रहेको छ । (रासस)

वाशिंगटन डीसी, पुस २५ । नेपालको विकट गाउँ बाजुराका अनाथहरुको सहयोगार्थ ५ लाख ३५ हजार ७ सय ९ रुपैया ३६ पैसा संकलन गरेको छ । उक्त रकम जनवरी ८ तारिखमा नेपाल पठाई सकिएको कार्यक्रमकी सच्ची मैनालीले जानकारी गराइएकी छिन् । अमेरिकाबाट कुल ३ हजार ७ सय ६६ डलर ४७ सेन्ट पठाईएको छ भने नेपाली रुपैया ४ लाख १३ हजार ७ सय ६४ रुपैयाँ हुन गएको छ । उक्त रकम गो फन्डको खर्च कटाएर पठाइएको हो । नेपालका चर्चित कान्छा सामाजिक अभियन्ता केपी खनाल स्वयमले नेपालको विकट बाजुराका करिव ४० अनाथ बालबालिकाहरुका लागि शुरुआत गरेको अनाथ बालगृह निर्माणको निर्माणका लागि आवश्यक आर्थिक सहयोगका लागि पहल गरिदिन अनुरोध गरेपछि तत्कालै निस्शर्त उक्त अभियान ‘सच्चीको साथमा’ टिमले निःस्वार्थ उक्त अभियानलाई हातेमालो गर्दै केही साता अघिमात्र गो–फण्ड मार्फत अमेरिकाबाट आर्थिक सहयोग अभियान थालिएको थियो । नेपालको बिकट गाउँ बाजुरामा बन्दै गरेको अनाथहरुको बालगृह निर्माण कार्यमा आर्थिक अभावका कारण भवनको छत हाल्ने तथा अन्य विविध निर्माण कार्य रोकिएको हुँदा उक्त कार्य कुनै पनि हालतमा रोकिनुहुन्न र यसका लागी अपुग रकममध्ये संसारभरका नेपाल परिवारजनबाट अनुरोध गर्ने र यसै क्रममा अमेरिकावासी नेपाली समुदायबाट करिव ३ लाख नेपाली रुपैयाँ जति संकलन गर्ने लक्ष्य राखेको अभियानका अभियन्ता केपी खनालले बताएका थिए । उनैको विशेष अनुरोधपछि उक्त अभियानलाई इनेप्लिजको घरबास र प्रवासको समसामयिक बिषय समेटिँदै संचालनमा रहेको चर्चित कार्यक्रम ‘सच्चीको साथमा’ का टिमले अमेरिकाका लागी सहयोग संकलन र उक्त अभियानमा सहकार्य गरेको हो । ३ हजार अमेरिकी डलरको लक्ष्य राखेर सुरु गरिएको ‘हेल्प फर दि होमलेस किड्स’ अभियान शुरु गएको करिब २६ घण्टामा रकम संकलन भएको हो । ८७ जना विभिन्न मनकारी दानबीरहरुबाट प्राप्त उक्त सहयोग रकमले अब अनाथ बालबालिकाहरुका लागि बन्ने बालश्रम बन्न अब नरोकिने र समय मै निर्माण सम्पन्न हुनेमा सबै ढुक्क भएका छन् । दान सहयोगमा बिशेष दोश्रा पुस्ताका नेपाली अमेरिकी बालबालिकाहरुको उत्साहजनक रुपमा सहभागीता रहेको छ । ती स–साना बालबालिकाहरुमा आफ्नो मातृभूमी प्रतिको प्रेम, घरदेशको अवस्था र विशुद्ध समाजसेवाको भावनालाई जागृत गराउँदै यस्ता अभियानहरुमा सहभागी गराउन सफल भएकोमा अमेरिकाको डिसी महानगर क्षेत्रबाट संचालित कार्यक्रमकी प्रस्तोता सच्ची मैनालीसहित उनको समूहले यो अभियान सोचेभन्दा सफल भएको जनाएको छ । यसले उक्त टोलीलाई थप उत्साह र जिम्मेवारी थपिएकोले भावी दिनहरुमा यस्ता अन्य मानवीय सहयोगका अभियानहरुलाई समेत निरन्तरता दिँदै लगिने सम्पूर्ण शुभचिन्तकहरुमा जानकारी गराउँदै कार्यक्रम संचालिका सच्ची मैनालीले भबिश्यमा समेत यसरी नै सवैले साथ, सहयोग र सहकार्य गर्ने कुरामा आफुहरु बिश्वस्त रहेको बताएकि छिन्। साथै हालसम्म बाजुराको अनाथ बालगृह निर्माणको लागि जम्मा गो(फण्ड तथा प्रत्यक्ष रुपमा गरेर रू ५ लाख ३५ हजार ७ सय ९ रुपैया ३६ पैसा आर्थिक सहयोग संकलन भएको छ भने भविष्यमा पनि अझै केही दाताहरुले सहयोग गर्ने इच्छा व्यक्त गरेको मैनालीले जानकारी गराईन् । गत डिसेम्बर २८ तारिखमा शुरु गरिएको गो-फण्ड मार्फत सच्चीको साथमा टिमले हातेमालो गरेर कान्छा अभियन्ता केपी खनालको बालगृह निर्माणको आर्थिक सहयोग संकलन अभियान शुरु भएलगतै डिसेम्बर २९ तारिखको साँझभित्र नै लक्षित सहयोग रकम संकलन भएको थियो । अमेरिकी बिदाका दिनहरुका कारण आज जनवरी ८ तारिख मात्रै खाताबाट रकम झिकी नेपाल पठाईएको र हाललाई उक्त गो–फण्ड खाता बन्द भएको जानकारी गराउँदै उक्त ठुलो रकम भन्दा पनि सवैको सहभागिता र थोरै रकम प्रदान गर्न सकियोस होस् भन्ने हेतुले गरिएको आवाज सबैले सुनी सहयोग गरेको बताइन । अभियानलाई विभिन्न संजालहरु मार्फत शेयर गरि प्रचारप्रसारमा सहयोग गर्ने करिब ३९७ सहयोगीहरु र करिव ८७ जना मनकारी सहयोग दाताहरु र सम्पूर्ण टिमप्रति आभार ब्यक्त गरेकी छन् । उनले अगाडी भनिन– ‘अनाथ बालबालिकाहरुलाई ओत लाग्ने ठाउँ बन्नैपर्छ र परदेशमा रहेर पनि देशमा केही सहयोग गर्ने यो राम्रो अवसर पनि हो भन्दै ईजरायलबाट समेत १ लाख नेपाली रूपैंयाको सहयोग प्राप्त भएको बताएकी छिन्। आफ्ना दुई मुटुका टुक्राहरू ६ बर्षकी डिएला ओली र दुई बर्ष पनि नपुगेकि आविगेल ओलीको नाममा बुवा दिपक प्रसाद ओली र आमा इश्वरी बानिया ओलीले समेत हाम्रो यस सच्चीको साथमा कार्यक्रमबाट शुरु गरिएको सहयोग संकलन अभियानलाई साथ र सहयोग गरेको जानकारी गराएका छन् । काठमाडौँमा २१ हजार ९ सय ४५ रुपैया हस्तान्तरण भइसकेको छ । सामाजिक अभियन्ता दिपक प्रसाद वलीले उक्त रकम यसै कार्यक्रमको दौरानमा समूहसंग सम्पर्क र समन्वय गरी हस्तान्तरण गर्ने जानकारी गराएका छन् । उल्लेखित रकम मध्ये अब मात्र १ लाख रूपैयाँ यसै हप्ता हस्तान्तरण नेपालमै हुने मैनालीले बताएकी छन् ।

गनिन्द्र “बिबश” मोवाईलको स्क्रिनभरी ‘शुभयात्रा’ लेखिएको एसएमएस आउने क्रम रोकिएको छैन । विदाईको क्षण शुभेच्छुक मित्रहरुको सन्देशहरु थपिदै छ । श्यामे तीन बर्ष साउदी अरवमा बस्दा भोगेका तिता–मिठा भोगाईहरु बिर्सेर गाउँघरको सम्झनाले तानिदै थियो । दाह्री जुँगा फालेर चाउरिएको गालामा क्रिम दल्दादल्दै सम्झिएको थियो, आहा ! त्यो मंसीर पुषको कठ्याग्रिदो जाडो अनि मेरी कालेकी आमा ।’  घुंग्रिएको कपालमा जेल घस्दाघस्दै कम्पनीको गाडी आईपुग्यो । झोला गुन्टाहरु चढाएर एयरपोर्ट लाग्यो श्यामे । बोर्डिङ्ग पास लिएर सामान बुझाएपछि उ नेपाल रमनाका लागि उड्यो । रत्नपार्क क्षेत्रको विशाल जुलुस, भिड, ब्यानर, तुल, झण्डा ईत्यादी देखेपछि भने श्यामेलाई नेपाल आईपुगेछु भने पक्का भयो । र, खुशीहुदै नियालेर चारैतिर हे¥यो । उफ अझै उस्तै खोई त परिवर्तन ? मुख बिगार्दै मन कुडायो । काठमण्डौ उत्रिएकै साँझ उ घर पुग्ने सुरमा बाटो लाग्यो, बस चढेर । मध्यराततिर हर्षको फोहरा छर्दै श्याम घर पुग्यो । उसको आगमनमा स–परिवार उठे । छोरा काले उसलाई हेरेर बिरानो मान्दै हजुर आमा सँग टाँसिएर बस्यो । स्वागतार्थ उभिएका सबैजनामाथि उसले एकपल्ट नजर डुलायो । कालेकी आमा नजरमा नपरेसी श्यामेले आमालाई सोध्यो, आमा खोई त कालेकी आमा ? देख्दिन नि ?  श्यामेको सोधाईले आमा झस्की । सोधी, हँ भेट भएन र ? तँलाई लिन भनेर हिडेकी थिई । तीन दिन भयो अरु पनि काम छ भन्थी उतै भुलियो कि ? केही दिन अघिदेखि श्यामले फोन सम्पर्क गर्दा कम्प्युटरले कालेकी आमाको फोन स्विचअफ भएको संकेत दिएको थियो । त्यतिबेलै श्यामेको मन काँडाले घाचिदै थियो । तत्कालै एनटिसीको सीम फेरेर उसले नम्बर डायल गर्यो । लामो घण्टी पछि बल्ल फोन रिसिभ भयो । ‘कालेकी आमा हो ? भनेको सुन्ने बित्तिकै स्पष्ट नसुनिएको ढोंग गर्दै हेल्लो…हेल्लो…गरी । उतीखेरै वयस्क मोटो पुरुष स्वर पनि सुनियो, ‘आच्छु छुछुछु सिरकबाट चिसो छि¥यो हौ, तिघ्रा लेऊ न यता । यो मध्यरातमा फोन गर्ने को हो हँ ?’फोन काटियो । फेरी डायल गर्दा कम्प्युटरले स्विचअफको संकेत दियो । श्यामे आकासबाट खस्यो, स्वास्नी माथिको प्रेम र आस्था तुहिएको थाहा पाएर ।

चिकित्सा शिक्षा र सेवाका अभियन्ता डा.गोविन्द केसी सरकारलाइ १६ औं सत्याग्रह सुरु गर्ने दुइ साते अल्टिमेटमको अन्तिम दिन मंगलवार इलाम पुगेका छन । यस अघिको १५ औँ सत्याग्रह जुमलाबाट सुरु गरेका डा.केसीले पुस १७ गतेसम्म आफनो माग पुरा नभए अनसन गर्ने चेतावनी दिदै आएका थिए । १. १५ औं सत्याग्रहमा सरकारसँग भएको सम्झौता तत्काल कार्यान्वयन गरियोस् (क) सम्झौताबमोजिम अक्षरश: संशोधन गरेर संसदबाट अविलम्ब चिकित्सा शिक्षा ऐन पारित गरियोस् (ख) गौरी बहादुर कार्की नेतृत्वको जाँचबुझ आयोगको प्रतिवेदनले दोषी ठहर गरेका त्रिवि पदाधिकारी लगायतका व्यक्तिहरुलाई तत्काल सिफारिस बमोजिम बर्खास्ती लगायतका कारबाही गरियोस् । त्रिवि पदाधिकारीहरुद्वारा चिकित्सा शिक्षा अध्ययन संस्थानका खोसिएका अधिकारहरु पुन: सो संस्थान मै फिर्ता गरियोस् । (ग) सातै प्रदेशमा सरकारी मेडिकल कलेज खोल्ने काम द्रूत गतिमा अघी बढाइयोस् । कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा अविलम्ब एमबीबीएस भर्ना सुरु गर्ने व्यवस्था गरियोस् । २. निर्मला पन्तको बलात्कार र हत्यामा संलग्न व्यक्तिहरुलाई तत्काल पक्राउ गरी मुद्दा चलाइयोस् । साथै, प्रमाण लोप गर्ने, झूठा प्रमाण बनाउने, यातना दिने, न्याय माग्न गएका व्यक्तिमाथि गोली चलाई हत्या, अंगभंग गर्ने व्यक्तिहरु माथि तत्काल फौजदारी मुद्दा चलाइयोस् । ३. सरकारको निर्णयको उल्लंघन गरी काठमाडौं विश्वविद्यालयले तोकेको शुल्क तत्काल फिर्ता लिई दोषी पदाधिकारी माथि कारबाही गरियोस् ।