काठमाडौं) । विद्युतीय कारोबार ऐनको व्यवस्था उल्लंघनको आरोपमा दुर्गा प्रसाईंसहित तीन जनाविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी भएको छ ।  काठमाडौं जिल्ला अदालतले प्रसाईं, जीवन पाण्डे र दुर्गा खनाललाई पक्राउ गर्न प्रहरीलाई अनुमति दिएको हो । तिनै जनामाथि विद्युतीय कारोबार ऐनको व्यवस्था उल्लंघन गरेको आरोपमा प्रहरीले पक्राउका लागि अनुमति माग गरेअनुसार न्यायाधीश महेन्द्र काफ्लेको इजलासले पुर्जी जारी गरेको जिल्ला अदालतका श्रेस्तेदार रामु शर्माले बताउनुभयो ।

काठमाडौं । नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) का सचिव नेपाली लिजेण्ड क्रिकेटर पारस खड्काले क्रिकेटर सन्दीप लामिछानेको मुद्दामा आफूलाई जोडेर चरित्र हत्या गरिएको भन्दै उनले आपत्ति जनाएका छन् । उनले बुधबार सामाजिक सञ्जाल फेस्बुकमा लामो स्टाटस लेख्दै खड्काले लामिछानेको मुद्दामा आफूलाई जोडेर नियोजित दुष्प्रचार गरिएकोप्रति ध्यानाकर्षण भएको जनाएका हुन् ।   उनले लेखेका छन्, ‘नेपाली क्रिकेटसँग सम्बन्धित विभिन्न पक्षहरू र विशेषतः सन्दीप लामिछानेसँग जोडिएको पछिल्लो मुद्दामा सम्मानित जिल्ला अदालतबाट पहिलो तहको फैसला भएको र उच्च अदालतबाट अन्य कुरा प्रष्ट हुँदै जाने नै छ। यो सबैका बीच समेत तर्कहीन तरिकाले मेरो नाम जोडेर चरित्र हत्या गर्ने हेतुले ममाथि भइरहेको नियोजित षड्यन्त्रलाई ढिलो चाँडो कानुनी दायरामा ल्याउने समेत जानकारी गराउन चाहन्छु।’ उनले नेपाली क्रिकेटप्रतिको आफ्नो निःस्वार्थ भावना र यसको विकास, विस्तार प्रतिको मेरो अठोटमा कदापि पनि परिवर्तन नआउने पनि बताएका छन्।  ‘नेपालको कानुनले कसैलाई पनि बिना प्रमाण चरित्र हत्या गर्ने वा तर्क नराखी व्यक्तिगत आरोप लगाउने छुट दिएको छैन्। नेपालको कानूनले सबैलाई कानूनी उपचारको बाटो खुल्ला राखेको छ’, पारसले भनेका छन्।

काठमाडौं । नेपाल प्रहरीका २२९ जना प्रहरी हवल्दारहरु वरिष्ठ हवल्दार पदमा बढुवा सिफारिस भएका छन् । बिहीबार साँझ बसेको बढुवा सिफारिस समितिको बैठकको निर्णय अनुसार उनीहरू वरिष्ठ हवल्दार पदमा बढुवाको लागि सिफारिस गरिएको हो। नामावली

काठमाडौँ । केही दिनदेखि राहदानी आवेदन प्रणाली अवरुद्ध हुन पुगेको छ । राहदानी विभागले राहदानी आवेदन प्रणालीसँग सम्बन्धित केही कम्प्युटरहरूमा भाइरस प्रवेश गरेकाले यसको फैलावट रोक्न पर्याप्त सतर्कता अपनाउनु पर्ने भएकोले जिल्लारईलाका प्रशासन कार्यालय तथा विदेशस्थित नियोगहरूको राहदानी सेवा बन्द गर्नु परेको जनाएको छ ।  विभागले एक सूचनामार्फत उक्त स्थानहरूमा सेवा क्रमशः कार्य प्रारम्भ हुँदै जाने गरी व्यवस्था मिलाइएको र पूर्ण रूपमा कार्य प्रारम्भ हुन १–२ हप्तासम्म लाग्न सक्ने जनाएको छ ।  विभागले समस्या समाधान गर्दै २ दिन भित्रमा नयाँ आवेदन फाराम भर्नका लागि भने बुकिङ खुला गरिने छ ।‘भाईरस देखा परेपछि सुरक्षा संवेदनशीलतालाई ध्यानमा राखी पर्याप्त सतर्कता अपनाईएको तथा आवेदकको तथ्याङ्क पूर्ण सुरक्षित रहेको बेहोरा अनुरोध गर्दै धैर्यता अपनाउनका लागि विभाग अनुरोध गर्दछ’, सूचनामा भनिएको छ।  सेवाग्राहीलाई पर्नजाने असुविधाप्रति आफूहरु संवेदनशील रहेको भन्दै विभागले यथाशीघ्र समस्या समाधानका लागि आवश्यक सम्पूर्ण कार्यहरू गरिरहेको जनाएको छ । 

पारसमणि शर्मा व्याकरण कुनै पनि भाषालाई नियमबद्ध गर्ने प्रणाली नै व्याकरण हो। भाषाका निम्ति व्याकरण महत्वपूर्ण पक्ष हो। यसले भाषिक व्यवस्थालाई निमयबद्ध गर्दछ। अर्को शब्दमा भन्नु हो भने भाषिक व्यवस्थाको अध्ययन नै व्याकरण हो। व्याकरण शब्दहरूको क्रम, क्रिया, काल, भाव, पक्ष, वाच्य, अकरण, कारण, विशेषण, पदावली, वाक्य आदिको नियम प्रस्तुत गरिएको हुन्छ। यसर्थ व्याकरण भन्नाले भाषाको नियम बुझिन्छ। भाषामा कुन ठीक अथवा कुन बेठीक, कुन शुद्ध कुन अशुद्ध आदि भन्नेबारे छुट्याउने आधार नै व्याकरण हो। जब कुनै पनि भाषाको लेख्य रूप अघि आउँछ, तब त्यस भाषालाई व्याकरणको आवश्यकता पर्छ। यसले भाषालाई स्तरीकरण अथवा मानकीकरण गर्दै भाषामा एकरूपताको नियम तय गर्दछ। कुनै पनि भाषा एकै स्थानमा सीमित नरहेर यसको क्षेत्रविस्तार भएको हुन्छ। यसरी क्षेत्र विस्तार हुँदा भाषामा भाषिकाहरूको जन्म हुँदैजान्छ। ठाउँ-ठाउँमा बोलिने एउटै भाषाका पनि विभिन्न रूपहरू बनिँदै जान्छन्‌। व्याकरणले यी विभिन्न रूपहरूमा सर्वमान्य रूपलाई मान्यात दिई त्यसैको आधारमा नियम तय गरेको हुन्छ। सिक्किममा बोलिने नेपाली भाषा र पश्चिम नेपालमा बोलिने नेपाली भाषाको स्वरूप, क्षेत्र विस्तार र छुट्टाछुट्टै भाषिककाको विकासका कारण भिन्न छन्‌। यस्ता विविध रूपलाई व्याकरणले मानक रूप प्रदान गरी नियम तय गरेकाले सिक्किम र पश्चिम नेपालका नेपालीले लेख्य रूपमा एकै किसिकमको भाषाको प्रयोग गर्दछन्‌। कथ्य रूपमा भाषाको रूप परिवर्तित हुँदैगए पनि लेख्य रूपले यसलाई समातेर राखेको हुन्छ। यसैले भाषाको स्तरीकरण र एकरूपताका लागि व्याकरणका नियमहरू महत्वपूर्ण हुन्छन्‌। नेपाली भषाको पहिलो व्याकरण आधुनिक आर्य भाषाका रूपमा विकसित नेपाली भाषाको लेख्य परम्पराको थालनी भएको एक हजारभन्दा धेरै वर्ष बितिसकेको छ। यस क्रममा नेपाली भाषामा शिलालेख, ताम्रपत्र, पत्र, औषधिग्रन्थ हुँदै साहित्यिक लेखनसमेतको विकास हुँदैआए पनि यस भाषाको अध्ययन भने 19औं शताब्दीमा आएर मात्र भएको पाइन्छ। यस भाषाको अध्ययनमा अनेपाली भाषी विद्वानहरूले महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेका छन्‌। सर्वप्रथम नेपाली भाषाको अध्ययन रोमबाट, कसियानो बेलिगत्तिको अल्फावेट्‌म बह्मनिकम सेव युनिभर्सिटाइटिस काशीमा सन्‌ 1771 -मा भएको पाइन्छ। उक्त पुस्तकको भूमिकामा जोन्स क्रिस्टोफर आमाडुटियसले भारतीय भाषाहरूको नामको चर्चा गर्दै नेपालेन्सिस्‌- को उल्लेख गरेको पाइन्छ। यसपछि सन्‌ 1811 -मा डब्लु जे कर्कप्याट्रिकले एन एकाउण्ट अव्‌ द किङडम अव्‌ नेपाल- मा नेपालका प्रमुख आठ भाषाहरूको चर्चा गर्दै पर्वते भाषाका लगभग 550 शब्दहरूलाई नेवारी पर्याय र अङ्‌ग्रेजी अर्थका साथ दिएको पाइन्छ। उनले नेपाली भाषालाई पर्वते नाम गरेका छन्‌। यसपछि 1816- मा पादरी क्यारे भारत आएका थिए र उनले यहॉं भारतीय भाषाहरूको अध्ययन गरी 33 भाषाका 34 नमूना दिए, जसमा नेपाली पनि सामेल थियो। सन्‌ 1820- मा सर्वप्रथम नेपाली भाषाको व्याकरण लेखियो। यो कार्य कलकत्ताको कोर्ट विलियम कलेजका प्रो. जेए एटनले गरे। उनल नेपाली भाषाको पहिलो व्याकरण देवनागरी लिपिको प्रयोगसहित लेखेर व्याकरण लेखन परम्पराको थालनी गरे। उनको ऐतिहासिक नेपाली भाषाको व्याकरण ए ग्रामर अव्‌ द नेपालिज्‌ ल्याङ्‌ग्वेज (A GRAMMAR OF THE NEPALIES LANGUAGE) -मा अङ्‌ग्रेजी भाषामा नेपाली भाषाको स्वरूपको वर्णन गरिएको छ भने नेपाली भाषाको पुरानो कथाको नमूना पनि राखिएको छ। एटनले दार्जीलिङ पहाडमा आउने अङ्‌ग्रेज साहेबहरूका लागि नेपाली भाषा सिक्न सजिलो होस्‌ भन्ने उद्देश्य राखेर व्याकरण तयार गरेका हुन्‌ भन्ने अनुमान गरिएको छ। 60 पृष्ठको यो व्याकरण किलिप परेरा हिन्दुस्तानी प्रेस, कलकत्तामा छापिएको थियो। नेपाली व्याकरण लेखनको इतिहासमा एटनको व्याकरण पथप्रर्शनको रूपमा अघि आएकोछ। नेपाली व्याकरण लेखन परम्परा 1820- मा जेए एटनको व्याकरण ए ग्रामर अव्‌ द नेपालिज्‌ ल्याङ्‌ग्वेज (A GRAMMAR OF THE NEPALIES LANGUAGE) -पछि सन्‌ 1872-मा लण्डनबाट जोन बिम्सले भारतीय भाषाहरूको तुलनात्मक व्याकरण कम्प्यारेटिभ ग्रामर अव्‌ द मोर्डन आर्यन ल्याङ्‌ग्वेजेस्‌ अव्‌ इण्डिया (COMPARATIVE GRAMMAR OF HE MODERN ARYAN LANGUAGES OF INDIA)-मा भारतका सात प्रमुख भाषाहरू-बङ्गाली, उडिया, हिन्दी, पञ्जाबी, सिन्धी, गुजराती र मराठीको तुलनात्मक अध्ययनका क्रममा नेपाली भाषाको पनि चर्चा गर्दै नेपालीलाई हिन्दीको भाषिका बताएका छन्‌। यसपछि सन्‌ 1875-मा एसएच केगलले हिन्दी भाषाको व्याकरण (THE GRAMMAR OF HINDI LANGUAGE)- मा नेपाली भाषाबारे चर्चा गरेका छन्‌। यसरी नै सन्‌ 1880-मा रूडोल्फ हर्नेलेको गौडीय भाषाहरूको तुलनात्मक व्याकरण (COMPARATIVE GRAMMAR OF THE GAUDIAN LANGUAGES)-मा भारतका आर्य भाषाहरूलाई पूर्वी, पश्चिमी, उत्तरी र दक्षिणी गरी चार थरिका गौडीय भाषामा विभाजन गरिएको छ अनि कुमाउनी, गढवाली र नेपालीलाई उत्तरी गौडीय भाषा वर्गमा राखिएको छ। कुमाउनी, गडवाली र नेपाली भाषाको एउटै मूलस्रोत देखाइएको छ। सन्‌ 1887-मा दार्जीलिङबाट प्रकाशित फादर टर्नबुलको नेपाली ग्रामर एण्ड इङ्‌ग्लिस नेपाली-नेपाली इङ्‌ग्लिस भोकाबुलेरी (NEPALI GRAMMAR & ENGLISH-NEPALI NEPALI-ENGLISH VOCABULARY) नेपाली भाषाको दोस्रो व्याकरण हो। यो व्याकरण उनले दार्जीलिङका चिया कमानका अङ्‌ग्रेज कर्मचारी र फौजका अधिकारीहरूलाई नेपाली भाषा सिक्न सहयोग पुगोस्‌ भन्ने उद्देश्यले प्रकाशित गरेका थिए। यसमा नेपाली भाषालाई राजपुताना र पञ्जाबको हिन्दी भाषासॅंग नजीकको सम्बन्ध रहेको देखाइएको छ। नेपालीद्वारा लेखिएको पहिलो व्याकरण बीसौं शताब्दीको थालनीसितै नेपाली भाषाका क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण कार्यहरू भए। सन्‌ 1901-मा दार्जीलिङबाट गोर्खा खबर कागत्‌ र काठमाडौंबाट गोरखापत्र- को प्रकाशनसितै नेपाली भाषामा पत्र-पत्रिकाको प्रकाशन युग शुरू हुन्छ। पत्र-पत्रिकाको प्रकाशनले भाषाको अध्ययन र व्याकरण लेखनलाई ठूलो सहयोग पुग्छ। बनारसबाट सन्‌ 1906- मा माधवी, सन्‌ 1908-मा सुन्दरी-लगायत चन्द्रिका आदि पत्र-पत्रिकाको प्रकाशन व्याकरण निर्माणका लागि महत्वपूर्ण पूर्वाधार बन्नपुगे। नेपालका स्कूलहरूमा नेपालीमा पठन-पाठन शुरू भयो भऩे यता भारतमा पारसमणि प्रधानको विशेष योगदानमा स्कूलमा नेपाली शिक्षण पनि शुरू भयो। सन्‌ 1911-मा प्रयाग विश्विविद्यालयले नेपाली भाषालाई लोक भाषाका रूपमा मान्यात दिँदै प्रवेशिका परीक्षा तहमा यसको पठन-पाठन शुरू गऱ्यो। सन्‌ 1918- को 24 जुलाईको दिन कलकत्ता विश्विद्यालयले नेपाली भाषालाई म्याट्रिक, आइए र बीएस्तरसम्मको मान्यता दियो। यसका लागि पारसमणि प्रधानको योगदान अविस्मरणीय रहेको छ। शिक्षाका क्षेत्रमा पारसमणि प्रधानले पुऱ्याएको योगदानका कारण उनलाई पहाडका ईश्वरचन्द्र विद्यासागर पनि भनिन्छ। नेपाली पठन-पाठनको मान्यताले नेपाली विद्वानहरूलाई पनि भाषाको अध्ययनमा अभिप्रेरित हुने वातावरण तयार गरिदियो। नेपाली भाषामै सर्वप्रथम व्याकरणले लेख्ने वैयाकरण वीरेन्द्रकेशरी अर्याल हुन्‌ भनिन्छ। उनले सन्‌ 1903- मा नेपाली व्याकरण लेखेका थिए भनिए पनि उनको व्याकरण अप्राप्य रहेकोले यसका विषयमा विशेष जानकारी पाइएको छैन। यसर्थ नेपालमा लेखिएको अनि नेपालमै छापिएको पहिलो नेपाली व्याकरणको पुस्तक जय पृथ्वीबहादुर सिंहको प्राकृत व्याकरण हो। सिंहको प्राकृत व्याकरण सन्‌ 1912- मा प्रकाशित भएको हो। जय पृथ्वीबहादुर सिंह पाठ्यक्रममा नेपाली विषय हुनुपर्छ र शिक्षाको माध्यम नेपाील भाषा हुनुपर्छ भन्ने भाषाप्रेमी व्यक्ति थिए। उनको प्राकृत व्याकरणको विशेष महत्व रहेको छ। उनले प्रारम्भिक स्तरका नेपाली पाठ्य पुस्तकहरू यही व्याकरणका आधारमा तयार गरेका थिए।  नेपाली व्याकरण लेखनमा सक्रियता प्राकृत व्याकरणको प्रकासनपछि नेपाली व्याकरण लेखनमा सक्रियता आयो। सन्‌ 1912-मा नै पण्डित हेमराजको चन्द्रिका व्याकरण र विश्वमणिको दीक्षिताचार्यको गोर्खा व्याकरण बोध प्रकाशित भए। दीक्षिताचार्यको गोर्खा व्याकरण बोध प्राकृत व्याकरणभन्दा केही ठूलो छ। यसले हलन्त बहिष्कार आन्दोलनलाई समर्थन गरेको देखिन्छ। पण्डित हेमराजको चन्दिरका गोर्खा भाषा व्याकरण विस्तृत रूपमा लेखिएको महत्वपूर्ण पुस्तक हो। यस पुस्तकमा नेपाली भाषाको प्राचीन तथा आधुनिक भाषा शास्त्रका आधारमा चर्चा र व्याख्या गरिएको छ। यस व्याकरणलाई आज पनि स्तरीय तथा मानक व्याकरण मान्नेहरू धेरै छन्‌। चन्द्रिकाको प्रकाशनपछि नेपाली लेखन पद्धति र भाषाको स्तरीकरण र मानकीकरणका लागि यसैलाई आधार मानियो। यसलाई व्याकरणको गुरुग्रन्थ मानियो। चन्द्रिकालाई आधार मानी सोमनाथ सिग्द्यालको मध्य चन्द्रिका सन्‌ 1919-मा प्रकाशित भयो। यसलाई स्कूल स्तरमा चलाउन शुरू गरियो। यसपछि पारसमणि प्रधानको नेपाली व्याकरण सन्‌ 1920 -मा प्रकाशित भयो। यसपछि पारसमणिले पठन-पाठनका लागि व्याकरण पुस्तकहरू तथा कोश निर्माणमा महत्वपूर्ण योगदान दिए। पारसमणि प्रधानका प्रमुख व्याकरण पुस्तकहरू हुन्‌ नेपाली व्याकरण (1920), सजिलो नेपाली व्याकरण (1935), नेपाली व्याकरण भारती (1955), प्राथमिक नेपाली व्याकरण (1955), टीकाराम शर्मासितको सहलेकनमा प्रवेशिका व्याकरण र रचना (1955), नेपाली रचना भारती (1954), भाषा प्रवेश नेपाली व्याकरण (1960), नेपाली व्याकरण (पहिलो भाग) (1974), माध्यमिक नेपाली रचना (1982) आदि। यसका साथै पारसमणिले भाषासित सम्बन्धित अनेकौं पुस्तक र कोश लेखेका छन्‌। नेपाली भाषाको स्तरीकरण र मानकीकरणका साथसाथै पठऩ-पाठनमा पारसमणि प्रधानको योगदान विशिष्ट रहेको छ। यसरी नै नेपाली व्याकरण लेखनमा देखा परेका अन्य उपलब्धिहरू हुन्‌- सोमनाथ सिग्द्यालको लघु चन्द्रिका (1934), गोपाल पाण्डेको नेपाली रचना दर्पण (1937), र रचना केशर (1943), पुष्कर शमशेरको नेपाली सजिलो व्याकरण (1944),, ज्ञान प्रसाद शर्माको रचना सहायक (1946), श्रीप्रसाद घिमिरेको पद्म व्याकरण एन्द्रिय चॉंदनी (1954), नगेन्द्रमणि र अमरमणिको प्राथमिक नेपाली व्याकरण (1955), डिल्लीबहादुर श्रेष्ठ र मणिकुमार उपाध्यायको नयॉं नेपाली रचना (1957), देवीप्रदास काफ्लेको नेपाली रचना कुसुम (1957), हर्षनाथ शर्माको नेपाली व्याकरण बोध (1959), शेषराज रेग्मीको नेपाली रचना प्रकाश (1961), मणिकबहादुर चित्रकारको नेपाली व्याकरण (1964), कृष्णप्रसाद पराजुलीको राम्रो रचना मीठो नेपाली (1966), हर्षनाथ शर्माको अनिवार्य नेपाली रचना (1966), मोहनराज शर्माको नेपाली व्याकरण परिचय (1967), जनकलाल शर्माको नेपाली व्याकरण (1967), तुलसीप्रसाद ढुङ्‌गेलको नेपाली रचना शिल्प (1968), ऋषभदेव शास्त्रीको व्याकरणको दन्त्य कथा (1970), विष्णु गोपाल र शिव गोपाल रिसालको नेपाली भाषा र व्याकरण (1970), रामचन्द्र ढुङ्गानाको सरल नेपाली व्याकरण (1972), गोपालनिधि तिवारीको नेपाली भाषाको बनोट (1973), मोहनराज शर्माको शब्द रचना र वर्णविन्यास (1974), नरेन्द्र चापागाईंको व्याकरण निर्देशिका(1976), रोहिणीप्रासद भट्टराईको बृहत नेपाली व्याकरण (1976), महानन्द सापकोटाको नेपाली व्याकरणमा प्रस्तावना (1977), कृष्णप्रसाद पराजुलीको प्रयोगात्मक भाषातत्त्व (1978), शिवराज शर्माको माध्यमिक नेपाली व्याकरण (1980), राजेश्वर देवकोटाको नेपाली व्याकरण (1961), कृष्णप्रसाद पराजुलीको नेपाली व्यावहारिक व्याकरण (1966), सिद्धराज जोशीको नेपाली व्याकरण परिचय (1946), नेपाल राष्ट्रिय प्रज्ञा प्रतिष्ठानको भाषा व्याकरण समितिद्वारा तयार भाषा- व्याकरण-प्रश्नावली (1970), प्रकाश ए राजको नेपाली भाषा र चन्द्रिका व्याकरण (1972), भाइचन्द्र प्रधानको नव नेपाली व्याकरण (1976), भाइचन्द्र प्रधानको नव नेपाली व्याकरण भाग 1 (1974), शिवराज शर्माको माध्यमिक नेपाली व्याकरण र रचना (1976), पूर्वोत्तर नेपाली व्याकरण (2003), भाइचन्द प्रधानको शिशु नेपाली व्याकरण र रचना (1985), भाइचन्द प्रधानको आधुनिक नेपाली व्याकरण (1985), चूडामणि बन्धुको सम्पादनमा नेपापी व्याकरणका केही पक्ष (1997), भाइचन्द र मनबहादुर प्रधानको सुगम नेपाली व्याकरण र रचना (1985), हरि मञ्जुश्रीको प्रयोगात्कम व्याकरण (1986), हेमाङ्गराज अधिकारीको समसामयिक नेपाली व्याकरण (2002), चूडामणि रेग्मीको नेपाली भाषा र व्याकरणः केही विषय केही छलफल (1995), हेमाङ्गराज अधिकारीको नेपाली कारक व्याकरण (1994), डा. बासुदेव त्रिपाठी र अन्यको निम्नमाध्यमिक नेपाली व्याकरण र रचना (2000), माधवप्रसाद पोखरेलको नेपाली व्याकरण अभिवयक्ति र अभ्यास (2000), ईश्वरकुमार श्रेष्ठको नेपाली व्याकरणः केही पक्षहरूको चर्चा (2000), शिवराज शर्माको नौलो नेपाली व्याकरण (2005), नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठानको व्याकरण- समितिद्वारा प्रकाशित वृहद्‌ नेपाली व्याकरण (1976), माधवप्रसाद पोखरेलको नेपाली वाक्य-व्याकरण(1997), डा. घनश्याम नेपाल र डा. कविता लामाको उच्च माध्यमिक नेपाली व्याकरण (2005), डा. घनश्याम नेपाल र पुष्कर पराजुलीको नेपाली व्याकरण (2006), आदि। व्याकरण लेखनको नयॉं युगको थालनी नेपाली भाषाको मानकीकरण र स्तरीकरणमा नेपाली साथै अनेपाली विद्वानहरूको योगदान स्तुत्य रहेको छ। भाषाको प्रकृतिमा अनेकौं प्रभावका कारण निरन्तर परिवर्तन आइरहेको छ। आजको युगलाई कम्प्युुटर र विज्ञानले प्रभावित बनाएको छ। अझ नेपाली सफ्टवेयहरूको विकास, युनिकोडको विकास आदिले पारिरहेको प्रभावका कारण तक्निकी सुविधासम्पन्न व्याकरण निर्माण र नेपाली भाषाको मानकीकरण, स्तरीकरण तथा एकरूपताका लागि भारत र नेपाल दुवैतर्फ प्रायसहरू भइरहेका छन्‌। यस दिशामा नेपालबाट मदन पुरस्कार पुस्तकालय, काठमाडौं विश्वविद्यालय र भारतबाट भारतीय भाषा संस्थान, उत्तरबङ्ग विश्वविद्यालय र सिक्किम अकादमीजस्ता संस्थानहरू जुटेका छन्‌। अर्कोतिर व्याकरण लेखनका लागि भाषा विज्ञानलाई पनि बलियो आधार मानिएको पाइन्छ। यसले नेपाली व्याकरण लेखनको नयॉं युग शुरु भएको छ। व्याकरण लेखकहरूलाई पनि नयॉं परिवर्तन र तक्निकी सुविधा र अपठ्यारोलाई ध्यानमा राखेर व्याकरण निर्माण गर्न प्रेरित गरिरहेको छ। पछिल्ला चरणमा देखापरेका कतिपय वैयाकरणहरूले यिनै कम्प्युटरजनित तक्नीक पक्ष, नेपाली भाषामा देखापरेका परिवर्तन तथा भाषा वैज्ञानिक अध्ययनलाई आधार मानी व्याकरण लेखेको पाइन्छ। यस्ता व्याकरणहरूमा चूडामणि रेग्मीको नेपाली भाषा र व्याकरणः केही विषय र केही छलफल(1995), माधव प्रसाद पोखरेलको नेपाली वाक्य व्याकरण (1997), कृष्णहरि बराल र नेत्र एटमको निम्न माध्यमिक नेपाली व्याकरण अभिव्यक्ति र अभ्यास (2000), र माध्यमिक नेपाली व्याकरण अभिव्यक्ति र अभ्यास (2000), ईश्वरकुमार श्रेष्ठको नेपाली व्याकरणः केही पक्षहरूको चर्चा (2000), माधवप्रसाद पोखरेलको नेपाली वाक्य-व्याकरण(1997), डा. घनश्याम नेपाल र डा. कविता लामाको उच्च माध्यमिक नेपाली व्याकरण (2004), डा. घनश्याम नेपाल र पुष्कर पराजुलीको नेपाली व्याकरण (2006), सिक्किम अकादेमीद्वारा प्रकाशित एवं डा. कुमार प्रधान, डा. घनश्याम नेपाल र अन्यद्वारा लिखित एवं सम्पादित नेपाली लेखन शैली (2011 )आदि प्रमुख छन्‌। 000

पोखरा । गण्डकीको प्रदेशसभा अधिवेशन अन्त्य भएको छ । मन्त्रिपरिषद्को सिफारिसका आधारमा प्रदेश प्रमुख पृथ्वीमान गुरुङले शुक्रबार रातिदेखि लागू हुने गरी अधिवेशन अन्त्य भएको सूचना संसद सचिवालयलाई पठाएका छन् । फागुन १६ गतेदेखि सुरु भएको हिउँदे अधिवेशन ३ दिन मात्रै चलेको छ । राजनीतिक समीकरण फेरिएपछि संसद अधिवेशन अन्त्य गर्नुलाई फरक हिसाबले हेरिएको छ ।  

काठमाडौं । अन्तरवार्ताका लागि अमेरिकी दूतावास पुगेका क्रिकेटर सन्दीप लामिछानेको भिसा फेरि रिजेक्ट भएको छ।टी-२० विश्वकप क्रिकेट खेल्न उनले दिएको आवेदन अस्वीकार यसअघि पनि भएको थियो । अमेरिकी दूतावासले नै फेरि उनलाई बिहीबार अन्तरवार्तामा बोलाएको थियो। नेपाली क्रिकेट समर्थकहरुले उनलाई भिसा दिनुपर्ने माग राख्दै सामाजिक सञ्जाल र सडकबाट दबाब सिर्जना गरेका थिए।सरकारले पनि कुटनीतिक नोट पठाउँदै अमेरिकासँग भिसाका लागि आग्रह गरेको थियो।

तानसेन। पाल्पा अस्पतालमा उपचारका लागि आउने बिरामीले सहजै उपचार पाउन नसकेको गुनासो गरेका छन् । जिल्ला सदरमुकाम तानसेनस्थित पाल्पा अस्पतालमा उपचारका लागि आउने अधिकांश बिरामीले सहज रूपमा उपचार नपाएको गुनासो गरेका हुन् ।   अस्पतालमा कार्यरत कर्मचारीका कारण बिरामीले सास्ती बेहोर्नु परेको सेवाग्रहीले गुनासो गरेका हुन् । उपचारका लागि अस्पतालमा आउने बिरामीले समयै ल्याब रिपोर्ट नपाउने, समयमै उपचार नपाउने तथा कर्मचारीबाट राम्रो व्यवहार पाउन नसकेको गुनासो गरेका छन् । अस्पतालले दिने सेवाका बारेमा स्पष्ट जानकारी नदिँदा कतिपय बिरामीले अनावश्यक झन्झट बेहोर्नु परेको छ ।  दिनहुँ अस्पतालमा आउने पाँच सय बिरामीमध्ये दुई सय बिरामीको उपचार अस्पतालले गरिरहेको छ । अन्य तीन सय बिरामी अन्य अस्पतालमा उपचार गर्न प्रेषणका लागि आउने गरेका छन् । पछिल्लो समय अस्पतालमा आउने बिरामीले समयमै उपचार नपाएको, टिकट लिन अप्ठेरो बनेको, ल्याब टेस्टका रिपोर्ट समयमै नपाएको गुनासो गर्दै आएका छन् । अस्पतालका कर्मचारीबाट बिरामीमैत्री व्यवहार पाउन नसकेको माथागढीस्थित सराईबाट उपचारका लागि आएका तिलकराम घिमिरेले गुनासो गरे। अस्पतालमा निःशुल्क पाउने दिने औषधीसमेत आफूले नपाएको गुनासो उनको छ ।   कतिपय बिरामी उपचार नपाएर फर्कन बाध्य छन् । उपचार हुन्छ भनेर बिहानदेखि बेलुकीसम्म कुराउने र बेलुकी भएपछि आज उपचार हुँदैन भनेर फर्काउने गरेको रैनादेवी छहरा–३, भुवनपोखरीका लीलाबहादुर दर्लामीले गुनासो गरे । अस्पतालले बिरामीलाई बेलुकीसम्म राखेर उपचार नगर्दा ढाटाबाट उपचारका लागि आउने बिरामी सेवा नलिएर फर्कन बाध्य भएको उनले बताए।  अस्पतालले बिरामीलाई उपचार गर्न कति समय लाग्छ भनेर जानकारी नदिँदा हरेक दिन केही बिरामी उपचार नगरी घर फर्कन बाध्य भएका छन् । अस्पताल प्रशासनले भने अस्पतालको क्षमता, कर्मचारीको क्षमता अनुसार सेवा प्रदान गरेको जनाएको छ । अस्पतालकी नर्सिङ अधिकृत लक्ष्मी जिसीले हाल कार्यरत कर्मचारीको क्षमता अनुसार बिरामीलाई सेवा दिएको बताए । कहिलेकाहीँ बिरामी घर जान हतार गर्दा पनि सेवामा असहजता उत्पन्न भएको हुन सक्ने उनले बताए ।  अस्पतालमा पछिल्लो समय सिफारिस लिने र उपचार गर्ने बिरामीको चाप बढेका कारण बिरामीलाई असहज लागेको हुन सक्ने कर्मचारी भनाई छ । अस्पतालमा धेरै बिरामी रिफरका लागि आउने गरेका छन् । ती बिरामीका लागि सिफारिस व्यवस्थापन गर्दा पनि अस्पतालको सेवा प्रभावकारी हुन नसकेको कतिपय स्वास्थ्यकर्मी बताउँछन् ।   

काठमाडौं । भारतको दिल्लीमा नयाँ मुख्यमन्त्रीको नाम घोषणा भएको छ । अब आतिशी मार्लेना दिल्लीकी नयाँ मुख्यमन्त्री बन्ने भएकी हुन् । दिल्ली सरकारका मन्त्री गोपाल रायले आतिशी नयाँ मुख्यमन्त्री बन्न लागेको जानकारी दिएका हुन् । उनले भनेका छन्- आतिशी कठिन परिस्थितिमा दिल्लीको मुख्यमन्त्री बन्न लागेकी हुन् । रायले भनेका छन्- भारतीय जनता पार्टीले आम आदमी पार्टी फुटाउने तथा सरकार ढाल्ने प्रयास गरेको छ । तर, हामीले उसका हरेक प्रयासलाई विफल पारेका छौँ । मंगलबार बिहान बसेको संसदीय दलको बैठकले आतिशी दिल्लीको मुख्यमन्त्री बन्ने निर्णय गरेको हो । उनलाई सर्वसम्मत रूपमा मुख्यमन्त्रीको रूपमा अघि सारिएको रायले बताएका छन् । दिल्लीका मुख्यमन्त्री अरविन्द केजरिवाल जेलमा हुँदा आतिशीले महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएकी थिइन् । केजरीlलले मुख्यमन्त्रीबाट राजीनामा दिने घोषणा गरेसँगै आम आदमी पार्टीले उनैलाई मुख्यमन्त्रीका रूपमा अघि सारेको हो ।

काठमाडौं । इजरायली सेनाले उत्तरी इजरायलमा अलर्ट साइरन सक्रिय बनाएको छ।इजरायली आक्रमणसँगै इरानले पनि आक्रमण गर्न सक्ने भएको कारण नागरिकलाई सुरक्षा सचेतता अपनाउनका लागि साइरन अलर्ट गरिएको हो ।

काठमाडौं । सन्दीप लामिछानेले वेस्ट इन्डिजमा हुने विश्वकपका खेल खेल्ने भएका छन्। अमेरिकाले भिसा नदिएपछि अमेरिकामा भएको खेल खेल्न नपाएका सन्दीपले वेस्ट इन्डिजमा हुने खेल खेल्न पाउने भएको नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान)ले जनाएको छ। क्यानका सचिव पारस खड्काले सोमबार बिहान विज्ञप्ति सार्वजनिक गर्दै सन्दीपले वेस्ट इन्डिजमा हुने खेल खेल्ने जानकारी गराएका हुन् । सन्दीप खेल्ने भएपछि प्रतिश जिसीलाई ट्राभलिङ रिजर्भमा राखिएको विज्ञप्ति मार्फत् सचिव खड्काले जानकारी गराएका छन् । ‘जारी आईसीसी पुरुष टी-२० विश्वकप २०२४ का लागि नेपाली खेलाडी सन्दीप लामिछाने वेस्ट इन्डिज प्रथान भइृ नेपाली राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीमा समावेश हुने जानकारी गराउन चाहन्छौं । सम्मानित उच्च अदालत पाटनले गत मे १५ मा दिएको फैसलासँगै नेपाल क्रिकेट संघले पूर्व घोषित टिमबाट युवा बलर प्रतिश जिसीलाई ट्राभलिङ रिजर्भमा राख्ने निर्णय गर्दै सन्दीप लामिछानेलाई विश्वकप खेल्ने आधिकारिक १५ जना टोलीको अन्तिम नामावली आईसीसी सामु पेश गरेको थियो’, सचिव खड्काले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ । सन्दीप मे १६ तारिखदेखि नै नेपालको अफिसियल स्क्वाडमा रहेको तर उनको अमेरिकी भिसा प्राप्त नभएता पनि आईसीसीसँग समन्वय गरी वेस्ट इन्डिजमा हुने दक्षिण अफ्रिका तथा बंगलादेशविरुद्ध नेपालका दुई खेलमा उनको उपस्थिति रहने जानकारी खड्काले गराएका छन् ।

काठमाडौं । अमेरिकाको फ्लोरिडासहितका क्षेत्रमा मिल्टन नाम दिइएको तुफानले आतंक फैलिएको छ । फ्लोरिडास्थित टाम्पा खाडी क्षेत्रतर्फ बढ्दा मिल्टन तुफान अझै शक्तिशाली बनेको छ । यसलाई अमेरिकी मौसम विज्ञान अधिकारीहरुले पाँचौं श्रेणीको शक्तिशाली तुफान भनेका छन् । स्थानीयले पनि यस्तो शक्तिशाली तुफान पहिले कहिल्यै नदेखेको बताएका छन् । सम्भवतः यो शताब्दीकै शक्तिशाली तुफान हुनसक्ने अनुमान छ । यसको सबैभन्दा बढी प्रभाव पर्ने फ्लोरिडामा आपतकाल घोषणा गर्न ह्वाइहाउसले अनुमति दिइसकेको छ । मौसम प्रतिकूल हुने संकेत पाएपछि आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय हवाई उडानहरु रद्द गरिएको छ । बुधबारका लागि निर्धारित १ हजार ५०० उडानहरु रद्द भएको बीबीसीले जनाएको छ । ह्वाइटहाउसका अनुसार अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले पनि जर्मनी र अंगोलाको पूर्वनिर्धारित भ्रमण स्थगित गरेका छन् । राष्ट्रपति बाइडेनले प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दालाई तत्काल सुरक्षित स्थानमा जान अनुरोध गरेका छन् । बाइडनले भनेका छन्, ‘यो जीवन र मृत्युको सवाल हो । यो फ्लोरिडामा एक शताब्दीकै सबैभन्दा भयंकर तुफान हुनसक्छ । ईश्वरसँग प्रार्थना गर्दछु कि त्यस्तो चाहिँ नहोस् तर अहिलेसम्म त त्यस्तै लागिरहेको छ ।’ नेशनल हरिकेन सेन्टरका अनुसार मिल्टन तुफानको केन्द्र टाम्पा खाडीबाट १ हजार ३१० किलोमिटर पश्चिम–दक्षिणपश्चिम क्षेत्रमा छ । १३० किलोमिटर प्रतिघण्टाको वेगले अघि बढेको छ । यो तुफान बुधबार बेलुका टाम्पा खाडी क्षेत्रको जमिनमा बज्रिने र मध्य फ्लोरिडा हुँदै एटलान्टिक महासागरतर्फ अघि बढ्ने अनुमान गरिएको छ । यसको बाटो पर्ने क्षेत्रमा विनाश गर्ने अनुमानमा सयौं व्यक्तिहरुलाई सुरक्षित स्थानमा स्थानान्तरण गरिएको छ । अमेरिकी मौसमविदहरुका अनुसार मिल्टन तुफानको सबैभन्दा बढी असर फ्लोरिडामा पर्ने छ । त्यसैले फ्लोरिडा प्रशासनले तटीय क्षेत्रका बासिन्दालाई सुरक्षित स्थानमा सारेको छ । यसले फ्लोरिडाको बाक्लो बस्ती भएको तटीय क्षेत्रमा ठूलो क्षति पुर्‍याउनसक्ने र १० लाखभन्दा बढी मानिस प्रभावित हुने अनुमान छ । प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दाले झ्याल बाहिरबाट काठका फल्याक ठोकेर बन्द गरेका छन् । यो तुफानका कारण समुद्रमा १० देखि १५ फिट अग्लो छाल उठ्ने अनुमान छ । साथै १२७ देखि २५४ मिलिमिटर प्रतिघण्टा वर्षा हुने पूर्वानुमान पनि गरिएको छ । यो वर्षाका कारण बाढी आउने चेतावनी जारी गरिएको छ । अमेरिकाको कोलोराडो स्टेट युनिभर्सिटीका तुफानविज्ञ फिल क्लोटजब्याकका अनुसार सेप्टेम्बर महिनापछि एटलान्टिक महासागरमा तीनपटक तुफान आइसकेको छ । अगष्ट र सेप्टेम्बर गरी चार पटक तुफान आइसकेको छ । केही दिन अघिमात्रै हेलेन तुफानले अमेरिकामा विध्वंश मच्चाएको थियो । हेलेन तुफानमा परी मृत्यु हुनेको संख्या १३० पुगिसकेको छ ।

काठमाडौं । अन्तर्राष्ट्रिय आगमन कल बाइपास (भीओआईपी) गरेको आरोपमा २ जना उपकरणसहित पक्राउ परेका छन् । प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी)ले पर्साको मधुवनका ३७ वर्षीय विशाल शाह कलवार र रुपन्देहीका २५ वर्षीय इमरान अहमद खानलाई पक्राउ गरेको हो । उनीहरुलाई पोखराबाट पक्राउ गरिएको सीआईबीले जनाएको छ । सीआईबीका अनुसार उनीहरुको साथबाट भीओआईपी पोर्ट २ वटा, वर्ल्डलिंक राउटर एउटा, एनसेलका प्रयोग नभएका सिम २०९ वटा बरामद गरिएको छ ।

काठमाडौं । अब नेपालभित्र सञ्चालित ३४ विमानस्थलमा नेपाल टेलिकमको फ्रि वाइफाई इन्टरनेट सेवा उपभोग गर्न पाइने भएको छ । नेपाल टेलिकम र नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणबीच आज यस विषयमा सहमति भएसँगै सेवाग्राहीले निःशुल्क नेपाल टेलिकमको फ्रि वाइफाई सेवा लिन सक्ने भएका हुन् ।  सहमति पत्रमा नेपाल टेलिकमको तर्फबाट प्रमुख व्यावसायिक अधिकृत विनिता श्रेष्ठ र नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको तर्फबाट उपमहानिर्देशक जगन्नाथ निरौलाले हस्ताक्षर गरेका छन् । सहमतिपत्रअनुसार नेपाल टेलिकमले त्रिभुवन विमानस्थलको अन्तर्राष्ट्रिय र आन्तरिक टर्मिनलतर्फ आगमन र प्रस्थान कक्षमा फ्रि वाइफाई नेटवर्क जडान गर्नेछ । नेपालभित्र सञ्चालित अन्य विमानस्थलमा समेत चरणबद्ध रूपमा फ्रि वाइफाई इन्टरनेट सेवा सञ्चालन गर्ने टेलिकमले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै बताएको छ । त्यसैगरी विमानस्थलभित्र यात्रुहरूलाई सजिलो हुने गरी उपयुक्त स्थानमा कम्पनीका सेवासम्बन्धी जानकारी उपलब्ध गराउनका लागि सूचना तथा सहायता कक्ष स्थापना गरिने छ । फ्रि वाइफाई नेटवर्क सेवा सञ्चालन तथा व्यवस्थापनको लागि उपकरणहरू जडान गर्न आवश्यक उपयुक्त स्थान उपलब्ध गराउने र अन्य व्यवस्थापनका लागि आवश्यक कार्य नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले गर्ने छ । यात्रुहरूलाई सुविधा हुनेगरी मोबाइल चार्जिङ स्टेसन राख्ने स्थान समेत प्राधिकरणले उपलब्ध गराउने छ । 

ललितपुर । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले महाँकाल गाउँपालिकालाई पर्यटकीय गाउँपालिका घोषणा गर्न पहल गरिने बताएका छन् । प्रज्ञा स्मृति प्रतिष्ठानद्वारा आयोजित प्रथम बागमती प्रदेश अन्तरपालिकास्तरीय राष्ट्रिय भलिबल प्रतियोगिताको आज उद्घाटन गर्दै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले बागमती प्रदेश सरकारलाई महाँकाल गाउँपालिकालाई पर्यटकीय पालिका घोषणा गर्न आग्रह गर्ने विश्वास दिलाए । विकासमा पछि परेको पालिका र यहाँका जनताको समस्या समाधानको विशेष ध्यान जाने उल्लेख गर्दै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमार्फत महाँकाललाई प्राथमिकता दिने बताए ।  ललितपुरको महाँकाल गाउँपालिका–३ गोटीखेलको महाँकाल माध्यमिक विद्यालय परिसरमा आजदेखि सुरु भएको प्रतियोगितामा बागमती प्रदेशका १६ टोलीको सहभागिता रहेको छ भने प्रतियोगिता यही वैशाख २२ देखि २५ गतेसम्म सञ्चालन हुनेछ ।