काठमाडौं ।माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड‘सहितको पार्टी नेतृत्व देशभर जनतामाझ जाने भएको छ । केन्द्रीय कार्यालय पेरिसडाँडामा मंगलबार पाँच दिनसम्म चलेको पदाधिकारी बैठकको समापन गर्दै अध्यक्ष प्रचण्डले आफुसहित पार्टीको मुख्य नेतृत्व देशभर जनताको सुख–दुःख बुझ्न जानुपर्ने धारणा राखेको प्रवक्ता अग्निप्रसाद सापकोटाले जानकारी दिए ।  ‘जनतासँग सम्बन्ध टुटेको छ । त्यसका लागि देशभर जनताको सुख–दुःख बुझ्न जान्छु।सबै नेताहरु पनि जनता तर्फ फर्किनु पर्यो । त्यो केन्द्रीय समितिको बैठकपछि हुन्छ भन्नुभएको छ’, प्रचण्डको भनाइ उद्धृत गर्दै सापकोटाले भने ।  प्रचण्डले एमालेसँग वृहत् वामपन्थी एकताको स्वच्छ भावना राखेर पछिल्लो समीकरण बनाए पनि प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले धोका दिएको बताएका थिए । उनले पार्टीभित्र देखिएका समस्या, अन्तर्राष्ट्रिय, राष्ट्रिय परिस्थिति र भावी योजनाबारे बैठकलाई जानकारी दिएको प्रवक्ता सापकोटाले बताए ।  ‘पहिलो एमालेसँग वृहत् वामपन्थी एकताको उद्देश्य राखेर समीकरण बनाइएको थियो । नेपाली जनताले कम्युनिस्ट पार्टीलाई रुचाएको थियो । जनताले झन्डै दुई तिहाइको मत दिएका थिए । त्यसलाई हामीले रक्षा गर्न सकेनौँ । त्यसको समीक्षा गर्दै एमालेसँग समीकरण बनाएका थियौँ । तर यी सबै तोडेर एमालेले कांग्रेससँग समीकरण बनाएको छ’, उनले भने, ‘हामीले लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक व्यवस्था, समाजवादमा आधारित संविधान यी सबैको अपनत्व लिएर व्यवहारमा लागु गर्नुपर्छ । त्यसका लागि हामीले देशभक्त र अग्रगमन पक्षधरसँग मोर्चा बनाउनुपर्छ।' प्रवक्ता सापकोटाले प्रमुख प्रतिपक्षको भुमिकालाई सशक्त रुपमा निर्वाह गर्ने, सदनलाई प्रभावकारी बनाउने विषयमा छलफल भएको बताए । जनताका जल्दा बल्दा समस्याहरु र पार्टी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड नेतृत्वको सरकारले सामाजिक न्यायसहितको सुशासन, समृद्धिका सवाललाई अझ खोज अनुसन्धानसहित गम्भीरतापूर्वक उठाउने र भ्रष्टाचारबिरोधी अभिायन अघि बढाउन सरकारलाई दबाब दिने निर्णय भएको प्रवक्ता सापकोटाले बताए।  उनले आगामी निर्वाचनमा एक्लै चुनाव लड्नेगरी तयारी गर्ने निर्णय भएको पनि बताए ।वृहत वामपन्थी एकीकरणलाई संयुक्त मोर्चाबाट बिस्तार गर्दै जाने र कम्युनिष्ट पार्टीको पुनःगठन निश्चित गर्ने निर्णय समेत भएको प्रवक्ता सापकोटाले जानकारी दिए । उनका अनुसार माओवादी केन्द्रले पदाधिकारी बैठकमा उठेका विषयमा छलफल गर्न माओवादी केन्द्रले केन्द्रीय समिति बैठक बोलाउने निर्णय पनि गरेको छ । शुक्रबारबाट सञ्चालन भएको बैठकमा चार दिनसम्म नेताहरूले पछिल्लो राजनीतिक अवस्था, विचारको विकास, पार्टी निर्माण तथा भावी योजनाबारे आ–आफ्ना विचार राखेका थिए ।

काठमाडौं । पछिल्लो आठ महिनामा मुलुकमा कुल विदेशी मुद्रा सञ्चिति २ खर्ब ३३ अर्ब ४६ करोड रुपैयाँ थपिएको छ । गत असार मसान्तको तुलनामा यो २१.७ प्रतिशतले बढेको हो ।  गत असारमा कुल विदेशी मुद्रा सञ्चिति १५ खर्ब ३९ अर्ब ३६ करोड रुपैयाँ रहेको थियो । गत फागुन मसान्तसम्म आइपुग्दा यो बढेर १८ खर्ब ७२ अर्ब ८२ करोड पुगेको छ । अमेरिकी डलरमा यस्तो सञ्चिति गत असार मसान्तमा ११ अर्ब ७१ करोड रहेको थियो । गत फागुन मसान्तसम्ममा २०.८ प्रतिशतले बढेर १४ अर्ब १४ करोड पुगेको राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । गत फागुनसम्मको विदेशी मुद्रा सञ्चितिले १४.८ महिनाका लागि वस्तु र १२.४ महिनाका लागि वस्तु तथा सेवा आयात धान्न पर्याप्त रहने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।

रुकुमपूर्व । रुकुमपूर्वको पुथाउत्तरगंगा गाउँपालिका उपाध्यक्षमा नेकपा माओवादी केन्द्रका नरपुरा बुढा भारी मनान्तरसहित विजयी हुनुभएको छ । उहाँले कांग्रेस–एमाले गबन्धनका केशरीकुमारी तुलाचनलाई १४९९ मतान्तरले हराउनुभएको छ । बुढाले ३६२७ मत प्राप्त गर्नुभएको छ भने तुलनाले २१२८ मत प्राप्त गर्नुभएको छ ।

काठमाडौँ ।नयाँ सरकारको नेतृत्व केपी शर्मा ओलीले गरेसँगे नेपाल विद्युत् प्राधिकरणका कार्यकारी प्रमुख कुलमान घिसिङ र नेपाल सरकारबिच विद्युत महशुल उठाउने विषयमा विवाद चर्किएको छ । उद्योगीसँग विद्युत मशुल उठाइछाड्ने अडान राखेपछि सरकारले घिसिङलाई संसदीय समितिमार्फत स्पिष्टिकरण सोधेर कारवाही गर्ने तयारी गरेको थियो । तर उनलाई माओवादी केन्द्रका सांसदहरुले साथ दिएपछि सरकार हच्किएको छ । यसै सन्दर्भमा आज उनको समर्थनमा युवाहरूले माइतिघरदेखि बानेश्वरसम्म र्‍याली निकालेका हुन् । ठुला उध्योगहरूले विध्युत वक्यौता तिर्न नपर्ने निर्णय हुने सम्भावना बढ्दै गएको भन्दै युवाहरूले सचेत गराएका छन् । डेडिकेटेड फिडरबाट लाइन लिने २४० ग्राहकमध्ये अस्पताल लगायतका ५६ ग्राहकलाई छुट दिइएको थियो ।  अन्य ठुला उद्योगलाई भने प्राधिकरणले छुट दिनुपर्ने आधार र कारण नभएको भनी बुझाउन ताकेता गरेको थियो । डेडिकेटेड फिडर तर्फ बिलिङ भएको रकम ९ अर्ब ६ करोड ४४ लाख २ हजार ५९२ रुपैयाँ थियो । उक्त रकममध्ये ५ अर्ब ५९ करोड ८७ लाख ५६ हजार ६४५ बुझाएको र ३ अर्ब ४१ करोड ७४ लाख ८४ हजार ८० रुपैयाँ बक्यौता थियो । ट्रङ्क लाइनबाट विद्युत आपूर्ति लिने ८४ ग्राहकमध्ये ५१ ग्राहकको डेडिकेटेड तथा ट्रङ्क टेरिफ अनुसार बिलिङ गरेको रकम १८ अर्ब ६२ करोड ८७ लाख ३४ हजार ४८८ रहेकोमा १३ अर्ब १० करोड ३ लाख ३५ हजार २ सय बुझाएको र बक्यौता ६ अर्ब ७२ करोड ३३ लाख ४५ हजार ९९०।३७ रहेको समितिको अध्ययनमा देखिएको थियो । डेडिकेटेड फिडर अन्तर्गतका धेरैजसो ग्राहकले महसुल तिरिरहेको र ट्रङ्क लाइनका ग्राहकमध्ये धेरैजसोले बक्यौता रकम नतिरेको देखिन्छ । यसरी प्रिमियम रकम तिर्न बक्यौता रहेको कुल जम्मा १० अर्ब १४ करोड ८ लाख ३० हजार ७० रुपैयाँ रहेको आँकडा प्राधिकरणको विवरणमा देखिएको छ ।

काठमाडौं । रुसको राष्ट्रपतिमा फेरि भ्लादिमिर पुटिनको जित सुनिश्चित भएको छ । चुनावी सर्वेक्षणबाट उनले ८८ प्रतिशतभन्दा बढी भोटसहित चुनाव जित्ने देखिएको अन्तर्राष्ट्रिय समाचार माध्यमहरुले उल्लेख गरेका छन् । रुसमा राष्ट्रपति पदका लागि गत शुक्रबारदेखि आइतबारसम्म तीन दिन सम्म चुनाव भएको थियो । सीएनएनले पोलस्टर पब्लिक ओपिनियन फाउन्डेसन (एफओएम)को एक एग्जिट पोलबाट पुटिनले ८७.८ प्रतिशत भोट पाउने देखिएको जनाएको छ । यो रुसको सोभियत इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो परिणाम हो । रसियन पब्लिक ओपिनियन रिसर्च सेन्टर (वीसीआईओएम)ले पनि पुटिनले ८७ प्रतिशत भोट पाएर राष्ट्रपति पदमा थप ६ वर्ष कायम रहने निश्चित रहेको जनाएको छ । यसपटकको राष्ट्रपति चुनावमा ७१ वर्षीय पुटिन उनी एकल दाबेदार रहेका छन् । पुटिनका कट्टर आलोचक एलेक्सी नाभाल्नीको जेलभित्रै मृत्यु भएको र अरु सशक्त उम्मेदवार कोही नहुँदा पुटिनको जित पहिल्यै सुनिश्चित भएको अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमहरुले जनाएका छन् ।

काठमाडौं । एसीसी इमर्जिङ कपको सेमिफाइनलमा युनाइटेड अरब इमिरेट्स (यूएई) दबाब दिइरहेको खेलमा नेपालका सन्दिप जोराले अर्धशतक प्रहार गरेका छन् । खराब अवस्थामा रहेको नेपालका लागि सन्दिपले अर्धशतक हानेका हुन् । उनले ३९ बलमा चार चौका र दुई छक्का सामेल गरी अर्धशतक बनाए । त्यसलगत्तै उनी आउट भएका छन् । ओमानको अल अमेरत क्रिकेट मैदानमा टस हारेर ब्याटिङमा आएको नेपालका लागि अन्य कुनै पनि खेलाडीले दोहोरो अंक बनाएका छैनन् ।  पहिलो पावर प्लेको समाप्तिमा दुई विकेट गुमाएको नेपाल त्यसपछि पनि लगातार दबाबमा परेको छ ।  नेपालले आसिफ सेखलाई आठ रनमा गुमाउँदा कुशल भुर्तेल गोल्डेन डकभए । जारी खेलको १४.४ ओभरमा नेपालले ६ विकेट गुमाएर ८० रन बनाएको छ । 

चितवन । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले आगामी आर्थिक वर्षमा गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला निर्माणका लागि आवश्यक पर्ने बजेटको व्यवस्था गरिने बताएका छन्। बागमती प्रदेश खेलकुद परिषद्द्वारा आज आयोजित प्रथम अन्तरप्रदेश राष्ट्रिय प्रतियोगितामा उनले भरतपुरको गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय रंगशालालाई राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाका रूपमा समावेश गरिसकेको र आवश्यक बजेट पनि प्रबन्ध गरिने बताए। “गौतमबुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला राष्ट्रिय गौरवको आयोजनामा रूपान्तरण भएपश्चात निर्माणकार्यमा यसअघि देखिएका विभिन्न प्रकारका समस्याहरूको एकीकृत समाधान हुनेछ,” प्रधानमन्त्री प्रचण्डले भने, “निर्माणकार्य द्रूततापूर्वक अगाडि बढ्नेछ । यसका निम्ति आगामी वर्षको बजेटमा पर्याप्त स्रोत सुनिश्चित गरिने व्यहोरासमेत म यहाँहरूलाई अवगत गराउँछु ।” क्रिकेट रंगशाला निर्माणपछि कृषि, पर्यटन, स्वास्थ्यका साथै चितवन र आसपासको क्षेत्र ‘स्पोट्र्स् हब’ का रूपमा विकास हुने विश्वास व्यक्त गर्दै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले रंगशालामा ठूला राष्ट्रियस्तरका प्रतियोगिताहरू सम्पन्न गर्ने उपर्युक्त वातावरण मिल्ने बताए। खेलकुदमा नयाँ अवसर सिर्जना भएसँगै युवामा शारीरिक एवं मानसिक स्फूर्ति, सामाजिक जीवनका बहुआयमिक क्षेत्रमा विकास गर्नुका साथै चुनौतीपूर्ण परिस्थितिमा रहेको युवा पलायन रोक्नसमेत मद्दत पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्दै प्रधानमन्त्रीले राष्ट्रिय, प्रदेशस्तरीय एवं स्थानीयस्तरमा आयोजना हुने प्रतियोगिताको बहुआयमिक महत्त्व रहने बताए। चितवनमा आयोजना भएको प्रतियोगिताले यहाँका पर्यटन, होटल व्यवसाय र स्थानीय अर्थतन्त्रमा समेत टेवा पुग्ने उल्लेख गर्दै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले पाँच हजारभन्दा बढी खेलकर्मीले यस प्रतियोगितामा प्रत्यक्ष सहभागी हुने भएकाले चितवनका कला संस्कृतिको समेत प्रवर्द्धन हुने बताए।  

काठमाडौँ । नेपालीको प्रतिव्यक्ति औसत आय बढेको छ ।चालु आर्थिक वर्षमा प्रतिव्यक्ति औसत आय १ हजार ४५६ डलर पुग्ने अनुमान केन्द्रीय तथ्याङ्क कार्यालयले गरेको छ । गत आर्थिक वर्षमा १ हजार ४०५ डलर रहेकोमा चालु आर्थिक वर्षमा ५१ डलर बढेको हो ।पर्यटन आवागमनमा देखिएको सकारात्मक प्रभाव लगायतका कारणले अर्थतन्त्रमा सकारात्मक प्रभाव देखिएको हो ।

काठमाडौं । साताको अन्तिम कारोबार दिन बिहीबार सेयर बजार मापक नेप्से परिसूचक १९.५६ अंकले घटेको छ । नेप्से ०.९८ प्रतिशतले घटेर १९७२.१४ विन्दुमा झरेको छ । आज ३१५ धितोपत्रको ५३ लाख ४४ हजार ६१३ कित्ता सेयर दुई अर्ब नौ करोड ३६ लाख १२ हजार ७९२ रुपैयाँमा किनबेच भइरहेको छ । यस दिन १३ वटै उपसमूहको समूहगत सूचक घटेको छ । सबैभन्दा धेरै माइक्रोफाइनान्स उपसमूहको समूहगत सूचक सर्वाधिक १.७२ प्रतिशतले घटेको नेपाल स्टक एक्सचेन्जले जनाएको छ । खानीखोला हाइड्रोपावर कम्पनीको सेयर मूल्य सर्वाधिक ७.९४ प्रतिशतले बढेको छ । रुरु जलविद्युत् परियोजनाको सेयर मूल्य सर्वाधिक ९.९९ प्रतिशतले घटेको छ।

नेकपा माओवादी केन्द्रले माओवादी जनयुद्धलाई अपमानित गर्ने र अवमूल्ययन गर्ने कुनैपनि गतिविधि स्वीकार्य नहुने बताएको छ। सोमबार प्रतिनिधि सभा बैठकमा बोल्दै सो पार्टीका सांसद शक्तिबहादुर बस्नेतले नेपालको संविधान, शान्ति प्रक्रियाको भावना र जनयुद्धको भूमिकालाई अवमूल्यन र अपमानित गर्ने गरी एमालेका सांसद योगेशकुमार भट्टराईले संसदमा बोलेको भन्दै उक्त विचारप्रति आफ्नो दलको असहमति, आपत्ति र विरोध कायमै रहेको समेत बताए। बस्नेतले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको आसन्न संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाको भ्रमण, महत्त्वपूर्ण विधेयकहरूलाई संसदबाट अन्तिम टुंगोमा पुर्‍याउनुपर्ने स्थिति, जनसरोकारका मुद्दाहरूमा छलफल गर्नुपर्ने आवश्यकतालाई ध्यानमा राखी आफ्नो दलले संसद सुचारु गराउने निर्णय लिएको पनि जानकारी गराए।  सांसद बस्नेतको भनाइ थियो: नेकपा माओवादीको नेतृत्वमा सञ्चालन भएको १० वर्षे जनयुद्ध, जसलाई विस्तृत शान्ति सम्झौता र संविधानले सशस्त्र संघर्षको रूपमा परिभाषित गरेको छ, लगायतका ऐतिहासिक जनआन्दोलनलगायतका अन्य आन्दोलनहरुको परिणाम आज हामी यो संघीय संसदमा उपस्थित भएका छौं। यो संसदमा तीनै आन्दोलनहरुको योगदानलाई अवमूल्यन गर्नेगरी, अपमानित गर्नेगरी बहस हुने कुरा दुखद छ। यसकारण सत्तारुढ दलका माननीयज्यूबाट व्यक्त भएका विचारहरु, माओवादीको १० वर्षे सशस्त्र संघर्षलाई अपमानित गर्ने गरेर अपमानजनक ढंगले व्यक्त भएका विचारहरुप्रति हाम्रो दलको तर्फबाट असहमती रहेको कुरा, आपत्ति रहेको कुरा, विरोध रहेको कुरा म यहाँ दर्ज गर्न चाहन्छु। एउटा जना इतिहासकारले भनेका छन्–इतिहास शिक्षक होइन, बार्डेन हो। इतिहास आफैँले कसैलाई सिकाउँदैन। सिक्न नचाहनेहरुलाई दण्डित गर्छ। यस अर्थ इतिहासलाई ब्लेमिङ नगरौँ। इतिहासबाट सिक्ने कोशिस गरौँ। म सबैसँग आग्रह गर्न चाहन्छु, आफ्नो उद्देश्य, त्यसमा भएको जनसहभागिता र त्यसबाट प्राप्त भएका परिणामको दृष्टिले हेर्दा नेपालको इतिहासमा नेपाल एकीकरण पछिको सबैभन्दा सशक्त, सबैभन्दा प्रभावकारी र एउटा महत्वपूर्ण परिघटनाको रुपमा नेकपा माओवादीको नेतृत्वमा सञ्चालित जनयुद्ध रहन गएको छ। जहाँ सहरबजारका बुद्धिजीविहरूदेखि लिएर गाउँका कुनाकन्दरामा बस्ने गरीब किसान मजदुरहरू, दलित, महिला, आदिवासी, जनजाति र सिमान्तकृत समुदायहरु समेतको सक्रिया सहभागिता रहेको थियो। यो व्यापक सहभागितासहित यसले जुन उद्देश्य बोकेको थियो, सबै खालका जातीय, वर्गीय, क्षेत्रीय, लैगिक, सांस्कृतिक, धार्मिक विभेदहरूको अन्त्य गर्नका लागि केन्द्रीकृत र एकात्मक राज्य व्यवस्थाको अन्त्य लोकतान्त्रिक समावेशी राज्यको पुनःसंरचना गर्ने उद्देश्य यसले बोकेको थियो। नेपालको संविधान, शान्ति प्रक्रियाको भावना र जनयुद्धको भूमिकालाई अवमूल्यन र अपमानित गर्ने गरी यहाँ सत्तारुढ दलका माननीयहरूले व्यक्त गर्नुभएका विचारहरूप्रति हाम्रो दलको असहमति, आपत्ति र विरोध कायमै रहेको कुरा दलको तर्फबाट पुनः रेकर्ड गराउन चाहन्छु। र, तत्सम्बन्धमा स्पष्टताको पनि माग गर्दछु। यति हुँदाहुँदै सम्माननीय प्रधानमन्त्रीज्यू राष्ट्रको प्रतिनिधित्व गरेर संयुक्त राष्ट्र संघको महासभाको बैठकमा जान लाग्नुभएको अवस्था, कतिपय महत्त्वपूर्ण विधेयकहरूलाई संसदबाट अन्तिम टुंगोमा पुर्‍याउनुपर्ने स्थिति जनसरोकारका मुद्दाहरूमा छलफल गर्नुपर्ने आवश्यक्तालाई ध्यानमा राखी हाम्रो मतलाई यथावत् राख्दै, कायम राख्दै संसदलाई सुचारु गराउन सहयोग पुर्‍याउने दलको निर्णय रहेको व्यहोरा म अवगत गराउन चाहन्छु।’

काठमाडौं । वेस्ट इन्डिज ‘ए’विरुद्ध पहिलो ट्वान्टी–२० खेलमा नेपालका कप्तान रोहितकुमार पौडेलले शतक बनाएका छन्। कीर्तिपुरस्थित त्रिवि क्रिकेट मैदानमा वेस्ट इन्डिज ‘ए’ले दिएको २०५ रनको लक्ष्य पछ्याइरहेको नेपालबाट रोहितले ४७ बलमा १० चौका र पाँच छक्कासहित १०० रन पूरा गरेका हुन् । जारी खेलको १७.२ ओभर सकिँदा नेपालले चार विकेट गुमाएर १७८ रन बनाएको छ । नेपालका ओपनरद्वय अनिल साह पाँच र कुशल भुर्तेल १६ रन बनाएर पभेलियन फर्किएका थिए । कुशल मल्लले १६ र दीपेन्द्रसिंह ऐरीले २४ रन जोडे । त्यसअघि, टस हारेर ब्याटिङमा उत्रिएको वेस्ट इन्डिजले निर्धारित २० ओभरमा पाँच विकेट गुमाएर २०४ रन बनाएको थियो ।  

काठमाडौं । लगानी सम्मेलनको उद्घाटन भएको दिन सेयर बजारमा हरियाली छाएको छ । साताको पहिलो कारोबार दिन नेप्से परिसूचक बढेर बन्द भएको हो।  तेस्रो लगानी सम्मेलनको उद्घाटन गर्दै प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले नेपालले अबलम्बन गरेका उदार नीतिहरूले प्राथमिकताका क्षेत्रमा विदेशी लगानीलाई प्रोत्साहन गर्ने बताएसँगै अघिल्लो कारोबार दिन अर्थात गत बिहबिार ३.२४ अंक घटेर बन्द भएको नेप्से, यस दिन भने बढेर बन्द भएको हो। आइतबार नेप्से परिसूचक १४.३३ अंक बढेर १९८०.२७ विन्दुमा पुगेको छ। त्यसैगरी, यस दिन सेन्सेटिभ इण्डेक्स २.६२ अंक बढेको छ भने फ्लोट इण्डेक्स १.०२ अंक र सेन्सेटिभ फ्लोट इण्डेक्स ०.९० अंक बढेको छ। नेप्सेसँगै यस दिन कारोबार रकम पनि बढेको छ। गत बिहीबार २ अर्ब ३६ करोडको शेयर खरिदबिक्री भएको बजारमा यस दिन ३०८ स्टकको ४८ हजार १८३ पटकको कारोबारमा २ अर्ब ६८ करोड २५ लाख रुपैयाँ बराबरको ६८ लाख ७८ हजार कित्ता शेयर खरिदबिक्री भएको छ। यस दिन पोखरा फाइनान्सको शेयरमूल्य सर्वाधिक ९.८४ प्रतिशत बढेको छ। त्यसैगरी, यस दिन प्रोग्रेशिभ फाइनान्सको शेयरमूल्य साढे ७ प्रतिशतभन्दा बढी बढेको छ भने श्री इन्भेष्टमेन्ट एण्ड फाइनान्स र बेष्ट फाइनान्सको शेयरमूल्य साढे ६ प्रतिशतभन्दा बढी बढेको छ। कारोबारमा आएको रिभरफल्स पावरको शेयरमूल्य यस दिन सर्वाधिक ४।६३ प्रतिशत घटेको छ। कारोबार रकमका आधारमा यस दिन पोखरा फाइनान्स शीर्ष स्थानमा रहेको छ। सो फाइनान्सको यस दिन १३ करोड ५ लाख रुपैयाँब राबरको शेयर खरिदबिक्री भएको छ। त्यस्तै, यस दिन मल्टीपर्पस फाइनान्सको करिब ११ करोडको शेयर किनबेच भएको छ भने पिपुल्स पावरको करिब १० करोडको शेयर कारोबार भएको छ। १३ उपसमूहमध्ये यस दिन १२ उपसमूहको परिसूचक बढेको छ भने एक उपसमूहको परिसूचक घटेको छ। यस दिन वित्त उपसमूहको परिसूचक सर्वाधिक ३.९८ प्रतिशत बढेको छ। यस दिन विकास बैंक उपसमूहको परिसूचक २ प्रतिशतभन्दा बढी बढेको छ भने लघुवित्त र निर्जीवन बीमा उपसमूहको परिसूचक १ प्रतिशतभन्दा बढी बढेको छ। यस दिन व्यापार उपसमूहको परिसूचक ०.३४ प्रतिशत घटेको हो।

क्लाउडिया बक्सटर ग्रामीण अक्सफोर्डशायरको एक शाही घरको बैठक कोठामा, म डुङ्गरी लगाएकी एक कलाकारलाई विस्तारै र सावधानीपूर्वक कागजमा कलम राख्दै हेरिरहेको छु। उनको हात क्यानभासमा चलिरहेको छ, र ती चिह्नहरू बिस्तारै जोडिएर उनको अमूर्त आत्म-चित्रमा परिणत हुँदैछन्। यो सृजनात्मक अभिव्यक्तिको एउटा क्षण जस्तो देखिन्छ। तर यो साधारण कलाकार होइनन् – उनी संसारकै पहिलो ह्युमनॉइड रोबोट कलाकार, एआई-डा हुन्। उनको अस्तित्वले नै कलालाई कसरी परिभाषित गरिन्छ भन्ने प्रश्न खडा गर्छ, र को, वा यस अवस्थामा, के, कलाको सिर्जना गर्न सक्छ? के एआई एल्गोरिदमहरू र एआई-डा जस्ता रोबोटहरूले मानव सृजनात्मकता र कलात्मकताको अन्त्यको संकेत गर्नेछन्, वा तिनीहरूलाई हाम्रो आफ्नै सृजनात्मक सम्भावनालाई वृद्धि गर्न harness गर्न सकिन्छ? परिवर्तनशील कला जब मार्सेल डुचाम्पले २०औं शताब्दीको सुरुमा न्यूयोर्कमा एउटा पोर्सिलिन युरिनललाई कला मान्न प्रस्ताव गरे र प्रदर्शनीमा पेश गरे, उनले कलाको संसारलाई नै उल्टाइदिए। उनले तर्क गरे कि कलाकारले रोजेको र त्यसलाई कला भनी चिन्हित गरेको कुनै पनि वस्तु कला हुन सक्छ। यो एक गहिरो क्रान्तिकारी सोच थियो जसले सुन्दर, प्राविधिक रूपमा निपुण र भावनात्मक कला हुनु पर्छ भन्ने अघिल्लो मान्यतालाई चुनौती दियो। त्यस्तैगरी, एआईद्वारा सिर्जित कलाहरूले पनि कला जगतका स्वीकृत मान्यताहरूलाई चुनौती दिइरहेका छन्। नर्थईस्टर्न युनिभर्सिटी लन्डनकी दार्शनिक एलिस हेलिवेल भन्छिन्, यदि हामी डुचाम्पको युरिनल र ट्रेसी इमिनको ओछ्यानलाई साँचो कला मान्न सक्छौं भने, जनरेटिभ एल्गोरिदमद्वारा सिर्जित केहि कुरालाई किन अस्वीकार गर्न सकिन्छ? किनभने दुवै समयमै विवादास्पद थिए र यी वस्तुहरू प्राविधिक रूपमा "कलाकारको" हातबाट सिर्जित भएका थिएनन्। "इतिहासमा, हामीले कलाको परिभाषालाई बुझ्ने तरिका परिवर्तन भएको छ," हेलिवेल भन्छिन्। "युरिनल कला हुन सक्छ भनेर बुझ्न गाह्रो छ, तर जनरेटिभ एल्गोरिदमले बनाएको कला हुन सक्दैन।" इतिहासभरि, हरेक क्रान्तिकारी कलात्मक आन्दोलनले समयको सांस्कृतिक अवस्थाको गहिरो प्रतिबिम्ब गरेको छ, जस्तै टर्नरका औद्योगिक भूदृश्यहरू र दा भिन्सीको विज्ञान र गणितप्रतिको लगाव। एआई पनि फरक छैन। एआई-डाका सर्जकहरू, ग्यालरिस्ट ऐडन मेलर र अनुसन्धानकर्ता लुसी सिलले यसलाई एआई-डा जस्ता ह्युमनॉइड कलाकारको अस्तित्वको लागि एक महत्वपूर्ण कारणको रूपमा उद्धृत गर्छन्। कलाकार को हो? अक्सफोर्डशायरमा एआई-डा बस्ने ठाउँमा घुम्दै गर्दा, मैले उनको अहिलेसम्मको कलाको व्यापकता बुझ्न पाएँ। उनको आँखा बन्द गरिएको डरलाग्दो मूर्तिहरू, अनुहारमा चढाइएको चिचिंरी भुसुना, कम्प्युटर वैज्ञानिक एलन ट्युरिङको आंशिक र पारदर्शी चित्रणहरू, र ग्लास्टनबरीको मुख्य कलाकारहरूको पप-आर्टबाट प्रेरित रंगीन चित्रहरू देख्न पाइयो। डाल-ई र मिडजर्नी जस्ता धेरै पाठ-देखि-तस्बिर जेनरेटरहरूले पत्रिकाका कभर पेजहरू बनाउन र प्रतिष्ठित कला प्रतियोगिता जित्न सक्ने क्षमता राख्छन्, तर एआई-डाको कलात्मक प्रक्रिया केवल उनी प्रशिक्षित गरिएको डेटामा निर्भर गर्दैन। (मेसिन लर्निङको यस सरल मार्गनिर्देशनमा एआई प्रशिक्षणको बारेमा थप जानकारी प्राप्त गर्नुहोस्।) एआई-डा पनि उनका आँखामा भएका क्यामेराको प्रयोग गर्छिन्, जसले उनका एल्गोरिदममा नयाँ तस्बिरहरू पठाउँछ, जसले गर्दा मानवद्वारा सिर्जित डेटासेटहरूबाट टाढा रहेका नयाँ र अद्वितीय कार्यहरू सिर्जना हुन्छन्। यसरी नै उनले आत्म-चित्र बनाउन सक्षम छिन्। के यसले उनलाई आफ्नै अधिकारमा सृजनात्मक बनाउँछ? र के हामी उनलाई सिर्जनशीलताको श्रेय दिन सक्छौं, वा यो उन कलाकारहरूमा छ, जसका कामहरूमा उनी प्रशिक्षित भएकी छिन्, र उनका एल्गोरिदमका सर्जकहरूमा छ, जसले अन्ततः उनको कोड लेखेका छन्? संयुक्त अधिराज्यको ससेक्स विश्वविद्यालयकी संज्ञानात्मक विज्ञानकी शोधकर्ता मार्गरेट बोडेनले आजसम्मको सृजनात्मकताको सबैभन्दा व्यापक रूपमा स्वीकृत परिभाषा विकास गरेकी छन्। उनको विचारमा, सृजनात्मकता भनेको नयाँ, मूल्यवान, र आश्चर्यजनक विचारहरू उत्पन्न गर्ने क्षमता हो। यो परिभाषाको प्रयोग गरेर, एआई-डा जस्ता मेसिनहरूद्वारा उत्पादन गरिएका कामहरू सृजनात्मक मान्न सकिन्छ, भन्छन् उनका सर्जकहरू। एउटा एल्गोरिदम वा रोबोटलाई आफ्नै अधिकारमा सृजनात्मक संस्था, मानवजस्तै 'कलाकार' मान्न सकिन्छ कि सकिँदैन भन्ने कुरामा अझै बहस भइरहेको छ, र यसमा आंशिक रूपमा यो सिर्जनाको श्रेयसँग सम्बन्धित छ। सिर्जनाको श्रेय र डेटाको स्वामित्वले कृत्रिम बुद्धिमत्ता सम्बन्धी कथा-परकतालाई सताएको छ। कलाकारहरू होली हेर्नडन र म्याट ड्राईहर्स्ट, जसले हालै लन्डनको सर्पेन्टाइन ग्यालरीमा एआईको युगमा सहयोगात्मक कलाको अन्वेषण गर्ने प्रदर्शनी आयोजना गरे, एआईमा डेटाको दुरुपयोग र सिर्जनाको श्रेयको मुद्दालाई चुनौती दिन चाहन्छन्। तिनीहरूले 'स्पोनिंग एआई' को स्थापना गरे, जसले मानव सर्जकहरूलाई आफ्नो काम प्रयोग गर्न रोक्न र एआईद्वारा सिर्जित कार्यहरूमा उनीहरूको काम पहिले नै प्रयोग गरिएको छ कि छैन भन्ने पत्ता लगाउन सशक्त बनाउने उपकरणहरूको सेट हो। कृत्रिम बुद्धिमत्ताद्वारा उत्पादन गरिएका कामहरूमा आफ्नो कामको नक्कल हुनसक्ने भएकाले प्लेजरिजम (नक्कल) धेरै कलाकारहरूका लागि वैध चिन्ता हो। तर केही कलाकारहरू एआईलाई आफ्नो सिर्जनात्मकताको नयाँ माध्यमको रूपमा हेर्छन् – एउटा ताजा माध्यम जसलाई उनीहरूले ब्रश वा प्यालेट चक्कुको जस्तै प्रयोग गर्न सक्छन्। केही कलाकारहरू, जस्तै सोगवेन चुंग, अब आफ्ना कार्यहरूमा मात्र एल्गोरिदमहरू प्रशिक्षण गरिरहेका छन् ताकि उनीहरूको सिर्जनात्मक सीमा बढाउन सकून्। यस मुद्दाको अर्को तर्क पनि छ। जनरेटिभ एआई एल्गोरिदमहरूलाई प्रशिक्षण गर्न प्रयोग गरिने मेसिन-लर्निङ प्रक्रियाहरू आफैँमा सृजनात्मक प्रक्रिया हुन सक्छन्। "डेटालाई कोडमा – जस्तै, अवस्थित कलाहरूमा – प्रस्तुत गर्दा, यो सिक्न, उत्परिवर्तित गर्न र विकसित गर्न सक्षम हुन्छ," डु सउटोइले भन्छन्। "यसले सिकाइ प्रक्रियाको अन्त्यसम्म कोड मूलतः मानिसले लेखेको कोडभन्दा धेरै फरक हुने सम्भावना दिन्छ। यसले कोडले केही त्यस्तो उत्पादन गर्ने सम्भावना दिन्छ जुन मानिसको होइन, कोडकै सृजनात्मकताको रूपमा परिभाषित गर्न योग्य हुन्छ।" "यो पिकासो उनको आमाबाबुको डीएनएबाट बनेको हो, तर उनको संसारप्रतिको सिकाइ र अनुभव नै उनको सृजनात्मकताको कारण थियो भन्ने जस्तै हो। तपाईले कहिल्यै यो श्रेय उनका अभिभावकलाई दिनुहुन्न, यद्यपि सबै कुरा उनीहरूको कोड वा डीएनएबाट सुरु भएको थियो।" सशक्त एल्गोरिदमहरू 'क्रियटिभ एडभरसिरियल नेटवर्क्स' (CANs) पनि अहिले अस्तित्वमा छन्, जसले प्रशिक्षण डेटामा भएका शैलीका विरुद्ध जान र आश्चर्यजनक परिणामहरू सिर्जना गर्नका लागि डिजाइन गरिएका छन्। "धेरै मेसिन लर्निङ एल्गोरिदमहरू 'ब्ल्याक बक्स' हुन्," हेलिवेल भन्छिन्। "हामीले आफैंले डिजाइन गरे पनि, प्रणालीभित्र के भइरहेको छ भनेर पूर्ण रूपमा थाहा छैन।" यो एआई दुनियाँभरको साझा र असहज समस्या हो। यदि हामीलाई पहिलो पटक एआई कसरी त्यो निष्कर्षमा पुगेको भन्ने थाहा छैन भने, हामी कसरी एआईबाट आएको निर्णय वा आउटपुटमा विश्वास गर्न सक्छौं? के कला विशेष मानव मात्र हो? साँचो कलात्मक मेसिनहरूको सम्भावनाले हामीलाई मानव बनाउने के हो भन्ने विषयमा लामो समयदेखि रहेको विश्वासलाई चुनौती दिइरहेको छ। कलालाई लामो समयदेखि मानवद्वारा निर्मित, अन्य मानिसहरूद्वारा सौन्दर्यपूर्ण रूपमा प्रशंसा गरिने उद्देश्यका साथ बनाइएको भनेर हेरिएको छ। कलाकृतिहरू आफैंमा तिनका सर्जकहरूको भावनाहरूसँग जोडिएका छन्। त्यसैले, गैर-मानव संस्थाहरूको सिर्जनालाई हामी यसै परिभाषामा कला मान्न सक्छौं? केहि विश्वास गर्छन् कि जनावरहरूले पनि पहिले नै कला उत्पादन गर्छन्। अनुसन्धानहरूले परेवाहरूले विभिन्न प्रकारका कलाहरू छुट्याउन सक्ने देखाएको छ। यो सबै उद्देश्यमा निर्भर गर्दछ, "मानव र मेसिनको सृजनात्मकतालाई केले वास्तवमै छुट्याउँछ भनेकै उद्देश्य हो," डु सउटोइ भन्छन्। "कुनै मेसिनलाई सृजनात्मक रूपमा आफैंलाई व्यक्त गर्न प्रेरित गरिदिएको हुँदैन। यो मानवको उद्देश्यबाट प्रेरित हुन्छ।" के यसको अर्थ एआईले अहिलेसम्म साँचो कलाको सिर्जना गर्न पूर्ण रूपमा सक्षम छैन? आखिर, कम्प्युटर एल्गोरिदमहरूमा कुनै वास्तविक संसारको अनुभव छैन, र एआई-डा जस्ता रोबोटहरू, जसले आत्म-चित्रण गर्न सक्छन्, वास्तवमा आत्म-चेतना राख्दैनन्। यो प्रश्न अझै विवादको विषय बनेको छ। हेलिवेलका लागि, उद्देश्यको अभावले अनिवार्य रूपमा एआईद्वारा सिर्जित कार्यहरूलाई कला मान्नबाट रोक्नुपर्दैन। र सायद कुरा यहीँ आइपुग्छ। एउटा भनाइ अनुसार, कला दर्शकको आँखामा हुन्छ। उदाहरणका लागि, हामी मानवले प्राकृतिक संसारमा देखिने कलात्मकतालाई पहिचान गर्छौं र प्रशंसा गर्छौं – माकुराको जालको जटिलता, मयूरको सुन्दर प्वाँख। हामी प्रायः चराहरूको बोलावटलाई संगीतको रूपमा र केही जनावरहरूको प्रणय प्रदर्शनलाई नृत्यको रूपमा हेर्छौं। यस्ता धेरै उदाहरणहरू छन्, जहाँ जनावरहरूले सिर्जनात्मक व्यवहार देखाउँछन्, जसलाई हामी कलात्मक भन्न सक्छौं। उदाहरणका लागि, बावर बर्ड र पफरफिसले मानव कलाकारले प्रयोग गर्ने जस्तै परिप्रेक्ष्य, सन्तुलन र रंगसँग खेल्छन्। र, यद्यपि यी जनावरहरूले आफ्नो कला प्रस्तुत गर्ने उद्देश्यले यी कामहरू सिर्जना नगरेका हुन्, तिनका कार्यहरू संगीनी आकर्षित गर्न वा प्रतिस्पर्धीलाई भगाउन चाहिने सन्देशका रूपमा त्यति नै उद्देश्यपूर्ण छन्। कला वा कलाकारलाई परिभाषित गर्न हामी जे गरौँ, एआई एल्गोरिदम र एआई-डा जस्ता मेसिनहरूले कलाको संसारमा प्रभाव पारिरहेको कुरा स्पष्ट छ। तिनका कलाहरू विश्वभरका स्थापित कला संस्थाहरूमा परम्परागत कलाहरूका साथ प्रदर्शन भइरहेका छन्। अर्को वर्ष लस एन्जल्समा विश्वकै पहिलो एआई कला ग्यालरी खुल्दैछ, जसले "नैतिक एआई" लाई स्थायी रूपमा प्रदर्शन गर्ने ठाउँ हुनेछ। लन्डनको सर्पेन्टाइन ग्यालरीमा सृजनात्मक एआई प्रमुख र कला प्रविधिकी क्युरेटर इभा जेगरले पनि एआई कलालाई जनसमक्ष ल्याउन मद्दत गरिरहेकी छन्। उनले प्रविधिको कलामा पार्ने प्रभावबारे आलोचनात्मक छलफललाई प्रोत्साहित गर्ने प्रदर्शनी कार्यक्रमहरू ल्याइरहेकी छन्। उनका लागि, एआई कलाको भविष्य द्वन्द्वात्मक छैन। परम्परागत कलाका रूपहरू जस्तै, एआई कलाका रूपहरू पनि निरन्तर विकास भइरहने छन्। उनले मानव र मेसिनको सहकार्यलाई वास्तविक सिर्जनात्मक सम्भावनाको ठाउँका रूपमा हेर्छिन्। उनी विश्वास गर्छिन् कि कलाकारको उद्देश्य र प्रविधि जस्तै एआईको प्रयोगमा आधारित मानव अभ्यास अन्तिम सौन्दर्यभन्दा बढी महत्त्वपूर्ण छन्। "मेरो लागि केहि साँच्चै रोचक जनरेटिभ तस्बिरहरू उत्पादन हुन्छन्, तर पछाडि रहेको अभ्यासबिना म तिनीहरूलाई मात्र अद्भुत तस्बिर भएकैले विश्वास गर्दिन," उनी भन्छिन्। "म पेन्टिङको हकमा पनि त्यही कुरा भन्थें। म प्रणालीहरूमा, विशेष गरी कामको पछाडि रहेका मानिसहरूमा धेरै चासो राख्छु। म जान्न चाहन्छु कि उनीहरूले प्रणालीलाई केका लागि प्रयोग गरिरहेका छन्, के उनीहरू अन्वेषण गर्दैछन्? केवल अन्तिम कृतिमा ध्यान दिनु गल्ती हो।" र, जब एआई कलाको प्रामाणिकता र विश्वसनीयताको मूल्याङ्कनको कुरा आउँछ, जुन एआई कला अनुशासनको सबैभन्दा विवादास्पद पक्षहरू मध्ये एक हो, डु सउटोइले एउटा ठोस तर्क गर्छन्। सबै कला यसअघि भएका कुराहरूको उत्पादन हो, र सिर्जनात्मकता केही नहुने ठाउँबाट आउँदैन – सबै कलाकारहरू, चाहे मानव हुन्, रोबोट वा एल्गोरिदम, अरूका कार्यहरूमा आधारित भएर निर्माण गर्छन्। "धेरै मानिसहरू सिर्जनात्मकताबारे यसरी कुरा गर्छन् कि यो कुनै अनौठो मानवीय प्रक्रिया हो, जसले जादुगरले केही नभएको ठाउँबाट केही सिर्जना गरेको जस्तो देखाउँछ," डु सउटोइ भन्छन्। "तर त्यो केवल हामीले हाम्रो आफ्नै सिर्जनात्मकतालाई नबुझेको हुनाले हो।" साभारः बिबिसी स्रोतः https://www.bbc.com/future/article/20241018-ai-art-the-end-of-creativity-or-a-new-movement

काठमाडौं । सोमबार टुँडिखेलमा आयोजित गौरापर्वको कार्यक्रममा प्रधानमन्त्री केपी ओली र कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवाविरुद्ध नाराबाजी गरेको आरोपमा प्रहरीले दुई युवकलाई पक्राउ गरी थुनामा राखेको छ । काठमाडौं प्रहरीले सुर्खेतका गोपीराम (गोपीकृष्ण) जैसी र अछामका रामबहादुर बुढालाई पक्राउ गरेको हो । कार्यक्रममा आफूहरूविरुद्ध नाराबाजी भएपछि ओली र देउवाले मञ्चबाटै त्यसको प्रतिवाद गरेका थिए । सिसिक्यामेराका आधारमा उनीहरूको पहिचान गरी पक्राउ गरिएको प्रहरीले जनाएको छ । प्रहरी स्रोतका अनुसार गृह मन्त्रालयकै निर्देशनमा प्रहरीले दुईजनालाई पक्राउ गरेको हो । नेताहरूविरुद्ध नाराबाजी गरेकै आधारमा पक्राउ गरेर थुनिएको भन्दै उनीहरूका परिवारले आपत्ति जनाएका छन् । कार्यक्रममा प्रधानमन्त्री ओली बोलिरहकै वेला सहभागी युवाहरूले विरोधमा नाराबाजी गरेका थिए । काठमाडौं महानगर प्रमुख बालेन शाहको पक्षमा हुटिङ गर्दै युवाहरूले ओलीका कारण देशले दुःख पाएको, ओली फिर्ता जाऊ, बालेन आऊजस्ता नारा लगाएका थिए । कतिपय युवाले एमालेबाट किनारामा पारिएका नेता भीम रावलको मञ्चमा प्रवेश हुने वेला ‘वी वान्ट भीम रावल’ भन्दै चर्काे नाराबाजी गरेका थिए ।   

काठमाडौं । नेपाली बजारमा सुनको भाउ आज पनि स्थिर रहेको छ । आज छापावाल सुन प्रतितोला एक लाख १० हजार रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासंघले जनाएको छ । तेजाबी सुन भने प्रतितोला एक लाख ९ हजार पाँच सय रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ। यसअघि आइतबार र सोमबार पनि सोही मूल्यमा सुनको भाउ निर्धारण भएको थियो । महासंघका अनुसार चाँदीको मूल्य भने घटेको छ। चाँदी तोलामा १५ रुपैयाँले घटेर १४ सय ३५ रुपैयाँमा कारोबार भैरहेको छ । यसअघि सोमबार चाँदी प्रतितोला १४ सय ५० रुपैयाँमा कारोबार भएको थियो ।